Heimskringla - 03.10.1945, Blaðsíða 1

Lyí 105707
We recommend for
your approval our
BUTTER-NUT
LOAF"
LX. ARGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGENN, 3. OKTÓBER 1945
NÚMER 1.
frettayfirlit og umsagnir
Flugpóstur til íslands
i Grettir Jóhannsson
eíur fengið tilkynningu um, að
tulgpost til Islands sé nú hægt að
senda með því að legga bréfin í
post her og án þess að senda þau
tii Bandaríkjanna. Póstgjaldið
tyrir V2 únzu bréf er 35^.
Vestur-ísIendinRur
vikur heim til náms
I gærkvöldi fór ungur mað-
Ur' Emi1 Guðmundsson frá Lund-
ar, Man., áleiðis til Islands, en
Þar ætlar Emil að stunda guð-
fræðmám við Háskóla Islands
en gerast síðar prestur í Sam-
bandskirkjufélaginu.
Emil er sonur þeirra hjóna
jórgvins Guðmundssonar á
org við Lundar og konu hans
Rannveigar (Björnsdóttur) Guð-
mundsson.
Hann er liðlega tuttugu ára að
a dri, útskrifaður af miðskóla og
nefir stundað nokkurt frekara
framhaldsnám. _ Alþýðuskóla-
kennari hefir hann líka verið
um skeið.
Emil ætlar að ná í Fanney í
t. John, N.B., og fara með henni
heim og eru þrír aðrir náms-
menn austur-íslenzkir í förinni.
R- H. Ragnar koniinn vestur
Til Winnipeg kom R. H.
agnar, fyrrum pianokennari og
songstjóri hér, síðast liðna viku.
Hann er nú nýleystur úr her
Bandaríkjanna og seztur að á
arðar í Norður Dakota; hefir
hann þar söngkenslu með hönd-
um fyrir nokkra skóla og kennir
pianonemum. Hann var um
skeið heima á Islandi bæði sem
túlkur og fræðari fyrir herinn.
Var hann svo hrifinn af þjóð
sinni og landi, að aðrir fá því
ekki lýst en hann sjálfur í orð-
um. Hann var þar sem í sjöunda
himni. Hann giftst þar elsku-
legri konu af góðum ættum, sem
áður hefir verið getið; fram-
kvæmdi biskup Islands hjóna-
vigsluna og Páll ísólfsson spilaði
a hljoðfæri, sem Ragnar telur
með mestu meisturum heimsins
i tonment. Hann hefir því notið
vináttu góðra manna heima. _
Bagnar lítur út eins og hann
gerði og hefir sjáanlega átt
sæmilegá daga í hernum. Vest-
ur-lslendingar bjóða hann vel-
kominn til baka og Winnipeg-
buar vonast vissulega eftir að
hann skreppi við og við hingað
norður og skemti þeim, eins og
hann hafði gert hér um mörg ár
og þeim verða ávalt ógleyman-
leg.
íslendingar hljóta sinn
skerf námsverðlauna *
Við byrjun þessa kensluárs á
Manitoba-háskóla, var 126 náms-
styrkjum úthlutað og hlutu ls-
lendingar 10 af þeim. Þeir sem
námsverðlaunin hlutu voru þess-
ir:
Til framhaldsnáms í Grade
XII: Ólöf Jakobína Magnússon,
Baldur $50.00; Tryggvi Johnson,
Baldur $25.00.
Til framhaldsnáms við i^ani-
toba háskólann: Irene Thor-
björg Sigurdson, Gimli $325.00;
Lilja Sigvaldason, Víðir $325.00;
Valdína Florence Stefánson,
Steep Rock $325.00; Margaret
Anna Stevens, Gimli $325.00;
lrene Joyce Thorkelson, Gimli
$325.00; Margaret Avis Olson,
Winnipeg $135.00; Freddie Berg-
man, Gimli $150.00.
Til framhaldsnáms í læknis-
fræði: Clifford Sigurjón Amund-
son, Selkirk $325.00; Thora Stef-
ánson, Rolbin $325.00.
Meiri framboð
Tveir Islendingar hafa bæst
við í hóp þeirra, er áður hefir
verið getið, að sæki um þing-
mensku í fylkiskosningunum í
Manitoba. Eru það dr. Steinn
Thompson í Riverton, er sækir í
Gimli kjördæmi undir merkjum
samvinnustjórnar, og Eiríkur
Stefánsson á Oak Point er sækir
í St. George kjördæmi undir
merkjum C. C. F. flokksins.
THE ICELANDIC
CANADIAN
CrR ÖLLUM ATTUM
Það virðist sem ný öld sé að
renna upp, öld verkfalla. 1 gær
höfðu 19,000 verkamenn lagt
niður störf í Canada. Og útlitið
var að 10,000 mundu bráðlega
bætast við hópinn.
Kolanámureksturinn í öllu
Vestur-Canada, má heita stöðv-
aður. Er verkfall það gert í
mótmælaskyni gegn kjötskömt-
un sambanósstjórnarinnar. —
Verkamenn þykjast fá oflítið
kjöt til að geta unnið sína
ströngu vinnu. En jafnvel þó
svo líti nú út, sem þeir séu að
koma kjötsölum til stuðnings í
verkfalli þeirra, sem er meira og
minna um alt land, ætluðu kola-
námuverkamenn innan skamms,
að krefjast hærra kaups og höfðu
ákveðið að fara fram á það síðar
í þessum mánuði. Kaup þeirra
nú 59(4 cents, er talið mun lægra
en margra annara verkamanna.
Þeir sem við verkfallsmanna
hópinn eru líklegir að bætast,
eru verkamenn í kjötverkunar-
húsum.
I Bandaríkjunum hafa verka-
menn hjá General Motors og
Ford félögunum gert verkfall.
Er það svo stórfenglegt, að sagt
er að komi við sjöunda hvern
vinnanda í öllu landinu og tap
félaganna nemi miljón á dag.
Slík verkföll eru gerð til að
mótmæla, að kaup verði sett
niður í 63 cents, eins og var fyrir
stríðið, en það hafa General
Motors að minsta kosti farið
fram á.
* * *
Fyrsta fundi hins nýja Þjóða-
bandalags í London er lokið. —
Ráðunautar Bandaþjóðanna
komu sér ekki saman og sáu eng-
in önnur ráð, én að slita fundi.
Lenti Molotov, hinum rúss-
neska og Bevin utanríkisráð-
herra Attlee stjórnarinnar þar
síðast saman. Hótaði Molotov
að fara af fundi, ef Frakklandi
og Kína yrðu veitt þátttaka í
friðarsamnings gerðinni. Líkti
Bevin því ráðríki við Hitlerisma.
Stóð Molotov þá upp, gekk fram
að hurð og sagðist ekki á fund-
inn koma framar, ef þessi um-
mæli yrðu ekki aftur tekin. En
Bevin tók þau til baka, svo Molo-
tov fórekki af fundi og beið
þess, að fundinum lyki formlega.
Eina ráðið sem þykir líklegast
til að halda friði, er að hinir
stóru þrír, Stalin, Truman og
Attlee eigi fund með sér. -
Fyrsta hefti fjórða árgangs
þessa rits, sem yngri íslending
ar hér halda úti, er nú komið
áleiðis til áskrifenda sinna. Hefti
þetta hefir sitt af hverju með-
ferðis, sem fróðlegt er fyrir
vngri og eldri að lesa. 1 það
! skrifa nú þessir: J. G. Jóhanns-
son kennari um Islendingadag-
nin á Gimli, dr. P. H. T. Thorlak-
son: Minni Canada, ræða er hann
flutti á Islendingadeginum; frú
Svanhvít Josie skrifar um Þjóð-
ernishorfur Islendinga hér
vestra, Walter J. Lindal dómari
um lok stríðsins í Japan og atom-
sprengjuna; eftir Bergthór Emil
Johnson eru nokkur kvæði, J. H.
Bjarnason, M.B.E., ritar um störf
canadiskra félagssamtaka í hern-
um; W. Kristjansson um kapp-
siglingar í Oxford; Caroline
Gunnarsson sögu (Song of the
Sea).' Þar eru fréttagreinar um
William Benidikson, sambands-
þingmann, um Snjólaugu Sig-
urðsson og hljómleikastarf henn-
ar, sem átt hafi sinn þátt í að
vekja athygli á Winnipeg, sem
hljómleikaborg; um Ásm. P. Jó-
hannsson sjötugan; heimsókn
frú Maríu Östlund og Öldu Páls-
son og milli 30 eða 40 mynda
ungra Islendinga í herþjónustu
og við námsstörf. Safn það í
ritinu er nú orðið allmikið og er
mjög mikilsvert og skemtilegt
fyrir eldri Islendinga að fylgjast
með því og sjá hvað hinir yngri
eru að gera, sér, fóstrunni og
ættþjóð til fremdar og frama. —j
Ritið er nægilega þjóðlegt frá
þessu sjónarmiði skoðað til þess|
að eiga skilið að vera keypt ál
hverju íslenzku heimili.
TILKYNNING
Fund heldur Kvenfélag Sam-
bandssafnaðar að heimili Mrs. R.
Pétursson, 45 Home St., þriðju-
dagskvöldið 9. okt., kl. 8. Mrs.
S. E. Björnsson frá Árborg flyt-
ur erindi um uppeldismál. Ýms
málefni liggja fyrir fundinum
og væri æskilegt að allar félags-
konur mættu.
Áætlað er að Laugardagsskóli
Þjóðræknisfélagsins byrji á laug-
ardaginn 13. okt. kl. 10 f. h. í
Fyrstu lútersku kirkju. Meðal
annara ágætra kennara sem
nefndin hefir fengið til að kenna
við skólann, er hr. Ólafur Páls-
son, kennari frá Islandi, en hann,
sem kunnugt er, dvelur hér um
skeið til þess að kynna sér skóla-
fyrirkomulagið í Manitoba.
Skólanefndin hvetur nú for-
eldra, og aðstandendur barna að
nota sér þetta góða tækifæri og; m.
senda börn sín í skólann til ís-j
lenzku náms. Aráðandi er aðl
nefndin viti hvað mörg börn!
munu sækja skólann því tala
kennara fer eftir því. Þeir, sem
hafa í hyggju að senda börn sín,
eru vinsamlega beðnir að til-
kynna það einum nefndarmanna.
Ennfremur æskir nefndin álits
foreldra um það hvort það
myndi heppilegra að breyta til
um kenslutíma og keþna heldur
eftir hádegi á laugardögum.
A. P. Jóhannson, sími 71 177
V. J. Eylands, sími 29 017
Bergthór E. Johnson, sími 87 987
Grettir L. Jóhannsson, 28 637
Ingibjörg Johnson, heimilisfang:
Ste. 12 Acadia Apts.
heilla og sérstaklega myndi eg
annast um þarfir þeirra manna
sem hafa verið í berþjónustu.
Eg álít að Garson flokkurinn
hafi meiri framfarir innifalið í
sinni stefnuskrá nú, heldur en
nokkrum hefði komið til hugar,
væri því mjög óhyggilegt að
veita þeim ekki fylgi.
Ef þið álítið að eg gæti orðið
fólkinu í Ste. George að ein-
hverju liði sem þingmaður ykk-
ar, þá vona eg, kæru kjósendur,
að þið veitið mér fylgi í þessum
kosningum sem fara fram 15. þ.
Virðingarfylst,
C. Halldórsson
FRÉTTIR FRÁ ÍSLANDI
YFIRLÝSING UM
FRÆÐSLUMAL
Jóns Arasonar messa
Síðastl. sunnudag fór fram að
Hólum í Hjaltadal messa Jóns
Arasonar biskups. Séra Friðrik
Rafnar vígslubiskup prédikaði.
Kirkjukór Akureyrar söng und-
ir stjórn Jakobs Tryggvasonar.
1 lok messunnar flutti séra
Benjamín Kristjánsson erindi.
Svo margt var við messu, að
ekki komust allir í kirkju. Prest-
ar og margir annara viðstaddra
voru til altaris.
Veður var hið bezta um dag-
inn.—Mbl. 14. ág.
★ ★ ★
Nýr blaðafulltrúi ameríska
setuliðsins tekinn til starfa,
Williams höfuðsmaður
Fréttamenn blaða og útvarps
íslenzku
farið.
vikublöðunum undan-
ÞORSTEINN EINARSSON
LÁTINN
þrem vikum eftir að þær hefðu
verið teknar og líkin numin á
brott, en samt væri það óskapleg
stybba ennþá og sögur þær, sem
hermenn hefðu sagt sér um það
sem þeir hefðu séð, vildi hann
helzt ekki hafa eftir.
Downey höfuðsmaður gat
þess, að flestum Bandaríkjaher-
mönnum hefði líkað vistin svo
vel á íslandi, að þeir vildu helzt
koma hingað aftur og eyða leyfi
sínu hér.
Þýzk blöð eru byrjuð að koma
út aftuí, meðal annars tvö á her-
námssvæði Bandaríkjamanna,
undir þýzkri stjórn, annað í
Frankfurt, “Frankfurter Rund-
schau” og hitt í Aachen. Annars
koma um 15 blöð út í Þýzka-
landi á vegum Bandaríkjahers.
Yfirritstjóri þeirra er Hans
Haber, Austurríkismaður, kunn-
ur rithöfundur, er flýði úr landi
árið 1938,—Alþbl. 14. ág.
FJÆR OG NÆR
Þorsteinn Einarsson, Camp-
bell River, lézt s. 1. sunnudag
(30. sept.) að heimili sínu. Hann
var 63 ára að aldri og hafði átt
við heilsuleysi síðari árin að
búa.
Þorsteinn var ættaður frá
Árnanesi í Austur-Skaftafells-
sýslu, sonur Einars bónda Stef-
ánssonar og Lovísu Benedikts-
dóttur. Vestur um haf kom hann
1903, og átti lengst af heima í
Winnipeg, en einnig í Nýja ls-
landi, unz hann flutti fyrir fáum
árum til Campbell River a Van-
couver-eyju. Hann stundaði al-
geng verkamannastörf og bænda
vinnu hér vestra.
Þorsteinn var giftur Vilborgu,
dó'ttur Þórarins Stefánsson
bónda í Framnesbygð í Nýja ís-
landi. Lifir hún mann sinn, á-
samt fimm börnum þeirra hjóna:
Thorsteini, Lúðvíg, Páli, Guð-
laugu og Önnu. Eru öll þeirra
vestur við haf, nema Guðlaug,
sem er hjúkrunarkona í hernum
og var síðast er fréttist í Hol-
landi.
Systkini á Þorsteinn 8 á lífi
og eru öll vestra nema eitt: Bene-
dikt Einarsson í Dilksnesi í
Austur-Skaftafellssýslu. Vestra
eru Mrs. Sigríður Bergson, Mrs.
Pálína Hornfjörð, Mrs. Ástríður
Gíslason, Mrs. Jóhanna Vigfús-
son, Guðjón, Högni og Stefán
(ritstj. Hkr).
Þorsteinn þótti dugnaðarmað-
ur mesti til vinnu. Hann var og
náttúrugreindur, vel lesinn og
átti það til að vera snjallvrtur.
Hann var vinsæll og þótti öllum
er honum kyntust, hann vera
skemtilegur í viðkynningu og
einlægur og hreinn í allri fram-
komu.
Stjórnarnefnd Þjóðræknisfé-
lagsins lætur í ljósi ánægju sína
yfir þeim áhuga á íslenzkufræð-j aúu í Sær í Tripoli-herbúðunum,
slu í landi hér, sem fram hefirjtal v'ið Williams höfuðsmann, er
komið í greinum um það efni íjnú mun annast ýmislega frétta-
' starfsemi milli hersins og blaða,
eftir að þeir Dóri Hjálmarsson
Óþarft að fjölyrða um það, og Valdimar Björnsson fóru. —
hvert grundvallaratriði íslenzku Bagnar Stefánsson major, sem
kensla barna og unglinga erí í marSlr kannast við, mun emm=
allri þjóðræknisviðleitni VOrri,|ve,ra Llöðianum japegur vi
enda mun félagið leggja alt kapp:trettir. ^ær’ sem v,ar a ermn’
á að efla þá hlið starfseminnar i e®a Þeir ®el;a leysl; ur- n Þess
með því að hlynna sem mest að!töluðu fréttamenn við Downey
starfi Laugardagsskóla félágsins' höfuðsmann, sem er ný ominn
og deilda þess í íslenzku, jafn- tr^ Þýzkalandi.
framt og það heldur áfram sam-1 ^ð V1SU er fréttaþjonusta
vinnu við Icelandic Canadian ■ Þessi ekki sama eðlis og áður,
Club um íslenzku námskeið fyr-
ir eldri nemendur.
þar sem flestum hömlum hefir
verið af lyft eftir stríðslokin og
geta blöðin nú sagt frá öllu,
Seint í ágúst 1945, flaug flug-
skipið Kata, sem er eign Flugfé-
lags Islands, frá Reykjavík til
Kaupmannahafnar, með við-
komustað á Skotlandi, og heim
aftur. Kata hafði 5 manna áhöfn,
fjórir af þeim íslendingar og
einn Breti, sem var leiðsögumað-
ur. Ferðin gekk vel báðar leiðir
og á heimleiðinni hafði Kafa 15
farþega, 12 fullorðna og 3 börn.
Svo það hafa verði 20 manns á
skipinu. Þetta er fyrsta ferð sem
íslenzkt flugskip hefir farið til
Norðurlanda. Bendir þetta til
að íslendingar séu fyrir alvöru
að hefja flugferðir til annara
landa.
* * *
Þakkarávarp
Við undirrituð vottum þakk-
iæti öllum hinum mörgu vinum
er sýndu hluttekningu við frá-
fall okkar hjartkæra föðurs,
Kristjáns E. Fjeldsted. Við
þökkum þeim sem heiðruðu
kninningu hans með nærveru
sinni við útförina, fyrir öll fögru
blómin, og fyrir samúð auðsýnda
á svo margvíslegan annan hátt.
Einnig viljum við þakka öll-
Með tilliti til umræðna um , nema þvij er vjðkemur flutning um þeim sem með kærleiksríku
stofnun kennaraembættis í is- um hersins frá landinu eða til í j viðmóti veittu okkar aldur-
lenzkri tungu og bókmentum við þv^ svo og nokkru öðru, en hnigna föður óteljandi ánægju-
Manitoba-háskóla, leyfir netnd' Bandaríkjamenn ieggja ekki stundir hin síðustu æfiár hans.
in sér að draga athygli að þvi, að j neinar fréttir að öðru leyti. Hétu
Þjóðræknisfélagið hafði þetta i þejr hlaðamönnum fylstu aðstoð,
mikilvæga mál árum saman á. þejr gætu orðið okkur að liði.
stefnuskrá sinni, þó það hafi: wiiiiams höfuðsmaður er
verið í annara höndum hin síðari priiðmenni í framgöngu, ment-
árin. En þar sem félagið telur; agur vei> er doktor í heimspeki
sér viðkomandi öll þau mál, erj{rá háskólanum í Chicago, þótt
varða viðhald íslenzkra menn‘j ungur sé.
ingarverðmæta í landi hér, ogj yar einnig staddur Stev-
sérstaklegaumrættmál, þarsemjens ofursti) sem hér hefir verið
í raun og veru er um að ræðajlengi Qg fjanaði um öryggismál
beint framhald af íslenzkuken'j hersins og Downey höfuðsmað-
slu þess, tjáir nefndin sig fusa'ur en hann kom hingað með
til samvinnu um það mál vlð I Bonesteel hershöfðingja árið
aðra hlutaðeigendur og er reiðu-j 1941 Taiar hann íslenzku all-
búin að leggja það fyrir næsta
þjóðræknisþing til frekari fyrir-
greiðslu.
1 umboði stjórnarnefndar
Þj óðræknisf élagsins,
H. E. Johnson,
TIL KJÓSENDA í ST.
GEORGE KJÖRDÆMI
sæmilega. — Hann hefir nu til
skamms tíma verið við aðalbæki-
stöðvar ameríska hersms i
Frankfurt við Main í Þýzkalandi
Fréttamenn spurðu Downev
, höfuðsmann uni Það> hvort mat-
nefndarsknfarp arskortur væri { Þyzkalandi. —
Kvað hann Þjóðvera mundu
hafa nægan mat, að mmsta kosti
fram á vetur og í búðum i
Frankfurt mætti kaupa smjór
Vinir! Við þökkum ykkur
hjartanlega, og biðjum guð að
blessa ykkur.
Fjeldsted fjölskyldan
* * ★
Sunnud,morguninn, 23. sept.
andaðiset á heimili sínu í Sel-
kirk, Ingveldur Jónsdóttir Ber-
entson, 91 árs að aldri. Hún var
fædd í Pétursey í Mýrdal í V,-
Skaftafellsýslu, dóttir þeirra
hjónanna Jóns Ólafssonar og
Elínar Bjarnadóttur. Systkinin
voru 14, og eru nú á lífi: Þórdís
í Swan River og Sesselja í Van-
couver. Ingveldur var jarðsung-
in af séra Rúnólfi Marteinssyni
í fjarveru sóknarprestsins,
fimtudaginn 27. sept., og fór at-
höfnin fram í lútersku kirkj-
unni og Anglican grafreitnum.
Hún var lengi búsett í Selkirk
og íslendingum kunn fyrir at-.
orku og öll gæði.
Eflaust mun flestum búend ■ j brauð og ýmislegar aðrar mat
um í St. George vera kunnugt j vorur_ Hann gat þess, að Banda-
að eg var útnefndur sem sam' Uíkjamenn flyttu matvörur sjálf-
vinnuflokks erindsreki á fjöl- ir tii herja sinna, en hinsvegar
mennum fundi sem haldin var á j myndu Rússar notfæra sér mat
Lundar þann 24. þ. m. j Þjóðverja, a. m. k. að nokkru j0hnson, 14 Thelmo Mansions,
Mín stefna er að hlynna að öll-: leyti. ; Winnipeg, og innan fárra daga
um velferðarmálum sem geta ^ Hann kvaðst hafa komið til há útsölukonum víðsvegar í
orðið fólkinu í heild sinni til Belsen fangabúðanna, að vísu Canada og Bandaríkjunum.
Ársritið Árdís, þrettánda ár,
1945, er nú fullprentað. Mikið
efnismeira heldur en nokkru
sinni fyr, en þó selt fyrir sama
verð og áður. Aðeins 35 cents.
Ritið fæst nú hjá Mrs. Finnur