Heimskringla - 30.04.1941, Blaðsíða 5

WINNIPEG, 30. APRÍL 1941
HEIMSKRINGLA
5. SIÐA
“ÖLDXJR”
Leikrit í þrem þáttum. J
Frumsamið af séra Jakob
Jónsson frá Hrauni. Leikið
í Sambandskirkjunni í
Winnipeg, undir umsjón
Leikfélags Sambandssafn-
aðar, 31. marz og 1. apríl
1941.
Þetta er annað leikritið, sem
séra Jakob Jónsson hefir samið
og leikið er eftir hann hér vest-
an hafs.
Það er augljóst að honum
hefir tekist mikið betur með
þetta síðara leikrit sitt, bæði
hvað skipulagning og samtali
viðkemur. Þó er það galli
nokkur, að fyrsti þátturinn er
látinn fara fram inni í sjóbúð
Ásmundar gamla. Það virðist’
vera of tilkomulítið og óhríf-
andi. — Var það mikil bót til
batnaðar, að svo skildi vera
hagað til með sýningu fyrsta
þáttarins, að hún gerist fyrir
utan kofann, með fagurri sýn
út á sjóinn og f jöll í fjarska.
Það er mikið færst í fang, að
semja leikrit um sjómannalífið
og fangbrögð sjómannanna við
gamla Ægi í hamförum sínum.
í viðskiftum þeirra gerast oft
svo stórfeldir og jafnvel yfir-
náttúrlegir viðburðir, sem eng-
in orð ná að lýsa. Jafnvel sjón
vor, sem er sögu ríkari, nær
ekki nema broti af ytri þátt
leiksins, þar sem vér erum á-
horfendur að baráttunni milli
hinna hamstola dætra Ægis,
og mannanna á bátnum, sem
þær hossa eins og fjöðurstaf á
brjóstum sínum, tilbúnar að
soga hann í djúpið ef nokkurt
ósamræmi, hræðsla eða mistök
eiga sér stað, hjá þeim, sem í
bátnum eru og um stjórnar-|
völinn halda. — Og smá-leikrit
um svo stórvægilegt efni, getur
aldrei gefið nema óljósa hug-1
mynd um hvað er að gerast íi
þeim ójafna hildarleik, sem
háður er þar milli lífs og dauða.
En þrátt fyrir, þó augað sjái
ekki, og andi manns verði að
skapa sér að miklu leiti þær
ógnir og skelfingar, sem sjó-
maðurinn á við að etja í fang-
brögðunum við dætur Ránar,
þá má segja að séra Jakob hafi
með leikriti þessu, tekist vel að
semja þennan þátt úr sjó-
manna lífinu.
Yfirleitt er leikritið vel sam-
ið. Það er alvöruþrungið, sem
við á um svona efni. Samtalið
eðlilegt og víða hnittið og hríf-
andi og tekur áheyrendur svo
sterkum tökum strax í byrjun,
að þeir verða að hlusta og
fylgjast vel með öllu, sem þar
fer fram.
Allir, sem séð hafa leikinn,
ljúka á hann lofsorði miklu, og
það að verðleikum, og sumir
ganga svo langt, að segja að
hann sé einn með þeim allra
bestu, sem hér hafa verið sýnd-
ir, og er þá mikið sagt, því
margar góðar leiksýningar
hafa farið hér fram, er skipaðar
hafa verið ágætum leikurum.
Við lestur leikritsins, varð
mér það ljóst, að efni það, sem
hér var tekið til meðferðar,
krafðist sérstaklega góðra leik-
hæfileika, ef vel ætti að fara.
Og satt að segja var eg von-
daufur með að mögulegt væri
að fá hér nokkra unga stúlku,
er borið gæti uppi hlutverk
Erlu hjúkrunarkonunnar, dótt-
ur sýslumannsins, og hlutverk
Helgu, fósturdóttur Ásmundar
og Hildar konu hans, því hlut-
verk þeirra er bæði stórbrotið
og vandasamt. Báðar þessar
stúlkur unna sama manninum,
Val Arason kandidat í lögfræði.
Og hlutverk þeirra er að ber-
ast á lagspjótum ástar og hat-
urs gegnum allan leikinn. —
Skiftast á kaldhæðni, storkun-
aryrðum, alvöruþunga og blíð-
um og stríðum ástríðu ofsa í
hlátri og gráti, svo að segja á
sömu mínútunni.
Það eru aðeins ágætir leik-
arar, sem fallið geta inn í slík
hlutverk, sem þessi, og þeim
tekst það oft misjafnlega þó
æfðir séu.
Um hinar persónurnar í
leiknum, Val Arason, Ásmund,
sjógarpinn mikla og Hildi konu
hans, var eg ekki í hinum
minstu vandræðum með að
skipa í huganum. Eg vissi um
persónur, sem falla mundu í
þeirra hlutverk, þó all erfið og
vandleikin séu.
En það er hvorki tími né
tækifæri fyrir mig að fara um
leik þenna mörgum orðum, né
dvelja lengi við einstök atriði
hans. Eg vil því aðeins geta
þess, að eg man ekki til að eg
hafi séð jafn vel leikið í nokkr-
um leik hér vestan hafs meðal
íslendinga, sem þessum.
Ótti minn um að ekki mundi
vera hægt að fá ungar stúlkur
til að leika hin vandasömu
hlutverk þeirra Erlu og Helgu,
reyndist með öllu þarflaus,
eins og komið hefir í Ijós, eftir
þeim ágætu og almennu um-
mælum fólks um leikinn, sem
hefir séð hann.
Sigurbjörg Sigurbjörnsson
lék Erlu, hjúkrunarkonuna, —
Og svo meistaralega vel lék
hún öll skapbrigði og kenjar,
ást og stjórnlausar tilfinningar
eftirlætis barns, sem átt hefir
því að venjast, að aít, sem hún
fer fram á óskar og krefst, nái
fram að ganga, — að það gat
engum sem ekki þekti til, —
komið til hugar annað en að
þarna væri æfð leikkona í
einu af sínum beztu hlutverk-
um. Og sannfærður er eg um
að þeir, sem eiga eftir að sjá
hana í þessu hultverki, eiga
erfitt með að trúa því, að þetta
sé aðeins í annað skiftið, sem
hún kemur fram á leiksviði í
mismunandi gerfi, og sýnir það
best hversu næmum og góðum
leikhæfileikum hún á yfir að
ráða.
Kristrún Johnson, sem lék
Helgu, fósturdóttur hjónanna,
lék einnig mjög umfangsmikið
og erfitt hlutverk, sem hún
leysti með afbrigðum vel af
hendi, bæði með svipmyndum,
látbragði og hreyfingum, sem
hún stilti í hóf og hafði fult
vald yfir. Og aðdáanlegt var
hve vel hún bar fram íslenzka
málið.
Hafsteinn Jónasson lék Val
Arason, skólapiltinn, kandidat-
inn, léttúðarfullan og flögrandi.
Hann er elskhuginn, sem vald-
ur er að hinu óslökkvandi hatri
milli Erlu og Helgu, og örsök í
því, að sonur hjónanna —
Grímur — sem leikinn er af
Haraldi Vestdal, er nær því
druknaður fyrir að reka erindi
fyrir Val út í smyglara skip.
Þá er það, sem sjógarpurinn og
hetjan hann Ásmundur gamli
lætur til sín taka, og leggur út
á sjóinn ásamt Val til að leita
að Grímsa syni sínum, sem er
einn á smábát úti á firðinum í
ofsa roki og hamslausum sjó-
gangi. Þarna er áhrifaríkt
augablik, fyrir þá sem þekkja
eitthvað til sjómanna lífsins
þegar þeir eru að ræna hinar
viltu dætur Ránar herfangi
sínu, og teflt er um líf eða
dauða fyrir þá alla. En meðan
þessu fer fram úti á firðinum,
halda stúlkurnar áfram að veg-
ast í orðum í fiskimanns kofan-
um og kenna hvor annari um
ófarnirar. Jafnvel á þessari ör-
lagaríku stund lífs eða dauða,
geta þær ekki sefað hatrið. Og
Hildur (Elin Hall) hin marg-
reynda hægláta og góða kona
Ásmundar á fult í fangi með að
halda þeim í skefjum og koma
þeim í skilning um að þessar
haturs hugsanir þeirra og orða-
senna geti flýtt fyrir druknun
ástvina þeirra, sem verjast
greipum dauðans úti á freyð-
andi firðinum.
Elin Hall, Hafsteinn Jónas-
son og Ragnar Stefánsson, eru
okkur öllum að góðu kunn fyrir
listfengi sína og leikhæfileika
í hvaða hlutverki, sem þau
koma fram á leiksviði. En Sig-
urbjörgu og Kristrúnu sem
þarna koma fram í annað sinn
á leiksviði, og gera hinum erf-
iðu hlutverkum sínum þau skil,
sem þær gera, eru vissulega ó-
venjulega góðum leikhæfileik-
um gæddar.
Þeir, sem ekki hafa enn séð
þenna áhrifaríka og spennandi
leik, ættu ekki að setja sig úr
færi er hann verður leikinn
hér þann 3. maí mánaðar.
Þökk sé leikfélaginu og öll-
um þeim, sem lagt hafa fram
hugvit og krafta sína til að
semja, æfa og sýna þenna leik.
Davíð Björnsson
LAUSAVÍSUR
Eftir J. S. frá Kaldbak
Ferskeytlan
Ferskeytlan sinn fána bar
fljót í andans brýnum.
Aldrei meira mannvit var
mælt í fjórum línum.
Roosevelt
Roosevelt fæðir hálfan heim.
Hitlerisman bannar.
Atlantshafsins öldugeim
örmum löngum spannar.
Vopna bæði og vistagnægð
vítt um hafið streymir;
það er Bretum hugár hægð.
Hitler illa dreymir.
Fyrra stríðið
Fólki gaf hið fyrra stríð
frelsisroða trúna.
En hún sveik hinn auma lýð.
Ætli það skáni núna?
Seinna striðið
Eggjum beitir orsök huld.
Eitur býr í falnum.
Grett á svipinn gamla Skuld
glottir yfir valnum.
Tveir prestar dóu í sama
mund sinn á hvorri skoðun
Þó um hársbreidd himneska
hér í lífi keptu,
sigldu í dauða samskipa
sama dóminn hreptu.
Vissa
Þegar hylli heims er mist
hugans dýpkar saga,
þá fer guð og gæfan fyrst
götu þína að laga.
Hvöt
Haltu áfram Oddsson minn
alt þó bresti í sundur.
Þér er gefinn þrótturinn.
Þú ert rithöfundur.
Lýðrœðið
Lýðræðis er veldi valt
veður uppi Prússinn.
Þó er held eg hundrað falt
hættulegri Rússinn.
Hœgt er að sitja lött
Gott er að vera gengis án
—gerast drykkur sætur—
það er hart að þýðast lán
þegar einhver grætur.
"Lítilrœði"
Stórt þarf til að byggja brú
bólginn yfir græði.
Enginn tími fræga frú
fyrir lítilræði.
Ávinningur
Sögulausir sátum við.
Saga er nú á ferðum
Islands sóma leggur lið.
Lifi Björn í Gerðum!
Vinur
Vinur oft með bros á brá
bölvun margri olli,
læddist burt er lá þér á
líkt og vín úr kolli.
Háð
Háðið eins og hnífur sker.
Háði undan blæðir.
Háð í nauðum hatað er.
Háðið aldrei græðir.
Veraldarsagan
Heimsins sögu Kristur klauf
— kenningarnar dofna —
Hitler alla eiða rauf,
á hún nú að klofna?
Lítilmennið
Af því þú varst eðlissmár
ertu að reyna að sýnast.
Þó muntu eftir örfá ár
algerlega týnast.
Kosningar
Auðvaldsfangið eins og fyr
arma ‘mjúka hefur.
Enginn vakir, enginn spyr,
í þeim fólkið sefur.
"Boom"
Stríðs er “boom” í bygðum
hér
býsna saddur maginn.
Allsleysið á eftir fer
eins og fyrri daginn.
Salóme
Sætið misti Salóme,
sízt það verður gróði.
Auðvald veður upp í hné
elg úr manna blóði.
Umskifti
Þeir sem aldrei arðinn fá
eiga senn að hækka.
Þeir sem lifa öðrum á
allir munu lækka.
TIL MISS MARÍU
MARKAN
Eins og fyrirsögn þessara er-
inda benda til, komu þau mér í
hug, þegar eg hlustaði á söng
Miss Maríu Markan yfir útvarp-
ið frá Vancouver, B. C., þá hún
söng íslenzku kvæðin, sem eg
kunni frá bernsku heima; fanst
mér sem eg bærist á vængjum
hugans heim til æskustöðv-
anna í Breiðafirði (er fæddur
í Ólafsvík á Breiðafirði).
Fyrir tilmæli vissra vina
minna í G. T. félaginu, gerði
eg þau heyrum kunn á sumar-
málasamkomu stúk. “Skuld”.
Mér finst sem eg horfi yfir
the Euterpe Opera Reading
Club and in Rigoletto at the
Del Mar Club, Santa Monica.
She has sung with the Ellis
Club, with the Los Angeles
Woman’s Symphony Orchestra
and for the Crown Prince of
Norway at the University of
Southern California reception.
Thora Matthiason has al-
ready attained a perfection of
technic and accuracy of tone
not often heard in older colora-
tures, and it is predicted by all
who hear this young artist that
she will go far in the field of
opera, concert and radio.
Press Comment
Los Angeles Times (Isabel
Morse Jones): “Thora Matthia-
son, a surprise coloratura from
Iceland .. . was a complete suc-
cess. Her clear and beautiful
voice is breath-taking in its
loveliness. She looked like a
flower of spring, fair, willowy-
slim and unaffected. Her quiet
poise and assurance quite evi-
dently based on adequate pre-
paration reminded one of Flag-
stad. Some day she will ap-
pear in grand opera, increase
her dramatic intensity and be
a box office attraction.
Miss Matthiason began with
the testing aria from Rossini’s
‘Barber of Seville’ and passed
the examination with flying
colors. She took the flights
calmly and the audience gave
her a real ovation when she
finished. ‘Solveg’s Song, had a
personal message and the ‘Air
du Rossignol’ by Saint-Saens
proved ability to perform the
most difficult vocal feats with-

Þarfnastu fjár?
PRIVAT LÁN ER
SVARIÐ.
Þér getið samið um lán
við félag vort sé fyrirtæki
yðar nokkurs vert, greitt
það til baka mánaðarlega.
Vextir eru lægri hjá oss
en nokkrum öðrum í Win-
nipeg, þar sem við höfum
starfað í 20 ár.
Komið, simið eða skrifið
oss.
Commercial Securities
CORP. LTD.
C. H. McFadyen, stjórnandi
362 Main St. Sími 93 444

out sacrificing the musical
values.
‘The Last Rose of Summer’
was sung impeccably.”
Sendið bækur ykkar í band
til Davíðs Björnssonar. Alls-
konar tegundir af efni. Vand-
að verk en ódýrt. Greið og á-
byggileg viðskifti. Margar góð-
ar íslenzkar bækur til sölu og
enskar bækur eftir íslenzka
höfunda. Bókalisti sendur til
allra sem vilja. — Stórt Lend-
ing Library, spennandi sögur.
— Björnson’s Book Store and
Bindery, 702 Sargent Ave.,
Winnipeg, Man.
KAUPIÐ HEIMSKRINGLU—
útbreiddasta og fjölbreyttasta
íslenzka vikublaðið
voacccccccccccccccccccccccc
INNKÖLLUNARMENN HEIMSKRINGLU
f CANADA:
hafið
og heyri þess öldu rót,
sem líti eg land fyrir stafni,
og leggi það undir fót,
og fagni mér útvörður íslands,
að eilífu töfrandi svás,
sem ber þar með höfuð og
herðar,
við himinn, Snæfells ás.
Sem hugfanginn virðist eg
hlusta,
á heiliandi radda klið,
frá syngjandi svönum á heiði
og svellandi fossa nið;
þá verð eg sem vakinn af
draumi,
svo voldugt er guða mál,
og hrífandi í tárfegurð tóna
sem túlka hér íslands sál.
Þín svanfagra söngrödd oss
heillar, .
þér sjálfri, er hún vöggu gjöf,
og svífandi á bláhvelsins bárum
hún berst yfir lönd og höf.
Oss gleður, þinn heiður, þitt
gengi,
þín gæfa, er oss hjartans mál.
Á blómstráðum listanna braut-
um,
sé bjart yfir þinni sál.
Hjörtur Brandson
THORA MATTHIASON
By Hans Clemens
Thora Matthiason, young
twenty-three year old colora-
tura, comes from a distinguish-
ed line of musicians and poets
of Iceland. Her grandfather
was Poet Laureate of Iceland
and was knighted by the King
of Danmark. She received her
first musical training from her
singer father. Having come
recently to Los Angeles to live
she is now coaching with Hans
Clemens, Metropolitan opera
tenor.
In a very short time, Miss
Matthiason has received re-
markable recognition from
both the public and the press.
She has had term contracts
with the National Broadcasting
Company and the Columbia
Broadcasting System.
She was soloist in Lakme at
Amaranth..............
Antler, Sask..........
Ámes..................
Árborg................
Baldur................
Beckville.............
Belmont...............
Bredenbury............
Brown.................
Churchbridge----------
Cypress River.........
Dafoe_________________-
Ebor Station, Man.....
Elfros----------------
Blriksdale............
Fishing Lake, Sask....
Foam Lake.............
Gimli.................
Geysir................
Glenboro..............
Hayland................
Hecla.................
Hnausa................
Húsavík...............
Innisfail..............
Kandahar..............
Keewatin..............
Langruth..............
Leslie................
Lundar................
Markerville...........
Mozart................
Narrows_______________
Oak Point_____________
Oakview_______________
Otto..................
Piney.................
Red Deer______________
Reykjavík.............
Riverton..............
Selkirk, Man..—.......
Silver Bay, Man.......
Sinclair, Man.........
Steep Rock............
Stony Hill............
Tantallon.............
Thornhill.............
Víöir.................
Vancouver.............
Winnipegosis..........
Winnipeg Beach........
Wynyard...............
.............. J. B. Halldórsson
..............Jí. J. Abrahamson
..............Sumarliði J. Kárdal
................G. O. Einarsson
...............Sigtr. Sigvaldason
................Björn Þórðarson
................. G. J. Oleson
............*....H. O. Loptsson
..............Thorst. J. Gíslason
_________________ H. O. Loptsson
................Guðm. Sveinsson
..................S. S. Anderson
...............K. J. Abrahamson
--------------J. H. Goodmundson
.................ólafur Hallsson
----v............Rósm. Árnason
................H. G. Sigurðsson
..................K. Kjernested
................Tím. Böðvarsson
....................G. J. Oleson
...............Slg. B. Helgason
.............Jóhann K. Johnson
................Gestur S. Vídal
.................John Kernested
...............Ófeigur Sigurðsson
-------------------S. S. Anderson
................Sigm. Björnsson
................Böðvar Jónsson
...............Th. Guðmundsson
........T...........D. J. Lfndal
............. Ófeigur Sigurðsson
.................S. S. Anderson
...................S. Sigfússon
................Mrs. L. S. Taylor
...................S. Sigfússon
...................Björn Hördal
..................S. S. Anderson
..............Ófeigur Sigurðssoa
...............Björn Hjörleifsson
..Mrs. David Johnson, 216 Queen St.
.................Hallur Hallson
..............K. J. Abrahamson
....................Fred Snædal
....................Bjöm Hördal
...................O. G. Ólafsson
...............Thorst. J. Gíslason
.................Aug. Einarsson
...............Mrs. Anna Harvey
.......................S. Oliver
..................John Keraested
------------------S. S. Anderson
I BANDARÍKJUNUM:
Bantry................................E. J. Breiðfjörö
Bellingham, Wash.................Mrs. John W. Johnson
Blaine, Wash..................Séra Halldór E. Johnson
Cavalier and Walsh Co_______________
Grafton..............................Mrs. E. Eaatmam
Ivanhoe...........................Miss C. V. Dalmann
Los Angeles, Calif....
Milton....................................S. Goodman
Minneota..........................Miss C. V. Dalmazua
Mountain............................Th. Thorfinnsson
National Cfty, Calif.....John S. Laxdal, 736 E 24th St
Point Roberts........................Ingvar Goodman
Seattle, Wash.........J. J. Mlddal, 6723—21at Ave. N. W.
Upham----------------------------------E. J. Breiðfjörð
The Viking Press Ltd.
Winnipeg Manitoba