Heimskringla - 01.10.1941, Blaðsíða 2

2. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 1. OKT. 1941
FERÐ MÍN TIL SASKAT-
CHEWAN OG ALBERTA
Eftir Jónas Pálsson
Framh.
m.
Elfros er lítill bær, en þar
býr stór maður. Þar býr hið
þjóðkunna skáld og rithöfund-
ur Jóhann Magnús Bjarnason.
Lengi hafði mig langað til að
mæta þeim manni, en nú rann
upp sú langþráða stund. Að
vísu hafði eg lesið flest, ef ekki
öll hans ritverk, sem á prent
hafa komið, og sum oft, en ekk-
ert er eins líkt manninum, eins
og maðurinn sjálfur. Ef eg
segði um J. M. B. það sem mér
býr í brjósti, myndi eg særa til-
finningar hans, en það vildi eg
ógjarnan gera.
J. M. B. er sá eini maður, sem
eg hefi nokkurntíma kynst,
sem er illa við að heyra gott
um sjálfan sig. En þar sem
enginn virðist vita af neinu illu
um manninn, hlýtur umsögn
mín að verða stutt. Eitt mætti
eg þó máske segja, sem mér er
ekki vitanlegt að hafi verið áð-
ur um hahn sagt, og það er að
hann sé stórauðkýfingur, og
að mínu áliti ríkasti núlifandi
Vestur-lslendingur. En er hægt
að færa nokkra sönnun fyrir
þessu, eða er þetta aðeins
heimskulegur framsláttur?
Eg held að sönnunin sé við
hendina.
J. M. B. er stórkostlegum
hæfileikum gæddur, og þessa
miklu hæfileika hefir hann ver-
ið að þroska alla sína æfi, með
lærdómi og lestri. Sömuleiðis
á hann hreina og fagra sál og
göfugt hjarta. Þetta er hans
auður, og sá auður er óað-
skiljanlegur frá manninum
sjálfum. Hann er maðurinn og
maðurinn er hann.
Grunur minn er sá, að auð-
æfi J. M. B. muni standa í
blóma lífsins, löngu eftir að
auðæfi samtíðarmanna hans,
sem liggja fyrir utan mennina
sjálfa, eru fyrir löngu gleymd,
nema að því leiti, sem þau hafa
úrkynjað og afmannað afkom-
endurna í þriðja og fjórða lið.
Mrs. Bjarnason er mikilhæf
kona. Hún er kjarnmikil,
hjartagóð og skörungur hinn
mesti. Mann sinn skilur hún
og metur, og aðstoðar hann i
hvívetna. Stundunum, sem eg
dvaldi hjá þessum stórmerku
hjónum gelymi eg aldrei.
Á meðan eg dvaldi i Elfros
heimsótti eg Mrs. Jóhönnu
Johnson pianókennara, hana
þekti eg vel, því hún var ein
af mínum uppáhalds nemend-
um til margra ára í Winnipeg.
Jóhanna er bráðgáfuð kona, og
prýðilega hæf í sinni list, en
því miður hefir hún orðið að
striða við heilsuleysi til margra
ára, en þann kross ber hún sem
hetja.
Nokkrar milur suður af El-
fros býr borgfirskur bóndi:
Sigurður Sigurðsson frá Stóra-
kroppi í Reykholtsdal, og fór
eg auðvitað að heimsækja
hann, og sé eg ekkreftir þeirri
ferð. Sigurður fluttist vestur
þegar hann var 12 ára gamall.
Eg þekti hann og fólk hans vel,
og að öllu góðu.
Eg man vel eftir því, að það
var til þess tekið hvað fallegur
drengur Sigurður var, og eg er
ekki frá því, að sumar blóma-
rósirnar hafi verið farnar að
skotra til hans hýru auga, þó
hann væri aðeins 12 ára gam-
all. Við Sigurður þutum, í
anda, til allra bæja í Reyk-
holtsdal og Hálsasveit, og
undraði mig stórum hve minn-
ugur hann var á alla hluti
heima. Eg hafði hina mestu
ánægju af að heimsækja þessi
hjón, þau voru svo einlæglega
alúðleg og skemtileg. Kona
Sigurðar er systir konu Péturs
Andersonar kornkaupmanns í
Winnipeg. Sigurður keyrði mig
til C. P. R. stöðvarinnar í El-
fros. Næst fór eg til Wynyard,
þar þekti eg aðeins einn mann,
og fór eg að heimsækja hann,
en hann bauð mér ekki inn.
En eg veit að hann gerði þetta
af einskærri góðvild við mig,
til þess að tefja mig ekki, svo
eg gæti komist sem fyrst til
þeirra, sem eg ekki þekti. Séra
H. E. Johnson var búinn að út-
vega mér verustað, þegar eg
kom til Wynyard, og var þar
ekki í kot visað. Það var hjá
hjónunm Mr. og Mrs. Sigurður
Johnson. Mr. Johnson er korn-
hlöðu eftirlitmaður þar í bæ.
Engum þurfti að leiðast þar,
heimilið prýðilegt og hjónin
ræðin og alúðleg í besta lagi.
Mér leið þar eins og best varð
ákosið.
Einum manni vissi eg af í
Wynyard, sem eg hafði hugsað
mér að sjá, hvað sem tautaði,
það var Jakob Norman.
Eg hafði lesið töluvert eftir
hann, og fanst mér verk hans
bera vott um, að hann væri
hneigðari fyrir að ganga einn
síns liðs, leitandi að nýjum
leiðum, heldur en að skokka
með fjöldanum eftir gömlum
troðningum. Sömuleiðis dróg
það huga minn að honum, að
eg hafði heyrt að hann væri
sérvitur, sem mun þýða: Sér-
staklega vitur, eða að vera vits-
munalega sjálfstæður. Enn-
fremur hafði eg heyrt, að Jakob
væri stór hrifinn af skáldverk-
um Stephans G. og skildi þau
manna best. Alt þetta til sam-
ans, fanst mér næg sönnun
þess, að hér væri ekki um
neinn flónskjamma að ræða,
og reyndist mér það svo. Eg
fór nú að heimsækja þenna
mann, og eftir fárra minútna
dvöl á heimili þeirra hjóna,
fanst mér eg vera staddur
þau mér með alúð og hlýleik. sem íenlzka þjóðin var svo ó-
hlýjum foreldra húsum, þar
sem ylinn lagði til mín úr
hverjum krók og kima. Jakob
er fastur i skoðunum, og færir
fram skynsamleg rök, þeim til
styrktar, en hlustar þó með at-
hygli á mótbárur annara, án
þess að þykkjast. Sterklega
grunar mig það, að ef eg ætti
heima i Wynyard bæ, þá
myndi grasinu ganga illa að
gróa í götunni heim að bæ
Normans hjónanna, og víst er
um það, að ekki liði mér vel,
ef þau hjón heimsæktu strönd-
ina okkar fögru, og sneiddu
fram hjá kofa mínum.
• í Wynyard heimsótti eg Mr.
og Mrs. Jón Þorsteinsson. Tóku
Geymið fé yðar á öruggum stað
Opnið sparibankareikning hjá Royal Bank of
Canada og sparið nokkuð á hverjum mánuði. Pen-
ingar yðar eru öruggir (þeir eru verndaðir af eignum
bankans, sem eru yfir $900,000,000). Það fé týnist
hvorki né verður stolið og þér getið notað það hvenær
sem þörfin krefur. Það borgar sig að spara.
THE ROYAL BANK
OF CANADA
Eignir yfir $900.000,000
Sigríður kona Jóns er ágæt
söngkona; rödd hennar er bæði
þróttmikil og blæfögur. En
það sem mér finst einkenna
þessa söngkonu framar öðru
er, að hún virðist hafa eld list-
arinnar í ríkum mæli. Söng-
fólk og hljóðfæra leikarar geta
haft tekniska æfingu á háu
stigi, og einnig ágæta söng-
fræðilega þekkingu, en samt
skort hita sálarinnar, sem ger-
ir list þeirra djauða og áhrifa-
lausa.
Tvo aðra menn heimsótti eg
i Wynyard, þá Jón Jóhannsson
og M. Ingimarsson, og tóku
þeir mér báðir ágætlega. Hjá
Ingimargsyni stansaði eg að-
eins örstutta stund, því eg var
á hraðri ferð. Hjá Jóni dvaldi
eg aftur á móti lengur, og
ræddum við um margt. Jón
er hinn mesti skýrleiks maður.
Ekki var hann að öllu leiti á-
nægður með fyrirkomulagið í
vorum synduga heim en bjóst
við bráðum bata, en við urðum
ekki á eitt sáttir um batan. Eg
skemti mér ágætlega hjá Jóni.
Nokkrum fleiri mætti eg á
förnum vegi í Wynyard, og þar
á meðal fornvini mínum Valda
Johnson, sem oft var kallaður
“Valdi bakari” sökum þess að
hann keyrði brauð um bæinn.
Valdi var að líkindum sá eini
brauðkeyrslu maður í veröld-
inni, sem gaf kerlingum músik
með hverju brauði. Valdi bauð
mér heim, og bauðst til að
sækja mig og koma mér aftur
til baka. En því miður gat eg
ekki þegið boðið sökum þess
að eg var rétt að leggja af stað
heimleiðis, en Johnson fjöl-
skyldan býr nokkrar mílur út
á landsbygðinni. Eg saknaði
þessa mjög, því eg vissi að þar
átti eg verulegum vinum að
fagna. Eg þakka boðið.
Eg kveð nú Vatnabygðirnar
með hlýjum huga, og innilegu
þakklæti fyrir ágætar og alúð-
legar viðtökur, og held þaðan
heim á leið, með marga nýja
og góða vini upp á vasann. Nú
byrjuðu aftur örðugleikar min-
ir, því enn á ný varð eg sjálfur
að líta eftir hinum margþætta
farangri mínum, nfl. töskunni,
regnhlifinni og “kótinu”. Þetta
var ærið umfangsmikið starf
fyrir mig, þar sem að heima
hjá mér, er mér ekki ætlað
stærra verksvið, en að lita eft-
ir pipunni minni, sem oft á tíð-
um reynist mér full erfitt. —
Stundum hefir það komið fyrir,
að eg hafi tínt pípunni og kon-
aft fundið hana, eftir langa leit
upp í munninum á sjálfum mér.
Ekkert gerðist frásagnarvert á
leiðinni frá Wynyard, þar til eg
kom til Saskatoon, en þar voru
2 menn búsettir, sem mig lang-
aði til að mæta, þó hvorugan
þekti eg mikið. Það voru þeir
dr. Thorbergur Thorvaldson og
Valdi Sveinson.
Leigði eg mér því ökumann,
og bað hann að koma mér til
þessara manna. Ökumaðurinn
sagði, að eg yrði að hafa hrað-
an á, því upp hefði verið hróp-
að, að við hefðum aðeins 2V<>
stunda bið, en mér heyrðist
það vera 10Y2 stunda bið. Síð-
ar meir, en þó um seinan reynd-
ist það, að eg hafði á réttu
máli að standa, og mun það
vera í fyrsta og eina sinni á
æfi minni, að eg skildi ensk-
una betur, heldur en Englend-
ingar sjálfir. Eg heimsótti dr.
Thorberg fyrst, tók hann mér
ágætlega og bauð mér til húsa.
En því miður, gat eg aðeins
verið þar skamma stund, því
ökumaðurinn beið eftir mér.
Mér þótti fyrir að þetta skyldi
þannig fara, sökum þess að eg
hefi ávalt haft hinar mestu
mætur á Thorvaldsons bræðr-
unum. Eg hefi skoðað þessa
bræður, sem einhverskonar
þjóðarfyrirbrigði.
Það eru aðeins 3 bræður í
fjölskyldunni og allir verða
þeir þjóðfrægir menn, hver á
sína vísu. Þorvaldur heitinn,
heppin að tapa úr hópi sínum,
þegar hann var á unga aldri,
var samt búinn að verða þjóð
sinni til hinnar mestu sæmdar,
með sínum afburða gáfum og
starfsþreki. Mig langar til að
nota þetta tækifæri til þess að
þakka dr. Thorbergi fyrir hina
stórsnjöllu Islendingadags-
ræðu, sem birtist í Heimskr.
nýlega. Eg tel það hið bezta
Canada minni, sem eg hefi les-
ið um langa tíð.
Áfram var nú leiðinni haldið
til Valda Sveinssonar. Hjá
þeim hjónum var eg í góðu yfir-
læti, þar til lestin fór. Valdi
er bróðir Helga Sveinssonar á
Lundar, Man., og Þorkels
Sveinssonar í Selkirk. Valdi er
bráð skemtilegur maður, sem
að mínu áliti hefði átt að
leggja fyrir sig leikara list. Sá
maður sem ekki getur brosað í
návist Valda, er að líkindum
ekki langan spöl í burtu frá
gröf sinni. Mér leið ágætlega
hjá Sveinsson hjónunum. —
Valdi keyrði mig til Síennar,
hagræddi dóti mínu, og sneri
mér í rétta átt, var svo haldið
í vestur, þar til komið var til
Edmonton í Alberta, en þar fór
eg af lestinni og sneri mér í
suður, því til Markerville var
nú ferðinni heitið. Tók eg því
boss frá Edmonton til Red
Deer, sem er miðja vega milli
Edmonton og Calgary. Frá
Red Deer ætlaði eg að sima til
Ófeigs Sigurðssonar, en mér
var ráðlagt að halda áfram
með bossinu, til Penhold, sem
væri aðeins 9 mílur frá Ófeigi,
og gerði eg það.
Eg símaði Ófeigi frá Pen-
hold, og bauðst hann til að
sækja mig þangað. Eg beið
svo þarna óhultur, því eg vissi
að loforðum Ófeigs mátti
treysta eins og sólar gangin-
um, enda kom hann innan lít-
illar stundar. Bíll Ófeigs var
ágætur, eftir nútíðar kröfum
að dæma, en ekki líkaði mér
hann að öllu leiti eins vel og
Raymore bíllinn, því hvorki
var hann eins mikill söngbíll
né heldur var hann eins þorst-
látur. En hinn látlausi þorsti
bílsins gaf tilefni til þess, að
stansa á hverjum bæ, og kynn-
ast fólkinu. Framh.
ÁTTATIU ÁRA AFMÆLI
,Fjóra tigi æfiára
elju með og spöku geði
þú hefir stjórnað þessu búi,
þess að minnast skylt við finn-
um.
Óskum við Stefán ern og frisk-
ur
enn til þarfa megi starfa,
og sitja heill í hárri elli
hér í Lundi, Ólafs kundur.
E. Scheving
l
Stefón Óiafsson
GISLI SVEINSSON
sextugur og sjálfstæðis
málið
(Þannig mintist Bjarni Ás-
geirsson alþm. þess í maí 1941,
eftir að Alþingi hafði gert á-
lyktanir um sjálfstæðismálið):
Þú hefir siglt um sextugt djúp,
sorti huldi ála;
eygðir þú samt ysta núp
okkar frelsismála.
Siglirðu nú á sjötugt djúp.
Senn mun lægja vinda.
Altaf þynnir þokuhjúp
um þessa fögru tinda.
Sigldu enn um sama djúp,
senn mun dagur lýsa,
og foldin þráða gróðurgljúp
græn úr hafi rísa.
—Lesb. Mbl.
Heforinginn: Hvað gerið þér,
þegar þér eruð á verði, og yfir-
foringi gengur fram hjá?
Nr. 67: Heilsa:
Herforinginn: Rétt, — en
þegar flokkur af fullum mönn-
um fer fram hjá?
Nr. 67: Heilsa:
Herforinginn: Hvers vegna?
Nr. 67: Vegna þess, að það
getur verið yfirforingi á meðal
þeirra!
Takið eftir
Mikið úrval af allskonar bók-
bands efni ný komið. Sendið
bækur yðar í band og viðgerð-
ir til Daviðs Björnssonar að
702 Sargent Ave., Winnipeg. —
Vandað verk og ódýrt. Fljót af-
greiðsla.
Suhnudaginn 17. ágúst síð-
astliðinn komu nokkrir vinir
Stefáns bónda Ólafssonar í
Lundi, í grend við Lundar,
Man., saman á heimili hans, til
að minnast þess, að hann varð
áttatíu ára þann dag. Séra
Guðmundur Árnason ávarpaði
hann með nokkrum orðum og
afhenti honum hægindastól,
sem var gjöf frá börnum hans
við þetta tækifæri. Þá afhenti
Mrs. Rannveig Guðmundsson
honum göngustaf silfurbúinn,
gjöf frá nokkrum nágrönnum
hans og vinum, og Mrs. Björg
Björnsson talaði til hans nokk-
ur orð; Eiríkur Scheving flutti
honum ávarp það í ljóðum, sem
hér fer á eftir.
Stefán ólafsson er Vopnfirð-
firðingur að ætt og uppruna og
átti heima í Vopnafirði öll þau
ár, sem hann .dvaldi á íslandi.
Eftir að hann kom hingað vest-
ur, var hann fyrst nokkur ár í
Winnipeg, en fluttist svo til
Álftavatnsbygðarinnar og hef-
ir búið þar ávalt siðan; hefir
hann átt helming æfinnar
heima í Lundi. Kona hans,
Petrina Vigfúsdóttir andaðist
fyrir tíu árum. Börn þeirra
hjóna eru: Einar, sem býr norð-
anvert við Manitobavatn;
Sveinbjörn bóndi í Hofteigi,
skamt frá Lundar; Árni, sem er
heima með föður sínum; Þóra
og Björg, giftar bræðrum
tveimur, Muires að nafni,
grend við Russell, Man.; Ólöf,
gift Jóni Árnasyni, ættuðum af
Vopnafirði, í St. James við
Winnipeg; og Margrét, gift
Jóni Sigurðssyni frá Geysi
Álftavatnsbygð, og búa þau
grend við Lundar. Auk þess
ólu þau upp dótturson sinn,
sem Óskar heitir, og stúlku,
sem Guðfinna heitir.
Stefán er enn hress, þrátt
fyrir sinn háa aldur. Hann hef-
ir verið mikill starfsmaður um
dagana og vinnur nokkuð enn.
Hann er bókelskur maður og
les mikið. Meðal nágranna
sinna hefir hann ávalt notið
mikilla vinsælda; enda er hann
manna gæflyndastur, velvilj-
aður og hjálpfús; hann er litið
gefinn fyrir að sýnast og góð-
verk sín vinnur hann í kyrþey.
Hann er glaður og kátur og
hinn ræðnasti við gesti. Þegar
hann heimsækir nágranna sína,
sezt hann sjaldnast upp í bíl,
heldur leggur land undir fót,
enda er hann enn furðu léttur
á fæti. Hinir mörgu kunn-
ingjar og vinir hans óska hon-
um langra lífdaga.
Af skyldmennum hans voru
viðstödd börn hans þau, sem
eiga heima í grend við hann,
dóttir hans og tengdasonur frá
St. James og nokkur barna-
börn. G. A.
A áttatíu ára afmœli Stefáns
Ólafssonar í Lundi
NOREGUR UNDIR OKI
HERNÁMSINS
Nokkrar upplýsingar um erfið-
leika norsku þjóðarinnar.
Mjög erfitt er að fá nákvæm-
ar fréttir af ástandinu í Noregi,
en þær fáu fréttir, sem þaðan
berast, sýna að norska þjóðin á
nú við mikla erfiðleika að
stríða. — Eftirfarandi upplýs-
jingar eru teknar eftir hinu
merka brezka blaði “The Econ-
omist”.
A ndstæðingar
segja má óhikað
Sit þú heill í hárri elli
hér i Lundi á vinafundi,
nýtur drengur í anda ungur,
áttræður, við lifið sáttur. . . .
Til að minnast eins og annars,
yfir sem að hefir drifið,
samað koma sér til gamans,
sifjalið og grannar yðar.
nazista, sem
að séu
níu tíundu hlutar þjóðarinnar,
halda uppi mótspyrnu sinni
jafnt um bjartan dag sem um
nætur, þrátt fyrir síaukna
harðstjórn nazista. Jafnvel
skólabörn hafa verið handtek-
in eða flutt á brott úr heima-
högum sínum. Hefir verið
stofnaður sérstakur betrunar-
skóli fyrir þau skólabörn, sem
sýnt hafa nazistum andúð með
framkomu sinni.
Kúgun og kímni
En það er einkennandi
hversu kímnigáfa þjóðarinnar
hefir þroskast í þessu and-
streymi hennar—og er þó ekki
hægt að segja að sú gáfa sé á
háu stigi hjá Norðurlandaþjóð-
unum. Möllgaten-fangelsið er
nú t. d. eingöngu nefnt “Hotel
Norge” og fólk segir að “gesta-
bókin” þar sýni að andstaðan
gegn nazistum nái til allra
flokka og stétta.
Krónu og tveggja krónu seðl-
ar hafa verið gefnir út. Tveggja
krónu seðlarnir eru nefndir
“Quisling”, en krónu-seðlarnir
“Usling”, sem þýðir þorpari eða
óþokki. Ef menn spyrja um
ástæðuna fyrir þessu er svarið
á þá lund, að það þurfi tvo
þorpara til að jafnast á við
einn Quisling.
Það er fastur siður, að þegar
festar eru upp götuauglýsing-
ar, þar sem birt er nafn Quisl-
ings strika menn út stafina Q
og i, svo að eftir verður aðeins
“usling”. Jonas Lie hefir líka
fengið sitt nafn og er nefndur
“Judas“ Lie.
Ný frímerki hafa verið gefin
út, þar sem hvorki er mynd Há-
konar konungs eða letrað
Kongerikt Norge. Menn hafa
það í flymtingum, að Quisling
þori ekki að láta prenta frí-
merki með mynd sinni, þvi að
almenningur mundi ekki væta
bakhlið þeirra heldur spýta á
framhliðina.
Fjárhagsörðugleikar
Þetta léttlyndi er enn meira
undrunarefni, þegar menn gera
sér það 1 jóst, að þjóðin býr ekki
aðeins við pólitíska kúgun og
auðmýking, heldur og fjár-
hagsvandræði. í fyrsta lagi
verður hún að standa straum
af hernámi Þjóðverja, sem mun
nema um 1200 miljónum
norskra króna á ári, eða um
400 kr. á hvert mannsbarn í
landinu. Þar er þó ekki talin
sú fjárhagslega byrði, sem her-
teknu löndin eru neydd til
að taka á sínar herðar með því
að þau verða að láta af hendi
meira af vörum en þau fá í
staðinn. Norðmenn áætla að
þessi liður nemi um 500 miljón-
um norskra króna.
í Berlin er sérstök “clearing”
skrifstofa, sem hefir umsjá með
allri verzlun Þýzkalands við
herteknu löndin. Útflutningur
Noregs til Þýzkalands er
greiddur með mörkum, sem