Heimskringla - 07.08.1946, Blaðsíða 2

2. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 7. ÁGÚST 1946
FIMTUGUR
FRIÐRIK A. FRIÐRIKSSON
prófastur á Húsavík
Hinn 17. þ. m. verður Friðrik
A. Friðriíksson prófestur í Húsa-
vík fimtugur.
Þar er svo merkur maður á
ferð, að skyldugt er við þennan
áfanga ævi hans að kynna hann
með nokkrum orðum, og flytja
honum þakkir fyrir störf hans í
almennings þágu.
Reyndar hefir hann kynt sig
sjálfur fyrir landslýð með einni
eða tveimur athyglisverðum út
varpsræðum, fáeinum snjöllum
greinum í tímaritum og nokkr-
um eftirsóttum söngvum, sem
borist hafa með söngflokkum um
landið. En — eins og eðlilegt er
— vita þó varla aðrir en þeir,
sem hafa veirð í návist hans og
notið samfylgdar hans, hvílíkur
ágætismaður hann er, fjölgáfað'
ur og mikilhæfur.
íslendingar eiga annríkt í sól-
mánuðinum júní, en svo annríkt
á þó enginn, að ekki borgi sig
fyrir hann að gefa gaum að frétt-
um af úrvalsmanni.
Friðrik A. Friðriksson prófast-
ur er fæddur í Lágholti í Reykja-
vík (hús, sem stendur enn í vest-
urbænum), 17. júní 1896. Faðir
hans, Friðrik Ólafsson borgfirzk-
ur, lengi áraskipsformaður, síðar
næturvörður og bankahússvörð-
ur í Reýkjavík, dáinn 1932. -
Móðir: Ketilríður Friðgeirsdótt-
ir, norðlen2ík, ennþá á lífi, stór-
brotin kona og manndómsmikil
Hann ólst upp hjá foreldrum
sínum í Reykjavík til 7 ára ald-
urs, en var síðan í 10 ár með
móður sinni og þrem systkinum
á Snæfellsnesi, lengst af í Ólafs-
vík.
Las hjá séra Guðmundi Ein-
arssyni í Ólafsvík (nú að Mosfelli
í Grímsnesi) undir gagnfræða-
próf við Mentaskólann í Reykja-
vík. Tók þar próf vorið 1913.
Lauk stúdentsprófi 1916. Varð
kandidat'í guðfræði 1921. Gerð-
ist þá prestur íslenzku nýguð-
fræðisafnaðanna í Vatnabygð,
Saskatchewan, Canada, og þjón-
aði þeim til vorsins 1930. Átti
hlutdeild að stofnun hins Sam-
einaða kirkjufélags Islendinga í
Norður-Ameríku árið 1923.
Fékk sex mánaða orlof vetur-
inn 1928—>1929 til náms við
Meadville-guðfræðiskólann, sem
þá var orðinn deild í Chicago-há-
skóla. Var prestur frjálslynda
safnaðarins í Blaine, Washing-
tin, U.S.A., 1930—1933. Hefir
verið prestur í Húsavík síðan Frú Gertrud er kona mikilhæf og
1933 og prófastur Suður-Þing- manni sínum samvirk í söng-
eyjarprófastsdæmis síðan 1936. |Störfum og félagsmálum. Hún er
Séra Friðrik A. Friðriksson er organisti í Húsavíkurkirkju. —
trúmaður en frjálslyndur, laus^Foringi kvenskáta í Húsavík.
við alla helgislepju og víðsýnn. j Góður íslendingur, þótt hún sé
MARKVERÐIR
ATBURÐIR
(Úr Time Magazine, 8. júlí 1946)
Lauslega þýtt af Árna S. Mýrdal
Allar kirkjulegar athafnir fram-
kvæmir hann með virðuleik og
smekkvísi.
Hann er ræðumaður ágætur:
orðfimur, hugkvæmur og list-
fengur.
Hann er svo vinsæll, sem
erlend að ættum.
Þau eiga 4 mannvænleg börn.
1 æsku mun séra Friðrik hafa
kynst þrekraunum fátæktar. —
Hann mun á vegum móður sinn- (
ar hafa alist upp við mikla vinnu-1
prestur, að mér er næst að halda, semi og strangan trúleik í öllu
ð lengra í þá átt gæti enginn
prestur komist í Húsavík.
En hann er líka miklu meira
en prestur, eða réttara sagt: við-
fangesefni hans eru bæði mörg
og mikil utan kirkjunnar.
Hann tekur mikinn og góðan
þátt í félags- og menningarlífi
Húsavíkur sem borgari kaup-
túnsins. Hann hefir veitt for-
stöðu bindindisstarfsemi og kom
ið á skátafélagsskap meðal pilta
Er skólastjóri iðnskóla, og kennir
jafnan meira og minna í barna-
skólanum. Hefir stofnað Rot-
ary-féldg. Er söngstjóri karla-
kórsins “Þrymur”. í söngstjóra-
starfið hefir hann lagt mikla
vinnu og frábæra. Þann söng-
flokk vantar aldrei ljóð eða lag
stundu lengur. ^prfti á ljóði eða
ljóðaþýðingu að halda, yrkir
söngstjórinn. Skorti lag við ljóð,
yrkir hann lagið. Vantaði bæði
ljóð og lag, vegna tækfæris, og
tækifæri eru oft gripin í þeim
hópi, — þá semur hann hvort
tveggja í skyndi.
Dæmi um ljóð og lag eftir séra
Friðrik, sem farið hafa að heim-
an og karlakórar sungið, eru:
“Hver gengur þar og byrði ber?”
“Gulur, fagur fiskur í sjó”. “t
frónskra firða sveit”. “Fákar”.
Ljóð, sem hann hefir samið,
eða snúið til íslenzkra viðhorfa,
til þess að syngja við erlend lög,
eru t. d. “Vakna Dísa.” “Heið-
arbýlið.” “Hallast að brjósti
blárra hlíða.”
Þá hefir Kirkjukór Húsavíkur
sungið eftir hann nokkra sálma
og sálmalög.
Hann lætur lítið yfir sér sem
skáldi og hefir ekki lært að leika
á hljóðfæri né kynt sér tónfræði.
Ljóð og lög semur hann yfirleitt.
eins og hann kemst að orði: “til
heimilisþarfa”. En reynslan er
sú, að eftirspurnin frá öðrum
heimilum er mikil eftir þessum
iðnaði hans, enda hafa dómbær-
ir menn sagt, að sjálf listagáfan
sé að verki með honum og sam-
hæfi ljóð og lag á óvenjulega
töfrandi hátt, hvað sem “lær-
dómi” og “fræðum” líður.
Að því er eg bezt veit, hefir
séra Friðrik orðið fyrstur manna
til þess að flytja hingað til lands
og taka upp í söng í allstórum stíl
úrvalslög frá Vesturheimi. Geta
þau orðið nýr og góður þáttur í
söngmenningu landsins, ef þau
útbreiðast meðal landsmanna.
Geri eg ráð fyrir að svo verði.
Séra Friðrik A. Friðriksson
giftist árið 1925 danskri konu.
Gertrud Nielsen cand phil. For-
eldrar hennar eru: Holger Niel-
sen skjalavörður og kona hans
Dagmar Nielsen, — um eitt skeið
formaður Kvenfélagasambands
Kaupmannahafnar.
MANITOBA BIRDS
COMMON LOON (Continued)
Most írequenters of our waterways and lakes are familiar with
the long, loud laugh of the Loon. The Loon has many other
strange wild notes; among them one beginning íðw, rising high,
and then dropping suddenly. It is often noisy at night or just
before a storm and birds frequently call to and answer one
another across the water.
Owing to the constant encroachments of settlement, and the
consequent disturbance of its nesting places, the Loon has been
growing scarcer of late years. The Loons are strictly protected
at all times by the terms of the Migratory Birds Convention Act.
Under the terms of this treaty, only where their depradations are
proved to be serious can permits be issued for their destruction.
Economic Status. Aithough the Loon is a large bird the capacity
of its gullet limits the fish it takes to comparatively small sizes.
This fact, taken in connection with the small number of birds on
the smaller lakes and the immense numbers of fish in the larger
bodies of water, makes its depredations economically unimport-
ant. The species, therefore, should not be destroyed.
This space contributed by
THE DREWRYS LIMITED
MD169
starfi, en jafnframt virðingu fyr-;
ir andlegri ment og háum hug-
sjónum.
Hann gekk — eins og áður er
frá sagt — venjulegan skólaveg
þeirra, sem læra til prests. Stytti
sér að vísu leið með heimalestri
fyrsta áfangann.
En úr prestaskólanum fer
hann strax til Vesturheims og
starfar þar í hópi hinna frjáls-
lyndu kennimanna, heldur áfram
námi og kynnist ýmsum helztu
enskumælandi leiðtogum frjáls-
lyndrar kirkju vestan hafs, há-
mentuðum mönnum og víðsýn-
um.
Förin vestur um haf hefir orð-
ið honum mikil námsför, — á
því er enginn efi.
Sú för dró ekki úr áhuga hans
fyrir landi sínu og þjóð. Hatjn
hefir miklar mætur á Viestur-ís-
lendingum og telur að kynnin
við þá hafi glætt skilning sinn og
traust á íslenzku þjóðerni.
Heim kom hann víðsýnn prest-
ur og bjartsýnn maður á íslenzkt
þjóðerni og íslenzka menningu.
Hann hafði ekki vaxið frá upp-
eldisáhrifum móður sinnar, —
heldur vaxið af þeim og fyrir þau
undir góðum skilyrðum.
Áhrifatengslin eru auðfundin i
þessari fallegu vísu, sem hann
hefir ort:
Skynjun helg og hugsjón góð,
heim og líf sem fegrar,
viðlag sé í unaðsóð
' iðju hversdagslegrar.
Sú kenning, sem þessi vísa
flytur, er úr gleðiboðskap hins
raunmentaða kennimanns.
Annríku menn! Unaðsóður
sólmánaðariðjunnar er fagur og
dýrðlegt viðlag hans, ef menn
yrkja það eins og vera ber.
Við Húsvíkingar vorum hepn-
ir, að séra Friðrik A. Friðriksson
skyldi beina för sinni til okkar,
þegar hann fór heimleiðis að
vestan.
Hann heilsaði okkur, hverjum
og einum, svo glaðlega, þegar
hann kom, að við áttuðum okkur
varla á því strax, að þetta væri
prestur, heldur félagi, góður og
skemtilegur.
Nú er hann búinn að vera hér
í 13 ér, bæði ágætur kennimaðu’"
og æskilegur félagi. Megi það
ekki á okkur sjá, er það ekki hon-
um að kenna, heldur okkur.
Hann hefir viljað vera — og
verið — fulltrúi fyrir það, “sem
heim og líf fegrar.”
Eg leyfi mér fyrir hönd Húsa-
víkur að þakka honum störf
hans. Óska honum allrar ham-
ingju með framtíðina, — og lýsi
gleði minni yfir því, að hann
skuli ekki vera nema fimtugur.
—Húsavík, 12. júní 1946.
Karl Kristjánsson
—Tíminn, 2. júlí.
50 ára minningar um
skáldskap Borgfirðinga
Fyrsta hefti er nú komið á
bókamarkaðinn, og er það ákveð-
inn vilji útgefandans að ekki
líði á löngu að fleiri hefti komi
fyrir almenningssjónir. — Þetta
hefti er 30 blaðsíður, í góðri kápu
og prentað á ágætan pappír. —
Verð: 50c. — Fæst í Bókabúð
Davíðs Björnsson og hjá Viking
Press Ltd.
Saga Islendinga í Vesturheimi
þriðja bindi, er til sölu á skrif-
stofu Heimskringlu. Verð: $5.00.
Allar pantanir afgreiddar tafar-
laust.
Hvað er það sem gerir fyrir-
takskennara fyrirtak? Vikuna
sem leið, var einni hinna óend-
anlegu uppeldisspurninga að
nokkru leyti svarað: Afbragðs-
kennari fær nemendur sína til
að rétta úr sér vitsmunalega.
Houston Peterson, oddviti fyr-
ir Cooper Union Forum í Man-
hattan og fyrrum prófessor í
heimspeki við Rutger-háskólann,
lætur skoðun sína í ljós í úr-
valsritgerðasafni, sem nefnist
“Great Teachers, Portrayed by
Those Who Studied Under Them’
— (Rutgers University Press,
$3.50). Ritgerðirnar, tuttugu og
tvær að tölu, fjalla um ýms atriði
þessu málefni viðvíkjandi. Þærj
byrja með hliðarmynd af Anne
Masfield Sullivan eftir einka-
námsmey hennar, Helen Keller, j
og endar með áliti James Russell j
Lowells á Ralph Waldo Emer-
son.
Emerson, Anne Sullivan og
hinir góðu og miklu kennarar
þar á rnilli, voru allir ráðandi
yfir þeirri getu, að koma nem-
endum sínum til að rétta —
teygja úr sér vitsmunalega. Ná-
lægt þeim fremstu stóð James
Mill; sonur hans og lærisveinn,
John Sturt Mill, segir frá, hvern-
ig hann byrjaði að læra grísku
þegar hann var þriggja vetra
gamall og latínu fimm árum síð-
ar. J. S. gerir þessa athugasemd:
“Nemandi, sem ekkert nokkurn-
tíma er heimtað af er hann auð-
veldlega ekki getur leyst af
hendi, leggur sig aldrei í fram-
króka með að gera eins mikið og
honum er framast mögulegt.”
Helen Keller, blind og heyrn-
arlaus,^varð að teygja úr sér eins
mikið og nokkur, til þess aðeins
að geta byrjað að lifa. Þegar hún
var sjö vetra gömul, rúmum
fimm árum eftir að sjúkdómur
svifti hana sjón og heyrn, fann
hún að þessi nýji vinur þrýsti
brúðu í hendur hennar. Um
þetta atriði ritar Helen: “Þegar
eg var búin að leika mér skamma
stund með brúðuna, stafar Miss
Sullivan orðið “d-o-1-1” í hendi
mína. Þessi fingraleikur vakti
undir eins áhuga minn. . . Eg
vissi ekki, fyr en að nokkrum
vikum liðnum, að eg var að stafa
orð eða jafnvel að orð væri til.”
Anne Sullivan hafði auðsæi-
lega óendanlega þolnimæði góðs
kennara til að bera og umburðar-
lyndi — rósemi, er þoldi þrá-
faldlegar mistektir, og guðmóð,
er gagntók nemandann. Wood-
row Wilson, er hefir verið lýst
sem Princeton’s “Matniee-idol”,
er var prófessor í stjórnfræði,
átti einúngis guðmóði yfir að
ráða. Þótt Wilson sé talinn “mik-
ill kennari”, farast samt fyrver-
andi námsmanni þannig orð: —
Gáfur hans tendruðu upp áhuga
nemendanna, en hyggjuyit hans
bældi þá niður — vakti óbeit. Af
því að honum voru öll svörin
ljós, kældi hann flesta áheyrend-
ur sína.
En afbragðsgóðir kennarar,
líkt og Sókratískar gaddflugur,
suðuðu í kringum vitsmuni nem-
endanna, sögðu þeim hvernig
þeir áttu að hugsa, en aldrei
hvað þeir áttu að hugsa um. —
Fáeinir hinna beztu: •
Frederick Jackson Turner,
frægur sagnameistari og fræð-
ari.l) Honum er þannig lýst af
Carl Becker: “Sjálfur fyrirlest-
urinn, ef fyrirlestur er rétta orð-
1) Tók fullnaðarpróf við Wis-
consin-háskólann 1884 og varð
þar málsnildarkennari í 14 ár og
prófessor í Vesturheimssögu. —
Hann kendi og sögu við Harvard
bar til 1924, var því næst gerður
beiðursforseti. Meðal ritverka
'ians eru: Rise of the New Wes?
1906) og Frontier in American
History (1920).
Til Hrilningar
r"
DGDEN’S

Vefðu sígaretturnar þínar úr
Ogden’s Fine Cut eða reyklu
Ogden’s Cut Plug í pípu þinni
ið, virtist aldrei að vera undir-
búinn. Hann var látlaus, inni-
leg viðræða, alt af alvarlegur án
þess nokkurn tíma að vera hátíð-
legur; fyndni var skotið inn í á
víð og dreif til fjörgunar, er var
þó ávalt langt fyrir ofan það
spaug, er menn viðhafa, er gera
sér spaug að æfistarfi. Nei, fyr-
irlestur er ekki rétta orðið . . .
mygluþrunginn blær háskólalegs
óskeikulleika kastaði hvergi
skugga á herbergið, engin útþýð-
ing laga og guðspjalls samkvæmt
Turner, en . . . nýstárlegum hug-
myndum var hirðuleysislega
kastað fram, með fleiri spurn-
ingum ósvarað en leyst var úr.. ”
Charles Edward Garman var
veikburða nítjándu aldar rök-
fræðingur, er kendi við Am-
hersLháskólann. Gorman kendi
ebki reglur rökfræðinnar, heldur
gagnlega hagnýting rökréttra að-
ferða. Honum var innanhandar,
að láta ósannann framburð virð-
ast sannfærandi; hann beitti
þessari list í viðlögum, einu eður
öðru til skýringar. Aðferð þessi
var frábærlega hvetjandi; þú
varðst aldrei viss, hvort þú áttir
að samþykkja það sem sagt var
eða ekki; þú varðst knúður til að
hugsa.
Francis Barton Gumere, pró-
fessor í ensku við Haverford-há-
skólann. Christopher Morley
minnist hans þannig: “Hvað lær-
dómsstríðið snerti, þá vorum við
mótfallnir allri hermensku —
samvizkusamir mótmælendur.
Hann gerði sér það að venju, að
láta sem við vissum miklu meira
en þekking okkar náði; því var
það, að hann, með stakri kurteisi
og alvörugefni, leitaði álits okk-
ar á einu eða öðru málefni, er við
vissum næstum því engin deili á;
og við vissum, að það var hans
frábærlega góða viðmót einung-
is, er hvatti hann til þessa vana.
Að bregðast honum í einhverju
skyldustarfi, var álitin and-
styggilegasta hegðun gagnvart
slíkum manni — stakasta ókur-
teisi.”
Mark Hopkins, heimspekingur
og forseti Williams háskólanst
“Guðmóður hans helzt í sextíu
ár án nokkrar rénunar. Hann
var þá áttatíu og fimm ára gam-
all, en löngun hans til að leysa
úr þeim skoðunarmálum að
nýju, er hann hafði rökrætt við
sex kynslóðir námsmanna, hélst
enn óskert. . . . “Það var aðeins
einn dagur í fyrra, sem eg var
frá verki,’ mælti hann, ‘og þá
sendu nemendurnir nefnd til
þess að biðja mig að hætta ekki
á að fara að heiman, þar sem
óveðrið gerði göturnar nálega ó-
gengar.”
Ralph Waldo Emerson, rit-
gerðahöfundur, heimspekingur
og skáld. Lowell minnist hans á
þessa leið: “Það er einskonar
undirsog í hinni viðfeldnu rödd.
sem ber huga vorn frá fótfestu
sinni niður í dýpri sjó með
straumfalli, sem vér getum ékki
og viljum ekki standa á móti-
Vér höfum hugboð um, að bak
við hvert orð sé kraftur göfugrar
persónu, þungi mikils hugsana-
forða og tilveru. Vér förum
fremur til að hlýða á Emerson en
til að heyra, hvað hann hefir að
segja. . . . Ef spurðir, hvað er •
eftir? hvað bárum vér heim? . • •
í stað þess að svara gætum ver
spurt, hvað kemur maður heim
með eftir að hafa hlýtt á Beet-
hovens symfoníu?”
BORGIÐ HEIMSKRINGLU—
því gleymd er goldin skuld
X COUNTER SALES BOOKS
Kaupmenn og aðrir sem
þannig lagaðar bækur
nota, geta fengið þær með
því að snúa sér til vor.
Allur frágangur á þessum
bókum er hinn vandað-
asti. Spyrjist fyrir um
verð, og á sama tíma tdkið
fram tegund og fjölda
bókanna sem þér þarfnist.
The Viking Press Limited
853 Sargent Ave.
Winnpieg, Man.