Heimskringla - 18.09.1946, Blaðsíða 6

6. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 18. SEPT. 1946
Munaðar-
leysinginn
“Já, þér er óhætt að dáðst að þeim, ungfrú
Sheila,” sagði Kruger gamli. “I>egar demants-
námurnar í Kimberley voru fyrst opnaðar, voru
þessir demantar valdir úr handa móður þinni.
í»etta erú þeir beztu steinar, sem nokkru sinni
hafa fundist. Nú væru þeir ókaupandi fyrir
hvaða fé, sem í boði væri. Þeir hafa heyrt móð-
ur þinni til og nú eru þeir þín eign. En bíddu
nú við. Eg skal sýna þér fleiri.”
Hann lyfti öskjunni með gimsteinunum og
undir henni var önnur full af rúbínum, sumir
þeirra voru rauðir sem blóð, og skinu með rós-
rauðum bjarma; undir þessari skúffu var sú
þriðja með ópölum, löng röð af þessum töfra-
fögru eðalsteirium, og svo kom fjórða askjan
með smarögðum.
“Þessa smaragða fékk móðir yðar þegar
þú fæddist, ungfrú Sheila,” sagði lögmaðurinn.
“Hún hafði lengi óskað sér að eiga þá, því að
hún sagði, að slíka steina ætti írsk kona að bera.
Og nú átt þú þetta alt saman. En gættu þeirra
vel kæna barn. Hlutverki mínu er nú lokið.
Það er samkvæmt fyrirmælum föður þíns að eg
afhendi þér dýrgripina, og það er von mín að
þú njótir þeirra og verðir hamingjusöm; það
var bæn hans, von hans, og trú. Æ, aldrei finst
hans jafningi. Og nú, barnið gott, verð eg að
fara. Farðu nú heim með hana Ballar, og komdu
svo aftur, því að margt verðum við að ræða, því
að strax verð eg að fara heim til Afríku.”
10. Kapítuli.
Er Sheila var nú svona hamingjusöm án
þess, eins og hún sagði, að hafa eina einustu
áhyggju eða sorg í þessum heimi, þá var alt öðru
máli að gegna hvað Margrétu Ballar snerti. Satt
er það, að maðurinn hennar ásakaði hana aldrei
fyrir það, sem hún hafði gert, hvorki með orðum
né athöfnum minti hann hana á þau atriði, sem
höfðu varpað skuggum yfir líf þeirra. En ástúð
sú og hin sífelda blíða, sem maður hennar hafði
auðsýnt henni, virtist, að svo miklu leyti, sem
hún gat séð, vera horfin úr huga hans. Pétur
var vingjarnlegur við hana, sýndi henni alla þá
nærgætni, sem hugsast gat, en hann þrýsti
aldrei framar hendi hennar eða horfði inn í
augu hennar með ástúðarinnileika þeim, sem
hún hafði áður séð.
Hin óhamingjusama kona áleit nú að alt
þetta tilheyrði nú Sheilu. Auk þess tók Margrét
eftir því, að hann treysti henni ekki framar.
Það var hann sem borgaði bækurnar sem viku-
lega voru sendar frá bókabúðunum. Hann sá
líka um að borga reikningana frá fatabúðunum,
bæði fyrir Sheilu og Margrétu, og hann galt
auðvitað sjálfur leiguna af húsinu. Hann ákvað
hvað Sheila skyldi gera og hvert Margrét skyldi
fylgjast með henni. Margrét var ekkert nema
fylgdarkona Sheilu og það hlutverk hefði hún
unnið með gleði hefði alt *verið eins og áður.
En nú hvíldi þetta á henni eins og byrði. Hugs-
unarlaust framkvæmdi hún hlutverk þau, sem
henni vori* fengin, og jafnvel ástúðleg orð og
atlot Sheilu hafði nú lítil áhr^ á skap hennar,
sem áður hafði verið svo gott og ástúðlegt.
Því var svo varið, að auk þess að hafa mist
ást manns síns, sem hafði verið sólskin tilveru
hennar, saknaði hún Ralphs ósegjanlega mikið.
Það gerði ekkert til að hann var eins og hann
var. Hann var sonur hennar, eina barnið henn-
ar, og hann var, að heiman — langt, langt í
burtu. Oft og mörgum sinnum þegar hún kom
heirri úr fínu samkvæmunum rétt undir morg-
uninn lagði hún höfuðið á koddann í fína húsinu
sínu, sem var leigt sakir Sheilu, og grét sárara
en hún hafði nokkurur sinni grátið á æfi sinni.
Loks kom bréf frá Ralph. Það var kulda-
legt og illúðlegt án nokkurs þakklætisvottar
fyrir það sem móður hans hafði gert fyrir hann. *
“Það er í raun og veru satt”, skrifaði hann, “að
eg hefi fengið stöðu hjá Vandermores, en ekki
hugsa eg að eg verð þar lengi. Hann var mjög
kurteis eftir 'að hann hafði lesið bréf stjúpföður
míns, og veitti mér vinnu undir umsjón eins
fulltrúans síns; en eg get ekki felt mig við
staðinn né fólkið. Eigi ag segja sannleikann,
mamma, þá finst mér það hart að vera dæmdur
þannig, í útlegð, og hefðir þú sagt mér sannleik-
ann um Sheilu, á meðan tími var til, þá hefði eg
farið alt öðruvísi að. En eins og nú er komið þá
veit eg ekki hvað eg á að gera. Eg bið hamingj-
una að hjálpa mér.”
Margrét tók á móti þessu bré^j daginn, sem
Sheila var kynt fyrir drotningunni, og Margrét
las bréfið og braut það saman án þess að segja
orð, þótt Sheila horfði á hana með fallegu, gráu
augunum sínum. Sheila vissi vel að Margrét
hafði fengið bréf frá Ralph; hún þekti rithönd
hans og einnig sá hýn á póstmerkinu að bréfið
var frá Melbourne. Henni var ekki auðvelt að
skilja í þessu; en af því að svo margt kom fyrir
hana sjálfa á þessum tímum veittist henni létt
að gleyma Ralph og þeim leyndardómi, sem
hjúpaði hann.
Sama daginn, sem Pétur fór með Sheilu til
að finna Mri. Kruger, og rétt eftir að þau voru
farin að heiman, fékk Margrét annað bréf frá
syni sínum. Henni þótti vænt um að geta lesið
það ein í ró og næði. Gekk hún því inn í hið
fagra herbergi, sem henni var ætlað, reif upp
bréfið og tók að lesa hina ólæsilegu skrift son-
ar síns.
En það sem hún las fylti hana slíkri skelf-
ingu að hún stirðnaði upp. Ralph Dale ritaði
móður sinni eins og hann var vonur án þess að
hugsa um aðra en sjálfan sig.
Bréfið var^á þessa leið:
Elsku góða, bezta mamma mín!
Þú hefir altaf verið svo góð og ástúðleg
yið mig, elsku mamma, svo eg er nú líka viss
um að þú munir hjálpa mér úr þeim ógöng-
um, sem eg er nú kominn í. Eg get ekki ásak-
að þig um neitt nema það, að þú lézt mig ekki
vita um auð Sheilu. Hefði eg vitað það, hefði
eg verið alt öðruvísi gagnvart henni en eg
var, og eg hefði áreiðanlega getað náð í hana,
það er eg viss um. Ef þú gætir komið því svo
fyrir, mamma, að eg gæti fengið að koma
heim, gæti hinn óhamingjusami sonur þinn
ennþá orðið hamingjusamur. Ekki get eg sagt
þér hvernig þú ættir að fara að þessu; en það
getur þú sjálfsagt sjálf sagt þér. Og þá mun
eg leita hamingjunnar, svo framarlega sem eg
heiti Ralph Dale.
En nú sný eg mér að efninu. Eg er ennþá
hjá þessum sömu náungum og þræla þar fyrir
þrjú pund um vikuna. Þú veizt að eg hefi
verið vanur að lifa vel og get því ekki komist
af með þetta. En lengi getur þetta ekki stað-
ið. Um borð í gufuskipinu, sem eg fluttist á
hingað, hitti eg ágætis náunga; við skemtum
okkur við að leika billiards, auðvitað spiluð-
um við ekki neitt fjárhættuspil. Hann heitir
Fred Austen, og eg sagði honum frá Sheilu og
öllum hennar peningum, og álítur hann að
hann geti hjálpað mér til að ná í hana. En
til allrar óhamingju skulda eg honum á fjórða
hundrað punda, og eins og þú veizt mamma,
þá verður maður að borga skuldir, sem dreng-
skapur manns byggist á. Austen er ágætis
drengur, og hann rukkar mig ekki; en eg
skulda honum og einum tveimur öðrum, sem
hann hefir komið mér í kunningskap við, hér
um bil þúsund pund, og verður það bráðlega
að gjaldast.
Og því er það, mamma mín góð, engin
önnur leið, en að þú eða Sheila sendið mér
þessa peninga, því ef húsbændur mínir kom-
ast að þessu þá sparka þeir mér úr þjónustu
sinni á auga lifandi bili, og þá getur þú kvatt
drenginn þinn fyrir fult og alt.
En segðu ekki orð um þetta við hinn and-
styggilega stjúpa minn — en hvað eg hata
Það kvikindi — en sjáðu til þess að koma
þessu eins fimlega fyrir og síðast. Ef Sheila
er eins auðug og þú segir að hún sé, þá getur
hún líklega lánað þér þúsund pund, eða
nokkra af gimsteinunum hennar — ef þú
nærð ekki í perlurnar. Þú um það hvemig
þú kemur þessu í kring, því auðvitað kemur
þýP þessu einhvernveginn í kring og mundu
eftir að eg vonast eftir, og helzt með næstu
póstferð að fá þessi 1000 pund.
Þinn elskandi sonur,
Ralph Dale
Mrs. Bállar las bréf þetta aftur og aftur og
sat svo og huldi andlitið í höndum sér niður-
sokkin í hugsianir sínar. Hér sat hún þakin auð-
æfum og munaði, þar sem drengurinn hennar,
eina bamið hennar, stóð á barmi glötunarinnar.
Hann hafði því miður erft munaðar og eyðslu-
semi föður síns, ekki gat hann gert að því. Svo
sat hún og hugsaði þangað til vangar hennar
voru blóðrjóðir, og hin ljósbláu augu hennar
urðu dökk og ljós á mis.
Þrátt fyrir auðæfi, sem hún bjó við, átti
hún ekki grænan eyri, sem hún gat sent sínum
auma syni. Þessari vesalings móður fanst til-
veran dökk og örðug og hún byrgði andlitið í
höndum sér og grét sáran. Skyndilega heyrði
hún létt fótatak í ganginum, og svo glaðlegan
hlátur og ung stúlka kom til hennar inn í her-
bergið — unga stúlkan, sem Ralph hafði nefnt
í bréfinu.
Sheila var glöð og í hrifningu, en þegar hún
sá Mrs. Ballar lagði hún strax frá sér gimsteina
skrínið, gekk til hennar og kraup niður við hlið
hennar.
“Margrét frænka!” hrópaði hún, “þú hefir
verið að gráta. Hvað gengur að? Hefir Sjamus
komið? Æ yfir hverju grætur þú svona?”
“Sheila, þú hugsar bara um sjálfa þig,”
sagði Margrét, og í fyrsta skiftið hugsaði hún
með beiskju og hörku til ungu stúlkunnar. “Ef
þú vilt vita yfir hverju eg er að gráta, þá er það
út af honum syni mínum, en þú mátt ekki segja
honum frænda þínum frá því.”
“Ef þú vilt það ekki, þá skal eg ekki gera
það,” sagði Sheila, “en, æ, Margrét frænka,
hvers vegna hvílir þessi leyndardómur yfir
Ralph? Mér hefir aldrei þótt neitt vænt um
hann, frænka; en hann er nú alt um það sonur
þinn, og ef þú ert sorgmædd yfir því, að hann
er í burtu, því getur hann þá ekki komið heim
til þín?”
“Ef eg er sorgmædd yfir burtuveru hans!
Þú talar eins og barn, sem þú líka ert. Er hann
kanske ekki eina barnið mitt?”
Sheila hugsaði sig um augnablik. Skyldi
Sjamus falla við Ralph. Mundi fólkinu, sem
hún umgekst falla við hinn ruddalega, unga
mann? Engu að síður var hann sonur hennar
Möggu frænku, og Magga frænka var sorg-
mædd. Hún lagði handlegginn í kring um háls
frænku sinnar og Vanga sinn að vanga hennar.
“Fyrst þér líður svona illa út af Ralph, get
eg þá ekki talað við Pétur frænda og beðið hann
um að láta Ralph koma heim?”
“Það skalt þú ekki dirfast að gera,” sagði
Margrét og augu hennar leiftruðu. “Þú mátt
ekki náfna hann á nafn. Þú komst og sást mig
grátandi, og eg gat ekki annað en trúað þér
fyrir hversvegna eg er svona sorgmædd. —
Gleymdu honum ekki, Sheila. Þið voruð altat
eins og systkini; en umfram alt þá nefndu hann
aldrei á nafn við hann frænda þinn.”
Sheila hafði steingleymt hinu stóra giífi-
steinaskríni vegna tára fóstru sinnar. Hún hafði
líka gleymt Mr. Kruger.
“Eg skal aldrei nefna Ralþh, frænka mín,
fyrst þú vilt ekki að eg geri það,” sagði hún;
“en eg kenni svo í brjósti um þig, og eg man
fyrir löngu síðan var hann góður drengur við
mig og gaf mér hvitan héra og þessvegna kenni
eg svo í brjósti um hann, ef honum líður illa.
En nú verð eg víst að flýta mér og hafa fata-
skifti, því að hertogafrúin hefir boðið mér að
borða hjá sér hádegisverð í dag, eftir það eigum
við að fara og hlusta á music og svo heim til að
drekka te. Hún sagði að eg yrði að búa mig
vandlega vegna þess að þarna yrði margt fólk,
og þessvegna ætla eg að biðja Fanohette að
setja upp hárið mitt. Æ, hvað eg vildi óska að
hann O’Doyle yrði þar. Vertu sæl, elsku frænka
mín. Reyndu nú að hressa þig upp. Eg kem
áreiðanlega heim til miðdegisverðar.”
Sheila þaut út úr herberginu án þess að
muna eftir gimsteina skríninu, sem hún hafði
lagt á borðið.
Mrs. Ballar var aftur í klóm örvæntingar-
innar. Nokkru síðar heyrði hún Sheilu fara
syngjandi niður tröppumar, og strax á eftir
heyrðu hún vagninn aka með hana af stað. Hún
var alveg að verða brjáluð. Hjarta hennar barð-
ist eins og það ætlaði að sprengja brjóstið. Hugs-
unin um hina hættulegu aðstæður sonar hennar
og mismuninn á kjörum hans og Sheilu gerði
hana næstum æðisgengna. Hún var á þessu
augnabliki alein í húsinu ásamt þjónustu fólk-
inu. Það mundu líða margir klukkutímar þang-
að til maður hennar kæmi heim, svo að hún
hafði nægan tíma til að skrifa vesalingnum
honum syni sínum.
Hún átti enga peninga til að senda honum.
Maðurinn hennar borgaði alla reikningana. Og
þessa fáu skrautgripi,.sem hún átti eftir þorði
hún ekki að láta af hendi, því hún vissi að þá
mundi Pétur veita því eftirtekt. Hún gekk
fram og aftur í herberginu og neri saman hönd-
unum af örvæntingu^ ^egar hún kom auga á
gamaldags útlítandi leðurskrín, sem lá á borð-
inu. Hún hafði aldrei séð þetta fyrri. Hvað
skyldi vera í því? Haldin einkennilegri geðs-
hræringu sem hún gat ekki gert sér grein fyrir,
læsti hún að sér herberginu, dró svo stól að
borðinu, opnaði skrínið með litla lyklinum, sem
stóð í skrá þess og sá, sér til mestu furðu, hið
fagra, nýja gimsteina safn hennar Sheilu. Hvað
var þetta? Hvernig höfðu þeir komist hingað?
Sheila hafði verið öll í uppnámi, en hún hafði
ekki nefnt þetta á nafn. •
Mrs. Ballar dró andann þungt er hún horfði
á gimsteinana. Skrínið var gamalt og innrétting
þess gamaldags; en hvað steinarnir voru stórir,
hvað þeir ljómuðu, hin dásamlega töfrafögru
litbrigði þeirra létu hana standa á öndinni. Hún
lyfti þeim með gætni frá beð! þeirra, gerðum úr
rauðu flosi, og sá, að þarna var heil samstæða,
höfuðdjásn, dásamlega fagurt hálsmen og tvö
armbönd.
Hún ætlaði að leggja dýrgripina á sinn
stað, þeir voru sjálfsagt sendir S’heilu frá ein-
hverjum gimsteina sala, svo að hún gæit valið
úr þeim. Nei, umgerð þeirra var of fprn til
þess og skrínið sjálft var gamalt. Hún hrópaði
upp yfir sig af undrun þegar hún sá glitrandi
rúbínana, undir þeim .lágu ópalarnir, þessir
fögru\Steinar, sem einkun eiga að vera bornir
af þeim, sem fæddir eru í október. Því næst
komu smaragðarnir, sama skraut, sama stærð,
gagnsæir eins og grænt band og settir í gamal-
dags umgerð, og undir öllum demöntunum fann
hún kapselmynd í ramma alsettum demöntum.
Myndin gat vel verið af Sheilu sjálfri; en hún
var af móður hennar. Þama voru sömu gráu,
brosandi augun, sömu spékoppamir, munnur
inn í*lögun sem bogi ástaguðsins; en hárið var
ekki gulljarpt eins og á Sheilu, heldur svart eins
og dimmasta nótt.
Undir mynd þessari lá bréfmiði gulnaður
af elli. Á hann var ritaður listi yfir alla dem-
antana og gimsteinana í skríninu, án efa hafði
faðir Sheilu ritað þetta.
Konan, sem á þessari stund var viti sínu
fjær, vissi tæplega hvað hún var að gera. Hún
lét alla gimsteinana niður einn eftir annah eins
og þeir höfðu verið, síðast lét hún myndina á
sinn stað. Þegar hún kom að demöntunum náði
freistingin tökum á henni.
Sheilu dugði sjálfsagt eitt armband, og hitt
mundi frelsa drenginn hennar! Hún kunni lítt
að meta dýrmæta steina; en aldrei hafði hún séð
fegurri demanta en þessa. Hún-tók þá upp og
lagði þá aftur niður. Átti hún að velja höfuð-
djásnið, sem var alt of þungt og óþægilegt fyrir
ungling, eða átti hún að taka annað armband-
ið?” Hún las bréf Ralphs á ný. Það réði úrslit-
unum. Hvernig sem alt færi skyldi hann ekki
faria í hundana. Væri ekki hægt að leyna hvarfi
armbandsins, þá gat hún alt af sagt Sheilu, að
hún hefði tekið það og hvers vegna, og Sheila
mundi fyrirgefa henni.
Hún tók því annað armbandið og lagði það
í litlar öskjur, sem stóðu á skrifborðinu hennar,
lokaði hinu ferlega gimsteina skríni og bar það
upp í herbergi Sheilu, lykilinn lagði hún í lítinn
silfurkassa, sem stóð á borðinu, síðan klæddi
hún sig í gömul og fátækleg föt, fór í gamla og
dökka kápu, hljóp niður stigann og inn í setu-
stofuna sína og stakk armbandinu í vasa sinn.
Þjónustufólk er venjulega tortryggið og
veit alt um fyrirtæki húsbænda sinna. Fan-
chette hafði líka séð húsmóður sína bera skrínið
inn í herbergi Sheilu. Og þegar frúin var að
fara út kom britinn til hennar og sagði að morg-
unverðurinn væri tilbúinn. Morgunverður! —
Þegar svona stóð á fyrir henni? Hún skipaði
svo fyrir að hann skyldi geymast heitur og bíða
í hálfan tíma, síðan fór hún út. 1 þetta skiftið
var hún svo skynsöm að hún fór ekki til hinna
stóru og fínu gimsteinabúða eins og Patridge og
Martin í Bond stræti, en hélt til Sloan strætis.
Hún vissi um búð í þeirri götu, sem verzl-
aði með allskyns gamla muni. Hún gekk þar inn
og dró skyndilega upp armbandið og sýndi það
lotnum, gömlum manni, sem þar var. Hann
hafði króknef og hornspanga gleraugu. Hann
starði fyrst á hana og síðan á armbandið, sem
glitraði og tindraði.
• /“Hvað viljið þér að eg geri við þetta, frú?”
spurði hann.
“Eg ætla að selja það, eg ætla að selja það
undir eins — fyrir það, seiri eg get fengið fyrir
það, en eg verð að fá þúsund pund að minsta
kosti.”
Maðurinn, sem var Gyðingur og hét Mor-
decai, var ekki lengi að átta sig á því að dem-
antarnir, sem konan sýndi honum, voru mörg-
um sinnum þess virði. Þarna, gafst honum tæki-
færi tíl að græða stórfé, og framkoma hans varð
á svipstundu, skríðandi auðmjúk og þægileg.
“Væri eg í yðar sporum, frú mín, mundi eg
láta búa til eftirstælingu af steinunum, og setja
þá inn í umgerðina í stað demantanna. Demant-
ar þessir eru ósviknir steinar; en nú eru harðir
tímar. Eg get séð að steinar þessir koma frá
Suður-Afríku. Eg get, náðuga frú, sett eftir-
stælingu þeirra inn í armbandið, Sem er svo
lík að það þekkist ekki ,og þegar því er lokið
skal eg gefa yður þúsund pund fyrir demant-
aná.”
“Nei, eg verð að fá peningana strax í dag,”
svaraði Mrs. Ballar, “undir eins, mér ríður mjög
á að fá þá með mér.”
Gyðingurinn horfði á hana rannsóknaraug-
um. Andlit hans, sem hafði verið eitt bros, varð
nú skuggalegt og rannsakandi.
“Fyrst yður liggur svona óskaplega á pen-
ingunum get eg ekki goldið yður nema níu
hundruð pund fyrir steinana,” sagði hann. —
“Eftirstælingin kostar hundrað pund, séu þser
góðar, frú, þá eru þær dýrar.”
Mrs. Ballar hugsaði sig um augnablik. Nú
mátti engan tíma missa. Hún þurfti, hún mátti
til að fá peningana. Drengurinri hennrir þurfti
þeirra með.
“Gott! Gott!” sagði hún. “Hvenær geta
fölsku steinarnir verið komnir í armbandið?”
“Það getur alt verið tilbúið á morgun, frú
mín góð. Ef þér viljið vera svo góðar og segja
mér hvar þér eigið heima, þá skal eg senda yður
armbandið á morgun, og enginn lifandi maður
getur séð mismuninn,” sagði Gyðingurinn.
“Nei, eg get hvorki sagt yður heimilisfang
mitt né nafn,” sagði Mrs. Ballar. “Enginn í
fjölskyldu minni má vita, að eg sel þesSa steina.
Eg kem hingað á morgun á sama tíma og nú og
sæki armbandið.”
“Fyrst svo er get eg ekki borgað yður
meira en átta hundruð pund, frú.”
“En hversvegna?”
“Frú,” svaraði gamli Gyðingurinn, “þér
komið hér og viljið selja mér dýrmætgn skraut-
grip, og viljið hvorki gefa mér nafn yðar né
heimilisfang. Eg skal borga yður 800 pund,
annars kaupi eg það ekki, hvernig get eg vitað
nema þér hafið stolið þessum demöntum.”