Heimskringla - 20.04.1938, Qupperneq 6

6. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 20. APRÍL 1938

LJÓSHEIMAR
Saga þýdd úr ensku af séra E. J. Melan
%
m

“Nú býð eg þér tvo kosti: Annar er sá, að
fyl&ja mér trúlega hér í húsi afa míns, en hinn
er sá að ganga í lið með þorpurum þeim, sem
Arthur Pickering hefir leigt til að hrekja mig
í burtu. Eg ætla ekki að múta þér — eg býð
þér ekki grænan eyri fyrir fylgd þína, en eg
vil ekki hafa svikara á heimilinu. Líki þér ekki
þessir kostir þá vil eg að þú farir og farir
strax”.
Hann rétti úr sér, augu hans leiftruðu og
roði hljóp fram í vanga hans. Eg hafði aldrei
séð hann svo líkan mannlegri veru fyr.
“Mr. Glenarm, þér hafið verið harður í
dómum yðar um mig, stundum mjög rang-
látur.”
“Ranglátur — hamingjan góða. Hvað
ætlastu til að eg þiggi af þér. Er mér það ekki
kunnugt að þú ert í sambandi við Pickering?
Eg er ekki eins heimskur og eg sýnist, og eftir
fund þinn við Pickering í kirkjuanddyrinu þá
getur þú ekki talið mér trú um að þú hafir
verið mér fylgjandi þá stundina.”
Hann gapti af undrun og mælti:
“Eg býst ekki við því að það væri til neins
fyrir mig að reyna að sannfæra yður um, að sá
fundur minn var eigi tii að gera neitt rangt.”
“Nei, það er árangurslaust og það er betra
fyrir þig að reyna það ekki. En eg er viljugur
að gleyma því launa skyni fyrir frammistöðu
þína í gærkveldi. Kjóstu nú; vertu hér kyr og
hættu öllum njósnum eða hafðu þig í burtu
héðan frá Annandale innan eins klukkutíma.”
Borðið var í milli okkar og hann gekk að
því rétt svo að hann snerti það ekki. Hann var
svo þráðbeinn að hann varð næstum hermann-
legur og valdmannslegur í fasi.
“Það veit guð að eg skal fylgja yður John
Glenarm!” mælti hann og rak bylmings högg
í borðið með hnefanum.
Hann roðnaði og eg held að eg hafi gert
það líka þar sem við stóðum þarna hver gagn-
vart öðrum. Hann — þjónninn og eg — hús-
bóndinn. Þetta sjálfstæði hans og manndómur
er hann sýndi með þessari yfirlýsingu vakti
eigi- alllitla undrun hjá mér. Þögnin var rofin
með því að Larry hljóp til Bates og greip hönd
hans, og það gerði eg líka með sannri ánægju
yfir þessari breytingu á honum. Rétt í þessu
var dyrabjöllunni hringt og Stoddard kom inn.
“Gleðileg jól!” sagði hann, en málrómur
hans hressilegur og glaður var ekki í samræmi
við áhyggju svipinn á andliti hans. Eg kynti
þá Larry og hann og bauð honum sæti.
“Þú verður að fyrirgefa útganginn hérna,
hann er ekki okkar verk, heldur hefir Sankti
Kláus komið 'hérna í nótt sem leið.”
Hann horfði í kring um sig undrandi.
“Svo hann kom hér líka?”
“Auðvitað, en þeir hafa þó ekki rænt kirkj-
una?”
“Þegar eg kom inn í kirkjuna trl að halda
þar morgun guðsþjónustuna, sá eg að einhver
hafði rifið þiljumar búrtu á einum sex stöðum
og jafnvel rifið upp altarið. Það er það sví-
virðilegasta, sem eg hafi nokkurntíma séð. Þið
hafið heyrt um hina frægu fátækt kirkjurott-
unnar, og hversvegna ætti þá nokkur að leita
eftir fé í fátækri sveitakirkj u ? Og það sem
er ennþá skrítnara. Silfurmunir kirkjunnar
voru óhreyfðir, en samt höfðu þeir brotið upp
skápinn þar sem þeir voru, eins og þrælarnir
hefðu verið að leita þar eftir einhverju, sem
þeir ekki fundu.”
Stoddard var mjög dapur og horfði í kring-
um sig á útganginn í herberginu með vandlæt-
ingarsvip.
Við settumst nú að á ráðstefnu, því að nú
var tækifæri að fá nýjan liðsmann á mína hlið.
Mér fanst málefni mitt hafa styrkst við að
Larry og Bates voru á mína hlið, en samt var
eg eins og dofinn og utan við mig.
Það er engin ástæða til þess, Larry, að við
tökum ekki höndum saman við séra Stoddard,
þar sem hann hefir orðið fyrir barðinu á þess-
um samsærismönnum. Það er skylda okkar
gegn honum og skólanum, að vara hann við,
einkum þar sem við vitum, að Ferguson er með
föntunum.”
“Já, auðvitað,” sagði Larry.
Hann var altaf hinn mesti' mannþekkjari
og var því fljótur að skapa sér skoðun á þeim,
sem hann hitti. Mér þótti því vænt um að hon-
um leist vel á prestinn.
“Eg ætla þá að byrja á byrjuninni og segja
honum alla söguna,” sagði eg. “Hann hlustaði
þegjandi á meðan eg sagði frá viðureign minni
við Morgan, um göngin inn í kirkjuna og loks
um það sem kom fyrir um nóttina og samtalið
við Bates.
“Mig langar til að núa augun og ásáka
þig um að þú lesir eldhús rómana,” sagði hann.
“Þetta er ekki eins og atriði sem gætu gerst á
tuttugustu öldinni hér í Indiana.”
“En það væri betra fyrir þig að hafa auga
á Ferguson. Systir Theresa-----”
“ó, blessaður vertu. Ferguson er farinn
án þess að kveðja. Hann tók dót sitt og fór án
þess að kveðja nokkurn mann.”
“Við fáum að heyra frá honum síðar. Og
nú herrar mínir hygg eg að við skiljum hvorir
aðra. Mig langar ekkert til að draga hvorugan
ykkar inn í þetta vandræðamál mitt------”
Hinn stórvaxni prestur hló.
“Glenarm,” allir titlar voru nú horfnir —
“ef þú hefðir ekki sagt mér frá þessu, hefði eg
aldrei fyrirgefið þér það. Hamingjan veit að eg
hefi aldrei metið afa þinn réttilega! Nú verð
eg að fara í burtu. En eg vona að þið látið mig
vita hvort sem er á nótt eða degi, geti eg orðið
ykkur að liði. Blessaðir gleymið því ekki. Eg
hafði einu sinni orð á mér fyrir það að geta
hitt markið.”
Því ekki að fylgja þessum vini okkar gegn
um undrigöngin? Eg játa að mér er mikil for-
vitni á að sjá þau,” sagði Larry.
“Sjálfsagt,” sagði eg.” Og nú héldum við
niður í kjallarann og skoðuðum ljósastjaka
söfnin og eg sýndi þeim kúlumörkin eftir ein-
vígið miili okkar Morgans. Það var heppilegt
að kalkaðir veggirnir sýndu merkin því að ann-
ars er eg hræddur um að þeir hefðu ekki trúað
mér.
Skranið, sem eg hafði raðað ofan á hlemm-
inn var ósnert, en við tókum það bráðlega í
burtu. Hinum nýju félögum mínum fanst þetta
svo skrítið að Larry grenjaði fáein stef úr
írsku uppreisnarlagi. Göngin Voru eins og eg
hafði séð þau síðast og þegar gusturinn blés á
okkur spurði eg:
“Hafið þið nokkra hugmynd um hvar þið
eruð staddir núna?”
“Við hljótum að vera staddir undir skóla-
landinu einhverstaðar,” svaraði Stoddard.
“Við erum nú nákvæmlega undir hliðinu í
veggnum. Hinir háu stólpar sitt hvoru megin
við það eru holir og leiða hreint loft niður í
göngin.”
“Þið hafið nýtízku útbúning á öllu þessu,”
sagði Larry og heyrði eg að hann var að hlægja
alla lei'ð að dyrunum.
Þegar eg opnaði leynidyrnar inn í kjallar-
ann, blístraði Stoddard en Larry bölvaði.
“Þetta er til einhvers!” hrópaði presturinn.'
“Þú heldur þó ekki að Glenarm hafi bygt
þessi jarðgöng til einkis, eða hvað? Hanr
hefir gert þetta í einhverjum tilgangi. Eg
sef fáein fet frá þessum stað og hefi ekki hug-
mynd um þetta.”
“En sumir aðrir virðast vita um þetta,”
sagði Larry.
“Auðvitað. í’orvitni fólks var vakin þegar
Glenarm húsið var reist, einkum þegar að því
unnu tómir útlendingar. Morgan virðist hafa
fundið út um göngin án minstu fyrirhafnar.”
“Það er ennþá líklegra, að Ferguson hafi
uppgötvað þau. Hann passaði kirkjuna og var
því auðvelt fyrir hann að finna leynidyrnar.
Verið þið nú sælir herrar mínir, því að nú verð
eg að fara til að rækja mín störf, en eg mun
finna ykkur áður en dagurinn er liðinn.”
“Og við segjum engum frá þessu.”
“Nei,” svaraði hann hlægjandi, rétti okkur
hendina og fór upp í kirkjuna.
Eg lokaði þiljunni og við fórum upp í kirkj-
una. Dálítill hópur kirkjufólks og eitthvað sex
nunnur voru í kirkjunni.
Stoddard kom inn og tendraði kertin og hóf
guðsþjónustuna. Við Larry vorum eigi mjög
kirkjuræknir, en mér fanst samt huggun í því
að á þessum stað var þó friður. En eg vona að
mér verði fyrirgefið þó hugurinn hvikaði frá
guðsþjónustunni við og við. Það var þarna sem
eg hafði hlustað á organslátt Marian Devereux.
Mér þótti vænt um að orgelið var lokað þennan
morgun, því að mér mundi hafa tekið það sárt
að heyra tóna þess, ef nokkur annar hefði spil-
að á það en hún.
Þegar við komum út úr kirkjunni og á
meðan Larry skoðaði umhverfið kom ein nunn
an til mín og nefndi nafn mitt. Það var systir
Theresa.
”Getið þér komið inn rétt sem snöggvast ?”
sagði hún.
“Eg skal koma strax,” svaraði eg.
Hún bauð mér inn í móttökuherbergið, þar
sem eg hafði séð hana áður.
“Mér þykir leiðinlegt að bera upp fyrii
yður vandræði mín á sjálfan jóladaginn, en eg
hefi fengið bréf frá Mr. Pickering, þar sem hann
segist vera neyddur til að krefjast með lögum
þessa fjárs fyrir hönd dánarbús Mr. Glenarms.
Eg þarf ekki að taka það fram, að mér fellur
þetta mjög þungt. Málaferli eru mjög óþægi-
leg, og þetta mundi skaða skólann mjög. Mr.
Pickering lætur í ljósi á mjög óviðfeldinn hátt,
að eg hafi haft óholl áhrif og vald yfir Mr.
Glenarm. Eins og þér getið séð er þetta mjög
óskemtileg ákæra.”
“Hann fer býsna langt,” svaraði eg.
“Hann ætlar mér meiri mátt yfir öðrum
en eg því miður hefi. Hann kennir mér um að
Miss Devereux er ekki hlýrri í hans garð en hún
er, en það er algerlega röng ákæra.”
“Auðvitað.”
“Mér þykir vænt um að þér berið engan
kala til hennar. Það var mjög slæmt að Mr.
Glenarm nefndi hana í erfðaskrá sinni. út af
því hefir risið mikið umtal og sjálfsagt gruna
margir hana um að hafa lagt drög fyrir eins
mikinn hluta eignanna eins og mögulegt var.”
“Eg er viss um að engum tæki þetta sárar
en afa mínum. Það er margt óskiljanlegt í sam-
bandi við þetta mál. Það virðist næstum ó-
hugsanlegt, að jafn reyndur fjármálamaður og
hann var, skyldi ganga svona losaralega frá
þessu öllu og raun er á, jafn hugsunarsamur
og hann var um tilfinningar annara, en eg get
fullvissað yður um að eg er að reyna alt hvað
eg get að greiða úr þessu, og er fús að hjálpa
yður alt sem mér er mögulegt.”
“Eg vona af heilum huga að yður megi
takast að uppfylla óskir afa yðar, og dvelja hér
árlangt. Það var einkennilegt skilyrði en eigi
svo örðugt býst eg við.”
Hún talaði svo blíðlega og hughreystandi,
að eg hálf skammaðist mín fyrir að hafa brot-
ið samninginn. Hin fögru gráu augu hennar
vors svo hreinskilnisleg að eg hafði ekki hjarta
í mér til að leyna hana sannleikanum.
“Eg hefi nú þegar brotið ákvæði erfðaskrá-
arinnar og get ekki erft afa minn samkvæmt
henni,” sagði eg.
“Það þykir mér mjög leiðinlegt,” sagði
hún kuldalega. “En á hvern hátt?”
“Eg skrapp til Cincinnati í gærkveldi til að
finna Miss Devereux.’
Hún stóð upp af stólnum alveg stein hissa
en eg reyndi að hugsa um hvað eg ætti að segja.
En með því að allar útskýringar hafa verið
mér erfiðar og afar þreytandi reyni eg aldrei
að gera þær, þá kvaddi eg og fór og forðaðist
þannig þau vandræði.
XXI. Kapítuli.
Pickering gerir mér aðvart
Næsta morgun lagði Bates bréf fyrir mig,
það var eftir póststimplinum að dæma frá Cin-
cinnati. Eg reif bréfið upp og las það upphátt
fyrir Larry:
Um borð í Heloise,
25. des. 1901
John Glenarm, Esq.,
Glenarm húsinu.
Annandale, Wabana-sýslu, Indiana
Kæri herra:
Eg hefi heyrt, að því er eg held frá góðum
heimildum, að þú hafir brugðist fyrirmælum
erfðaskrárninar sem þú undirgekst, að halda,
er þú settist að í Glenarm húsinu. Ákvæði
erfðaskrárinnar eru ljós og ófrávíkjanleg, sem
þú vafalaust skildir, þegar þú gfekst að þeim.
Fjarvera þín, eigi aðeins frá landareigninni,
--heldur frá sýslunni, sviftir þig með öllu réttind-
um til arfsins. Eg sem skiftaráðandi, krefst
því, að þú yfirgefir húsið og eignina tafarlaust,
og skilir því í eins góðu ástandi og þú tókst við
því.
Virðingarfylst,
Arthur Pickering
“Þetta er sannarlega fjandans skellur,”
sagði Larry og smelti reiðilega saman vindl-
inga. veskinu sínu.
“Hvernig hefir hann komist að þessu?”
sagði eg vesældarlega, en hjarta mitt var þungt
sem blý. Hafði Marian Devereux sagt honum?
Hvernig gat hann annars vitað þetta?
“Hann las það líklegast í stjörnunum. öll
tilveran sá þig sjálfsagt, þegar þú stalst til að
sjá ástmeyju þína. Svei, þetta kvenfólk!’’
“Hm, þær giftast ekki allar bruggara son-
um,” sagði eg. “Þú staðhæfðir einu sinni, þegar
þú varst í tygjum við írsku stúlkuna, að stutt
efrivör gæfi manni hugmynd um himnaríki, en
gerði það óþarft, og áður en eg vissi af hafði
hún gengið að eiga úttútnaðan malt-greifa.
Hafðu þetta fyrir ósvífnina. En kannske það
hafi verið Bates?”
Eg beið ekki eftir neinu svari, því að eg
var ekki í skapi til þess, maðurinn kom líka inn
í sömu andránni með brauðdisk í hendinni.
“Bates, Mr. Pickering hefir komist að því
að eg var að heiman nóttina, sem brotist var inn
í húsið, og nú er mér skipað burtu vegna þess
að eg hefi gengið á gerða samninga. Hvernig
gat hann komist að þessu ?”
“Líklegast frá Morgan. Sjálfur fékk eg
bréf frá Mr. Pickering í morgun. Bíðið þér bara
dálítið, herra minn.”
Hann fékk mér miða, sem dagsettur var
sama dag og mitt bréf var. Bates var ávíttur
harðlega fyrir það, að hafa eigi kært mig, og
var honum skipað að fara í burtu fyrsta febrúar
n. k. “Gerðu upp reikningana við verzlanirnar
og mun eg lesa þá yfir er eg kem.” Þannig
lauk bréfinu.
Andi bréfsins var bjóðandi og fyrirlitlegur.
Bates hafði eigi þóknast Pickering og var nú
varpað í burtu eins og útreyktum vindli.
“Hvað leyfði hann þér að eyða miklu um
mánuðinn ?”
Bates leit á mig rólega.
“Hann galt mér fimtíu dali í laun og
sjötíu og fimm í annan kostnað.”
“En þú gast ekki keypt ensku fosana og
kampavín fyrir það?”
Hann var að bera í burtu bolla bakkann og
rendi nú augunum að glugganum.
“Nei, það gerði eg ekkr, herra------”
“En eg fæ þá ekki séð-------”
“Mér fanst að framlag Mr. Pickerings væri
ekki mjög rausnarlegt, svo að það væri réttara
að bæta svolítið við það, ef svo mætti að orði
komast, frá dánarbúinu. Afa yðar mundi ekki
falla það, að þér væruð sveltur.”
Hann flýttr sér burtu eins og til að binda
enda á málið og þegar eg áttaði mig var Larry
að ákalla hina írsku guði sína.
“Larry Donovan, eg hefi stundum verið
kominn á fremsta hlunn að sálga þessum ná-
unga. Þetta er alt saman of flókið fyrir minn
skilning. Eg vildi að afr minn hefði gert mér
þetta auðveldara. Að hugsa sér þvílíkt. Altaf
síðan eg kom hingað hefi eg ekki gert annað en
formæla og svívirða þennan mann, en hann
hefir verið að kosta mig á meðan. Hann hefir
altaf treyst mér vegna fíun'dstrygðar þeirrar,
sem hann bar til afa míns. Hamingjan veit, að
eg get aldrei litið framan í þennan mann aftur.”
“Eins og eg hefi oft áður sagt, þá ert þú
gáfnafarslega ekki mjög skarpskygn. Vits-
munirnir eru eins formyrkvaðir með blettum.
Nú er kvenmaður með í spilinu og það ruglar þig
alveg. Svei, þetta kvenfólk! En nú verðum
við að taka til starfa.”
“Svei, þetta kvenfólk!” endurtók eg í huga
mínum, sár og reiður. Það var svo sem engin
furða, að hana langaði til að Pickering sæi mig
ekki eftir að hún hafði ögrað mér til að elta
sig!
Við settumst á ráðstefnu um kveldið og
ræddum hvaða stefnu við ættum að taka í tilliti
til bréfs Pickerings. Það var svo ákveðið, að það
leyfði enga töf. Eg sendi eftir Stoddard, því
að eg var viss um að hann var mér hliðhollur.
“Það er auðsætt,” sagði hinn herðabreiði
prestur, “að ef þú gætir sannað að burtuvera
þín var mjög nauðsynleg, þá mundu dómstól-
arnir kannske líta svo á, að þú hafir ekki brotið
fyrirmæli erfðaskrárinnar.”
Larry horfði út í loftið og blés út úr sér
bláum reykjarhrúgum eins og í djúpum þönk-
um. Hvorugum þeirra hafði eg sagt hvers-
vegna eg fór þessa för. Eg vissi að eg mundi
fá mjög litla huggun hjá Larry, er hann frétti
um erindi mitt. Ennfremur fanst mér, að eg
gæti ekki rætt um Marian Devereux við neinn.
Eg hikaði samt aldrei við að nefna nafn hennar,
þótt það hitaði mér um hjartaræturnar í hvert
sinn og eg nefndi það.
Hún fór aldrei úr huga mér. Eins og
töfrandi ímynd æskunnar sá eg hana í öllu um-
hverfinu í hverjum sólgeisla er blikaði á hinum
bláa ís, í hverju dýrðlegu sólsetri vetrarkveld-
anna í vestri. Hún vakti í hjarta mínu hverja
góða tilhneiging, sem eg oft og tíðum hafði
svæft þar. í öllum þessum vandræðum dagsins,
hrökk eg upp og h'eyrðist eg heyra nafn henn-
ar, rödd hennar, hinn glaðværa hlátur hennar,
eða fanst hún koma til mín niður stigann, hald-
andi í hendinni blævængnum með gyltu fiðrild-
unum. í raun og veru þekti eg hana svo lítið.
Eg get ekki hugsað um hana í sambandi við
eitt heimili, aðeins tengt hana við haustblæinn
á vatninu, mjöllina í skóginum, rökkrið í kirkj-
unni og þessi fáu augnablík á Armstrong heim-
ilinu. Mér þóttu þessi vandræði mín óþolandi
og leiddist að þurfa að ræða um þau við aðra,
hina góðu vini, sem þarna komu til að hjálpa
mér. Mig langaði til að vera einn og njóta í
næði þess hugarfriðar sem minningin um hana
veitti mér. Samt flaug efinn í huga mér, rétt
eins og blik af svöluvæng yfir bláu vatni, að
hún vær í sambandi við Pickering.
“Þú ætlar ekki að þræta fyrir að hafa
verið í burtu?” sagði Larry eftir langa þögn.
“Auðvitað ekki,” svaraði eg hæglátlega.
“Pickering var rétt á hælum mór og brottför
mín var kunn mönnum hans hér. Það væri
heldur ekki rétt gagnvart minningu afa míns,
sem aldrei gerði nokkrum mein, að fara að ljúga
um þetta. Þeir gætu ef til vill hefnt mér fyrir
meinsæri þar ofan í kaupið.”
“Þá væri fyr því betra að búast um hér.
Eg skil aðstöðu þína. Þú ætlar ekki að flytja
þig fyr en þú hefir fundið það, sem hér er fólg-
ið. Samkvæmt höfðingsskap þínum og dánu-
mensku, vilt þú ganga úr skugga um að ung-
frúin, sem á að erfa þig, hljóti alt sem henni
ber, og þar sem þú treystir ekki skiftaráðand-
anum, neitt betur en sannur íri treystir loforð-
um ensks forsætisráðherra, þá ætlar þú þér að
vera viðstaddur og sjá til þess, að hann telji rétt
fram reiturnar?”
“Þetta er eins rétt til getið og auðið er,”
svaraði eg.
“Og ef hann kemur með yfirvöldin og lög-
regluna ?”
“Þá verðum við að gera ráð fyrir hverju
svara skuli,” mælti presturinn.
“Það verður bara verst fyrir yfirvaldið og
hans þjóna,” svaraði eg.