Heimskringla - 13.02.1946, Síða 1

—---------------------
We lecommend íor
your approval our
"BUTTER-NUT
LOAF "
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgr.
---------------------*
IWe recommend for
your approval our
" BUTTER-NUT
LOAF"
%
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgr.
----——---—
LX. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 13. FEBRÚAR 1946
NÚMER 20.
FRÉTTAYFIRLIT OG UMSAGNIR
Til Gísla Jónssonar
(70 ára)
Að rifa aldrei seglin í sjötíu ár
en sigla þó ekki í kaf,
er örfáum gefið,---en einstaka þó, —
við útróðra um mannlífsþis haf.
En þú hefir, vinur, í vindinn oft beitt
með viti og framsýni og þrótt,
og flaustur-laus höndin þín fleyinu barg,
þó framundan biði þín nótt.
Og skipverjar þínir nú skilja það best
að skeið þín er örugg og góð.
Þeir hræðast ei lengur að sigla þinn sjó,
— en syngja nú farmannsins ljóð. —
Því vit þitt og tækni og vinátta og þrek
þeim vísar á ónumin lönd.
Við dáum þig vinur, og drengskapinn þinn
°g dygðir. — og réttum þér hönd. —
Páll S. Pálsson
Gestir frá íslandi
Ingólfur Gíslason læknir oddný yigfúsdóttir
Á þjóðræknisþinginu, sem hefst 25. febrúar í G. T. hús-
inu í Winnipeg, verða tveir gestir frá Islandi. Eru þeir
Ingólfur Gíslason læknir síðast í Borgarnesi og frú hans,
Oddný Vigfúsdóttir. Dr. Gíslason flytur aðalræðuna á Fróns-
mótinu. Læknishjónin hafa dvalið í Washington síðan fyiir
jól í heimsókn hjá dóttur sinni, frú Ágústu Thors. Þeirra er
von til Winnipeg í lok næstu viku.
Hús fyrir Frakkland
Tíu þúsund hús eru nú í smíð-
um í Quebec, sem send eru jafn-
óðum og fullgerð eru, til Frakk-
lands.
Húsasmíðar eru nú víða á
verkstæðum reknar og hlutar
þsirra sendir ósamsettir hvert
sem vera skal. Þarf þá ekki nema
að negla þá saman, sem ekki er
lengi gert, þegar þeir koma. —
bannig er með þessi hús í Que-
bec.
Stærð Quebec-húsanna er 24
fet bæði á vídd og lengd. I þeim
eru 2 svefnherbergi, eldhús og
borðstofa til saman, setustofa,
baðherbergi og viðargeymslu
kompa. Húsin eru ofur einföld
°g ekki með miklum útbúnaði,
en þykja nógu góð fyrir hið
ttúlda lofslag á Frakklandi. Hér
'eru þau sögð lítt hæf vegna
óreytilegrar veðráttu og mikilla
kulda.
Húsin eru sögð kosta alls um
18 miljón dali. Um 350 manns
hefir atvinnu af þessu næstu ár-
in.
Á dag eru smíðuð 20 hús, þrátt
fyrir að oft skortir efni. Ef þurð
v®ri ekki á efni, mætti smíða 30
hús á dag.
Það er margt furðulegt í fari
C^nada þjóðar og þetta ekki sízt,
eins og á stendur hér með hús-
næði.
ÍSIenzkur rafyrkju-
fræðingur
Einn þierra Islendinga, sem
L1 vegs og álits hafa rutt sér
þ^aut í þessu landi, heitir Eyjólf-
Ur Sæberg Björnsson. Hann á
þeima í Denver, Colorado í
^andaríkjunum og er starfsmað-
Ur United States Bureau of Re-
elamation, sem er voldugasta fé-
lag
sinnar tegundar í heimi. —
^íðast liðin 12 ár, hefir hann I
•^ðstoðað við að leggja út fyrir-
^omulag rafyrkju á stórfengleg-
UlU orkuverum, svo sem Boulder
Grand Coulee, Shasta og
Ueirum þessháttar fyrirtækjum. |
Áður en Eyjólfur tók við starfi
Suiu hjá United States Bureau
°1 Reclamation, vann hann hjá
^fvirkjunarfélögum í Pittsburg,
etroit og Baltimore.
Eyjólfur er fæddur í Reyðar-
firði á íslandi, en hafði notið
^nslu við Chalmers Tekniska
^gskóla í Gotheniburg, Svílþjóð
lokið námi í rafyrkjufræðum
Strelitz Polytechnic Insti-
ul® í Mecklenburg í Þýzkalandi.
KOMINN HEIM
E-O. Eric H. Bergman
NELSJOHNSON
dómsmálaráðherra Norður-Da-
kota-ríkis, flytur ræðu á sam-
komu Icelandic Canadian Club,
í Fyrstu lútersku kirkju, mánu-
dagskvöldið 25. febr.
Árið 1924 kom hann til Winni-1
peg, en fór þaðan til Bandaríkj-1
anna og gerðist þar borgari.
Mr. Björnsson er giftur ís-1
lenzkri konu er Louise heitir, en
um ætt hennar er þeim er þetta
ritar ekki kunnugt. — Þau eiga
einn son, nú 14 ára. Móðir
Eyjólfs, Sæbjörg Bóasdóttir og
systir Rósa Björnsdóttir, eru
báðar á íslandi og eiga heima í
Reykjavík.
Á skrifstofu þessa félags, er
tilhögun gerir á rafvirkjun fyrir
stærstu fyrirtæki Bandaríkj-
anna, er oss sagt, að tillögur
Björnssons, séu ávalt mikils-
metnar og það eitt þykir oft ráð-
legast, er hann haldi fram.
$600 fyrir þjóðsöng
Russell T. Kelley heitir mað-
ur. Hann er heilbrigðismálaráð-
gjafi í Ontario-fylki. Fyrir
nokkru hét hann hverjum þeim,
er beztan þjóðsöng gæti ort fyr-
ir Canada 500 dölum. Hefir nú
verið við þetta bætt 100 dölum,
svo hver sem samkepnina vinn-
ur, fær að launum 600 dali.
Reglur eru engar settar fyrir
því, hvernig þjóðsöngurinn skuli
vera. En Mr. Kelley minnist þó
á, að “Canada” og “guð”, ættu
að vera þar, en forðast sétti helzt
að minnast á stríð.
iÞetta er ekki boðið af stjórn
landsins, svo um það, hvort hún
samþykki kvæðið, sem þjóðsöng,
er óvíst. En það er þó ætlast til
að kvæðið eigi við þjóðina og
iandið í heild sinni og því verði
rudd braut sem þjóðsöng, ef það
er talið þess vert, af bókmenta-
frömuðum Canada.
Samkepni þessari lýljur 31.
marz á þessu ári.
Sólblettirnir
iSpár vísindamanna um ár-
ferði á næstkomandi nokkrum
árum, eru ekki neitt hughreyst-
andi.
Kaldir og langir vetrar, stutt
sumur, rýr uppskera, skapbrest-
ir hjá mönnum og tíðir hjóna-
skilnaðir, skæðar kvefsóttir o. fl.,
alt á þetta að dynja yfir mann-
kynið á næstu fjórum árum og
ekki linna til fullnustu fyr en|
1955, þó árið 1949 eigi hjólið að
byrja að snúast við okkur til
mílur út frá yfirborði sólar og
draga úr áhrifum hennar á jarð-
lífið.
Truflanir á útvarpi, geislum
og rafsegulafli eiga að fylgja
þessu.
Vísindamennirnir benda á
söguna máli sínu til sönnunar.
“Flúin” svo nefnda 1918 átti að
stafa af þessu fyrirbrigði — sól-
blettunum, eða hvirfilbyljunum
á yfirborði sólarinnar, eins og
þeir kalla það.
Spárnar minna í fám orðum
sagt á tímana þegar kveðið var:
Hart er í heimi — o. s. frv.
UNITARIAN SERVICE
COMMITTEE OF
CANADA
1 haust sem leið, vegna hins
mikla líknarstarfs í Evrópu sem
þörf er á, var stofnuð deild í Can-
ada af þeirri stofnun, sem hefir
unnið öll friðarárin til að hjálpa
nauðstöddu fólki í Evrópu, fólki
sem skortir allar lífsnauðsynjar.
Nú er þörfni meiri, og svæðið
margsinnis stærra sem þörf er
að starfa á, og þessvegna þörf á
allri þeirri hjálp og aðstoð sem
hægt er að veita. Þess vegna var
deildin stofnuð í Canada til að
taka undir með aðal deildinni og
öllum öðrum stofnunum, sem
eru að vinna að sama takmarki.
Nýlega kom til Winnipeg dr.
Lotta Hitschmanova, sem er for-
maður Canada-deildarinnar, og
að tala við guðsþjónustu Sam-
bandssafnaðar og seinna við
kvenfélög Sambandssafnaðar. —
Einnig flutti hún erindi í útvarp-
ið hér um líknarstarfsemina sem
verið er að vinna, og vakti mikla
athygli. Hún fór héðan vestur á
strönd, og kemur við í Saskatoon,
Calgary og Edmonton á leiðinni.
Aftur kemur hún til Winnpeg í
byrjun marz.
I Canada nefndinni eru nokkr-
ir háttsettir menn og konur svo
sem Senator Cairine R. Wilson,
sem er heiðursforseti. Heiðursfé-
lagar eru H. E. Count de Haute-
clocque, sendiherra Frakklands
til Canada; Dr. F. Pavlasek,
sendiherra Tékkóslóvakíu til
Canada, og fleiri. Deildir hafa
verið stofnaðar í Montreal, Ot-
tawa, Toronto, Winnipeg og
Vancouver.
í Canada hefir deildinni verið
veitt fult stjórnarleyfi til að
leita samskota og styrks til al-
mennings, undir merki Unitar-
ian Service Committee of Can-
ada, og er þessvegna ein af mjög
fáum stofnunum sem hafa þetta
leyfi og sem má leita víðar en til
sinna eigin meðlima. I Banda-
ríkjunum hefir stofnunin þar
fengið beina fjárvietingu frá
stjórninni og unnið í umboði
hennar meðal bágstaddra. Einn-
ig hafa margar aðrar stofnanir
lagt peninga og vörur inn hjá
Unitarian Service Committee til
notkunar í þeirri starfsemi sern
nefndin vinnur. Og hún úthlut-
ar alt sem hún fær inn, til þurf-
andi fólks, án tillits til þjóðar,
hörundlsits eða trúar þeirra, sem
P o
Eric H. Begrman, Winni-!
he^’ 6r fyrir skömmu kominn 'beiUa. ' j
istlm hernum. Hann innritað-j Hrakspár þessar, þó rangt sé
^ * Uugherinn 1942 og hefir kanske, að kalla þær því nafni,'
heest verið við “navigation” í eiga allar að stafa af miklum sól- j ávarpaði nokkra félagsskapi hér,
ruum. Hann er sonur Hjálm- blettum. En þeir stafa af umróti svo sem United Nations Society.
hs dórnara Bergmans og konu á yfirborði sólar. Myndast af því ( Canadian Women’s Club, Uni-
us í Winnipeg. mekkir, sem ná alt að 10 miljón versity Women’s Club, auk þess
S JÖTUGSAFMÆLI
Gísli Jónsson
Síðastliðinn laugardag átti
Gísli Jónsson ritstjóri og skáld
sjötugsafmæli, og í tilefni af því
heimsótti hann og þau hjónin þá
um kvöldið, allmargt vina og
samferðamanna, er skemtu sér
hið bezta á hinu vingjarnlega
heimili þeirra að 906 Banning St.
Gísli er austfirskur að ætt,
fæddur á Háreksstöðum í Jökul-
dalsheiði, sonur Jóns Benjamíns-
sonar og fyrri konu hans Guð-
rúnar Jónsdóttur, er þar bjuggu.
Gísli var ungur, er hann einsetti
sér að afla sér nokkurrar ment-
unar, og þessvegna lagði hann
leið sína, eins og margir aðrir
framsæknir, ungir mann til
Gagnfræðaskólans á Möðru-
völlum, og lauk þar eftir tveggja
ára nám prófi með hinum ágæt-
asta vitnisburði; því næst lagði
Gísli stund á ptentiðn á Ákureyri
og fékk sveinsbréf í þeirri grein;
hann kom vestur um haf 1903, og
hefir að mestu jafnan síðan verið
forstjóri við prentsmiðju þá, er
Great-West lífsábyrgðarfélagið
starfrækir hér í borginni; hann
hefir gefið út allstóra bók frum-
saminna ljóða, er “Farfuglar”
nefnist, en í síðastliðin sex ár
haft með höndum við ágætan og
vaxandi orðstír ritstjórn Tíma-
rits Þjóðræknisfélagsins; meðan
Gísli var upp á sitt bezta að aldri
til mun hann vafalaust hafa ver-
ið einn allra áhrifamesti tenór-
söngvari með Islendingum. Gísli
er kvæntur mikilhæfri ágætis-
konu, Guðrúnu H. Finnsdóttur
frá Geirólfsstæðum í Skriðdal;
stendur hún í fremstu röð ís-
lenzkra smásagnahöfunda; hún
er höfundur að smásagnabókinni
“Hillingalönd”, sem átt hefir al-
mennum vinsældum að fagna.
Þau Gísli og Guðrún eiga f jög-
ur glæsileg börn á lífi, sem öll
hafa notið háskólamentunar, og
eru þau þessi: Helgi, prófessor í
jarðfræði við Ruthger College,
New Jersey; frú Bergþóa Rob-
son í Montreal, frú Gyða Hurst
og frú Ragna St. John, báðar í
Winnipeg; þau mistu eina stúlku
á barnsaldri, Unni að nafni, hið
yndislegasta barn.
Gísli á tvo albræður á lífi,
Isak byggingarmeistara í Seattle,
Was., og Gunnar bónda að Foss-
völlum í Jökulsárhlíð; hálfsyst-
kini hans af seinna hjónabandi
Jóns Benjamínssonar, eru Einar
Páll Jónsson ritstjóri, séra Sig-
urjón, prestur á Kirkjubæ í Hró-
arstungu, og frú Anna María
Straumfjörð, búsett í Seattle.
verið er að hjálpa. Þannig hefir
hún hlotið fulla viðurkenningu
stjórnarinnar og margra kirkju-
deilda og einstaklinga. í raun
og veru kemur mikill meiri hlut-
inn af fjárstyrknum, sem notað-
ur er í þessari líknarstarfsemi,
Framh. á 8. bls.
Nú víkur sögunni að áminstri
heimsókn til afmælisbarnsins,
sem vcrið var að heiðra. Einar
P. Jónsson hafði orð fyrir að-
komumönnum og skýrði í fáum
orðum tilgang heimsóknarinn-
ar, jafnframt því, sem hann af-
henti afmælisbarninu fagra bók
að gjöf frá ættingjum og vinum,
“Lýðveldishátíðin 1944”, er telj-
ast má vafalaust til þeirra vönd-
uðustu og fegurstu bóka, sem
gefnar hafa verið út á Islandi.
Frú Ingibjörg tengdasystir af-
mælisbarnsins, afhenti frú Guð-
rúnu með viðeigandi orðum tylft
hinna fegurstu rósa.
Til máls tóku, auk þeirra, sem
nú hafa nefnd verið, Mr. As-
mundur P. Jóhannssno, Dr. Sig-
urður Júlíus Jóhannesson, Mr.
B. E. Johnson, Mr. S. B. Stefáns
son og þau Mr. og Mrs. J. B.
Skaptason, og báru allar ræðurn-
ar því fagurt vitni, hve almennra
vinsælda Gísli Jónsson nýtur.
Heiðursgesturinn og frú hans
þökkuðu með hlýjum og fögrum
orðum þá góðvild, er heimsóknin
bæri vott um, og kváðust hennar
langminnug verða; mikið var í
samkvæmi þessu um söng undi”
forusut Gunnars Erlendssonar;
veitingar voru fjölbreyttar og
ríkmannlegar.
Gísli Jónsson hefir tekið mik-
inn þátt í íslenzkum þjóðrækn-
ismálum; auk ritstjórnar Tíma-
xitsins var hann í mörg ár skrif-
ari Þjóðræknisfélagsins og vara-
forseti þess um hríð.
I tilefni af sjötugsafmæli Gísla
orti Páll S. Pálsson skáld, þær
fellgu vísur, sem línum þessum
verða samfara.
Hamingjuóskaskeyti bárust
heiðursgestinum frá bræðrum
sínum á íslandi, þeim séra Sig-
urjóni og Gunnari; ennfremur
frá systur sinni Önnu Maríu og
manni hennar, Jóhanni Straum-
fjörð, bróður sínum, ísak og frú
Jakobínu; svo og frá dr. Richaxd
Beck, Guttormi J. Guttormssyni,
Dr. J. P. Pálssyni, dr. Stefáni
Einarssyni, og ritstjóra Heims-
kringlu, Stefáni Einarssyni, er
eigi gat verið viðstaddur vegna
veikinda í fjölskyldunni, og síð-
ast en ekki sízt, frá fjarverandi
börnum, þeim Helga prófessor og
frú Bergþóru Robson. Dætur
heiðursgestsins, þær Gyðja og
Ragna, voru báðar viðstaddar í
afmælissamkvæminu. — Eg held
að allir hafi haldið til híbýla
sinna, er mannfagnaði þessum
sleit með það á vitund, að á þess -
ari jörð sé fátt jafn glatt og góðra
vina fundur. E. P. J.
Gnr. W. F. Duncan
Úr stríðinu kom heim s. 1. viku
Gnr. William Finnur Duncan frá
Antler, Sask. Hann hefir verið
handan við haf frá því 1941 og
var um tíma á Italíu. Hann er
sonur Mr. og Mrs. John P. Dun-
can í Antler, Sask. Mrs. Duncan
er Anna, dóttir Mr. og Mrs. Finn-
ur Johnson, Winnipeg.