Heimskringla - 26.03.1947, Síða 1

/Ve recommend for
foui approval our
//
LXI. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 26. MARZ 1947
BUTTER-NUT
LOAF"
CANADA BBEAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 37 144
Frank Hannibal. Mgr
NÚMER 26.
FRÉTTAYFIRLIT OG UMSAGNIR
Fjóril* menn farast í jvandanum af herðum W. P. T. B.
flugslysi á íslandi jSkömtun kjöts og sykurs, hefir
ef til vill krafist strangara eftir-
gær um kl. vi 1 Þa lits, og fleiri umisjónarmanna, en
hryiliiega slys tli að fjonr menn nokkuð annað
torust þegar Grumman-flugbat-j
ur frá Loftleiðum steyptirt i sjó-1 , Þjouustufolk verSlaga- og
mn er hann var að hefja sig til ’
, , , flest i oktober 1945, en þa naði
flugs , Buðardal. tala ^ 5>727> eftir að sk8mtu„
Fjórir menn björguðust a komst . gild;
flugbátnum. Þieir sem forust ... .........
voru Ehsabet Guðmundsdottir . - , , ,.
x ■ j i A/r folksins farið smalækkandi
fra Buðardal, Maria Guðmunds- .
,',___________________oger talið að hun mum fara ofan
dottir fra Reykjarvnk og Magnus . ,.
c- .' _ x„„' p,,',* í 4,000 31 marz, og lækka mjag
Sigurjonslson, ættaður ur Buo- ’ ... ’ ®
j i tt..' *• * hraðfara eftir þann tema. Eftir
ardal. Fjorði maðurmn var tra , , , ,
f þvi sem starf nefndarinnar
ísafirði, en ekki hafði naðst tiJ. , , . .
... minkiar vprmir ntihlutun a svkri
allra nánustu aðstandenda hans
í gærkvöld og birtist hér því
ekki nafn hans.
Þeir sem björguðust voru Guð-
rún Árnadótitr, kona læknisins
í Búðardal, Beniedikts Gaslason
frá Reykjavík, (Magnús Halldórs
son og flugmaðurinn Jóhannes
Markússon.
Flugvélin, sem var tveggja
hreyifla Grummaniflugbátur, 8
farþega, var að taka sig upp frá
Búðardal, en þegar hún var kom-
in í um 30 metra hæð hallaðist
hann á hliðina og steyptist aftur
í sjóinn og hvolfdi.
Þeim fjórum, sem af komust,
var bjargað á bát úr landi.
Að sjiálfsögðu fer fram rann-
sókn á þessu slysi og mun flug-
vélaskoðunarmaður ríkisins,
Axel Kristjánsson fara vestur i
dag.—Mbl.
Banamaðui’ Mussolini
Kommúnista flokkurinn á *t-
alíu lýsti því yfir síðastliðið
laugardagskvöld, að uppvíst
væri og sannað, hver hefði orðið
banamaður Benito Mussolinis;
væri það maður 37 ára gamall,
Walter Audisio að nafni, væri
hann bókhaldari og meðlimur
leynifélags þess, er unnið hefði
á móti fasista-stefnunni af öll-
um mætti.
Mælti flokkurinn sterklega
með því, að maður þessi yrði
sæmdur hinum hæðstu hernað-
ar^verðlaunum.
•.tiuiou,.,..... meira en $8,000, gerði það skaða
Var skýrt svo frá, að Audisio á stórum svæðum.
j Teasdale gripakvíunum,
—uu i»i»i.i*— - austur af C. N. járnbrautinni,
eg drepið Mussolini eftir skipun- ^j-ukknuðu 25 gripir, eða fór-
um yfirboðara sinna. Hefði mað- us^ . fsjakanþristingi.
i___•____«AnAlÍTmir Vnmm- ^ _•__*
ur þessi verið meðlimur komm
únilsta flokksins síðan 1931.
Audisio ætlar að lýsa aftök-
Jinni, er fór fram í Dongo, 28.,
apníl, 1945, fyrir almenningi i
l'eikhúsi í Róm nú i þessari viku.
Stríðs-verðlagsnefndin,
(W.P.T.B.) verður senni-
lega afnumin bráðlega
Mackenzie King, forsœtisráð-
herra, lýsti því yfir í neðri deild
þingsins í síðastl. viku, að Don-
ald Gordon, forseta verðlags-
eefndarinnar, yrði veitt lausn
lfrá því embætti 15 apníl n.k. I
hans stað, lýsti Mr. King yfir, að
Kennfeth W. Taylor væri skip-
'aður forseti verðlagsneifndar-
innar, en áreiðanlegar fúegnir
'herma, að eigi muni langt þess
að bíða, að þessi kerfisdeild
^tríðsmálanna muni upphafin.
Taylor er, og hefir verið um
margra ára skeið hagfræðisleg-
Ur yfirmaður fjármála-deildar-
innar. Búist er við, að bæði há-
Uiarksverð og skömtun á kjöt-
Wneti verði afnumið fyrir byrj-
Un naesta septembermánaðar.
Aifnáan kjötskömtunarinnjar
Síðan þá, hefir tala verka-
minkar, verður úthlutun á sykri
og verð á því, (sett af sykur-
verðlagsnefnd í MJontreal) falið
yfirstjórn sambandsdeildar
verzlunar og viðskiptamála.
Mr. King sagði neðrideild, að
Mr. Gordon myndi taka aftur
við sínu fyrra starfi; sem vara-
forstjóri Canada-bankans.
5 manns farast í flóðum í
Red Deer, Alta.
Red Deer áin, straumþung og
ægileg, er flæddi yfir bakka sína
á stórum svæðum síðastliðna
viku, varð 5 manns að baná,
tveimur konum og þremur börn-
um.
Fundust 4. líkin síðastliðinn
fimtudag, þegar úr vatnsflóðinu
dróg, og áin var komin í nálega
■samt lag aftur.
Konur þessar með börnin
höfðu leitað griðastaðar í litlum
kofa, aðeins 24 klukkustundum
áður en flóðið skall á honum.
Sagt er, að konurnar hafi komið
með börnin til Red Deer frá
Hay River, við lægri enda Slave-
vatnsins, og hefðu eigiramenn
þeirra ætlað að koma síðar.
Nágrannar, er bjuggu í grend
við þenraan kofa, kváðust ekki
hafa getað séð neinn eftir af
fjölskyldu þessari, þegar þeir
fóru á vettvang, eftir að þeir
heyrðu hljóð og óp, þegar kof-
inn var í sjáltfheldu, og öll bjarg-
ráð bönnuð. Þó ekki sé áætlað
að skemdir af flóðinu nemi
Aætlað er einnig að 100 fjár
hafi druknað í flóðunum. Viatnis- i
fallið, sem venjulega er lygnt og i
istraumiítið, og rennur úm mið-
part Alberta og Red Deer, 100
mílur suður frá Edmonton, á að-
al-þjóðveginum til Calgary og
Edmonton, hækkaði 14 *fet, þeg-
ar hinn þykki vetrarís brotnaði.
Stjórnarþjónar biðja
um launahækkun
Verkalaun- og kaupgjaldsá-
kvæðis-nefndinni í Ottawa, hef-
ir borist skýrsla, 36 bls. löng, er
í henni krafist launahækkunar í
öllum stjórnarþjónustu-deildum
um alt landið og var úr klerfis-
bundinni röðun að nokkru bætt
í síðustu viku á allsherjar fundi,
hér um bil 1,800 meðlima sam-
bandsins.
Beiðnin, og meðimæli með
hækkuninni mun nú koma upp
fyrir ráðuneytið, til stjórnar-
úrskurðar. Sérstakt tillit var
tekið til skrifstofustarfa og þau
liðuð sundur í 5 mismunandi
deildar, með grunnkaupi frá
$1,200 uim árið með 5 hækkun-
um, $90.00 þar til kaup-hámarki
í $3,000 og $3,600 en það skyldi
áfskaup yfir-skrifstofuþjóna.
Áætlað er, að hækkun launa,
sem í skýrslunni er beðið um, nái
til allra stjórnarþjóna í Canada,
og myndi hún kosta sambands-
stjómina eitthvað um —
$55,000,000 til $65,000,000.
Fjórmenningainir stóru
deila um rétt hinna
minni þjóða
Hinum fjórum stóm vara-
fulltrúum á ráðstefnunni í
Moskva, kom saman um það að
utanríkjaráðherra yfirráðið ætti
að heyra skoðanir og stefnur
sambandsríkja, og einnig fyr-
verandi óvinalanda viðvíkjaradi
samniragunum við Þýzkalarad,
en Rússland var því algerlega
mótfallið að leyfa miðlungs og
litlurn þjóðríkjum, þótt þau
snérust á sveif með sameinuðu
þjóðuraum, neiraa hluttöku í
samnings-gerðunum.
Spurningin um hluttöku 18
þjöða — stærri og minni, er geta
ekki kallast stórþjóðir, og er
Canada þar meðtalin, hefir vak-
ið hina rnestu sundrung og deil-
ur, síðan fundurinn hófst í
Moskva. Bretland og Bandartík-
in berjast fyrir hluttöku smærri
þjóðanna, en Rússland heldur
því fram, að slík stefna rjúfi
samniraga fjögurra stórveldanna
ií Fotsdam.
Fulltrúunum varð því ekkert
ágengt með þá tillögu frá Bnet-
um, að allar sambandsþjóðirnar
18 að tölu, hefðu óháð vald og
tillögurétt í hinum fjörum fasta-
raefradum. Bandaríkin studdu
Bretland í aðalatriðunum, en
vildu heldur að tillagan hljóðaði
■svo, allmörg þjóðríki, en ekki
18 sambandsþjóðir.
Það er haft eftir áreiðanlegum
fregnum, að Bandaríkin hafi
borið það sérstaklega fyrir
brjósti, og verið þess fýsandi, iað
Canada væri leyft að taka full-
an þátt í umræðum samning-
anna, og að George Manshall,
rlíkisritari Bandaríkjanna, muni
tala skýrt og skorinort, bæði um
þetta mál og önnur, er fyrir-
korna á ráðstefnu þessari.
Viðskifti Noregs
Samkvæmt ályktun norska
stóhþingsins, hefir utanríkja-
mála-nefnd ákveðið, að áfram-
haldandi verzlunarviðskipti
verði milli Noregs og Spánar,
undir ríkjandi stjórn Francos.
Kvað Halvarð Lange, utanrík-
ismálaráðherra, að Noregur
einn, gæti ekki vonast eftir að
greiða fram úr vandamálunum
um stjórnarfar Spánar, og að
hann ætlaði sér að taka allar
nauðSynlegar ákvarðanir til þess,
að styrkj a áhuga — og hags-
munamál Noregs, með sjálf-
sagðri hlíðsjón af akvörðunum
iþeim, er þeim tilheyrðu.
Norska utanrlíkja-raefndin
lagði áherzlu á það, að ásetning-
ur Sambandsþjóðanna, (U.N.)
12. des. slíðastliðinn, að hafa
ekkert samneyti eða viðskipti
við þann hluta Spánar, er undir
stjórn Francos er, hefti ekki
verzlunar og viðskiftafrelsi
meðlimanna á kaupsölu mála-
sviðinu.
spurningu, hvort Ganadamenn
myndu því meðmæltir, ef Eliza-
beth prinsessa trúlofaðist Phil-
ip Mountbatten, fyrverandi
Grikklands-prinsi. En hann hef-
ir nýlega afsalað sér erfðaréttin-
um til hásætis á Grikklandi og
■gerst brezkur borgari.
Svo er þó þetta skilið, sem
þetta sé aðeins málamyndar-
ráðfæring, og að nýlendurraar,
eða þau lönd, er standa í ríkja-
sambandi Breta, myndi ekki
hafa mikið um slík rraál að segja,
ef til kæmi, en í þessu máli sem
öðrum, er undir utanrikismála-
deild Bretlands heyra, yrði fyrir
siða- og hefðarsakir að ráð-
færa sig við lönd ríkjasambands-
ins.
Um Palestínu
London — Mr. Alexander, land-
varna-ráðherra, sagði neðri deild
brezka þingsiras nýlega, að
hvernig sem Sameinuðu þjóð-
irnar réðu fram úr Palesfínu
málunum, myndu setuliðs-her-
sveitirnar brezku verða þar á-
fram til þess að halda uppi lög-
um og reglu, að svo miklu leyti,
sem gerlegt væri. Sagði hann
að þar sem Bretar nú hefðu
yfirráð Palestínu, þá bæru þeir
einnig ábyrgðina. Lýsti Alex-
ander því einnig yfir, að brezk-
um hersveitum yrði haldið við,
bæði heima fyrir, og í öðrum
hlutum heimsins.
Lándhreinsun
Truman, forseti Bandaríkj-
artna, skipaði svo fyrir síðast-
liðinn laugardag, að ströng rann-
sókn skyldi fram fara í sam-
bandi við alla stjórnarþjóna,
hvar sem væri um landið, til
U
Hníginn er í hadd jarðar,>
□□
□□
□□
□□
Kristján Skarphéðinsson (Pálsson)
Tíð gerast nú hin breiðu spjót
in. Enn einusinni hefir
þöguli og sístarfandi þjónn tím-
aras vegið í brjóstfylking okkar
íslendinga hér yestra, pg skilið
eftir það skarð er tæpast verður
fyl'lt af neinum liðsmanni sem
við eigum nú á að skipa. Að vfsu
eru enn margir sem fylkja sér
undir merki þjóðmetnaðar
okkar, en afhroð er orðið svo
mikið nú á síðustu támum, ,að
jafnvel þeir sem aldrei hafa
æðrast og barist óttalaust og ó-
hikandi fram til þessa tíma,
verður ósjáifrátt að spyrja:
Hvað margt af okkar mestu og
b'estu mönnum og konum getum
við mist á val, og samt haldið
sæmd okkar og merki á lofti.
Þessi maður sem við nú erum
að kveðja, var óvenjulega vel
gefinn. Hann var skáld svo gott
að fáir hafa þar framar gengið.
Harpa haras var svo fjölstrengj-
uð að hún skilaði hverjum tóni
sem hugur hans gimtist að fram-
1þeSS ,aðlireIna þ6irra °g leiða- §erði Það á þann hátt,
að jafnvel þeir sem minst voru
þegnhollustu.
'Skipun forsetaras innifielur
sér alla þá, er um stöður sækja
í fulltrúa og framkvæmdadeild-
ir, uradantekningarlaust, en nú
eru á þeim vettvangi þeir einir
reyndir eða rannsakaðir, sem
einhver ástæða þykir til að
gruna.
Telur nýtt stríð ólíklegt
San Diego, Cal. — Mrs. Eleanor
Roosevelt lýsti því yfir í ræðu,
er hún flutti nýlega, að tal og
orðasveimur um annað stríð, út
af tilboði Bandaríkjanna að
styrkja Grikkland, væri hin
miesta firra.
Sagði hún, að fólk sem héldi
slíku fram, gerði sér ekki grein
fyrir því, að til hins þriðja al-
heimstríðs gæti ekki dregið,
nema njeð því móti, að fjöldinn
væri búinn að sætta sig við, að
alt lífrænt yrði þurkað út af
jörðinni, því það yrðu afleið-
ingar hins næsta stríðs.
Mótmæla-raddir
— •«WUU KjUUdiVUlllLUliai llllllCUi UIll, «pi7U.uv —---------
71110 létta mesta verkinu ogj er raáð $1,650 í fyrsta flokki upp
Leitað ráða til Canada
Ottawa — Haft er með fullum
sannindum eftir æðstu yfir-
mönnum utanrí'kismiála-deildar
Canada, þótt það mál sé ekki
mikið í hámælum, að George VI
konungur, hafi gegnum fulltrúa
sinn í Canada borið upp þá
Stuttbylgju útvarpshlustend-
ud í Belgrade, hafa orðið meira
en lítið undrandi yfir að heyra
hljómmikla og sterka rödd á
tungumáli Serba, er mótmælir
stranglega yfirráðum og stjórn
Titos, en heimtar konungdóm.
Þfessi ólöglega útvarpsStöð
Ihefir með vissu bækistöðvar sán-
ar innan landamæra Júguslavíu,
þar sem allar venjulegar út-
varpsstöðvar eru undir yfirráð-
um stjómarvaldanna.
Er haldið að útvarpi þessu sé
haldið úti aí þeixn, er eftir eru af
leyni samtaka-sveit Gen. Draja
Mihailovios Chetniks.
Mihailovic var, eins og kunn-
ugt er, líflátinn.
1 ljóðelskir, hlustuðu með aðdáun
og hrifningi þegar hann snart
strengi hennar. Það var eins og
alt léki þar ií höndum hans. Sjálf
sorgin grét þegar hann studdi á
þann streng. Trúarvitund og til-
beiðslu-löngun tilheyrenda hans
vaknaði af dvala þegar sá streng
ur var snortinn. Bióðurþel og
vinarhugur vöknuðu til rneðvit-
undar um að við værum öll böm
hins sama föðurs, þegar hann
hrærði hinn viðkvæma streng
bræðralags hugsjónarinnar.
Þegar hann snart streng vors og
þróunar, var sem nýgræðingur-
inn lyfti augum sínum til him-
ins í bæn um meiri þroska. Þeg-
ar ihann strauk hinn margþœtta
streng gleði og gáska, dönSuðu
hugir okkar í kring um hann,
eins og álfameyjar á íslandi
gerðu á gamlárs-kvöldum. Þeg-
ar honum fanst að hræsnin og
tvískinnungurinn ganga fram úr
hófi, átti hann til að snerta þann
strenginn sem lét yfirdrepsskap-
inn hlaupa í felur og hylja sig í
sínum eigin skugga.
Og nú er þessi tiltölulega ungi
maður horfinn af sjónarsviðinu.
Söknuðurinn út af því að hann
dó svo ungur, og að árin leyfðu
honum ekki að afkasta meim á
sviði ljóðlistarinnar, er okkar
stóra og óbætanlega sorg. Hann
hefir áneiðanlega hraígið:
“undir önn og töf
með öll sín beztu ljóð í gröf.”
Og hér á eg ekki aðeins við ó-
ortu kvæðin, heldur og líka þau
kvæði hans sem aldrei vom
prentuð og aldrei skrifuð, og þar
af leiðandi gengu iraeð honum
til grafar. íslenzka þjóðin á þar
á bak að sjá fjársjóði Sem ekki
mun verða bættur, og aldred
endurheimtur.
Kristján var fæddur á Norð-
hinn ur-Reykjum í Hálsasveit, Borg-
arfjarðar sýslu, þann fimta dag
september mánaðar 1886. Þar
dvaldi hann fyrstu æskuárin hjá
foreldrum sínum, sem vom þau
hjónin, Skarphéðinn ísleifsson
frá Signýjarstöðum og Sigur-
björg Helgadóttir frá Snóksdal.
Faðir haras dó, þegar Kristján
var aðeins sjö ára gamall, en
móðir hans dó í Selkirk, Man.
árið 1924.
Vestur um haf fluttist Kristj-
án árið 1897. Var skólaganga
hans af mjög skornum skamti,
ef til vill tveir vetur í barna-
skóla í Winnipeg. 1 þá daga urðu
a'llir, ungir og gamlir að finna
fótum aínum for-ráð, og njóta
brauðsiras í sveita síns andlits,
og varð skólagangan því aldreí
hlekkur um hjarta h^ras né heila.
En afleiðingin af þessu varð
sú, að honum opnaðist nýr heim-
ur, og þangað sótti hann ráðn-
ingu á þeim gátum sem hugur
hans bjó yfir. Hann var einn af
þessum “óskólagengnu” mönn-
um, sem þroskaði skilning sinn
við lestur þeirra bóka sem and-
legt gildi hafa, og hann kaus sér
sjálfur sem förunauta á lífsleið-
inrai, og útkoman varð sú, að
hann mun hafa verið einn hinn
fróðasti ,af þeim Islendingum
sem nú eru ofanjarðar hér
vestra, bæði hvað viðkemur ís-
lenzkum og enzkum bókment-
um.
Kristjón giftist árið 1968 eft-
irlifandi konu sinni, Ingibjörgu
Klemensdóttur Jónasson. —
Bjuggu þau frá þeim degi, þar
til leiðir skildust, — 11. febrúar,
1947 — í Selkirk, Man. Eignuð-
ust þau sex börn, eitt þeirra dó
í æsku, en hin fimm eru komin
til ful'iorðins ára, og öll mjög
iuannvænleg. Eru tvær dætur
þeirra giftar: Inez, sem um m'örg
ár hefir búið á eyjunni Mön, og
Pálína, búsett í Selkirk. Tvær
dætur eru ógiftar, AliCe og
Margrét, og einn sonur, Kristj-
án, er hann heima með móður
sinni, en dætumar tvær vinna
við skrifstofu störf hór í Winni-
peg. *
Oft minnist eg þeirra ánægju
- og stundum sorga-Stunda,
sem við áttum saman, alt frá
þeim degi er þú fyrst byrj,aðir
göngu þína í þessum heimi, en
það eru okkar einkamál, og
verða ekki rakin hér. Eg tel mig
hamingju-mann að hafa átt, þótt
eg nú hafi mist. Er eg ekki einn
um þá kend, því svo munu allir
þínir ástvinir hugsa. Samferða-
fólkið syrgir þig, og tekur undir
með Jónasi bróður þínum:
Skuggar hylja skjóinn minn,
skerðist góður fengur,
því að Selkirk svanurinn
syngur ekki lengur.
Páll S. Pálsson