Heimskringla - 14.01.1942, Qupperneq 1

The Modern Housewife Knows
Quality That is Why She Selects
“CANADA
BREAD”
“The Quality Goes in
Before the Name Goes On”
Wedding Cakes Made to Order
PHONE 33 604
----------------- . 4
ALWAYS ASK FOR—
“Butter-Nut
Bread”
The Finest Loaf in Canada
Rich as Butter—Sweet as a Nut
Made only by
CANADA BREAD CO. LTD.
Phone 33 604
LVI. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 14. JANCAR 1942
NÚMER 16.
< < HELZTU FRÉTTIR * <
Stríðið í þremur álfum
Rússland: Frá Rússlandi eru
síðustu fréttirnar þær, að Hitl-
er sé flúinn úr Smolensk. —
Rauði herinn sækir fram og er
nú ekki yfir 100 mílur frá þess-
ari borg, sem Hitler hafði hugs-
að sér að búa í yfir veturinn.
Nú þykir mjög tvísýnt, að naz-
istar geti nokkur staðar búið
sig til varnar í hinum hertekna
hluta Rússlands. Það er hald-
ið að hann og herfroingja hans
hafi einmitt greint á um þetta
á síðast liðnu hausti. Herfor-
ingjarnir vildu koma upp her-
línu, sem þeir gætu haldið yfir
veturinn, en Hitler dreymdi um
leiftur sigra og ekkert annað.
Því var ávalt haldið áfram en
fengins fjár miður gætt. Fyrir
þessa heimsku Hitlers er nú
komið svo fyrir Þjóðverjum,
að þeir fara hvern ósigurinn
af öðrum fyrir Rússum. Kveður
nú svo mikið að þessum ósigr-
um orðið, að engum dylst, nema
ef vera skyldi Þjóðverjum sjálf-
um, að stríðið er þeim tapað.
Þýzkalandi: Viss tegund af
taugasýki, sem óþrif og illur
aðbúnaður veldur, er ætlað að
komið hafi upp í her Hitlers í
Rússlandi og hafi með her-
mönnum borist til Þýzkalands,
Rúmaníu og fleiri Mið-Evrópu
landa. Hvað mikið af þessu
kveður á vígstöðvunum, er ekki
kunnugt um. í Berlín voru um
helgina sögð 15 sjúkdóms til-
felli.
Sýkin er nefnd spotted typh-
us og er talin ill lækningar.
Aðrar fréttir frá Þýzkalandi
lúta að því, að Hitler muni
hafa látið fara fram “hrein-
gerningu”, þ. e. drepið fjölda
herforingja sinna.
Philipseyjar: Þar reyndu
Japanir að lenda við stað þann
er Bataan heitir, er her Mac-
Arthurs stöðvaði þá og hrakti
burtu. Vopnin máttu heita
slegin úr höndum Japana. Þyk-
ir líklegt, að Bandaríkin hafi
komið vopnum nýlega til Mac-
Arthurs, hershöfðingja sins.
Malaya: Því var hreyft i
London í gær, að innan þriggja
daga yrði brezki herinn þar
orðinn nægilega sterkur til
þess að gLíma við Japani. Jap-
anir hafa verið að smáþokast
suður eftir skaganum og eru
nú ekki nema 150 mílur frá
Singapore. Flugher mun það
aðallega sem þarna er von á,
en hvort hann er frá Bretum
eða Bandaríkjamönnum, segir
ekkert um.
Undanfarna daga hafa heyrst
staðhæfingar um þ^ð, að Jap-
anir tækju Indlands-eyjarnar
allar, Singapore, Ástralíu og
jafnvel Indland, áður en
Bandaríkin og Bretland gætu
brugðið hönd fyrir höfuð séV.
Á eignum Bandaríkjanna er
þarna ekki mikið að græða. En
eyjar Hollendinga og lönd
Breta, eru þarna óheyrilega
auðug. Var í London í gær-
kveldi talað djarft um að verja
þessar síðast töldu eignir hvað
sem það kostaði. Japanir hafa
tekið aðeins tvær smáeyjar af
Hollendingum, en þeim var þar
eftir skilin “sviðin jörð”, og
olíubrunnar allir eyðilagðir. Er
sagt að fleiri mánuði þurfi til
að koma þar aftur á rekstri.
Libya: í Libyu eru Bretar nú
um 600 mílur vestur af landa-
mærum Egyptalands. Hefir ó-
vina herinn flúið undan suður
og vestur í landið. Eru leifar
hers öxulþjóðanna þar hingað
og þangað í hópum. Einn slík-
ur hópur bjó um sig við Sallum
og hefir þar varist. Er það
einum 300 mílum austar en
Bretar eru lengst komnir vest-
ur í Libyu. I gær tóku Bretar
þetta hreiður. Var sagt að sjö
til átta þúsund manna hafi
haldið sig þar. Þeir handteknu
voru bæði Þjóðverjar og Italir
h. u. b. jafnmargir af hvorum.
Kína: Kínverjar heyja árásir
á fjórar borgir í Kína; þær
eru Hwaiyang, Taiking, Chi-
Cheng og Luyi. Þær eru aliar
í höndum Japana. Borgirnar
eru i Honan-fylki. 1 fyrstu árás-
inni, er gerð var fyrir norðan
Hwaiyang, hríðféllu Japanir.
Frekari fréttir hafa ekki af
þessu borist.
Skipi sökt við Nova-Scotia
Um 160 mílur austur af Nova
Scotia, var flutningaskipi sökt
nýlega eftir fréttum að dæma
í gær; fórust 90 manns á skip-
inu af 180 er á því voru. Hvað
skipið var að fara getur ekki
um, en fjöldi þeirra er með þvi
voru, voru farþegar. Þeir sem
lifandi náðust höfðu hrakist í
24 klukkutima á flekum og
björgunarbátum. Voru þeir
sem nærri má geta, herfilega
leiknir, freðnir og hungraðir.
Allan tímann sem þeir voru í
björgunarbátunum, var hvast
og frost fyrir neðan núll, og
rauk yfir bátana meira og
minna. Af þeim sem björguð-
ust voru 23 hvítir menn, en
hinir Kínverjar. Af þeim sem
fórust, er sagt að mikill meiri-
hlut hafi verið Kínverjar.
Gandhi á öndverðum
meið við flokk sinn
Frá lítilli borg er Bardoti
heitir í Indlandi, barst frétt
fyrir skömmu um að Mahatma
Gandhi, leiðtogi sjálfstæðis-
manna indverskra og nú 72
ára gamall, hefði á þingi er
All-Indian Congress flokkurinn
hélt, orðið vinum sínum ósam-
mála og neitað að starfa með
þeim. Ástæðan fyrir þessu var
sú, að All-India Congress hafði
samþykt, að veita Bretum að-
stoð í yfirstandandi stríði. —
Gandhi taldi það á móti sinni
friðarstefnu. Hann skýrði af-
stöðu sína þannig, að hann
væri hvorki með Hitler, eða
öðrum yfirgangsseggjum, en að
veita honum mótspyrnu, þó
hann réðist á Indland, væri
gagnstætt friðarstefnu sinni.
All-India Congress kvað hér
fleiri þjóðir eiga hlut að máli
en Breta, sem Indland væri
vinveitt t. d. Kína, Rússland,
Malaya og Burma. Á þessar
þjóðir hefði verið ráðist og Ind-
landi væri skylt að aðstoða
þær þrátt fyrir þó Bretinn
gerði pað líka (!) og taldi ekki
vikið frá stefnu flokksins fyrir
því, sem auðvitað er sú, að
vera andstæður Bretum, því
Bretar mundu meta þetta, þeg-
ar þeir væru um meira sjálf-
stæði beðnir. Gandhi var ekki
ánægður með þetta og er enn
ósáttur við flokk sinn.
Söfnun fyrir meðöl
til Rússlands
Rauðakross félagið í Canada
hefir sett sér það mark og mið,
að safna fé til að kaupa lyf
fyrir, og senda til Rússlands.
Fjárhæðin er 500,000 dalir,
sem fram á er farið. Hefir félag
á Englandi verið stofnað, er
senda ætlar lyf til Rússlands
svo að 4^2 miljón dollara nem-
ur. Hafðist strax helmingur
þess fjár saman fyrstu tvær
vikurnar eftir að söfnunin
byrjaði.
Rússland hefir svo mikið af
særðum að annast, að umbúða
og sáralyfja er þar hin brýn-
asta þörf.
Fagnaðar samsæti
Dr. P. H. T. Thorlakson bauð
um 25 Islendingum til miðdags-
verðar í Manitoba Club-bygg-
ingunni 12. janúar s. 1. Gerði
hann það í fagnaðarskyni út
af heimkomu bróður sins, séra
Ootavíus Thorlákssonar, sem
missionarstarfi hefir gegnt í
2V2 ár í Japan, en er nýkominn
heim frá því.
Séra Octavíus talaði um á-
standið í Japan og hafði frá
mörgu fróðlegu og skemtilegu
að segja, frá árunum sem hann
hafði dvalið þar. Hann fór að
hugsa til heimferðar þaðan í
september mánuði. En erfið-
leikarnir að komast burtu voru
óteljandi.
Skoðun hans var sú að al-
menningur eða mikill meiri
hluti japösku þjóðarinnar væri,
á móti stríði. En herinn, þó í
minni hluta væri, réði öllu, og
væri hamslaus í stríð og land-,
vinninga. Þjóðverjar hefðu
hvíldarlaust æst þá upp í að
hervæðast og berjast.
Heimili séra Octavíusar verð-
ur í Berkley í Californíu. Hefir
hann verið skipaður umsjónar-
maður missionarstarfs (Field
Missionary) í vesturhluta
Bandaríkjanna og Canada af
Lýterska missionarfélaginu og
leggur af stað þessa viku suð-
ur til New York, en þar eru
aðal-bækistöðvar félagsins er
hann starfar hjá.
Vinir séra Octavíusar óska
honum til heilla í hans nýju
stöðu.
Rússar egna Japani
Fiskisamningar Japana og
Rússa, eru sagðir vissasta
mælisnúran á samkomulagi
þessara þjóða. — Núverandi
samninga varð að endurnýja
s. 1. viku. En þegar til þess
kom neituðu Rússar því, að
minsta kosti í bráðina.
Samningurinn lýtur að því,
að ákveða, eða takmarka veiði
Japana við strendur Rússlands
eystra. Hafa oft síðan 1934
orðið nokkrar deilur milli
Rússa og Japana um veiðina.
Árið 1936, þegar Japanir
gerðu samninginn við Þjóð-
verja, neituðu Rússar að skrifa
undir samning, sem þá hafði
verið gert uppkast að. Varð að
gera nýjan samning og Japön-
um ekki nærri eins hagkvæm-
ur og fyrri samningar þeirra.
Hefir floti Japana oft hótað
Rússum að taka til sinna ráða,
ef þeir fái ekki að veiða á mið-
um Rússa eftir þörfum, en
Rússar hafa aldrei látið það á
sig fá.
Fiskveiðar þessar eru eitt af
mikilsverðari málum Japana.
Kjöt er þar í landi af skornum
skamti. Japanskar húsmæður
reyna að bæta sér upp hrís-
grjóna-máltíðina, með soya-
baunum, garðmat og fiski —
hráum, reyktum, soðnum. Nú
er erfitt að flytja vörur að
landinu vegna stríðsins. Fisk-
veiðin heima fyrir er því mikil-
vægari fyrir Japani en hún
hefir nokkru sinni áður verið.
Árið 1938, var gott veiðiár.
Gerðu þá 20,000 veiðimenn sig
út og nam veiði þeirra 80 milj-
ónum laxa. Og mikið af þeim
fiski, sem Japanir sjóða niður
í dósir og selja út úr landinu,
er veiddur í Okhotsk-sjónum,
sem Rússum tilheyrir; þar
hafa Japanir og stórkostlegar
niðursuðu verksmiðjur á landi
og skipakvíar.
Síðan Japanir fóru í stríð við
Bandaríkin og Breta, hafa þeir
verið blíðmálir við Rússa. —
Þarna er að líkindum ein á-
stæðan fyrir því.
SEGIR FRÉTTIR AÐ
HEIMAN
All-stór hópur Islendinga sat
til borðs með Sigurði Jónassyni
frá Reykjavík, s. 1. fimtudag á
Moore’s matsöluhúsinu í Win-
nipeg. Þegar sezt hafði verið
til borðs, kynti séra Valdemar
Eylands gestinn og beiddist
þess af honum, að hann segði
fréttir að heiman. Varð Mr.
Jónasson vel við því og sagði
ökkur margt fróðlegt að heim-
an, einkum síðan herinn kom
þangað, af feginleik manna,
þegar þeir vöknuðu við hávaða
frá fyrstu herflugvélunum og
komust að raun um, að herinn
var frá Bretlandi, um árekstra
á vegunum heima fyrst í stað;
íslendingar fóru hægt úr vegi,
þóttust eiga vegina sjálfir —
og um margt og margt fleira.
Hann kvað yfirleitt mikla vel-
megun heima og fésæla tima.
En menn vissu og að þeim góðu
árum fylgdu hallærisár, nema
því betur væri við öllu séð og
hugur stjórnarinnar snerist
mikið um að sjá að sínu leyti
um að menn yrðu við þeirri
breytingu búnir. Hann sagði
með áherzlu, að það væri ekki
efi í sál nokkurs Islendings
heima um það, að Island héldi
áfram að vera fullvalda og
sjálfstætt ríki að stríðinu
loknu. Þjóðin væri undir það
búin og þar sem setuliðið væri
frá þjóðum þeim er loforð sín
virtu, en skoðuðu ekki alþjóða-
samninga pappírslappa, mælti
alt með því, að þær vonir rætt-
ust.
Að ræðu Mr. Jónassonar lok-
inni, þakkaði Hjálmar Berg-
mann, K.C., gestinum komuna
og hinar góðu fréttir að heim-
an — og bað hann að fyrirgefa
hvað veðrið væri slæmt, en lof-
aði því betra, næst er gestur-
inn heimsækti okkur.
Mr. Jónasson kvaðst mundi
bregða sér snögga ferð heim
með næsta skipi. Hann hefir
verzlunarstörfum að sinna í
New York.
ÚR ÖLLIJM ÁTTUM
Það var her frá Síberíu, sem
kom til aðstoðar við Rostov og
rétti þar við bardagann, rak
Þjóðverja til baka. Þegar Jap-
anir fóru af stað, varð að senda
þennan her, sjö hersveitir, aust-
ur aftur. Rússar gátu ekkert
á hættu átt eystra.
* * •
Blaðið Times í London hélt
fram í ritstjórnargrein fyrir
helgina, að Churchill yrði að
svara því í þinginu, þegar hann
kæmi heim frá Bandaríkjun-
um, hvaða ástæða hefði verið
til digurmælanna um herstyrk
Breta á Malaya og í Singapore,
áður en Japanir fóru í stríðið.
• • •
iSambandssitjórnin er að
koma því til vegar, að konur
taki upp verksmiðjustörf, svo
karlmenn séu frá þeim leystir
og geti tekist á hendur her-
manna störf. Um 200,000 kon-
ur er hugmyndin að koma fyrir
í verksmiðjunum.
• • •
Hitler hefir skipað að loka
öllum kaþólskum skólum í
Austurríki. Þessu var harð-
lega mótmælt, en nazistar
sögðu það sem Þýzkalandi væri
fyrir beztu, kæmi fyrst til
greina, trúmálin síðar.
• # •
Ihaldsmenn í British Colum-
bia-fylki samþyktu tillögu á
ársfundi sínum s.l. mánudag, er
um það hljóðaði, að flytja alla
Japani í fylkinu austur fyrir
fjöll og setja þá þar niður. —
Önnur tillaga var samþykt um
að krefjast ótakmarkaðrar
hersykldu af sambandsstjórn-
inni.
* • •
Ritstjóri blaðsins Blaine
Lake Echo, í Blaine Lake,
Sask., var kærður s. 1. laugar-
dag fyrir bort á herlögunum og
dæmdur til 9 mánaða fanga-
vistar. Ritstjórinn hét Charles
C. Stuart og er 64 ára gamall.
ÞORGILS ÁSMUNDSSON
DÁINN
í bréfi nýlega meðteknu frá
Los Angeles, er getið láts Þor-
gils Ásmundssonar. Orsök láts
hans virðist rakið til' fyrsta
myrkvans, er gerður var í borg-
inni, er eflaust fylgdu fleiri
dauðsföll og mörg slys. Hér á
eftir fer bréfið með dánar-
fregninni og frásögn af slysinu.
Los Angeles, Calif.,
10. jan. 1942.
Mr. S. Einarsson, ritstjóri:
Eg vildi láta yður vita um lát
föður míns, Þorgils Ásmunds-
sonar og biðja að láta þess get-
ið í Heimskringlu.
Hann fanst druknaður í
djúpu vatni, þann 13. des. 1941,
og er það álit okkar, að slysið
hafi viljað til þann 10. des. um
kveldið, milli kl. 7 til 11, því
það kveld var hann síðast séð-
ur, og eins það kveld var hér
skyndilega skipað að slökkva
öll ljós, af herstjórninni (black-
out), og var alt í þreifandi
myrkri og ekkert ljós mátti
sjást; allir bílar og strætis-
vagnar voru og stöðvaðir frá
kl. 7 til 11.
Sonur hans, Victor Ásmunds-
son, hafði verið fluttur kveldið
áður á Almenna spítalann hér,
og lá þar þungt haldinn af
lungnabólgu og ætlaði faðir
minn að fara þangað að vita
um hann og mun hann hafa
verið á heimleið þegar slysið
vildi til. Og vegna þess að
strætisvagnar voru stöðvaðir,
ætlað sér að ganga heim, sem
var um tvær mílur, og stytta
sér leið, með að fara yfir auða
lóð, en þar var þessi vatnstjörn,
sem hann hefir ekki séð í
ihyrkrinu og druknað í.
Hann lifði einn í litlu húsi,
sem er nokkuð langt frá mér,
og af þvúhann var hér hjá mér
þegar Victor fór á spítalann og
mikil rigning var næsta dag og
nokkra daga á eftir, undraði
mig ekki mikið þó hann kæmi
ekki til mín, og svo voru ná-
grannar hans búnir að lofa að
láta mig vita ef eitthvað gengi
að honum, en af því að hann
hafði sagt þeim að hann ætlaði
sér að fara til mín næsta dag,
héldu þeir að hann væri hjá
mér.
Eg læt hér með fylgja blaða-
FYRSTI SÖNGUR MARIU
MARKAN I METROPOLI-
TAN OPERA HOUSE
María Markan
Miðvikudagskvöldið, 7. jan.,
söng María Markan í fyrsta
sinni í Metropolitan Opera
House í New York. Til frá-
sagnar höfum vér ekki annað
en tvo ritdóma úr dagblöðum
New York borgar, blaðinu New
York Times og Herald Tribune.
Eru dómar þessir birtir á öðr-
um stað í blaðinu á ensku.
Þeir b^rust of seint til að verða
þýddir þessa viku. Þeim sem
ekki fylgjast með efninu þar
málsins vegna má sejga það, að
dómarnir eru eins og við er að
búast, gagnrýnin ein og að öllu
fundið sem hægt er, en ekki á
kostina minst, fyr en enga tá-
tyllu er að finna fyrir aðfinsl-
um. Það er ávalt svo með dóma
um söng í óperum sem þessari.
Samt eru nú aðfinslurnar ekki
nema þær, að sönkonan hafi
verið feimin eða ekki virst eins
frí og frjáls og vera hefði átt;
að rómur hennar hefði verið
stríður, eða “harður”, á hæstu
tónum og að samræmi hafi
skort i samsöng hennar og ann-
arar konu. Þetta er auðvitað
í vissum tilfellum. Annars er
lártið vel af söngnum í dómun-
um og framkomu söngkonunn-
ar.
Þrautina að syngja þarna í
fyrsta sinn virðist María
Markan því hafa leyst sæmi-
lega af hnedi.
grein um slysið sem kom út í
Los Angeles Times, blaðinu 13.
des. 1941. (Er innihald grein-
arinnar hið sama og þessa
bréfs og því ekki birt hér. —
Hkr.)
Hann var jarðaður í Forest
Lawn Memorial Park, Glendale,
Calif. 17. des. 1941.
Nánustu ættingjar sem eftir
lifa eru: ein systir, Mrs. Josie
Stevens, búsett í Blaine, Wash.;
ein dóttir, Mrs. Ellen M. Owen;
tveir synir, Högni Jón og Victor
E. Ásmundsson, og fjögur
barnabörn, öll í Los Angeles
nema Högni og hans f jölskylda,
sem er búsettur í E1 Monte,
California.
Sonur hans, Victor, er nú á
bata vegi og komin heim úr
spítalanum.
Það hefir dregist lengur en
vera skyldi að skrifa þetta bréf
en eg hefi verið mjög upp tek-
in og ekki getað komið því við
fyr. Eg er ekki sem best til
þess fallin að skrifa eða stíl-
setja islenzku, og bið eg því
yður að endurbæta þetta fyrir
blaðið og laga svo fólk geti
lesið það og skilið. Mig langar
að láta æfiminningu um hann
seinna í blaðið. . .
Virðingarfylst,
Ellen M. Owen
—405V2 East 28 Ave.
Los Angeles, Calif.