Heimskringla - 13.02.1946, Page 5

WINNIPEG, 13. FEBRÚAR 1946
HEIMSKRINGLA
5. SIÐA
°g konur á nasbitnum skóm og
margar berfættar í skónum og
stóra táin fyllir út í gatið.”
Og Steinn gamli brosti gletn-
islega um leið og hann bætti við:
‘En einhverra hluta vegna, finst
þeim að það þurfi að punta upp
a stóru tána, svo þær mála hana
rauða!”
Og nú hló karlinn hjartanlega.
Eg vissi að Steinn gamli hafði
meira gaman af að tala um það
skoplega í lífinu, svo eg hélt
honum frekar að þeirri hliðinni.
‘Það er nú ekki eingöngu stóra
táin sem fær þessa snyrtingu,
Steinn minn.”
“Nei, þú hefir rétt landi! —
Þetta heldur áfram upp á við.
Málaðir leggir og málaðar fing-
urneglur og málaðar varir og
málaðar augabrýr og — ja, eg
skal segja þér landi, eg er stund-
um hreint ekki viss um, hvað er
omálað á þeim blessuðum.
Eg er nú farinn að venjast
þessu, og þykir fallegt, — að
minsta kosti á þeim sem hepnast
að bæta sköpunarverk himna-
föðursins.
Þó get eg ekki neitað því, að
f'er stundum um mig hrollur,
þegar eg sé grænu neglurnar eða
þser blóðrauðu, minnir mig á
flegið hold. — Það einkennileg-
asta við þetta útflúr, ásamt
eyrnal<úngum — því nefhringa
hafa stúlkurnar ekki enn tekið
UPP, er — að það á uppruna sinn
1 villimensku og meðal götu-
kvenna, sem mér var sagt í æsku,
að einar máluðu andlit sitt til að
halda við kvenlegri fegurð.”
“Er þetta nú ekki nokkuð
frekt til orða tekið, Steinn
minn?”
Gamli maðurinn varð augna-
hlik alvarlegur. “Nei, eg er ekki
að segja þetta í niðrunarskini
um nútíðar stúlkur, þó að þær
einnig ggiri það til að halda við
kvenlegri fegurð. Hvað hefði
verið sagt um strangheiðarlega
slúlku nútímans, sem ekki blygð-
ast sín fyrir að ganga á almanna
fmri í nútíma baðfötum, ef hún
hefði sýnt sig þannig klædda
fyrir fimtíu árum?”
“Það er svo sem enginn vafi á
því,” Steinn minn.
“‘Nei, þú hefir rétt landi! Mik-
i8 af almennri tízku nútímans,
^á rekja til eldri afbrigða, sem
v°ru lítilsvirt á sinni tíð. Það,
Sem eg á við, er í stuttu mál:
þetta: Það sem í gær var álitið
hneyksli, hlægilegt og óþolandi,
Setur á morgun orðið heiðarlegt,
fallegt og sjálfsagt.”
Og nú varð gamli maðurinn
aftur glettinn.
“Sjáðu t. d. myndina þarna á
horðinu af dóttur-dóttur minni
htlu, með rósóttann skýluklút,
algengt nú meðal ungra stúlkna.
Það fer þeim vel, það er prak-
tískt, svo hárið þveytist ekki út
5 veður og vind. Á mínum fyrri
árum hér í Winnipeg, hefði eng-
in íslenzk stúlka fengist til að
setja upp svona skýlu, það þótti
minkun að því., “Engar nema
Gallakerlingar nota þessar rós-
óttu skýlur!”
Og Steinn gamli hló gletnis-
lega og bætti við um leið! og
hann kveikti í annari sígarettu:
“Eg segi þéjr satt landi, mér
þykir vænt um flest allar tizku-
breytingar kvenfólksins — nema
— hattana!”
Og nú skellihló Steinn gamli.
Á. S.
SAGA ÍSLENDINGA
1 MANITOBA
ANANAS PL0NTUR
^mmleiða góða smávaxna ávexti
h e s s i r ávextir
aXa 4 piöntum
eTu til prýðis.
f ®r eru einkar
aueg hús blóm
“’eð sterkum lit-
(m> silfurgráum
.8 grænum. Blóm-
fleru um i% þml.
Þvermáli, hvit
i R tagurrauð, og ávöxturinn verður
g .til 2 þml. á lengd. Eplið er hvítt
. ? innan og hefir ananas bragð, en
J^ninn er svo smár að hann er
iðKk> sjáanlegur. Má nota hrátt, soð-
6n.eoa sem sulta. Skál með þessum
iiVÍUm niundi fylla herbergið sætum
iníí' Wx vel af fræi. Allar leiðbein-
*ngar gefnar
p (pk. 25<f) (3 pk. 50«) póstfrítt.
*-~vor stóra útsœðisbók fyrir 194S
Enn sú fullkomnasta 91
^OMINION SEED HOUSE
Georgetown, Ontario
Það er nokkuð seint að vera
nú fyrst að þakka fyrir ritstjórn-
argrein í Heimskringlu, sem
birtist þar 7. nóvember. Fyrir-
sögnin var “Merkilegt starf”. —
Þó seint sé, vil eg nú þakka þér,
herra ritstjóri, fyrir þá ritgerð:
fyrir áhuga í sambandi við gott
málefni og vingjarnleg oið í
minn garð. Eins og þú segir, er
nú, að tilhlutun stjórnar og þings
í þessu fylki hafist handa með að
semja og gefa út sögur hinna
ýmsu þjóðflokka, sem hafa tekið
sér bólfestu í Manitöba. Ein
sagan mun þegar komin út, eða
kemur innan skamms, en það er
saga Mennoníta. Þeir settust að
í þessu fylki rétt um sama leyti
og Isl.endingar.
Um manninn, sem komið hefir
þsssari hreyfingu á stað, Mr.
Ivan Schultz, heilbrigðismála-
ráðherra fylkisins, vil eg segja
það, að eg hefi nokkur kynni af
honum og þau öll góð. Hann er
vel gefinn maður og drengur
hinn bezti. Hann er kunnugur
mörgum Islendingum, var lengi
í bænum Baldur, og er einstak-
lega velviljaður í garð íslend-
inga. Hann hefir áhuga fyrir því,
að Islendingasagan sé rituð, og
það vel rituð. Bækurnar verða
gefnar út af Manitoba Historical
Society, sem er ópólitísk stofn-
un..
Það er satt, að eg var beðinn
að semja þessa sögu. Eg gaf það
svar, að eg hefiði sem stendur,
annað verk með höndum og vissi
ekki hve lengi kraftar mínir ent-
ust og þessvegna gæti eg ekki
lofað þessu, en tjáði mig fúsan
til að veita þessu málefni allan
þann stuðning sem mér væri
framast unt. Það eru engin lík-
indi til þess, að eg semji þessa
sögu, en eg vil, að hún verði
samin, og hinn hæfasti maður,
sem völ er á, til þess verks feng
inn til að leysa þetta starf af
hendi. Eg vil að hver, sem þetta
tekur að sér, setji sannleikann í
öndvegi, að sagan verði skemíti-
leg að lesa, sýni næman skilning
á eðli og framkvæmdum Islend-
inga, verði skrumlaus, falleg frá-
saga, sem gefur mönnum sanna
sögu um líf og framkvæmdir Is-
lendinga í Manitoba.
Það sem Mr. Schultz vill, á
þessu stigi máls, er að safnað sé
efni. Það vill svo vel til, að við
höfum hið ágætasta efni í Sögu
Vestur-íslendinga eftir Þorstein
Þ. Þorsteinsson. Að vísu er því
ekki lokið að gera öllum íslend-
ingabygðum í Manitöba skil, en
það verk heldur áfram. Og svo
er ýmislegt fleira sem getur kom-
ið til greina: ýmsar sögur um
sérkennilega atburði, ferðir, á-
sigkomulag, sérstaka menn og
margt fleira sem gæti að notum
komið í heildarsögu. Rétt fyrir
skömmu átti eg tal við' mann,
sem mundi glögt eftir því, þegar
fólk hans og fleira í hóp, fluttu
sig búferlum fleiri hundruð míl-
ur, eftir eintóniri vegleysu. —
Þetta er aðeins dæmi af því, sem
kann að vera til, og gæti gefið
sögunni líf.
Einn maður sendi mér bréf -
lega frásögn, sem hann vildi að
fengi inngöngu í þessa bók
{Fúslega skyldi eg veita- við-
töku því sem menn vildu leggia
fram þessu máli til stuðnings.
Það ætti að vera tilhlökkunar-
efni allra íslendinga í fylkinu,
að þetta verk verði vel af hendi
leyst. Rúnólfur Marteinsson
fórnfærðu fólkinu til guðanna j
sinna. Við þurkuðum það út
fyrir öldum síðan. Því afmáið,
þið ekki hagsmunafyrirkomu-
lagið?”
“Ó, við getum ekki gert það.
I Það er okkar aðal trúarbrögð.”
“Þú meinar að þú trúir á það
að láta alla aðra vera fátæka og
hungraða?”
“Við segjum það ekki þannig.
Við köllum það fullkomnara líf,
eða upplýst sjálfshagnaðar, eða
hagnýta pólitík, eða hinn ágæta
SAMBÍTÐ rússa og
PóLVERJA
SAMTAL VIÐ MARSBÚA
Eftir Bruce Hutchison
Tilkynning
um fulltrúa okkar á Islandi
Umboðsmaður okkar á íslandi er Björh Guðmunds-
Son» Reynimel 52, Reykjavík. — Hann tekúr' á móti
pöntunum á blöðunum og gxeiðslum fyrir þau.
Heimskringla og Lögberg
Eftir að hafa sent geislamerki
til tunglsins, segja vísindamenn-
J irnir okkur að þeir geti bráðlega
j komist í samband við aðrar plán-
I etur í stjörnumerki voru. Eftir
I því að dæma þá getur þú sjálf-
j sagt talað við Mars-búa í gegn-
um fjarlægðar talsíma áður langt
líður, fyrir mjög litla borgun. En
hvað ætlarðu svo að tala um við
þá? Það er vandamálið. Það
mætti hugsa sér að samtalið yrði
eitthvað á þessa leið:
“Við hér uppi erum fjarska fá-
tæk og gamaldags fólk,” mundi
Mars maðurinn segja. “Við get-
um varla fengið nóg upp úr mold-
inni til að lifa af. Við höfum
aldrei tíma til að hugsa um neitt,
nema vinna og éta. Um hvað eru
þið jarðarbúar að hugsa?”
“Jæja,’ ’segir þú, “við hugs-
um mest um stríð.”
“Hvað er stríð?” spurði Mars-
maðurinn.
“Það er að drepa fólk,” segir
þú til skýringar.
“En eru þið ekki allir einnar
tegundar eins og við? Plru þið
ekki allir menn?”
“Ó—jú, við erum allir ménn
vitanelga, og skapaðir í guðs-
mynd.”
“Hverslags skrítilegan guð
hafið þið! Og hversvegna drepið
þið hver annan?”
“Eg veit það nú ekki, upp á
víst,” segir þú. “Það er það
sem við höfum altaf gert. Það
er ágætt fyrir verzlun og vel-
rnegun af því það eyðileggur alt.’’
“Við höfum altaf haft aðra
skoðun á því, en svo erum við
mjög frumstæðar manneskjur
þar uppi. Og hvað annað eruð
þið svo að hugsa um?”
“Sem stendur erum við að
hugsa um þá sjö áttundu hluta
mannkynsins á jörðinni, sem eru
eins og þið, sem vita ekki hvaðan
þeir fá næsta munribita, en hinir
eru að kvíða fyrir að við fáum
ekki nýjan bíl og kæliskáp, en
flestir eru að hugas um hvernig
þeir geti dregið fram lífið, og að
lífsiþægindi vor aukist ekki eins
fljótt og vér óskum, og verðum
vér því að fara margs á mis, og
hörgull er á mörgu, og þar á
meðal á nylons.”
“Fyrirgefðu mér að segja, að
jörðin ykkar virðist ekki að vera
stærri en títuprjónsoddur, frá
okkur að sjá. Mér finst það ekki
þess vert að rífast um svo örlitla
ögn af efni.”
“Þú skilur ekki, vinur minn.
Við verðum að drepa svo mikið
af fólkinu, eða að minsta kosti
halda því fátæku og hungruðu,
annars eyðilegði það veilíðan
okkar. Og sem síðustu vandræða
úrlausn, gefum við eignir okkar
til þeirra og viljum ekki þiggja
neitt af þeirra eigin í staðirin, og
með þessu gerum við okkur
sjálfa ríka. Það er sem við köll-
um hagsmunafyrirkomulag.”
“Eg hef aldrei heyrt það nefnt
áður,” sagði Mars-maðurinn. —
“Hagsmunafyrirkomúlag, hljóm-
ar mér í eyrum eins og grimm
trúarbrögð, sem við höfðum fyr-
ir löngu síðan á okkar svörtustu
tímum, þegar villimennirnir
Skömmu eftir að ráðhierra-
fundinum í London lauk, var
opinberlega tilkynnt af {jólsku
stjórninni í Varsjá, að hún hefði
samið um það við Rokossovski
hershöfðingja, sem er yfirhers-
höfðingi rússneska hersnis í Pól-
landi, að setulið Rússa yrði stór-
aukið í höfuðborgum allra fylkja
landsins, en þær eru, auk Varsjá,
Krakow, Lublin, Bialystok, —
nýja heim. Þú sérð að við vilj-í Nielce, Lods Slaski, Gdans, áður
um að öllum líði vel á þessum að-
dáanlegu vísindatímurri.”
“En eruð þið þá ánægðir á
þessari jörð?”
“Jæja, eg vil ekki láta hafa
það eftir mér, en mitt persónu-
lega álit er það, að við höfum
aldrei verið eins óánægðir áður í
allri sögu okkar. En við verðum
bráðum ánægðir. Við erum bún-
ir að leggja það alt út fyrirfram.
Undir eins og allar verksmiðjur
fara að vinna aftur hafa allir tvo
bíla og ný baðrúm, og þá erum
við vissir um að verða ánægðir.
Þú getur lesið um það í ræðum
stórnmálamannanna, og í öllum
auglýsingum.”
“Hvað þetta er einkennilegt!”
sagði maðurinn frá Mars. “Við
vitum ekki hvað það er að vera
óánægður. Eg býst við að það sé
af því að við höfum ekki ykkar
vitsmuni, og við höfum enga bíla
né baðrúrn. Segðu mér, hvað
gerið þið við barúmin ykkar og
bílana?”
“Við förum í bað, og svo hopp -
um við inn f bílana og keyrum
eins langt og við getum, og eins
hart og við getum, svo að við
skulum sjá eins lítið af landinu
eins og mögulegt er, og með
þessu spörum við okkur mikinn
tíma.”
“Er tíminn ykkur þá svo dýr-
mætur? Við höfum yfirfljótan-
lega nógan tíma þar uppi.”
“Tíminn er það dýrmætasta
sem við höfum á þessari jörfi.
Öll siðmenning okkar er helguð
tímasparnaðinum.”
“Og hvað gerið þið svo við
tímann, þegar þið hafið sparað
hann?”
“Ó, við reynum að finna upp á
einhverju til að drepa hann, því
annars dræpumst við úr leiðind-
um. Við erum ekki komin langt
ennþá í þeim vísindum, en okkur
er að miða áfram á því sviði. —-
Bráðum verður þeim fátækustu
gert mögulegt að kaupa áhöld til
að drepa tímann með, til að geta
Danzig, og Czetokowa. I tilkynn-
ingunni sagði ennfremur, að
rússneska setuliðið væri aukið í
þessum borgum með tilliti til
þess, að hægt yrði að uppræta
bófaflokka, sem mikið hafi látið
að sér kveða og að verulegu leyti
séu myndaðir af liðhlaupum úr
rússneska hernum.
Tilkynning þessi vakti hvar-
vetna mikla athygli, og þó ekki
sízt í Póllandi sjálfu. Því hafði
verið lofað, að Rússar myndu
fljótlega fara með allt setulið
sitt úr Póllandi, nema smáflokka
sem yrðu til gæslu meðfram
jarnibrautum þeim, sem Rússar
nota til flutninga milli Þýzka-
lands og Rússlands. 1 stað þess
að þetta loforð væri efnt, var
rússneska setuliðið í Póllandi
aukið.
Yfirleitt er það talin yfir-
skynsástæða, að Rússar auki
setuliðið í Póllandi til að ráða
niðurlöggum bófaflokka þar.
Pólski herinn er orðinn það
öflugur, að hann auðveldlega
getur fullnægt því verkefni. Hitt
þykir trúlegra, að nú muni eiga
að ganga milli bols og höfuðs á
pólsku frelsishreyfingunni, sem
stóð undir yfirstjórn pólsku
SAGAN
ENDURTEKUR
$IG ENN
Vitið þið að tízkan í kven-
klæðnaði er bundin við
tímabil? Fjaðraskreyttir
hattar tíðkuðust mjög fyrir
meira en fimtíu árum síð-
an, og í ár er tizkan að
endurtaka sig. Hatturinn
sem hér sézt, og sem var
sýndur í EATON'S Vor og
Sumar Vöruskránni 1894,
er mjög líkur að gerð þeim
höttum sem kvenhatta-
deild vor hefir nú til sýnis.
En hvort heldur er 1894
eða 1946, þá veit fólkið í
Vestur-Canada að nýjasta
móðin er ávalt að finna í
EATON'S verðskránni.
ST. EATON C°m,teo
WINNIPEG CANADA
EATON'S
fara úr stjórninni og banna flokk
hans.
lAuk þeirrar miklu útbreiðslu,
sem flokkur Mikolajczyk hefir
náð, bendir margt til þess, að
vegur kommúnista fari minnk-
stjórnarnnar í London, svo og' andi í Póllandi. Óvinsældir Rússa
öðrum samtökum, sem Rússum^ fara vaxandi þar, því að Pólverj-
eru ekki að skapi. Sitthvað bend- ar þola illa öll erlend afskifti
ir líka til þess, að pólskir komm-
únistar séu óðum að missa völdin
úr sínum höndum, enda hafa
þau eingöngu byggzt á dvöl rúss-
neska hersins í landinu. Þykir
mörgum trúlegt, að aukning
rússneska setuliðsins hafi það
markmið að efla pólsku komm-
og telja stjórnina of undanlát-
sama við Rússa. Þetta bitnar
fyrst og fremst á kommúnistum,
sem fylgja Rússum að málum í
einu og öllu.
Það hefir m. a. vakið mikla
gremju Pólverja, að Rússar hafa
flutt margar vélar og verksmiðj-
ur austur til Rússlands úr þeim
héruðum Þýzkalands, sem eiga
að innlimast í Pólland. T. d.
hafa þeir flutt allar vélar frá
Gdans (Danzig), sem hægt hefir
únistana til yfirráða á nýjan
leik.
Einna greinilegast hefir það
komið í ljós innan bændasam-
takanna, að fylgi kommúnista
fer óðum hrörnandi. Þegar Rúss-| verið að flytja þaðan. Þetta hef-
ar stofnuðu upphaflega pólska ir komið Pólverjum mjög illa og
stjórn í Lulblin, var hún mynduð tefur stórlega fyrir þeim við-
af mönnum, sem töldu sig full- reisnarstarfið.
trúa helztu stjórnmálaflokka j iÞeir> sem bezt þekkja Pól-
landsins, en voru raunar komm-lverja( telja að þeir muni ekki
komist hjá þeirri nauðsyn að| únistar. Þannig átti bændaflokk- iengi una þvi( að Russar telji þá
hugsa nokkuð. Það er aðal | urinn fulltrúa í stjórninni, enda einskonar undirþjóð. Endirinn á
markmið siðmenningarinnar, að þótt hinir kjörnu forustumenn þvi geti ekki orðið annar en sá,
komast hjá því að hugsa. En eg hans hefðu engin afskifti af því að ieynisamtök hefjist gegn
er viss um að þú ert ekki nógu haft. Fljótt eftir að stjórnin var Rússiancii { Póllandi líkt og gegn
siðmannaður til þess að geta skil-
ið þetta.”
“Eg býst ekki við því,” sagði
Mars maðurinn, og stundi þungt
við. “Við erum svo frumstæðir
að við lifum í voninni um það, að
okkur gefist einhvemtíma stund
til að hugsa.”
“Þið komist að annari niður-
stöðu þegar þið verðið siðmann-
aðir, þá komist þið að raun um,
að ef þið farið að taka ykkur tíma
til að hugsa um ástand siðmenn-
ingarinnar, þá geri það ykkur
vitlausa. Það eru vandræðin sem
við eigum við að stríða — það
er auðvitað margt fólk sem hugs-
endurskipulögð á síðastliðnu Þjóðverjum á sinni tíð. Seinustu
vori og Mikolaczyk, fyrrum for-
Pól-
I herflutningum Rússa til
sætisráðherra útlagastjórnarinn- landg er þyi mikii athygli veitt
ar °g formaður bændaflokksins, ‘ Qg það ekki talið spá neinu góðu
varð einn ráðherranna, kom í um sambuð þessara grannþjóða,
ljós, að hanri gat enga samleið ef Rú'ssar ætia iengi að hafa fjöl-
átt með “gerfiforingjum’’ þeim 1 m,ent setuiið { póllandi, auk þess,
úr bændaflokknum, sem áður sem það sé algert brot á
höfðu verið í stjórninni. Niður- komulagi Bandamanna og Rússa.
staðan af ágreiningi hans °g Pólland er eitt Bandamannaríkj-
þeirra varð sú, að hann stofnaði anna og þess vegna ættu Rússar
nýjan bændaflokk og fekk til liðs ekki að hafa lengur setulið þar
við sig annan vinsælasta leiðtoga1 en t d Rretar í Danmörku og
gamla bændaflokksins, Vitos.1 Noregi.___Tíminn.
Þessi nýi bændaflokkur hefir á

‘Þessar
skömmum tíma náð geysimiklu
fylgi og er nú talinn stærsti. Knútur Arngrímsson
I ci auuviwu uKug., flokkur landsins. Meðal annars skólastjóri látinn
ar, en vit írnng ey s þo ag ra j defir bann mikið fylgi smábænda! Knútur Arngrímsson skóla-
sem kommúnistar ætluðu að ná stjóri Gagnfræðaskóla Reykvík-
til fylgis við sig með skiptingu niga, andaðist að heimili sínu hér
stórjarðanna. Smábændurnir ótt- í bænum í fyrradag. Hann var
tvær mínútur sem mér voru | ast( að jarðaskiptingin sé aðeins aðeins 42 ára.
leyfðar eru þegar að verða bún-| uncjanfari samyrkjubúanna, eins1 Knútur var guðfræðingur að
ar. En áður en eg fer vil eg | og raunin varð { Rússlandi, en mentUn og þjónaði í Húsavík um
spyrja, hvað hugsið þið ykkur að ^ þeir vdja eiga jarðirnar sjálfir. nokkurra ára skeið, en stundaði
gera við þennan litla depil af Þess vegna bafa þeirj kommún-1 síðan landafræði-
degi.’
“Jæja, eg verð víst að hætta,’
sagði Mars-maðurinn.
efni, jörðina?”
; n
r „ “Ó, við erum að vinna af
kappi að tilbúping atomsprengja,
til þess að sprengja hana í sund-
ur eins fljótt og mögulegt er.”
“Oh”, sagði Mars-maðurinn.
“Eg sé að þið eruð vitrari en eg
hélt.”—Lauslega þýtt. G. E. E.
istum til mikilla vonbrigða, snú-
ist til liðs yið Mikolajczyk.
FuUvíst þýkip, gð komrpúnist-
um( stund stuggur af Mikolajcz-
yk og flokki hans, en vegna þes
og sogunam
við háskólann í Munchen. Eftir
að hann kom heim frá því námi
lagði hann aðallega stund á ken-
slu og ritstörf. Hefir hann ritað
fjölda greina í blöð og tímarit
stuðnings, sem hann nýtur frá og nokkrar bækur hans eru
Bandamönnum, hafa þeir enn kunnar,
ekki treyzt sér til að láta hann þýddar,-
bæði frumsamdar
-Mbl. 28. des.
°g