Heimskringla - 31.10.1945, Blaðsíða 5

WINNIPEG, 31. OKTÓBER 1945
HEIMSKRINGLA
5. SIÐA
J. Magotis Ejarnason
(Við fregnina um lát hans)
Ljóssækni látni vinur,
ljósberi í hálfa öld,
á ljósvængjum liðinn þangað
ljós þar sem hefir völd,
mun ei hjá mörgum geymast
sem mjöll eða drifhvítt lín,
mild eins og maísólin,
minningin ljúfa þín?
t Barnshjartað blíða og hreina
í brjósti þér ætíð sló,
þjakað og þjáð að lokum,
þó fult af djúpri ró.
Spámaður spakra greina,
spekingur sögu og óðs,
hver vill þér verðan reisa
varða í formi ljóðs?
Gullleitarmaður mikli
í manneðlis djúpu jörð,
leit þinnar æfi allrar
ei var til lítils gjorð.
Islenzki aðalsmaður,
upp til þín brött var leið,
en á þína efstu múra
ávalt skein sólin heið.
Þakklát má þjóð vor minnast
þess er þú henni gafst,
muna að um alla ævi
aldrei á verði svafst.
Útvörður íslenzks hugar,
ágætist minning þín.
Gjarna ef gæti úr helju
gréti þig þökkin mín.
Snæbjörn Jónsson
Sigurláns skrifstofan í Riverton. Hraðboði frá Sigur-
láns-nefndinni er að koma þangað.
samlíkingar og frjó hugsun af-
burðavel í hendur, enda hlaut
kvæði þetta á sínum tíma önnur
verðlaun í víðtækri ljóðasam-
kepni í Manitoba-fylki. Eftir-
farandi erindi úr nefndu kvæði
gefur góða hugmynd um það,
hve listrænum höndum er þar
farið um hugþekt viðfangsefni,
og þá fegurðarást, sem þar finn-
ur sér framrás:
Til nýlífs fæðist sérhvert blóm
og blað.
Nú blæðir út frá vorsins hjarta-
stað
ein vaxtarelfur öllum máttar-
meiri.
Og moldin knipplar grænan
gróðurserk.
Nú gerist lífsins æðsta krafta-
verk —
í frjóvgan haga breytist blásin
eyri.
En þótt vorið sé Einari kært
og það knýji fagra og fjölskrúð-
uga tóna úr hörpu hans, þá tekst
honum ekki síður upp í lýsingu
sinni á haustkomunni í kvæðinu
“Sum^arlok”, sem er eitthvert
hið frumlegasta og myndauðug-
asta ikvæði hans, en þetta er nið-
urlagserindi þess:
Sigðirnar blika við bleikan
svörð —
nú berjast um völdin á himni og
jörð
tvö megin-öfl mannlífsins
strauma:
Haustjátning ísköld á aðra hlið—
og eilífðartrúin á sumarið
í starfsvöku dýrðlegra drauma.
Og “eilífðartrúin á sumarið”,
sem er hinn djúpi og sterki
strengur í lífsskoðun Einars, eins
og hún lýsir sér glögglega í ljóð-
um ihans, gerir það að verkum,
að hann heyrir hjartslátt vors-
ins sjálfs í vetrarbyljunum, svo
sem fram kemur í hinu kröftuga
og karlmannlega kvæði hans
“Vetur”, og svipuð er undirald-
an í kvæðinu “Frosti”.
1 öðrum kvæðum sínum al-
menns efnis bregður skáldið upp
glöggum ilífsmyndum og raun-
sönnum, í kvæðum eins og
“Jarðyrkjumaður”, “Jón frá
Hurðarbaki”, “Stína í þvotta-
húsinu” og “Haraldur á Rauða-
felli”, sem öll eru prýðisvel ort,
en harla f jarskyld að efni og blæ.
Tilkomumest og djúpúðugast
þeirra er þó kvæðið “Jarðyrkju-
maður”, auðugt að samúð með
þeim, sem vinna “hörðum hönd-
um”, og að skilningi á megin-
rökum lífsins, eins og þessi vísa
sannar:
1 heilögu samstarfi moldar og
manns
býr máttur ihins rísandi dags.
VICTORY LDAN

I fögnuði stritsins býr frjóvgun-
armagn
til frlesandi kynslóðahags.
Þau geymast til eilífðar átökin
hans,
er erjaði grænkandi svörð,
og starfsemdalaunin að lokum
hann fær,
þó löng væri brýnan og hörð.
Einar hefir og ort allmargtl
erfiljóða og eru þau löngum
bæði heilsteypt og markviss, svo
sem ágætiskvæðin um Stefán
Thorson (föður Thorson ráð-
herra) og um landnámsikonuna
Guðrúnu á Birkinesi. Eigi eru
minningarkvæðin um þá, skáld-
in Matthías Jochumsson (aldar-
minning) og K. N. Júlíus síður
snjöll og ágætlga sæmandi hvor-
um um sig, þó að þar sé eðlilega
slegið á ólíka strengi.
En djúpskyggnasta minning-
arkvæði Einars, og það kvæðið,
sem, ef til vill, að öllu saman-
lögðu ber fegurst vitni skáld-
gáfu hans, er kvæðið “Við leiði
móður minnar”, en þar samræm-
ast dj úpsæi í hugsun og hið fág-
aðasta ljóðform á snildarlegan
hátt; en því aðeins njóta menn
þess til fulls, að menn lesi það í
samhengi. Er eg eindregið sam-
mála Sveini Sigurðssyni ritstjóra
um það, að þetta kvæði eigi skil-
ið rúm í hverju úrvali íslenzkra
ljóða, sem út kann að verða gef-«
ið.
I ljóðasafni þessu eru einnig
nokkur góðkvæði snúið á ísl.
af erlendum málum, og eru
þau prýðisvel þýdd, svo sem hið
víðfræga kvæði Bliss Carman
“Vestigia” (Sporin) og hið fagra
kvæði um Woodrow Wilson
Bandaríkjaforseta eftir ameríska
skáldið Worrel Kirkwood, enda
eru þau bæði mjög í anda þýð-
andans sjálfs að lífshorfi til, rík
að fegurðarást og 'hugsjónaást,
að sigurtrú á mátt gróandans.
Kvæðabókina tileinkar skáld-
ið konu sinni lngibjörgu Sigur-
geirsson Jónsson með einkar
fögrum vísum og hjartaheitum.
Að frágangi til má bókin snot-
ur kallast og blessunarlega laus
við prentvillur, þó fáeinar þeirra
fyrirfinnist, en stór galli er það
á svo merkri bók, að efnisyfirlit
vantar með öllu.
(1 ritdómi þessum hefir verið
stuðst við alfítarlega grein eftir
höfund hans um Einar P. Jóns-
son og rithöfundarstarfsemi
hans, sem birtist í Eimreiðinni
fyrir nokkrum árum síðan, en
eigi var birt vestan hafs).
UGGUR1DÖNUM ÚTAF
DVÖL RÚSSA Á BORG-
UNDARHÓLMI
Viðtal við Steingrím Matthíasson
lækni, sem dvalið hefir
10 ár í Danmörku.
“Það er uggur í öllum Borg-
undarhólmsbúum. Og það er af
sömu ástæðu uggur í Dönum,
jafnvel þó að það komi ekki opin-
berlega í ræðu eða í blöðum.
Þeir óttast að þeir muni missa
Borgundarhólm. — Þeir segja,
að svo líti út sem þeir muni missa
Borgundarhólm eins og þeir hafi
mist ísland. — Eg sikal ekkert
fullyrða um það að þessi ótti
dönsku iþjóðarinnar — og þá
fyrst og fremst Borgundarhólms-
búa, sé ástæðulaus, en vonandi
er hann það.”
Þetta sagði Steingrímur Matt-
híasson læknir í viðtali við Al-
þýðublaðið í gær, en hann kom
heim með Lagarfossi í fyrra-
kvöld. Hann fór út fyrirTO árum
og hefir dvalið í Danmörku síð-
an, lengst af á Borgundarhólmi,
én þar er hann praktiserandi
læknir.
— En Rússar hafa gefið út
yfirlýsingar um að þeir myndu
fara?
“Já, alveg rétt og satt bezt að
segja vilja Danir trúa þeim yfir-
lýsingum, þó að uggur sé í þeim.
Hann hefir heldur ekki minkað
við það að í sumar hafa Rússar
verið að byggja brggga, búa sig
undir vetursetu. Danir sjá ekki
hvaða hernaðarnauðsyn það er
að erlend þjóð sé hér á eynni. —
Á Borgundarhólmi er ekkert á-
stand, enginn samgangur milli
heimaþjóðarinnar og herliðsins.
Það heldur sig að mestu utan bæj
anna, kaupir sama og ekkert, er
með nær alt með sér, jafnvel
kýr og geitur, ihesta og hest-
vegna, og þeir fara um eyna í
þessum hestvögnum, alveg eins
og við hérna fyrir 40—50 árum.
Þetta er ólíkt því sem var meðan
Þjóðverjar sátu á eynni. Þeir
fóru um alt, keyptu alt, sem
hönd og tönn á festi.- Þá var
ástand.”
— Eru miklar skemdir á
Borgundarhólmi ?
“Já, miklar, aðallega í Nexö
en þar á eg heima — og svo í
stærsta bænum, í Rönne. Þar
voru engar skemdir áður eri
Rússar komu, en þeir sendu
sprengjur yfir Ibæina og lögðu til
dæmis í Nexö í rústir 110 'hús og
skemdu meira og minna, aðeins
148 sluppu óskemd. 1 Rönne urðu
skemdirnar eins miklar, en það
ber minna á þeim vegna þess að
bærinn er miklu stærri. Tiltölu-
lega fáir Danir fórust, enda flýðu
allir burtu strax eftir fyrstu á-
rásina. — Rússar voru með þessu
að reyna að jafna um Þjóðverj-
ana, en um þetta leyti höfðu
fjölda margir Þjóðverjar flúið
til Borgundarihólms. Mjög marg-
ir Þjóðverjar fórust líka í þess-
um árásum.”
— Missa Borgundarhólm eins
og Island?
“Já,” segir Steingrímur Matt-
híasson og brosir. “Sumir taka
svona til orða. Danir hafa enn
ekki sætt sig við sambandsslitin.
Þeir álíta að við ihöfum notað
brögð til að stofna lýðveldi okk-
ar, en hvað um það. Okkar rétt-
ur var og er hinn sami. Það þarf
að komast á eins gott vináttu-
samband og áður var. Við að
minsta kosti höfðum ekki ráð á
að missa vináttu nokkurrar þjóð-
ar.”
— Þér tókuð yður far með syni
yðar heim?
“Já, Jón sonur minn er stýri-
maður á Lagarfossi. Eg fór frá
Borgundarhólmi kvöldið áður en
Lagarfoss fór frá Gautaborg og
tók skipið þar. Þetta var ágætt
ferðalag. Okkur leið öllurn vel á
ieiðinni og höfðum meðvind. —
Hann hef eg líka oft haft.”
— Já, þér hafið ferðast mikið,
komið til Japan og í flest lönd
Evrópu. Ætlið þér nú að hefja
ferðalög að nýju?
“Engar áætlanir enn sem kom-
ið er. Eg hef mikið að gera í
Nexö. Hér get eg ti'l dæmis ekki
verið nema í eina viku eða svo,
aðeins fengið tíma til að ihitta
börnin mín, en eg á 6 börn og svo
:'er eg aftur út. Eg býst til dæmis
varla við að eg geti komið því
við að skreppa til Akureyrar.”
• — Þér hafið skrifað í dönsk
blöð og flutt fyrirlestra?
“Já, nokkuð. Nú er eg að safna
sessu saman og hef í hyggju að
pað rverði gefið út hér. Þetta
verður dálítil bók.”
— Hafið þér þá ekki einnig
oyrjað að skrifa endurminning-
ar yðar? — Þér eruð nú að nálg-
ast sjötugsaldurinn.
“Endurminningar? Ja — eg
skal segja yður, að mér hefir
comið það til hugar og eg er dá-
lítið byrjaður á þessu. En eg
íef mikið að gera, dagarnir tæt-
ast svona í sundur fyrir manni —
og svo líða þeir hver af öðrum
— og svo er árið búið alt í einu.
Svona gengur það fyrir manni —
og árin líða eins og örskot, þegar
halla tekur að kvöldi . . .”
Stgr. Matthíasson læknir er
nú 69 ára gamáll, hann er mjög
unglegur, kvikur í hreyfingum
og glettnisglampi í augunum. —
Hann er fyrir löngu landskunn-
ur fyrir læknisstörf sín og rit-
störf. Allar greinar hans eru
fullar af fjöri og dirfsku. Við
bjóðum hann velkominn heim.
— Hér ætti hann að hafa vetur-
setu hjá börnum sín-um og skrifa
endurminningar sínar. Það verð-
ur áreiðanlega skemtileg bók.
—Alþbl. 21. sept.
The Junior Ladies Aid of the
First Lutheran Church will hold
their annual meeting, on Tues.
afternoon, Nov. 6, at 2.30 p.m., in
the church parlors.
★ ★ ★
Mrs. J. B. Skaptason, 378
Maryland St., Winnipeg tekur á
móti áskriftargjaldi fyrir “Hlín”
sem að vanda.
★ ★ ★
Messur í Nýja Islandi
4. nóv. — Riverton, ensk
messa og ársfundur kl. 2 e. h.
11. nóv. — Víðir, messa kl. 2
e. h.
B. A. Bjarnason
» ★ ★
Lúterska kirkjan í Selkirk
Minningar guðsþjónusta um
lútersku siðbótina á ensku máli,
kl. 7 næsta sunnudagskvöld. —
Séra Sigurður Ólafsson og séra
Rúnólfur Marteinsson taka báð-
ir þátt í guðsþjónustunni. Allir
boðnir velkomnir.
TVENNAR ERU TÍÐIRNAR
Hún er orðin 'hæruskotin,
hún er orðin grá;
höll á fæti, og herða lotin,
hélu fallin brá.
Eitt sinn bar hún blómgva vanga
birta’ í augum skein,
eftir sína æfi langa
aldurs ber nú mein.
Valið gat að vild úr flokki
virða’, á fyrri tíð;
hennar fas, og hennar þokki
hreif og gladdi lýð;
nú er haust í hverjum drætti
húmguð augun snör,
hnigin er að hálfum mætti
hún í afturför.
Svona líða lífsins stundir,
ljósin fölna og blóm;
hallarveggir hugans hrundir —
hurfu í auðn og tóm;
þó um hana hreggið f júki
— hennar ýfi sár —
er sem haustið höndum strjúki
hlýtt, um liðin ár.
Jón Jónatansson
SIGN Y0UR NAME
FOR VICTORY
This Space Contributed by
THE RIEDLE BREWERY LIMITED