Heimskringla - 23.07.1947, Page 1

We lecommend loi
your arpproval oui
"BUTTER-NUT
LOAF"
CANADA BREAD CO. LTD.
Wuuapeg Pitone 37 144
Frank Hannibal, Mgr.
We recommend foi
youi approyal our
" BUTTER-NUT
LOAF"
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgr
LXI. ÁRGANGUR
WINNIPEXj, MIÐVIKUDAGINN, 23. JÚLÍ 1947
NÚMER 42.
Þingið í Ottawa slitið
Löggj af arþinginu í Ottawa
var slitið siíðast'liðinn föstudag,
eftir 51/2 mánaðar athafnaiiíkt
starfs-tímabil.
Lauk þar með 3ja þingsetu-
tímabili þessa hins tuttugasta
þjóðþings Canada; urðu síðustu
dagar þess langir og erfiðir fyr-
ir þingmenn, þar sem að var
verið 10 klst. á dag, síðustu
dagana, og hitinn þvingandi í
höfuðbiorginni, ekki síður en
annarstaðar. Lokáþáttur hins ár-
lega starfstíma þingsins, er byrj-
aði 31. janúar, hófst í efri máls-
stofu salnum (Senate Chamíbers)
þar sem Patrick Kerwin, hæzta-
réttar-dómari, staðgengill Alex-
anders landstjóra, lýsti því yfir,
að þinginu væri slitið, og gaf
um 300 þimgsályktunar frum-
vörpum blessun sína og sam-
þykki.
Lýsti hann því yfir, að þinghlé
yrði til 26 ágúst. Er það þó að-
eins bráðabirgða dagsetning, og
talið víst að forsætisráðherraj ir 30 þjóða tóku þátt í samkepni
Maókenzie King kalli þingið! þessari.
ursetja nýgræðings-tré, og voru
lauf þess fánar hinna 55 Samein-
uðu þjóða.
Jan Bons, hollendingur, hlaut
önnur verðlaun, $1,000. Meðlim-
saman, þegar að því kemur.
.. ,. . ! Ákvæðisverð afnumið
Allmiki/lsverð yfirlýsing var
það talin, frá Hon. James A.j Fr>á Ottawa kom sú frétt síð-
MaoKinnon tillit myndi verða | astliðinn fimtudag, að verðlags- ónulegum, er eiga sér stað, og
tekið til mismunarins á samn- j nefndin hefði lýst því yfir, að hafa um langa táð átt sér stað
ingsverðinu, er væri $1.55 msel- ákvæðisverð væri numið úr gildi
irinn, og tiltölulega miklu hærra á heimatiibúnum fatnaði, vefnað
SKEYTI
frá séra Valdimar
Á mánudag (21. júlí) barst
svohljóðandi skeyti og kveðja frá
séra Valdimar Eylands, sem þá
var kominn heim til Islands:
Komum í dag.
gætar. Kveðjur.
Viðtökur á-
Eylands
alheims hveitiverðs.
ófriður í Indversku
eyjunum
Um síðustu helgi bárust þær
fréttir, að ekkj væri annað
sýnna, en til ófriðarárása drægi
með Hollendingum, og lýðveldi
Austur-Indversku eyjanna (The
Indonesian Republic) þá og þeg-
ar. Síðastliðinn mánudag hófu
svo herloftför Hollendinga árás-
ir á lýðveldis-flugstöðvarnar á
eyjunum Java og Sumatra, með
það fyrir augum, að eyðileggja
loftvarnarstöðvar og tæki — sem
getið er til að séu þó ekki nema
um 40 japanskar herflugvélar,
og margar í illu ástandi.
Seokarno, forseti lýðveldisins
á eyjunum, leitaði á náðir helztu
valdariíkja heimsins, í útvarps-
ræðu, að þau skoruðu á öryggis- 1
ráð Sameinuðu þjóðanna, að
slkera úr þessum vandamálum.
Heyrist gegnum útvarp lýð-
veldismanna, að Hollendingar
hafi vel útbúnar hersveitir, um
120,000 manns, er notar her-
tækjaleifar frá Síðasta stríði, og
hefji árásir í mörgum stöðum í
senn. Hollenzka fréttastofan
segir, að sprengjur og vélabyss-
ur séu notaðar í loftárásunum. .
Pr. H. J. Van Mook, bráða-
birgða landstjóri Hollendinga,
kallaði þessar árásir aðeins
nokkursbonar lögreglu-hirtingu.1
Árásir þessar byrjuðu eftir!
margra mánaða deilur og ósam-
lyndi yfir svokölluðum “Cheri-
bon”-samningum, en í þeim var
hinum auðugu hollenzku Aust-
ur-Ind'landseyjum lofað fullu
sjálfstæði, undir krúnu Niður-
lanidanna eins og “The United
States of Indonesia”. Svo er að
sjá, eins og þau heit hafi ekki
verið efnd, og því hefir þessi ó-
íriður byrjað, hvað lengi sem
hann stendur.
Assiniboine-flóðunum linnir
Margar vökunætur hafa þeir
átt, og margar kviða og erfið-
leika-stundir, er heimili eiga á
svæðunum milli High Bluff og
Winnipeg, en þar hefir Assini-
boine-áin flætt hættulega und-
anfarið, og gert hin mestu spell-
virki.
Síðasta herferðin gegn flóð-
Unum til þess að verja akurlönd-
in kringum Sayer’s Creek, sjö
ihílur austur af Baie St. Paul,
var háð nýlega, og herma síð-
ustu fréttir, að vatnið sem lá á
'þeim löndum, hafi fjarað um 6
Þuml.
Hefir verið hægt að grynna á
Einnig sagði hann, að hinn sí-
vaxandi viðskiftahalli við
Bandaríkin, væri farinn að vaida
hinum canadisku stjórnarvöld-
um mjög mikillar áhyggju, og
sagði, að reynt yrði framvegis
— eftir fremsta megni, að stofna
til meiri innkaupa frá löndum,
er hagkvæmara reyndist að
verzla við en kaupa minna frá
Bandaríkjunum.
------ , lista verkafólks.
það eftir skurði í ána aftur á ! 'Er þetta útkoman af breyting-
arvöru-framleiðslu og heimatil-
búnu sætindamauki, (jams og
jellies), þegar þessar vörur væru
seldar góðgerða-samtökum til
styrktar, eða á sýningum.
Bætt kjör
Vinnulýðurinn
hagnaðist allmikið nýlega við
afnám skatta; nam sú lækkun
£25,000,000. Var upphæð þess-
jari jafnað niður á kaupgjalds-
milli Gromyko, og amerlíska
vara fulltrúans, Herscher V.
Jöhnson.
Er að Mkindum eins með þessi
mál eins og um mörg önnur, er
öryggisráðið þarf að ráða fram
úr, að það lætur þau liggja í
saltin-u eins lengi og auðið er.
Próf. Halldór Gíslason látinn
Bretland L°far innflutningastefnu
þeim stöðum sem hún hefir ekki um á fjárlögum, er Hugh Dalton,
flætt. Er hinni hraustu og út-' Hkisfjórmálaráðherra Bretlands
haldsgóðu sveit bænda, þakkað |gerði fyrir nokkru síðan.
það, að hið stórkostlegasta tjón ’ Sem dæmi má nefna, að gift-
hlaust ekki af flóðum þessum, en
þeir unnu dag og nótt ásamt her-
manna-sjálfboðaliði, að því að
grafa skurði, og koma í veg fyr-
ir að nálega 25,000 ekrur af
akurlendi flæddi á Foplar Point
og Baie St. Paul landsvæðunum.
Skólagjöld læknanema
Manitoba-háskólinn hefir
hækkað kenslugjöld sín á fyrstu
fjórum árum læknanámskeiðs-
ins úr $273 upp í $375 á ári, sam-
kvæmt því, sem Mr. A. W. True-
man, forseti háskólans, lýsti yfir
Síðastliðinni viku. Á gjald-
hækkun þessi við þá, er byrja
fyrsta hiuta lækna-námskeiðsins
1947-48. Þeim er áður haifa byrj-
að, gefst kostur á að útenda nám-
skeiðið með hinu minna árs- saltinu, yrði sinnt sem fyrst.
gjaldi.
Dr. Trueman kvað þetta einu
hækkunina á kenslugjöldum há-
skólans.
Hveiti-ágóða úthlutað
Hon. J. A. MacKinnon, verzl-
unar og viðskiftaráðherra, lýsti
því nýlega yfir í neðri deild
þingsins í Ottawa, að canadiska
hveitinefndin myndi fara til
verks bráðlega, og sjá um út-
býtingu hveiti-iágóða , sam-
bvæmt hluthafa skírteinum, til
þess að hluthafar vestur-fylkj-
anna gætu notið ágóðans af sölu
hveiti uppskerunnar 1944.
Ekkert gjaldeyrishrun
Hon. D. C. Abbott, fjármála-
ráðherra lýsti því yfir í neðri
deild þingsins, síðastl. fimtudag,
að orðiómur sá, er borist hefði
út nýlega, og staðhæfingar fjár-
miálamanna um það, að cana-
diski dollarinn ætti að lækka í
gildi, væru með öllu tilhæfu-
lausar.
Kvað hann ekkert slikt hafa
komið til greina, og ekkert í þá
átt, verið orðað við stjórnina.
ur maður, sem á 2 börn og vinn-
ur fyrir $7.00, fékk aukreitis
£l-4s-8d í síðastliðinni viku.
Haupgj aldsskattur hans hafði
lækkað 2 pence, úr 2s-ld.
I %
Liggja í salti
Umræðum um deilumól Balk-
Field Marshall Jan Ohristian
Smuts, forsætisráðherra Suður-
Afríku, lýsti því yfir nýlega, að
ábvæði stjórnarinnar að leyfa
innflutning fólbs til þess að auba
íbúatölu hvítra manna í landinu,
væru einhverjar hinar viturleg-
ustu tillögur og aðgerðir, er far-
ið hefðu fram í Suður-Afrábu.
um slína daga.
Komið gæti til geina að tala
innflytjenda yrði 50,000.
Til þess að boma þessu í gegn,
þyrfti almenna atbvæðagreiðslu.
Stjórnarskærur á Tyrklandi
j>
Recep Peber, forsætisráðherra
stjórnarinnar á Tyrblandi, hefir
ans-riíbjanna frestaði öryggisráð ásabað andstöðu flöbbinn, (lýð-
Sameinuðu þjóðanna í Lake1 ræðissinna) fyrir að gera tilraun-
Success, ií síðastliðinni viku,! ir til að æsa lýðinn, og kollvarpa
þrátt fyrir aðvaranir Vestur-1 stjórninni.
valdaríkjanna um, að dráttur ái Akærur forsætisráðherrans
afgreiðslu þeirra móla, myndi! birtust í blaðinu “Ulus”, mál-
valda æsingum og uppþotum í gagni þess flokks, “People’s
Suð-austur Evrópu. ! Party” er nú er við stjórn.
Bandaríkjunum voru þó gefin; Hafa orðið , hávaðamiklar
loforð um, að hinni kröfukendu! skærur milli flokkanna, er vald-
beiðni þeirra um , að mál þessi1 ^ haía Þeim orðrómi, að stjórn-
yrðu ekki látin liggja lengi í ar-ráðuneyti Pekers, myndi
Sunnudaginn 13. júlí, lézt að
heimili sínu í Minneapolis próf.
Halldór B. Gíslason. Hann var
72 ára; hafði lengi kent van-
heilsu.
Með Halldóri er til moldar
hniginn mjög merkur maður;
eflaust einn úr hópi merkari
Vestur-íslendinga.
Hann var gáfu- og lærdóms-
maður hinn mesti “og bar þar
gott vitni þjóðinni, sem hann
var kominn af”, segir í fregninni
af láti hans í Minneota Mascot.
Við Minnesota-hóskólann í
Minneapolis var hann kennari í
30 ár og 7 ár betur í stjóm skól-
ans, því skipulagning öll lét
honum eigi síður en kenslutsarf-
ið. Kenslugreinar hans voru
mælskufræði og æfði hann um
langt skeið alla sveina frá skól-
anum er þátt tóku í kappræðum
við aðra skóla. En hann var auk
þess um langt skeið forseti þeirr-
ar deildar skólans, er um vel-
ferðarmál fylkisins annaðist (De-
partment of Community Ser-
vice). Hann stjórnaði og út-
varpsstöð háskólans í 12 ár.
Halldór var fæddur á Hauk-
stöðum í Vopnafirði 12. ágúst
1875. Vestur um haf bom hann
með foreldrum sínum árið 1879.
Tók fjölskyldan sér bólfestu í
Westerheim í grend við Minne-
ota. Mentun sina hlaut Halldór
Marshall gagnfræðaskóla, en
tók B.A. (Bachelor of Arts) stig-
ið árið 1900 við Minnesota há-
skóla, og lauk þar lögfræðisprófi
1904 (Baohelor of Laws). Auk
þess stundaði hann nám við
ibráðlega verða kollvarpað.
Vandamálin Grikklandi við-
víkjandi, vaxa svo að segja með
degi hverjum.
Bandaríkin og Bretland lögðu
að öryggisráðinu að taka Grikk-
landsmálin fyrir snemma í vik-
unni, og reyna af öllum mættij
að ráða þeim til lykta, þar sem
búast mætti við nýjum hermdar-
verkum og uppreisnum úr þeirri
átt, hvenær sem væri. Rússar
tóku málum þessum með kulda
og hæðni, og ásökuðu Grikki fyr- i
ir að gera of mikinn hávaða út
úr litlu eða engu, og utanríkja-
ráðherrann, Andrei Gromýko,
kvað Grikkland hafa verið fyrir
löngu viðbúið því, að þyrla upp
þessu moldroki, til þess að herða
á Sameinuðu þjóðunum að út-
kljá mál þeirra.
Varð þetta aðeins nýr þáttur
d framhaldsdeilum, mest pers-
Sóldílar
Risavaxnir dílar, eða blettir,
á að gizka 150,00 mílur að þver-
máli hafa nýlega sést skyggja á
sólina, og er auðveldlega hægt
að sjó þá með berum augum.
Eru þeir einhverjir hinir stærstu
er uppgötvaðir hafa verið.
Ekki eru þessir blettir taldir
merki um kaldara veður, heldur
segulmagnskenda vinda, og ó-
vejulega skær norðurljós að
næturlagi.
Hringferðalagi þessara sóldiíla
ef búist við að verði lokið í
næsta mánuði.
Beiðni um nýja stjórn
Pólland lagði beiðni fram fyr-
ir öryggisráð Sameinuðu þjóð-
anna, seint í síðatstliðinni viku,
KONUNGLEG SAMÞYKT
Verðlaun
\
Henry Eveleigh, C-anada-
manni, voru veitt fyrstu verð-
liaun $1,500 í verðlaunasamkepni
Sameinuðu þjóðanna í að draga
upp, eða gera uppdrátt að aug-
lýsingaspj aldi (pæster), fyrir
þetta ár.
Uppdráttur Mr. Eveleigh’s
aðaMkjum (chief states) Ind-
lands, Pakistan (Moslem), og
India (Hindu), sem fyrst eftir 15.
ágúst, næstkomandi — sem er
burtu þaðan fyrir' dagsetningin í frumvarpinu um
frjálsa og óháða stjórn þessa
Svo segja áreiðanlegar fregnir
frá Englandi, að allar hersveit-
ir Breta, sem hafa verið, og eru
enn á Indlandi, muni verða
komnar í
næstu jól.
Er það talið því til sönnunar
að þetta sé ekki spádómur einn,
að hans hátign konungurinn
mikla landflæmis, með 400,000,-
000 íbúa, er styðjast á þó við
ríkjasamband Breta, (The Bri-
1 Emerson School of Oratory og
við Harvard.
Auk þriggja bræðra: Valdi-
mars kaupmanns Gíslasonar og
Jóns B. Gíslason fyrv. þing-
manns í Minnesota-ríki og Árna
B. Gíslasonar dómara í New
Ulm, lifa Halldór kona hans og
fósturdóttir, Mrs. Howard Por-
ter í Bakersfield.
Próf. Halldór Gíslason skrif-
aði tvær bækur, “Effective De-
bating” og “The Art of Effec-
tive Speaking”, sem notaðar
hafa verið við kenslu í háskólum
syðra um langt skeið.
T>ó tilheyrði hann mörgum fé-
lögum, svo sem National Associ-
ation of Teachers of Speech og
var fyrsti ritari þess félags. —
Hann tilheyrði einnig deild
Minnesota háskóla af Delta Sig-
|ma Rho, bræðrafélagi er reynir
að stuðla að málfegurð og deild
er af við flesta meiri háskóla í
Bandardkjunum. Félagi Unitara
í Minnesota tilheyrði próf. Hall-
dór einnig og hinir mætu bræður
hans.
Próf. Halldór var einn af rit-
stjórum háskólablaðsins Ariel,
er nafni breytti síðar og hét þá
Minnesota Daily.
Á margt fleira mætti minnast,
er vitni ber hæfileikum hins
látna. En hann var einnig góður
maður og vinsæll. Hann naut
trausts og vináttu allra er hon-
um kyntust, Og um hug hans til
æskustöðvanna í Westerheim
ber það vott, að hann kaus sér
þar að hvíla í litlum grafreit á
landareign föður hans, er einnig
var þar jarðsettur.
að ný sambandsstjórn (coalition
government) yrði myndað á
Grikklandi, í sambandi við að-
gerðir Sameinuðu þjóðanna með
að hreinsa landið af öllum út-
lendum hersveitum og herráð-
gjöfum. Kröfur Póllands voru
lagðar fram í því skyni að koma
í veg fyrir stefnu og tillögu vest-
lægu valdaníkjanna; að Sam.
þjóð., skipuðu landamæra-gæzlu
milli Grikklands og kommúnista
stjórnanna í Jugósalvíu, Albandu
og Búlgaráu.
ÚR ÖLLUM ÁTTUM
samþykti og innsgilaði frelsis-i tish CJomimonwealth)
flóðvatninu, með því að leiða sýndi 2 hendur, er voru að gróð-
skrá Indlands við hátíðlega at-
höfn, er fór fram i öldungaráð-
inu saðastliðinn föstudag.
'Búist er við að brezku her-
Athöfnin stóð yfir 15 mínútur,
og aðeins 4 orð voru mælt fram
— “Le roy le veult” (the King
wishes it) — (Normandy tungu-
sveitirnar muni byrja að hafa^ mál). Þessi fjögur orð veittu
sig á burtu úr hinum tveimur Indlandi fult frelsi.
Fyrir Bandaríkjaþingi liggur
frumvarp, er fer fram á að 400,-
000 atvinnu- og heimilislausum
mönnum frá Evrópu, sé leýft að
flytja inn í landið. Er vel spáð
fyrir frumvarpinu þó nokkrir
þingmanna, óttist að þetta geti
skapað “annarlegan hugsunar-
hátt” I Bandaríkjunum!
•
Tekjur bænda hækka stöðugt
í Bandaríkjunum. Námu þær
ytfir júnlí mánuð á þessu ári $11,-
600,000,000. Er oft á skýnslur
frá Akuryrkju deildinni bent því
til sönnunar, hve bændur komist
vel af. Þingmenn úr landbúnað-
arfylkjum þykir þetta ekki
greiða fyrir þeim málum, sem
þeir hafi að flytja á þingi og
krefjast þess, að Akuryrkju-
deildin taki fram í skýrslunum
hér eftir, að þetta séu heildar
— en ekki hreinar tekjur
bænda.
•
Að tala illa um Evu Peron,
forestafrú Argentínu, er nú
glæpur þar d landi. Eins og
kunnugt er, hefir forsetafrúin
verið í heimsókn á Spáni hjá
Franco forseta. Geðjaðist sum-
um Evrópu þjóðunum mjög illa
að þessu. Frú Peron er fræg
leikkona og mjög áhrifamikil. I
Argentínu er og sumum illa við
þessa heimsókn hennar. Á þingi
Argentínu bar einn þingmanna
upp frumvarp, er fram á það fór,
að banna allar sýningar er að
fylgisöflum æðri embættis-
manna lúta og frúa þeirra. Skoð-
aði Peron forseti þetta sem
móðgun, og flutningsmaður
frumvarpsins hefir nú þegar orð-
ið að heyjya einvági út af frum-
varpinu. Er sagt að til mála
komi, að reka alla neðri deildar
þingmenn, er í andstöðu eru við
stjórnina með haustinu, en þeir
eru einn þriðji þingliðsins.
•
Á republikana fulltrúum frá
Californíu á Bandaríkjaþinginu
liggur betur en nokkrum öðrum.
Ástæðan er sú, að d ríkinu er
demókrata flokkurinn klofinn í
fylgismenn Trumans og Wallace
og það tryggir republikum þar
sigurinn.
•
Júgóslavúa hefir verið að ná í
vélfræðinga frá Þýzkalandi,
enkum þá, er sérfræðingar eru
í að gera hervarnir. Eru nokkrir
nú þegar starfandi í Fiume. Þeir
hafa gott kaup og viðurværi,
sem mestmegnis kvað vera af
matarforða þeim, er U.N.R.R.A.
útvegaði frá Sameinuðu þjóðun-
um og margt frá Bandaríkjun-
um. ,
Jóhannes Einarsson frá Cal-
der, Sask., kom til bæjarins fyr-
ir helgina. Hann er að leita sér
lækninga við augnveiki og mun
dvelja hér um tíma.
* * *
Vlíglundur Vigfússon frá
Gimli, var í bænum sáðast liðinn
mánudag, að sjá gamla kunn-
ingja.