Heimskringla - 20.07.1938, Blaðsíða 5

WINNIPEG, 20. JÚLÍ 1938
HEIMSKRINGLA
5. SÍÐA
fanst hann hafa reynst einhverj-
um vina sinna illa og tók hún þá
upp þykkjuna vinarins vegna. En
bæri slíka menn að garði hennar
svanga, þyrsta eða þreytta var
þeim ætíð unninn beini án tillits
til þess, hvort þeir væru vinir
hennar eða ekki.
En þótt starfsvið Bjargar sál.
væri takmarkað, var hún þó mik-
il kona á því sviði. Hún var stór
í ást sinni til eiginmanns og
barna; í trygðinni til vina sinna;
í fórnfýsi sinni og ósérdrægni; í
starfsþreki sínu og hetjuskap.
Glaðlyndi hennar og góðfýsi bar
birtu yfir heimili hennar og ná-
grenni.
Guð blessi þig Björg. Þökk
fyrir alt sem þú varst og vanst.
Ást þín og trygð eru nú dýrmæt-
ir gimsteinar í minningasjóði
vandamanna og vina; hin
stærstuverðmæti mannlegs lífs.
A. E. K.
VIÐURKENNING
I.
Mér kom það ekki á óvart að
þessir tveir málkunningjar mín-
ir, Mr. S. Guðmundsson í Ed-
monton og S. Sigurðsson í Cal-
gary, mundu “senda mér tónínn”
í Lögb.
Mr. S. Guðmundsson byrjar
svar sitt á þessa leið :
“Eg ætla að taka það fram
strax, að mér kemur ekki til
hugar að fara í neitt persónulegt
skítkast við Mr. Gíslason. Eg
finn engan sannfæringarkraft í
því að kalla mótstöðumann
neinn lúalegum nöfnum eða
bregða honum um heimsku og
skilningsleysi, þó hann líti ekki
sömu augum á alt, eins og eg
geri. Eg hefi ávalt litið svo á
að þegar einhver fer að lítillækka
sjálfan sig, með því að nota
þannig lagaðan rithátt, þá sé það
af því að hann hafi ekki neinu
veglegra vopni að beita. Hann
sé nefnilega “stuck”.”
Með þessari klausu vill Mr. S.
G. gefa í skyn að eg hafi byrjað
á “persónulegu skítkasti” og
kallað hann ónöfnum og brugðið
honum um heimsku.
Ef hann skilur mælt mál, hlýt-
ur hann þó að vita að eg hefi
aldrei skrifað eitt persónulegt
orð í hans garð, og aldrei nefnt
hann öðru nafni en S. Guð-
mundsson eða fréttaritara. Eg
hefi heldur ekkert sagt um
skilningsleysi eða heimsku Mr.
S. G. nema það, sem fram kemur
í stjórnmálaskrifum hans, sem
hann kallar fréttir. Má vel vera
að hann skilji og viti ósköpin öll
á öðrum sviðum. Það kemur
ekki þessu máli við. Og eg hefi
alls ekki gert það að umtalsefni.
En það sem hann skrifar í opin-
ber blöð um almenn mál, leggur
hann undir almenningsdóm og eg
hefi fullan rétt til að gera við
það þær athuganir, sem mér sýn-
ist við eiga. Viðvíkjandi síðari
hluta klausunnar, sem eg tilfærði
eftir hann vil eg ráðleggja hon-
um að lesa yfir sín eigin stjórn-
málaskrif, sem hann kallar frétt-
ir, og athuga þau veglegu vopn,
sem hann beitir þegar hann er
að tala um Mr. Aberhart og
aðra, sem nú sitja að völdum í
Alberta. Mætti þá svo fara að
hann komist að þeirri niðurstöðu
að hann hafi sjálfur verið
“stuck” frá upphafi.
II.
Ekki nenni eg að stæla við
Mr. S. G. um Saskatchewan kosJ>-
ingarnar, þeir sem fylgst hafa
með þessu máli vita að það, sem
eg sagði um þær var rétt, og Mr.
S. G. hefir ekki tekist að afsanna
neitt af því. Én hitt skiftir ekki
miklu máli hvort S. G. kallar úr-
slitin “hrakför” eða “kjafts-
högg.” En hann beinir til mín
hessari spurningu: “Hvaða heil-
brigð sál getur gert sig ánægða
með aðrar eins hrakfarir?”
Svarið er ofur einfalt. Þó Mr.
S. G. lesi það út úr orðum mín-
um, og fullyrði að eg hafi lýst
Því yfir að eg “sé vel ánægður”
með úrslit kosninganna í Sask.,
þá hefi eg aldrei talað það eða
skrifað. Mr. S. ó. gerði þá afar
spaklegu staðhæfingu, að kosn-
ingarnar hefðu sannað það að
“fólkið í Sask. vill ekkert hafa að
gera með social credit”. Og eg
benti á að social credit hefði
fengið 62,292 atkvæði frá fólk-
inu í Sask. og þegar þess væri
gætt að þetta væri í fyrsta sinn,
sem flokkurinn hefði haft þar
frambjóðendur mættu “þessi úr-
slit heita góð.” En til þess að
gera mig “vel ánægðan” með
úrslitin hefði flokkurinn þurft að
ná meirihluta atkvæða. Ef Mr.
S. G. skilur ekki mismuninn á
því sem hann hefir eftir mér og
því sem eg sagði, þá er skilningi
hans á mæltu máli mjög ábóta-
vant. En ef hann rangfærir af
ásettu ráði ferst honum ekki að
vanda um rithætt annara.
III.
Mér hefir skilist að Mr. S. G.
byggi sínar umbótavonir á
Bændaflokknum sem nú gengur
undir nefninu C. C. F. Sá flokk-
ur hefir verið starfandi í pólitík
Sask. fylkis um allmörg ár og
aldrei komist svo hátt að ná 25%
af atkvæðum fólksins, og tapaði,
sem næst einum fjórða af því
atkvæðamagni við síðustu kosn-
ingar, (þó Mr. S. G. segi í Lögb.
að hann hafi þessi atkvæði lokuð
inn í skrifpúlti sínu og lofi að
skila þeim við næstu kosningar,
legg eg ekki mikið upp úr því).
Flokkur með sömu stefnu sat við
völd í Alberta í 14 ár og kom
engum umbótum fram. Nú lang-
ar mig til að beina sömu spurn-
ingunni til Mr. S. G. “Hvaða
heilbrigð sál getur nú, gert sig
ánægða með að bíða “eftir um-
bótum úr þeirri átt ? Eins og nú
er ástatt hér í landi finst mér
það svipað því og að leika á fiðlu
meðan borgin brennur.
IV.
Að endingu vil eg taka það
fram að álit mitt á stjórnmála-
skrifum Mr. S. G. er óhreytt.
Hann er því ekki vaxinn að
skrifa fréttir af þeim málum
vegna þess að hann skilur ekki
það, sem er að gerast í kring um
hann. Og hann er of auðtrúr á
blaðalygar sem haldið er uppi af
leigu ritsnápum auðvaldsins. —
j Social Credit stefnan er sú hreyf-
ing sem auðvaldinu stendur
mestur ótti af vegna þess að hún
er róttækust. Þessvegna er hún
mest umtöluð og mest ofsótt. Eg
vil benda Mr. S. G. á grein eftir
Pál Bjarnason, sem birtist í
Heimskringlu. Páll er einn af
þeim fáu íslendingum sem skrifa
um umbótamál af viti og glögg-
um skilningi. Þetta hefir hann
að segja um fréttaburðinn, sem
virðist vera aðal fræðslulind
fréttaritarans í Edmonton:
“Verst af öllu þessu er þó það
að nú eins og ávalt, verður tekið
til óspiltra málanna að víðvarpa
rangfærslum og lýgi um land alt
hinum illa málstað til afsökunar,
svo allir, sem ekki heyrðu hvað
fram fór, skuli fá ósanna hug-
mynd um atburðinn. . . .” Og
Mr. S. G. langar nú til að vinna
landi sínu gagn, og þjóðerni
sínu sóma með því að gerast einn
hlekkur í þessari virðulegu
fréttakeðj u.
Hjálmar Gíslason
HILLIN GALÖND
Fjórtán sögur eftir Guðr. H.
Finnsdóttur er nú nýkomin hing-
að vestur. Bókin er í stóru átta
blaða broti, á þriðja hundrað
blaðsíður, prentuð á góðan þykk-
an pappír. Frumdegin mynd
eftir íslenzkan listamann er á
framhlið kápunnar. Hún er
prentuð í Félagsprentsmiðjunni
í Reykjavík og hin vandaðasta
að öllum frágangi. Útsöluna
annast Gísli Johnson, 906 Ban-
ning St., Winnipeg. Ennfrem-
ur tekur Magnús Peterson bók-
sali, 313 Horace St., Norwood,
á móti pöntunum.
Kostar póstfrítt $1.75.
EINN AUÐUGASTI
MAÐUR í HEIMI
Það er ekki satt, að amerísku
miljónamæringarnir séu auðug-
ustu menn í heimi. Margir eru
þar að sönnu auðkýfingar; en
á Indlandi eru auðugustu menn
í heimi, svo að Morgan og
Rockefeller eru ekki sambæri-
legir við þá. Enginn amerískur
auðkýfingur á hús full af gulli
og gimsteinum; enginn þeirra
hefir gert sér það að gamni að
láta vega sig á móti gulli, eins og
Aga Kahn lét gera til skemtunar
fátæku fólki núna fyrir skemstu
á minningarhátíð sinni.
Aga Kahn er annars einhver
hinn merkilegasti maður í heimi.
Stundum lifir hann lífi iðju-
leysingja áhyggjulausu, virðist
ekki hugsa um neitt nema kapp-
reiðar og spilabanka; en mitt í
þessu fer hann til Genf til að láta
til sín taka í Þjóðabandalaginu.
Það, sem næst heyrist frá hon-
um er ef til vill það, að hann
hafi valdið skelk í kauphöllinni í
New York með Igróðabrellum
sínum. Og oftar en einu sinni
kemur hann fram sem guð, sem
ræður fyrir 9 miljónum manna.
Þegar þessi hálfgerði l(afa-
lúði og ístrumagi kemur fram
með amerísk horngleraugu og
stórar skögultennur og er að
reyna að líta brosandi í kringum
sig á skeiðvöllum eða í leikhús-
um eða golfvelli, þá kemur eng-
um í hug, að þar sé guð á ferð-
inni. En ósjálfrátt verður manni
á að veita honum eftirtekt, er sú
saga gengur, að hann sé hjáguð.
Aga Kahn hefir erft bæði guð-
tignina og auðinn mikla eftir föð-
ur sinn, — en síðan hefir hann
með kauphallarbraski aukið stór-
lega efni sín, og árstekjur hans
eru svo miklar að menn sundlar
við að heyra, því að hann á
tíunda að krefja af 9 miljónum
manna. Og jafnvel þótt meiri-
hluti þeirra séu snauðir menn,
þá verður sú tíund stórfé. Aga
Kahn lætur ekki þegna sína sjá
sig, nema hann geti ómögulega
hjá komist. Hann unir sér svo
miklu betur í Lundúnum og í
París en “þaki veraldarinnar”,
en svo er Pamir-hásléttan al-
ment kölluð, þar sem þegnar
hans búa.
Aga er fæddur 1877 og er
kominn í beinan ættlegg frá
Fatime, dóttur Múhameðs spá-
manns, sem var gift Ali kalífa,
sem spámaðurinn kaus sjálfur
sér til eftirmanns. Alí varð þó
hvorki annar né þriðji kalífi,
Þegar Aga Kahn deyr erfir elsti
sonur hans tignartitilinn og rík-
ið.
Aga Kahn varð ástfanginn í
ungri Parísar-frú, Andrée Caron,
er hún var á kynnisvist með
frænda sínum, kökubakara í Aix-
Bains. Kemur Aga þangað einu
sinni á ári til að yngja sig upp.
Það er vægast sagt, að þessi litli
Savoy-bær hafi allur umhverfst
af undrun, er brúðkaup þeirra
var gert heyrinkunnugt. Hér
var um stórkostlega skáldlegan
viðburð að ræða.
í blöðum stóðu langar rök-
ræður um það, að hvort slíkt
hjónaband gæti orðið farsælt.
Einhver fræg spákona spáði að
yfir þau kæmi feikna ógæfa að
tveim árum liðnum.
Frú Aga Kahn eða La Begum,
eins og hún nú heitir, er jafn-
hyggin sem hún er fríð sýnum.
Hún ér jafnvel svo hyggin, að
hún situr eftir í Frakklandi er
maður hennar bregður sér heim í
ríki sitt. Litli drengurinn þeirra
sem nú er fjögra til fimm ára,
erfir nú samt hvorki guðtignina
né hinar miklu tíundir, því að
Aga var kvæntur áður, og það
er sonur hans af því hjónabandi,
sem á að verða eftirmaður hans,
enda þótt ítalska dansmærin,
sem hann átti áður, næði aldrei
viðurkenningu þegna hans og því
síður af ensku hirðinni; en La
Begum fær tilhlýðilegar viðtök-
ur hjá ensku hirðinni, því að þar
er hún talin kona hins voldugasta
af lendum mönnum Englendinga.
Le Begum er hin yndislegasta og
blátt áfram, smekklega búin æ
og æfinlega, og hún var nú held-
ur ekki neinn örkvisi, áður en
hún giftist guðinum, því að hún
var annar eigandinn að tízku-
verzluninni: “Systurnar Caron”
í einu breiðstræti Parísarborg-
ar.—Heimilisblaðið.
FÁEIN ORÐ
Fyrir skömmu heyrði eg menn
vera að tala um að hringhendu-
samkepnin hans Pálma hefði fall-
ið niður, og datt mér þá í hug
síðasta verðlaunavísan í því sam-
bandi, en hún er svona:
Gengur björk á grænum kjól
Gleymast hörku veður;
Gjörvöll mörkin sæl í sól,
Söngvabörkum kveður.
ar og skini, svo skíran, að ekki
verður um vilst, nema ef vera
kynni, einstöku hagyrðingar. —
“Gjörvöll mörkin” þýðir sjálf-
sagt: grös, tré, dýr og fugla og
jafnvel orma, og það nær engri
átt að slíkar tilverur gætu fund-
ið til sælu ef þær væru komnar
inn í sólina sjálfa; þótt höfund-
urinn hafi í huga mörkina sem
heild sem eina sjálfstæða tilveru.
Það kemur greinilega fram í síð-
ustu hendingunni þannig:
4. Að sem afleiðing sælu
sinnar í sólinni, þá kveður hún
söngvabörkum (söngvabörkum
kveður).
Það var slæmt að höfundinum
datt ekki í hug að nota litla orð-
ið “við” í þessu sambandi. Ef
hann hefði gert það þá hefði
hann máske sloppið fallega, því
“kveða við’’ þýðir að bergmála
og það hefði orðið skiljanlegt, að
mörkin hefði kveðið við af mörg-
um röddum. Bergmálið er aldrei
fyrsta rödd. Það er sagt að
mörkin kveði mörgum börkum
(söngvabörkum). Það er ef til
vill eðlilegt um svo stóra tilveru,
að hún hafi marga barka. Um
það er ekki að fást; en því segir
hann söngvabörkum ? Það þurfti
ekki að taka það fram. Sumum
mun virðast sem hért sé gefið í
skyn, að mörkin hafi á að skipa
öðrum börkum, sem gætu líka
kveðið, þótt ekki væru þeir not-
aðir hér.
Um þetta kvað einhver ómerk-
ingur:
í hugum hagyrðinga, hreykin
gengur björk.
Hún kom í græna kjólnum, með
kvikindin á mörk.
Þau upp til sólar svifu og syngja
þar í ró;
Þótt öðrum virðist vænna að vera
niðri þó.
Þar söngva bústnir barkar, þeim
býsnum gera skil
Því aðrir bila barkar, ef berast
sólar til.
Einu sinni kom maður fram á
ritvöllin og sagðist geta sýnt
það, að vísur gætu verið galla-
lausar, alveg, bæði að rími og
efni. Hann gaf sem dæmi vísuna
alkunnu: “Hani, krummi, hund-
ur, svín, o. s. frv.
Eg skal játa það að dæmið er
allgott og erfitt að hitta á betra;
en þá kom fram ófyrirleitinn ná-
ungi sem þóttist geta sýnt og
sannað að rímgalli væri á vís-
unni. Hanmskýrði það þannig
að ef í ríminu áherslan félli ann
ars staðar, en hún ætti að falla í
Og gerði eg þá í huganum
eftirfylgjandi athugasemdir:
1. í fyrstu hendingunni er
sagt að björkin (tré) gangi. Það. ... , . . , _ ,
því að tengdafaðir Múhameðs 'er engin hæfa. Tré ganga ekki; obnndnnTma 1( ba„VærJl bað rim"
hrifsaði til sín völdin og þá nema í hugum hagyrðinga.
fyrst er tveir höfðu hlotið kal-| Kjólhugmyndin hefir víst
ífatignina og rutt brautina, þá myndast í huga hagyrðingsins
varð Alí loks kalífi; en það gekk | vegna þess að orðið björk er
nú ekki af baráttulaust. Persar i kvenkyns og heima á íslandi var
einir viðurkendu kalífatign Alí, það álitið af sumum, fremur nið-
en aðrir Múhameðsmenn vildu i urlæg’ja.ndi fyrir kvenmann að
ekki af honum vita. Endirinn klæðast biyium, sem karlmenn;
Kahn er guð. Ismaelitarnir búa hlýtur að þýða sólina okkar, líf-
á Pamir-sléttunni norður af | gjafann mikla. En úr því svo er,
Vestur-Indlandi milli Afganistan þá er þetta fjarstæða. Það er
og hins kínverska Turkestan. svo heitt í sólinni að þar er engri
-Guðsdýrkun þeirra er aðallega! skepnu líft sem til merkur eða
varð sá, að Múhameðstrúarmenn en það þarf ekki að vera. Hér
tvískiftust og börðust þeir [ Winnipeg mætum við daglega
flokkar um kalífatignina. Sunn- ^ kvenkyninu á götunum í buxum.
ítar voru öðru megin, sem fylgdu Sú hugmynd er auðvitað orðin
þeim að málum, sem þóttust vera 1 víxluð hér á vesturvegum.
réttir eftirmenn Múhameðs ogj 2. Önnur hendingin er býsna
fylgdu erfikenningum hans góð að öðru leyti en því að það er
(Sunna); hinumegin voru þeir, mjög vafasamt að öll hörkuveð-
sem viðnrkendu erfðatign Alís | ur gieymist, þótt komið sé vor,
og mótmæltu hinum (Chitar af 0g fram á sumar. Afleiðingar
Cua; uppreisn, mótmæli). Eftir1 ýmsra hörkuveðra eru þannig að
því sem tímar liðu fram urðm þær gleymast seint og stundum
Sjítar að nýjum trúarflokki og’aidrei.
1 galli. Hann sagði að í orðinu
“titl-ing-ur” væri í vísunni á-
herslan lögð á “ing” en ætti að
vera á fyrsta atkvæði og því væri
vísan gölluð að ríminu til. En
þessi titlings vansmíði eru sann
arlega lítilvæg í samanburði við
vanskapnað verðlaunavísunnar;
efnið er meira virði en rímið
æfinlega. Form eða rím verð-
launa vísunnar er óaðfinnanlegt.
Jóhannes Eiríksson
ur, sem leitar framrásar, en finn-
ur ekki sinn rétta farveg, og
verður því vanmátta.
Nú, til þess að verða ekki
misskilin, langar mig til að minna
yður á erindi eftir eitt af okkar
beztu vestur-íslenzku skáldum,
E. P. Johnson, erindi sem hann
nefnir “Móðir í austri” Það er
þessi “Ramma taug, sem þar er
minst á, sem rekka dregur föður-
túna til” sem knýr mig til máls
í dag.
Norrænu konur, af íslenzku
bergi brotnar. Fanst ykkur ekki,
þegar þið voruð að handleika
sýningarmunina hennar Fr. H.
Bjarnadóttur, fanst ykkur ekki
að rafstraumar æskuáranna
renna fram í fingurgómana, og
heilla hug og hjarta? Mér fanst
það.
Á vorboðavængj um var eg
borin heim, heim til norður-
skautanna, heim til hinnar nótt-
lausu voraldar veröldu, þar sem
víðsýnið skín”. Home to my
little cradle of the deep.”
Þar sat eg aftur við hafið, og
heyrði bylgju-niðinn. E. B. seg-
ir: Hinsta fegurst hljóminn þú
heyrir af bylgju en ekki af grein.
Sat við voginn, spegilskringdan,
þar sem æðurinn syndir með
ungana sína á bakinu, heyrði
móðurkvakið, sá hræðslu og
angist litlu unganna, þegar móð-
irin stakk sér í dýpið eftir síh
eða skel. Sá lækina koma hopp-
andi, dansandi ofan fjöllin og
hlíðarnar, þekti hlátur og grát
okkar krakkanna í ærslalátum
hans. Kom líka á “Bóluklettinn”
minn kæra, sá hina tröllslegu
brimskafla brotna við “Skálanes
bjargið”. Sat í gilinu við fossinn
og sá laxinn stríða mót straumn-
um, og léttfættan lyfta sér stall
af still, uns hann hvarf auganu
í flauminu yfir fossinum. Hug-
fangin hlustaði eg á söng fugl-
anna, sem eru nýkomnir yfir
hafið, og eru nú að syngja skap-
ara sínum lofgerð fyrir hand-
leiðsluna úr hættunni yfir hafið
Frh. á 8. bls.
FRÖKEN HALLDÓRA
BJARNADóTTIR
MÐDSOIIMY
TRIPLE DISTILLED
lONDOM DKY
GIN
Flutt í kveðjusamsæti
Moore’s matsölubúð
stefna þeirra kölluð Ismael-
stefna (Ismaelisme). Og það er
innan þess trúarflokks sem Aga
3. Þá er þriðja hendingin
sem fjallar um það að mörkin
öll, (gjörvöll) sé sæl í sól. Það
fólgin í tíundargjöldum og um
kóraninn, trúarbók sannra Mú-
hameðinga vita þeir ekkert svo
að segja, að fáeinum undantekn-
um, sem vafðar eru innan í
verndargripi þeirra. Og til að
segja eins og er, er ef til vill rétt
að geta þess að hvorki almúgi, né
prestar geta lesið það, sem ritað
er í þessum verndargripum. —
skógar telst. Líklega hefir höf-
undurinn hugsað sér að bjarga
þessu með því að benda á enska
orðatiltækið “in the sun”, sem
meinar: “in the sunshine”—í
sólskininu. En við íslendingar
höfum ekki það hugtak, sem
Englendingar hafa er þeir tala
um sólina. Við gerum altaf mun
á sólinni sjálfri og geislum henn-
Mér er sönn ánægja að því, að
hafa nú loksins orðið þeirrar
stundar aðnjótandi að ávarpa þig
með fáum orðum, og þakka þér
komuna vestur um Atlants-ála.
Því miður, finn eg til vanmáttar
míns, í þeim efnum, og veit að
hér inni, hér í þessum vinahóp
eru konur mér mikið færari til
þess. Verð því að biðja velvirð-
ingar á því, sem eg hefi að bjóða,
biðja ykkur að fara mjúkum
höndum um þetta litla erindi,
sem meir er að vilja gert en
mætti.
Það er einhver tilfinning sem
heyfir sér í brjósti mínu. Ein
hver þrá, sem eg get naumast
lýst með orðum, þrá sem knýr á,
og er mér sterkari, líkt og læk

■hk/ *
H B C 36-7
Thls advertlsement ls not Inserted by
Government Liquor Control Oorrunlsslon.
The Commission ls not responsible for
statements made as to quaúty of pro-
ducts advertised.