Heimskringla - 03.10.1945, Blaðsíða 6
6. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 3. OKTÓBER 1945
A
SKEMTIFÖR
“Hvar er alt fólkið?” spurði hann þegar
Mr. Baxter var farinn. “Á farþegalistanum er
fjöldi nafna, en eg sé engan mann.”
“Þ»eir eru allir komnir í rúmið,” svaraði eg.
“Nú er orðið framorðið, og ef mér skjátlast ekki,
munum við leggja af stað eftir eins og tvær
mínútur.”
“Þá ætla eg, ef þér viljið afsaka mig, að
fara niður og til klefans míns, því að Mr. Baxter
furðar sig sjálfsagt á hvar eg er.”
Er hann var farinn stóð eg og horfði yfir
sjóinn í áttina til hinna mörgu ljósa í landi.
Bátarnir lögðu frá borði hver á fætur öðrum,
og ef ráða mátti af hávaða þeim, sem heyrðist
frá stefni skipsins þá var akkerið dregið upp.
Fimm mínútum síðar höfðum við lagt af
stað. Á meðan við sigldum fyrstu tvær mílurn-
ar, streymdu hugsanirnar gegn um huga minn í
óslitinni röð. Þið verðið að muna eftir, að það
var í Neapel sem unnusta mín hafði heitið mér
eiginorði, og að það var í Neapel, sem eg kvaddi
Evrópu og öll þau einkennilegu atvik, sem þar
höfðu hent mig. Eg hallaði mér út yfir borð-
stokkinn og horfði á landið, sem hvarf bráðlega
í baksýn, á hinn gamla Vesúvíus, sem sendi
reykjarmökkinn upp í loftið, og þarna lengst í
burtu á bakborða, sá eg Bjarnamerkið sett
stjörnum á norðurhimninum, og hugsaði um
Suðurkrossinn, sem innan fárra vikna mundi
bjóða mig velkominn til hins sólríka lands og
stúlkunnar, sem eg elskaði. Eg var í raun og
veru glaður yfir, að ferð mín var að lokum
komin, og eg var nú loksins á leiðinni heim.
Skipið klauf sjóinn jafnt og þétt og nú vor-
um við komnir út fyrir Capri. Er eg stóð og
horfði á þessa dásamlegu eyju, kom Becken-
ham lávarður til mín. Strax og hann tók til
máls, sá eg að hann var allur í uppnámi og tal-
aði hann ákaft mjög um alla þá ánægju, sem
hann mundi hafa af þessari ferð.
“En eruð þér viss um að þér verðið ekki
sjóveikur?” spurði eg.
“Ó, eg er alls óhræddur um það,” sagði
hann hinn hressasti. “Eins og þér vitið, hefi
eg verið úti á sjó í skemtiskútunni minni, þegar
veðrið hefir verið fremur ilt og úfinn sjór, svo
að eg óttast alls ekki að verða sjóveikur á eins
stóru skipi og “Saratoga” er. En hvenær kofn-
um við til Port Said?”
“Síðari hluta fimtudagsins hugsa eg, ef alt
fer eins og ákvarðað er.”
“Viljið þér leyfa mér að verða yður sam-
ferða í land ef þér farið? Mig langar ekki til
að gera yður nein óþægindi, en af því að þér
hafið sagt mér svo mikið um þennan stað,
langar mig til að sjá hann ásamt yður.”
“Eg skal með mestu ánægju taka yður með
mér, ef Mr. Baxter veitir samþykki sitt til
þess. Við verðum víst að líta á hann eins og
þann, sem völdin hefir?”
“Æ, ekki hugsa eg að við þurfum að óttast
það, að hann neiti mér um þessa ánægju. Hann
er ósköp góður, sjáið þér, og leyfir mér oftast
að fara eftir mínu eigin höfði.”
“Hvar er hann núna?”
“Hann er niðri og sefur víst. Hann hefir
haft umsvif fyrir mörgu og er þreyttur, leit
hann því svo á, að bezt væri fyrir okkur að
ganga til hvíldar, áður en við legðum af stað.
Og nú er víst bezt að eg fari. Góða nótt!”
“Góð'u nótt,” svaraði eg, og hann fór leið-
ar sinnar.
Er nann var farinn, hvarflaði hugurinn
aftur til Phyllis og framtíðarinnar, og þegar eg
hafði reykt pípuna mína, fór eg í rúmið. Fyr
um kvöldið sá eg, að félagi minn í klefanum
var feitur Englendingur, gamaldags maður, sem
var að fara til Ástralíu til að finna þar umboðs-
menn sína. Ef dæma mátti af því, hvernig hann
hraut, þá hafa víst ekki margar áhyggjur þjak-
að honum. Eg hafði verið svo heppinn að fá
lægra rúmið, og þegar eg var kominn upp í stein
sofnaði eg, og svaf alt þangað til þjónninn vakti
mig kl. 8 næsta morgun. Félagi minn var nú
líka vaknaður, en hann var auðsæilega ófús að
ræða við mig, og virtist mér andlit hans ekki I
hafa það hraustlega yfirbragð, sem það hafði
haft kvöldið áður, né heldur virtist hann eins
góður til heilsunnar og hann reyndi að sýnast
vera.
Það var sem sé mikil alda og “Saratoga”
valt alveg hræðilega.
“Góðan daginn,” sagði kaupmaðurinn
hressilega, þegar eg kom inn í klefann. “Hvern-
ig líður yður í dag?”
“Alveg fyrirtaks vel og hungraður eins og
bj örn.”
Hann hneig niður á svæfilinn með svip sem
var eins og hann væri að segja: “Guð hjálpi
mér!” Þvínæst varð alger þögn. Eg rakaði ‘
mig og lauk við að klæða mig. Þegar því var
lokið lét eg á mig húfuna og gekk upp á þilfar.
Það var sannarlega yndislegur morgun.
Sólskniið glitraði á þilfarinu. Hafið var fagur-
blátt og svo tært var loftið, að rönd Italíu, þótt
hún væri í margra mílna fjarlægð, sást mjög
greinilega. Eg hafði strax spurst fyrir um það
hjá bretanum og fengið fullvissu hjá honum
fyrir því, að Dr. Nikola var ekki um borð í
skipinu. Það fanst mér mikið gleðiefni og dul-
arfult. Var það mögulegt að eg hefði reiknað
þetta út rangt frá upphafi? Og var Baxter þrátt
fyriralt, heiðarlegur maður? En ef svo var
hversvegna hafði Dr. Nikola blandað vínið mitt
með eitri? Og hversvegna hafði hann varað
mig við að fara með “Saratoga”? Til þess að
hugsa betur um þetta fór eg að ganga fram og
aftur á efra þilfarinu. Og ekki gat eg hætt að
hugsa um þetta fyr en eg á göngu minni mætti
Mr. Baxter, rétt hjá reykingasalsdyrunum.
Strax og hann sá mig, kom hann á móti mér og
rétti mér hendina og brosti ástúðlega.
“Góðan daginn, Mr. Hatteras. Þetta er
reglulega dýrðlegur morgun. Eg get ekki með
orðum lýst hversu mér líður vel í morgun. —
Sjávarloftið virðist hafa gert úr mér nýjan
mann.”
“Það þykir mér vænt um að heyra. En
hvernig líður vorum unga vini?” spurði eg
steinhissa yfir því, að hann var svona óvenju-
lega alúðlegur við mig.
“Honum líður hreint ekki vel. Mér þykir
slæmt að þurfa að játa það.”
“Líður ekki vel? Þér segið þó aldrei, að
hann sé sjóveikur?”
“Því miður er hann það. Honum leið ágæt-
lega þangað til hann reis úr rekkju fyrir hálfum
tíma síðan. Eg hafði búist við að hann yrði allra
manna síðast sjóveikur, en hann fékk eins og
svima yfir höfuðið og varð að fara aftur í rúm-
ið.”
“Þetta þykir mér slæmt að heyra, en hon-
um batnar vonandi bráðlega. Eigum við að
ganga svolítið eftir þilfarinu?”
“Með mestu ánægju,” svaraði hann og svo
fórum við að ganga um og töluðum saman
þangað til kl. varð níu og hringt var til morg-
unverðar.
Þegar eg hafði tekið við morgunverð fór eg
að hitta lávarðinn. Eg barði að dyrum, og foað
hann mig að koma inn. Hann var í rúminu og
leit út fyrir að vera mjög sjóveikur. Hann var
öskugrár í andlitinu, hendurnar kaldar og rak-
ar, og svitinn stóð á enni hans í hvert skifti
og hann kúgaðist við að selja upp.
Mér þykir það sannarlega sárt að sjá yður
svona á yður Eominn,” sagði eg og laut yfir
hann. “Hvemig líður yður núna?”
“Mjög illa,” sagði hann og stundi við. “Eg
skil ekkert í þessu. Rétt áður en eg fór á fætur
í morgun leið mér ljómandi vel. En þá var Mr.
Baxter svo vingjarnlegur að færa mér kaffi-
bolla, og fimm mínútum eftir að eg hafði drukk-
ið hann, neyddist eg til að fara aftur í rúmið,
því að eg varð svo veikur.”
“Nú verðið þér að reyna að herða yður upp
og koma upp á þilfarið. Nú er gola og yður
mun reynast að hún læknar yður fyr en varir.”
En svar hans var ný tilraun og ofsaleg að
selja upp. Það var eins og brjóst hans ætlaði að
springa. Á meðan á þessu stóð kom kennari
hans inn og hjúkraði honum með slíkri ná-
kvæmni og föðurlegri umhyggju, að það vilti
mér sýn. Eg gat ekki sagt það fremur nú en þá
hvernig þessu var varið, en það verð eg að
segja, að framkoma Baxters við unga manninn
hafði varpað ryki í augu hins kænasta og slótt-
ugasta manns, sem til var. Eg gat vel skilið
hvernig Baxter hafði getað komist inn undir
hjá jafn tortryggnislausum manni og hertoginn
var, sem þegar á alt er litið, þekti lítið til slíkra
manna og Baxter var.
Þar sem eg sá, að í stað þess að vera hjálp
var eg fyrir, lét eg í ljósi þá ósk, að sjúklingur-
inn yrði bráðlega betri og fór leiðar minnar.
Um hádegisverðar bil var Beckenham ekkert
betri og ekkert skárri um kvöldið. Næsta
morgun var hann heldur betri, en um miðjan
dag, er hann ætlaði að fara á fætur, fékk hann
nýtt kast og neyddist til að hætta við fótaferð-
ina. Allan miðvikudaginn var hann jafn slæm-
ur og það var ekki fyr en síðari hluta fimtu-
dags, þegar hin lága strönd við Port Said kom í
ljós, að honum fanst hann vera nægilega hress
til að rísa úr rekkju. Oft hefi eg séð sjóveiki
en enga, sem líktist þessari.
Það var næstum dimt þegar við vörpuðum
akkerum fram undan bænum, og þegar við lág-
um þar á höfninni, gekk eg til káetu vinar míns.
Hann sat nú uppi og var alklæddur.
“N(ú erum við komnir til Port Said,” sagði
eg. “Hvernig líst yður nú á að koma í land?
Eg fyrir mitt leyti hugsa, að bezt sé fyrir yður
að láta það vera.”
“En mig langar svo mjög til að koma hérna
í land. Eg hefi svo lengi hlakkað til þess. Mér
líður nú svo miklu betur, og Mr. Baxter heldur
að það geti ekkert gert mér.”
“Ef þér þreytið yður ekki um of,” sagði
Mr. Baxter.
“Jæja þá, eg kem þá með yður. Hérna við
skipið eru nægir bátar, svo að það verða engin
vandræði úr því að komast í land. Ætlið þér
ekki að koma líka, Mr. Baxter?”
“Nei, eg held ekki,” svaraði hann. “Port
Said er ekki staður, sem mér líkar, og þar sem
við stönsum ekki mjög lengi, ætla eg að nota
tímann til að skrifa hertoganum, og segja hon-
um frá hvernig okkur hefir gengið ennþá sem
komið er.”
“Þá hugsa eg að bezt sé fyrir okkur að
koma,” sagði eg við lávarðinn. Við fórum upp
á þilfarið og eftir að hafa prúttað um stund,
’náðum við okkur í bát, sem flutti okkur í land.
Er við höfðum stigið í land vorum við um-
kringdir af hinum venjulega betlara sæg og
flutningsmönnum. En við stóðumst allar þeirra
atlögur og lögðum leið okkar upp í aðalgöturn-
ar. Félaga mínum fanst nýstárlegt að sjá
mannþröngina í götunum, þjóðernin og búning-
ana og hinn mikla fjölda undarlegra sölubúða.
Þetta er skiljanlegt þegar þess er gætt, að þótt
Port Said sé ekki sérstaklega austurlenskur á
svip, iþá var hann samt fyrsta höfnin, sem vinur
minn sá í Austurlöndum. Við þurftum báðir
margt að kaupa og þegar því var lokið, leigðum
við leiðsögumann og fórum af stað til að sjá
það, sem var einkennilegt í bænum.
Þegar við fórum úr götu þeirri, sem við
höfðum foingað til verið í, veittum við eftirtekt
ungum betlara, sem var haltur og gekk á hækj-
um. Hann varnaði okkur vegarins og þuldi um
leið upp allar sínar þrautir. Leiðsögumaður
okkar bauð honum að víkja úr vegi, og ekki
taldi eg það með skaða mínum, þótt við losn-
uðum við hann, en eg gat séð það á svip félaga
míns að saga betlarans hafði haft mikil áhrif á
hann. Við höfðum ekki gengið meira en 50 fet
þegar hann bað mig að bíða, hljóp svo til betl-
arans. Þegar hann kom aftur spurði eg hann
að hvort hann hefði raunverulega farið að gefa
honum nokkuð.
“Bara hálft pund,” svaraði hann. “Þér
hafið kanske ekki heyrt þessa sorglegu sögu,
sem hann sagði okkur? Faðir hans er dáinn, og
ef hann gengi ekki og betlaði, mundi hún móðir
hans og litlu systurnar hans svelta.”
Eg spurði leiðsögumanninn hvort hann
þekti betlarann, og hvort saga hans væri sönn.
“Nei,” svaraði hann. “Þetta er alt saman
hauga lýgi. Faðir hans situr í fangelsi, og ef
foún móðir hans fengi það, sem hún á skilið, þá
sæti hún þar líka.”
Við ræddum svo ekkert meira um þetta,
en eg sá að unga lávarðinum varð illa við. En
lítið vissi hann þá hversu þýðingarmikið þetta
atvik átti að verða, og hver áhrif hin fljótræðis-
lega gjafmildi hans hafði, hvað okkur snerti.
Samkvæmt ráði leiðsögumannsins gengum
við úr verzlunar götunum og gengum evrópiska
hlutann af bænum. Það var löng ganga, en okk-
ur var heitið að sjá sýn, er borgaði okkur fyrir
hana. Þetta reyndist síðar satt, en varla á
þann hátt, sem leiðsögumaðurinn hafði hugsað.
Moskan var vafalaust mjög tignarleg bygg-
ing, og einmitt á þeirri stund, sem við komurn
þar, var hún full af sanntrúuðum áhangendum
Móhameds. Þeir krupu þar í tveimur löngum
röðum, sem náðu stefna á milli. Þeir voru allir
berfættir og sneru andlitunnum í austur. Sam-
kvæmt ráðleggingu leiðsögumanns, tókum við
af okkur skóna við inngangsdyrnar, en vorum
samt svo forsjálir til allrar hamingju, að bera
þá með okkur. Úr stóra salnum í moskunni,
komum við í annan minni, þar sem við sáum
fjölda fána frá Egyptalandi. Voru það minn-
ingar frá ófriðnum árið ’82. Er við stóðum og
horfðum á þetta, kom fylgdarmaður okkar,
sem hafði snöggvast gengið frá, og sagði með
skelfingar svip, að frammi í salnum væri hópur
enskra ferðamanna, sem neituðu að draga skó
sína af fótum sér, í hinum helga stað, og mundu
þeir vafalaust koma af stað uppþoti og óeirðum
með þessu. Er hann mælti þannig, heyrðust
reiðiþrungnar raddir, og eftir því, sem við
hlustuðum lengur, óx hávaðinn. Leiðsögumað-
urinn horfði óttasleginn til dyranna.
“Það verður upphlaup á svipstundu,” sagði
hann angistarfullur, “ef þetta unga fólk ekki
breytir skynsamlega. Ef þér, herrar mínir,
farið að ráðum mínum, þá skulum við fara héð-
an tafarlaust. Eg skal finna bakdyrnar.”
Eg var sem snöggvast ráðinn í því að fylgja
dæmi leiðsögumannsins, en það, sem Becken-
ham sagði, réði úrslitum að eg beið.
“Þér ætlið þá aldrei að fara leiðar yðar, og
láta þessa ferðamannajþeimskingja bíða hér
bana?” sagði hann og gekk í áttina til dyranna
inn í Moskuna. Þótt þeir hafi farið heimsku-
lega að ráði sínu, þá eru þeir þó landar okkar, og
hvað sem fyrir kemur, verðum við að veita
þeim lið.”
“Ef yður finst það máli skifta, þá skal eg
vera kyr hérna, en munið, að þetta getur varðað
líf okkar,” svaraði eg. “Yður er alvara að bíða?
Jæja, komið þá, en haldið yður nálægt mér.”
Við fórum út úr litla herberginu og geng-
um inn í meginsal Moskunnar. Þar sáum við
mjög óvenjulega sýn. í fjarlægsta horninu,
sáum við þrjá unga Englendinga umkringda af
hóp æðisgenginna Araba. Var auðséð á svip
þessara ungu manna, að þeir skildu vel í hvaða
vandræði hin foeimskulega framkoma þeirra
hafði stofnað þeim.
Við ruddum okkur braut til þeirra og sögð-
um þeim að reyna að brjótast til framdyranna.
En áður en þeir gátu fylgt því ráði hafði einhver
gefið skipun á arabisku, og við vorum allir
hraktir upp að veggnum.
“Nú er ekki nema um eitt að gera,” sagði
eg við einn ókunna manninn, sem var stærstur
þeirra. “Veljið menn yðar og fylgið mér. Við
verðum að ryðjast í gegnum hópinn!”
Um leið og eg sagði þetta, gef eg þeim sem
næst stóð mér svo ærlega utanundir, að hann
féll endilangur á gólfið og í rot, og þar sem eg
fékk nú svigrúm til að nota báða handleggina,
sló eg annan í rót til þess að hinum leiddist
ekki þar á gólfinu. Á meðan á þessu stóð voru
félagar mínir ekki iðjulausir, og mér til mestu
undrunar, sá eg hinn unga markgreifa dangla í
óvinina á þann hátt, er sýndi að uppeldi hans á
þessu sviði hafði ekki verið vanrækt. Óvinir
vorir höfðu auðsæilega ekki búist við neinni
slíkri mótstöðu, og tóku nú að hörfa til dyranna.
Einir tveir þeirra drógu út hnífa sína, en
þrengslin voru svo mikil að þeir komu þeim
ekki við.
“Eina árás til og við getum rekið þá út
um dyrnar!” hrópaði eg.
Við gerðum áhlaupið og innan stundar
voru þeir komnir út og hurðirnar lokaðar. Að
því búnu stönsuðum við til að athuga aðstæður
okkar. Við höfðum rekið óvinaliðið út, en ef
við gátum ekki fundið sjálfir útgang, vorum
við fangar þar. Hvað áttum við nú að gera?
Við urðum auðvitað að leita útgöngu.
Við skildum þrjá eftir til að halda vörð við
hurðina og fórum svo að litast um en urðum
einskis vísari, en samt hlotnaðist okkur happ
eitt. Við fundum sem sé leiðsögumanninn í
einkennilegum skáp í einu horni moskunnar.
Var hann allhræddur.
Er okkur hafði tekist að sannfæra hann
um að óvinirnir væru reknir á dyr, og að við
hefðum hertekið moskuna, náði hann sér dálítið
Til þess að skerpa gáfur hans foótuðum við hon-
um að fleygja honum í skrílinn úti fyrir, ef
hann fyndi ekki einhverja leið fyrir okkur út úr
þessum ógöngum. Þá áttaði hann sig og sagðist
vita um leið út.
Strax og við höfðum heyrt þetta, ákváðum
við að nota þessa leið. Enda var nú ekki eftir
betra að bíða. Ópin fyrir utan urðu nú æ
tryltari, og ef byssuskeftunum, sem var barið
ofan í steinstéttina, mátti heyra, að þarna höfðu
hermenn verið kallaðir til. Tvisvar höfðum
við fengið skipun um að opna hurðina, sem við
höfðum læst að innanverðu. En það var auðvelt
að skilja, að við vorum alls eigi fúsir til þess.
“Jæja, nú skulum við fara,” sagði eg og
greip hinn titrandi leiðsögumann, sem virtist
fölna í hvert skiftið og barið var á hurðina.
“Munið nú eftir hverju við höfum heitið og
leiddu okkur ekki í neina gildru, því annars
skal eg snúa þig úr hálsliðnum, því máttu áreið-
anlega trúa. Komstu af stað!”
Þegar við höfðum tínt upp skóna okkar,
sem lágu á víð og dreif um gólfið, gengum við
inn í framherbergið, og fórum þar út, því næst
læddustum við út í lítinn garð fyrir aftan bygg-
inguna, var hann allur luktur háum múrum.
Leið vor lá yfir þá, eftir því sem leiðsögumaður
vor sagði. En hvernig við áttum að geta kom-
ist það var nér vandi því að þeir voru að minsta
kosti tólf feta háir, þar sem þeir voru lægstir.
En þetta varð að gerast, og það, sem nauðsyn-
legast var, það varð að gerast strax.
Eg kallaði á sterkasta ferðamanninn til mín
og bað hann um að beygja sig niður. Eg skreið
upp á bakið á honum, rétti mig svo upp og
seildist eins langt og eg gat og skorti um tvo
þumlunga til að ná brúninni á múrnum.
“Standið nú stöðugur,” hvíslaði eg, því
að eg ætla að hoppa upp.”
Það gerði eg og náði í múrbrúnina. Ef ein-
hver heldur, að það sé auðvelt að klifra þannig
upp á múr, þá er lang bezt fyrir hann að reyna
það, og eg hugsa að foann komist á aðra skoðun.
Að minsta kosti reyndist mér þetta langt um
örðugra en eg hafði hugsað; já það var svo
örðugt, að þegar eg var kominn upp á múrinn,
var eg vitamáttlaus, og varð að hvíla mig augna-
blik. Svo hvíslaði eg að annar maður skyldi
klifra upp á bak mannsins og rétta mér hendina.
Það gerði hann, og eg dró hann upp. Næst kom
leiðsögumaðurinn, svo annar ferðamaðurinn og
þá Beckenham lávarður. Svo fór eg úr síða
frakkanum mínum og rendi honum niður til
mannsins, sem hafði hjálpað okkur öllum, að
því búnu fékk eg mér góða fótfestu á múmum
og dró hann upp eins og eg hafði gert við hina.
Þetta hafði tekið lengur en mér þótti gott og
á hverju augnabliki, sem á þessu stóð, hafði eg
búist við að heyra öskrin í skrílnum innan úr
moskunni, og sjá hann streyma út í garðinn.
En lokurnar innan á hurðinni voru sterkari en
við hugðum, að minsta kosti komust þeir ekki
inn.