Heimskringla - 24.10.1945, Qupperneq 1

We recommend for
your approval our
"BUTTER-NUT
LOAF "
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgr.
LX. ÁRGANGUR
*Ve recommend for
your approval our
"BUTTER-NUT
LOAF"
CAlfAÐA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgi.
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN,, 24. OKTÓBER 1945
NÚMER 4.
FRETTAYFIRLIT
Vilja nýja stjórnarskrá
1 þingkosningum, sem fóru
fram í Frakklandi s. 1. sunnudag,
var auk þess greitt atkvæði um
tillögu frá bráðabirgðastjórn de
Gaulles, um að semja nýja
stjórnarskrá fyrir landið.
1 kosningunum var ihaldið
fram, að grundvöllur hinnar
gomlu stjórnarskrár þriðja lýð-
veldisins væri ekki nógu full-
komin til að byggja á viðreisn-
arstarf landsins.
Fjórðu lýðveldisstjórnar-
skrána þyrfti að semja.
í hverju eiga kostir hennar að
vera fólgnir? Því að bezt verð-
ur séð, að veita stjórninni meira
vald en áður.
Tiillagan hlaut yfirfljótanleg-
an meiriMuta kjósenda. Með
uýrri stjórnarskrá greiddu um
14 miljón atkvæði, en rúm hálf
uúljón á móti.
Stjórnarskráin á að vera sam-
m af mönnium úr öllum flökkum
°g vera lokið að sjö mánuðum
liðnum.
Atlkvæðagreiðsla um þing-
flokkana fór þannig, að kom-
múnistar hlutu 143 þingmenn,
sameinaðir sósíalistar 143, al-
þýðuflokkurinn (Popular Re-
publican Movement) 140, bægri-
menn (Moderate Rightist) 26 og
sósíalistar 19 — auk rnargra
smærri flokka.
Þingmannatalan er 522 á
Frakklandi, auk 64 frá nýlend-
unum.
De Gaulle sótti ekki sjálfur í
kosningunuim, en fylgjendur
hans eru samivinnu sósíalistar
og alþýðuflokkurinn, með 283
þingmenn til samans. Á móti
eru kommúnistar (143) og flestir
smærri flokkanna.
Fóru nú kommúnistar fram á
að þingið tæki til starfa og hefði
framkvæmdarvald í þá sjö mán-
uði, sem þyrftu til að semja
stjórnarskrána. En á móti því
greiddu tveir þriðju kjósenda at-
kvæði.
Bráðabirgðastjórnin mun því
halda áfram að fara með völd
með þinginu.
Verði nú ekki samkomulag um
uppkast stjórnarskráarinnar,
fara kosningar aftur fram að sjö
mánuðum liðnum.'
De Gaulle hefir því unnið
mikinn sigur í kosningunum. —
Vinstrimenn eða kommúnistar
hafa tapað, þó liðfáir sé ekki
hægt að segja að þeir séu.
Guðm. H. Hjálmarson
Á fundinum sem þjóðræknis-
^eildin Frón heldur n. k. mánu-
'íag (29. okt.), í G. T. húsinu í
^Yinnipeg, flytur Guðm. H.
ifjálmarson ræðu. Hann er
^róðir Ragnar H. Ragnars og er
staddur ihér vestra við nám.
OG UMSAGNIR
Að leikslokunt
Endanleg úrslit fylkiskosning-
anna í Manitoba eru þau, að
samvninustjórnin hefir 43 þing-
menn, en andstæðingarnir eru
12 alls, þar af 9 C. C. F. flokks-
menn, 1 óháður C. C. F., 1 Labor
Progressive (kommúnisti) og 1
óháður. En samvinnustjórnar-
menn eru þessir: 26 liberalar, 14
íha'ldsmenn, 2 þjóðdyrissinnar
og 1 óháður.
Fuillnaðar úrslitin í Winnipeg
urðu þau, að fjórir samvinnu-
menn voru kosnir, en 6 andstæð-
ingar. Samvinnumenn eru Hon.
J. S. McDiarmid, C. Rhodes
Smith, William Scraba, allir lib-
eralar og G. S. Thorvaldson,
Prog. Con. Úr C. C. F. flokkin-
um íhlutu þessir kosningu: J. S,
Farmer, Lloyd Stinson, M. A.
Gray og Donovan Swiailes. Ó-
háður er L. St. George Stubbs,
er við fyrstu talingu var kosinn.
Einn Labor Progressive vann,
William Kardash að nafni.
í ritstjórnargrein í blaðinu
Winnipeg Free Press, 'getur þess
að eitt af því óvænta í Winnipeg
kosningunum hafi verið, að Paul
Bardal var ekki kosinn. Segir
blaðið hann hafa reynst mjög
nýtan mann í opinberum stöð-
um, bæði sem þingmann og í
bæjarstjórn Winnipegborgar um
mörg ár. Winnipeg ráðið gæti
vel staðið sig við, að fá hann nú
aftur. íslendinigar eru því 3 á
Manitoba þinginu.
Níunda lánið
1 fyrradag var byrjað að selja
verðbréf Canada. Gekk það svo
greitt fyrsta daginn, að sjaldan
mun betur hafa gert. Yfir alt
landið voru verðbréf keypt fyrir
77 Va miljón dali.
Þetta er níunda lánið, sem
stjórnin tekur. Það nemur 1 Vu
biljón í öllu landinu.
Hlutur Manitoba er áætlaður
100 miljón dalir. Komu sex
miljón inn fyrsta daginn.
ÍJR ÖLLUM ÁTTITM
Mackenzie King, forsætisráð-
herra Canada, hafði miðdags-
verð í gær í Buokingham höll-
inni með konungi.
Forsætisráðherrann er vel
kunnugur konungshjónunum. —
Hann ferðaðist mikið með þeim,
er þau heimsóttu Canada 1939.
Að máltíð lokinni fór forsætis-
iáðherra niður í þinghús til að
hlýða á Hugh Dalton flytja fjár-
málaræðu sína.
* . * * *
Truman Bandaríkjaforseti
mælti með því í þinginu í gær,
að ungmenni frá 17 til 20 ára
aldurs væru skylduð til að læra
hernað. Hann kvað landið þurfa
þess með, að vera hernaðarlega
þróttmikið.
* * *
Stjórnin á Bretlandi gerir ráð
fyrir í frjáhagsáætlun sinni, að
færa tekjuiskattinn n,ið(ur um
10%; ennfremur eru um 2 miljón
manna, sem litlar tekjur hafa,
undanþegnar skatti. En yfir-
skattur (surtax) var lagður á alll-
ar tekjur yfir $8,000 á ári.
★ ★ ★
Eftir því sem fregnritar halda
fram, er dýrtíðin ef til vill hvergi
neitt lík því, sem hún er í Varsjá
á Póllandi. Fimm fregnritar
fóru til eina gististaðarins, sem
þar var talinn líklegur til að
geta selt þeim máltíð, en urðu
að greiða $70 fyrir þær. Gisti-
HEIMSÆKIR YVINNIPEG
Guðm. skáld Daníelsson
Guðmundur sikáld Daníelsson
frá Reykjavík, er staddur í Win-
nipeg, kom hingað s. 1. viku (16.
okt.) og dvelur hér í 10 daga.
Hann ílytur ræðu á fundi Þjóð-
ræknisdeildarinnar Frón n. k.
mánudag (29. okt.).
hús háldarinn sagðist ekki geta
fengið það sem þyrfti til máltíð-
anna, nema fyrir margfalt verð.
Fregnritarnir komust að því, að
hann hafði rétt að mæla. Mat-
vælaskorturinn er þar svo mik-
ill, að þeir ráðleggja mönnum
að ferðast þangað ekki nema
brýn þörf sé á því.
★ ★ ★
Sambvæmt lögum og venju,
var tilkynt s. 1. mánudag hverjir
kosningu hefðu hlotið í Winni-
peg í nýafstöðnum fylkiSkosn-
imgum.
Yfirlýsinguna gerði C. V. Mc-
Arthur, K.C., kosingastjóri í
Winnipeg í einum dómsal fylkis-
ins (Room 130, Law Court Bldgi).
Las hann kosningalögin hátt og
snjalt og svo hverjir hinir lög-
legu fulltrúar Winnipeg-borgar
á Manitoba-þinginu væru.
En þó vel hafði verið auglýst
hvað til stæði, var þarna ekki
einn einasti áheyrandi — utan
tveir fregnritar dagblaðanna.
★ ★ ★
Heimkomnir hermenn kvört-
uðu sáran út af húsaleysinu í
Winnipeg á fundi Regional Soc-
ial Workers, sem haldinn var í
Mariborough hótel s. 1. mánur
dag.
Sagði einn hermanna, að ann-
ar hver hermaður, sem heim
kæmi, ætti í stökustu vandræð-
um með að fá hús. Úr því væri
aðeins hægt að bæta með því, að
bygð væru 400 hús á mánuði.
Sex þúsund dala hús væru of
dýr fyrir hermenn. $25 á mán-
uði væri alt sem þeir gætu borg-
að.
Upplýst var, að 14,600 her-
mannakonur hefðu komið frá
Englandi og margar þeirra hefðu
orðið fyrir sárum vonbrigðum;
um 30,000 biðu þess að koma
heim til manna sinna í Canada.
* * ★
Ýmsar breytingar segja menn
á uppsiglingu í byggingu íveru-
húsa. Ein er sú að hita þau upp
með sólarljósi. Er það álitið vel
kleift í þessu sólskinslandi, Can-
ada. Áhöldin til þess þykja þó
enn fyrirferðarmikil og engu
minni en núverandi hitunartæki
(furnaces).
* ★ ★
“Queen Elizabeth” áttatíu og
fimm þúsund smálesta skipið
brezka, lagði af stað frá Eng-
landi s. 1. mánudag með 12,000
canadiska hermenn. Þess er von
til Halifax n. k. föstudag. Með
skipinu Ile de France, komu s. 1.
sunnudag til Halifax 10,000
canadiskir hermenn. Það koma
því heim þessa viiku 22,000 her-
menn, af þeim 160,000, sem ætl-
ast var til að kæmu heim fyrir
þessa árs lok.
SIGRÚN GÍSLASON
17. apríl 1915—26. sept. 1945
Hin unga kona, sem hér er
minst, í fáum orðum, hafði átt
heima í Chicago undanfarin ár.
Þar kom hún sér vel og átti
marga vini. Henni hefir veriö
borin góður vitnisburður, bæði
af eiganda lyfjabúðarinnar þar
sem hún vann og öðrum sem
þektu hana. Hún var samvizku-
söm og iðin og leysti verk sitt vel
af hendi. Eigandi verzlunarinnar
sagði til dæmis, í frótt sem héfir
borist hingað frá Chicago-blöð-
um sem birtu fregnina um and-
lát hennar, — “Hún var dugnað-
armikil og áreiðanleg. Vinnu-
tími hennar byrjaði kl. 3 e. h., en
hún var altaf komin klukkutíma
fyr og byrjuð að vinna.” Einn-
ig er getið í fregnínni að hún
hafi lesið mikið og meðal annars
kveðskap, að hún hafi átt marga
vini, og komið sér-alstaðar vel.
Kvöldið 26. september, er hún
fór heim úr vinnu, varð hún fyr-
ir áverkunum illmennis er hún
gekk eftir dimmu stræti, og hún
dó af afleiðingum þsirrar með-
ferðar. Lík hennar fanst næsta
morgun.
Sigrún var dóttir þeirra hjóna
Ingvars Gíslasonar og Þóru Guð-
mundsdóttur sem lengi áttu
heima í Reykjavíkur bygðinni
en eru nú flutt til Steep Rock.
Ingvar er ættaður frá Sveina-
vatni í Grímsnssi. Faðir hans
var Gísli Þorgilsson, bóndi þar,
en flutti síðar að Sviðholti á
Álftanesi. Móðir Ingvars hét
Ingunn Guðmundsdóttir bónda á
Stærribæ í Grímsnesi. Þóra,
kona Ingvars, er Guðmunds-
dóttir Runólfssonar, bónda á
Skógatjörn á Álftanesi. Móðir
hennar :var Oddný Steingríms-
dóttir, bónda á Hlíð á Álftanesi.
Ingvar og Þóra giftust árið
1899 og bjuggu á Skógatjörn í
tólf ár. Þau fluttu þá vestur um
haf, og settust að á landi sínu í
Reykjavíkur bygðinni í Mani-
toba, þar sem þau áttu heima til
skamms tíma.
Þar fæddist Sigrún vorið sem
þau fluttu þangað, 17. apríl 1915,
og þaí ólst hún upp og gekk þar
á skóla fyrstu skólaárin. Seinna
fór hún til Winnipeg og stundaði
nám á Jóns Bjarnasonar skóla.
Hún vann um skeið hjá Domin-
Islenzkir þingmenn í Manitoba
Dr. Steinn Thompson
G. S. Thorvaldson, K.C.

Myndirnar hér að ofan eru af
tveimur Islendingum sem þing-
mensku náðu í fylkiskosningun-
um í Manitoba 15. október. Eru
það Dr. Steinn Thompson, lækn-
ir í Riverton, Man., og G. S.
Thorvaldson lögfr. í Winnipeg. 1
mynd af þriðja þingmanninum,
Kristján Halldórssyni, er kosn-
ingu hlaut í St. George kjör-
dæmi, náðum vér ekki fyrir
þetta blað.
Mr. Thorvaldson var endur-
kosinn og er að því leyti þektur
fyrir opinber störf. Hann er
fæddur í Riverton og skagfirsk-
ur að ætt, sonur Sveins kaup-
manns Thorvaldsonar. Hann
rekur lögfræðisstörf í Winnipeg.
Dr. Thompson hefir ekki fyr
sótt um þingmensku. Hann er
fæddur í Winnipeg 1893 og
mentaður í skólum þessa fylkis.
Foreldrar hans voru Sveinn
(Tómasson) Thompson frá Skarði
í Lundarreykjadal í Borgarfirði
og Sigurlaug Thompson ættuð
fta Akureyri. Eftir að Dr.
Thompson lauk embættisprófi
1921, fór hann til Riverton og
hefir stundað lækningar þar síð-
an. Hann var í fyrra heimsstríð-
inu; hann er giftur Thórdísi,
dóttur Gunnsteins Eyjólfssonar
í Riverton.
minningarnar um hina látnu leg eru til nokkurra afreka og
ungu konu allar fagrar og bjart-
ar, þó að sorgin væri mikil og
söknuðurinn sár.
Systurnar tvær frá Ohicago,
fylgdu líki systur sinnar iheim og
j voru viðstaddar athöfnina, og
kvöddu hana er hún var lögð til
hvíldar á æskustöðvunum, þar
sem vinir og ættmenni búa.
Kveðjuathöfninni stýrði séra
Philip M. Pétursson frá Winni-
: Peg. p-
METNAÐAR OG MENN-
INGARMÁL
Eftir dr. Richard Beck
Eins og þegar hefir tilkynt
verið með ávarpi í íslenzku viku-
blöðunum, hefir Þjóðræknisfé-
lagið tekið sér fyrir hendur að
ion Business College, en hin síð- gangast fyrir almennri fjársöfn
ustu tólf ár átti hún heima í Chi-
cagi og vann síðast í lyf jabúð þar
eins og áður er getið.
Systkini hennar eru alls níu á
lífi, fimm bræður og fjórar syst-
ur. Bræðurnir eru: Ingvar, sem
var lengi kennari í Calgary.
Hann innritaðist í flugher Can-
un í námssjóð til styrktar hinni
glæsilegu og óvenjulega gáfuðu
vestur-ísl. listakonu, Agnesi
Sigurðson píanóleikara, en hún
stundar nú framhaldsnám í list
sinni hjá víðfrægum kennara
austur í New York. Vænti eg
þess, að ávarp þeirrar nefndar af
ada en er fyrir stuttu leystur i hálfu félagsins ,er um þetta mál
þaðan aftur og farin að kenna' fjal'lar, hafi vakið verðuga at-
skóla vestur í Alberta. Oddgeir, hygðli fólks vors í landi hér og
er til heimilis í British Columbia. j beri tilætlaðan árangur; eigi að 1
Oscar og Thófður, búa báðir í síður vil eg, sem forseti félags-
Reykjavíkur bygðinni við Mani-
tobavatn, og Runólfur, á iheima
ins, fylgja því á eftir með nokkr-
um áeggjunarorðum. En þegar
Stsep Rock. Systurnar eru'um slíkt menningarmál er að
Oddný og Una, sem búa báðar í
Chicago og eru giftar þar. Oddný
er Mrs. J. E. Bingman, en Una
ræða, sæmiir oss það eitt að
standa sem fastast saman og
styðja málefnið sem drengileg-
jafnhliða til þess að bera merki
vort fram til nýrra sigra á braut
listarinnar.
Allir, sem nokkuð verulega
þekkja til, eru vafalaust á einu
máli um það, að Agnes Sigurð-
son sé óhikað í þeirra hópi, sem
mikils má vænta af í ríki listar-
innar. Þótt hún sé ung að aldri,
hefir hún þegar unnið sér það
álit með hljómleikum sínum,
bæði hvað Bnertir fágæta tækni
og listræna túlkun viðfangsefna
sinna, að hún muni á vettvangi
listar sinnar vinna stóra sigra og
auka,drjúgum á hróður Islend-
inga hérlendis og ættþjóðarinn-
ar heima fyrir, fái hún að njóta
til fulls mikilla hæfileika sinna
og tækifæri til að þroska þá sem
best með framhaldandi námi. —
Þeim ummælum til staðfesting-
ar nægir að minna á hina ágætu
dórna, sem hún hefir hlotið fyrir
píanóleik sinn af hálfu hinna
fremstu gagnrýnenda Winni-
pegborgar í þeirri grein listar-
innar, að ógleymdri almennri
hrifningu tiliheyrenda hennar.
Hljómleikar þeir, sem hún hefir
haldið þar í borg og víðar, eru
góðspá um það, hversu langt hún
geti náð á listabrautinni í fram-
tíðinni með aukinni fullkomnun
námi og aúknum þroska.
er Mrs. Licalzi. Regína, önnur|ast, því að oss er það að sjálf-
systir, býr við Bay End, Man.Jsögðu sameiginlegt metnaðar-
og er gift Halldóri Gillis, og mál, að vegur þjóðbrots vors
Ingun, er til heimilis í Steep verði sem mestur í landi hér.
Rock, og er gift Jónasi Gillis.
Frá upphafi vega Þjóðræknis-
Lík hinnar látnu konu var, félagsins hefir það verið megin-
flutt til Winnipeg og síðan heim markmið starfsemi þess að stuðla
til Raykjvíkur, þar sem kveðju-1 að því, að hlutdeild Islendinga í
athöfn fór fram, mánudaginn 1.'hérlendri menningu mætti
október, á heimilinu þar sem! verða sem fegurst, víðtækust og
hún ólst upp, að f jölda vinum j varanlegust. Þessvegna hefir
og ættmennum viðstöddum. — það viljað veita nokkurt braut-
Kistan var hjúpuð blómum. — argengi þeim mönnum eða kon-
j Veður var bjart og heiðríkt, og! um af ættstofni vorum, sem lík-
Með þetta í minni ætti það að
vera oss löndum hennar hérna
megin hafsins samhuga kapps-
mál að styðja að því, með sem
almennustum fjárframlögum í
námssjóð hennar, að hún geti
fullkomnað sig sem mest í list
sinni og haldið með þeim hætti
áfram á þeirri braut til nýrra
sigurvinninga, sjálfri sér, oss og
ættstofni vorum til ánægjuauka
og sæmdar. Eigi getur heldur
fegurri eða sannari þjóðrækni
heldur en það, að leggja þeim
Iið til framsóknar, sem gefa mest
fyrirheit um það að varpa nýjum
ljóma á ættland vort og þjóð-
stofn með list sinni eða annari
menningarstarfsemi. Sómi hvers
eins úr vorum hópi er sómi vor
allra.