Heimskringla - 07.01.1948, Side 7

WINNIPEG, 7. JANÚAR 1948
HEIMSKRINGLA
7. SÍÐA
FIMTÍU ÁRA AFMÆLI
LEIKFÉLAGS REYKJA-
YÍKUR
Eftir próf., Richard Beck
Leikfélag Reykjavíkur átti
fimmtíu ár afmæli í byrjun þessa
árs, því að það var stofnað 11.
janúar 1897, en hóf þó eigi fyrstu
leiksýningar sínar fyrr en 18.
des. sama ár, eða fyrir réttum
50 árum í þessum mánuði. Var
hinna merku tímamóta í sögu
félagsins minnst með veglegum
hátíðahöldum ,eins og verðugt
var, þar sem í hlut átti jafn ágæt
og mikilvæg menningarstofnun
og félagið hefir reynst á hálfrar
aldar starfstíð sinni-
1 tilefni af afmælinu kom
einnig út myndarlegt og vandað
minningarrit, Leikfélag Reykja-
Víkur 50 ára (H. F. Leiftur, —
.Reykjavík, 1947, 300 bls.), og
höfðu þrír fyrrverandi formenn
félagsins, þeir Valur Gíslason,
Lárus Sigurbjömsson og Har-
aldur Björnsson, annast útgáf-
una af hálfu félagsins.
Minningarritið hefst á einkar
hlýlegri og skemmtilegri kveðju
til félagsins frá forseta íslands,
herra Sveini Björnssyni, sem
kemst meðal annars að orði á
þessa leið:
“Ef við fáum ekki hæfilegan
skammt af fjörefnum líður okk-
ur illa eða veslumst alveg upp.
Eg held að þetta femt: gaman,
alvara, áhugi og ósérplægni hafi
verið, og sé enn, A, B, C, og D
vitamán Leikfélagsins. Stundum
mun skammturinn hafa verið of
lítill af sumum þeirra, stundum
of mikill, eins og gerist og geng-
ur í daglegu lífi okkar; en oft
hæfilegur.
í>essvegna gleðjumst við með
afmælisbarninu á þessu 50 ára
afmæli yfir því, hve heilsa þess
er góð.”
Þá fylgja minningar nokk-
urra elzsu leikaranna, sem enn
eru ofan moldar, og voru árum
saman meginstoðir í leikstarf-
seminni, þeirra Friðfinns Guð-
jónssonar, Guðrúnar Indriða-
dóttur, Helga Helgasonar og
Eufemíu Waage. Varpa frásagn-
ir þeirra allra margvíslegu ljósi
á sögu félagsins og þróunarfer-
il, og bregða upp glöggum mynd
um af mörgum þeim mönnum
og konum, sem drýgstan þátt
áttu í stofnun þess og framgangi
framan af árum.
Síðan koma ávörp og kveðjur
frá fjölmörgum mönnum og
konum, meðal annars ýmsum
kunnustu rithöfundum og
menntamönnum þjóðarinnar, og
ber þar allt að einum brunni,,
því að þar er alstaðar efst á
baugi þakklæti í gerð félagsins
fyrir menningarstarf þess, og að-
dáun á því, hve miklu það hefir
fengið áorkað í þágu leiklistar-
innar, þrátt fyrir andvígar að-
stæður. Kveðjur þessar bregða
einnig burtu á ýmsar hliðar
hinnar menningarlegu starfsemi
félagsins, t. d. ávarp dr. Stein-
gríms J. Þorsteinssonar, er
fjallar um áhrif þess á vöxt og
viðgang íslenzkrar leikritagerð-
ar.
Þriðji flokkur ritsins eru sögu
þættir, sem mikið er á að græða,
en þeir eru þessir: “Leiklist og
leikarar, þættir úr listasögu
Reykjavíkur” eftir Vilhjálm Þ.
Gíslason skólastjóra, all ítarlegt
og skipulegt yfirlit; “Erlendir
gestir” eftir Brynjólf Jóhannes-
son, núverandi formann félags-
ins, og “Leikhúsið Iðnó”, eftir
Felix Guðmundsson.
INNKÖLLUNARMENN HEIMSKRINGLU
A ÍSLANDl
Reykjavík_______JBjöm Guðmundsson, Holtsgata 9
1 CANADA
Amaranth, Man.
Árnes, Man._
Mrs. Marg. Kjartansson
Sumarliði J. Kardal, Hnausa, Man.
Árborg, Man.----------------------------G. O. Einarsson
Baldur, Man.................................O. Anderson
Belmont, Man................................G. J. Oleson
Bredenbury, Sask___Halldór B. Johnson, Churchbridge, Sask.
Churchbridge, Sask___________________Halldór B. Johnson
Cypress River, Man.....
Dafoe, Sas'k-
--------------Guðm. Sveinsson
—O. O. Magnússon, Wynyard, Sask.
Elfros, Sask-----------------Mrs. J. H. Goodmundson
Eriksdale, Man--------------------------..ólafur Hallsson
Fishing Lake, Sask____________Rósin. Arnason, Leslie, Sask.
Flin Flon, Man------------------------Magnús Magnússon
Foam Lake, Sask--------------Rósm. .Ámason, Leslie, Sask.
Gimli, Man................................_K. Kjernested
Geysir, Man______________:_______________G. B. Jóhannson
Glenboro, Man...............................G. J. Oleson
Hayland, Man............................Sig. E. Helgason
Hecla, Man...........................Jóhann K. Johnson
Hnausa, Man..........................-...Gestur S. Vidal
Innisfail, Alta________Ófeigur Siigurðsson, Red Deer, Alta.
Kandahar, Sask___________O. O. Magnússon, Wynyard, Sask.
Keewatin, Ont..........................Bjarni Sveinsson
Langruth, Man____________________________Böðvar Jónsson
Leslie, Sask...........................Th. Guðmundsson
Lundar, Man..................................D. J. Lánda)
Markerville, Alta______Ófeigur Sigurðsscn, Red Deer, Alta.
Morden, Man___________________________Thorst. J. Gísiason
Mozart, Sask-----------------------------Thor Ásgeirsson
Narrows, Man__________________S. Sigfússon, Oakview, Man.
Oak Point, Man.........................Mrs. L. S. Taylor
Oakview, Man................................S. Sigfússon
Otto, Man!________________Hjörtur Josephson, Lundar, Man.
Piney, Man._................................B. V. Eyford
Red Deer, Alta........................Ófeigur Sigurðsson
Riverton, Man__________________________Einar A. Johnson
Reykjavík, Man------------------------_ _Ingim. Ólafsson
Selkirk, Man_________________________Mrs. J. E. Erickson
Silver Bay, Man...........................Hallur Hallson
Steep Rock, Man________________—.......-....Fred Snædal
Stony Hill, Man__________.Hjörtur Josephson, Lundar, Man.
Swan River, Man.,____________________Chris Guðmundsson
Tantallon, Sask.....................v...Árni S. Árnason
Thornhill, Man___________Thorst. J. Gíslason, Morden, Man.
Víðir, Man___________________Aug. Einarsson, Árborg, Man.
Vancouver, B. C-
Wapah, Man._
Mrs. Anna Harvey, 4370 Quebec St.
-Ingim. Ólafsson, Reykjavík, Man.
Winnipeg____S. S. Anderson, 800 Lipton St. Winnipeg, Man.
Winnipegosis, Man..........................S. OlLver
Wynyard, Sask...........,............Ö. O. Magnússon
í BANDARIKJUNUM
Bjöm Stevenson, Akra P.O., N. D.
E. J. Breiðfjörð, Upham, N. D.
Akra, N. D__________
Bantry, N. Dak______
Bellingham, Wash___Mrs. Jolhn W. Johnson, 2717 Kulshan St.
Blaine, Wash.......................Magnús Thordarson
Cavalier, N. D_________Bjöm Stevenson, Akra P.O., N. D.
Crystal, N. D.________C. Indriðason, Mountain P.O., N. D.
Edinburg, N. D________C. Indriðason, Mountain P.O., N. D.
Gardar, N. D__________C. Indriðason, Mountain P.O., N. D.
Grafton, N. D_________C. Indriðason, Mountain P.O., N. D.
Hallson, N. D___________Björn Stevenson, Akra P.O., N. D.
Hensel, N. D___________C. Indriðason, Mountain P.O., N. D.
Ivanhoe, Minn________Miss C. V. Dalmann, Minneota, Minn.
Milton, N. Dak.............................S. Goodman
Minneota, Minn......................Miss C. V. Dalmann
Mountain, N. D________C. Indriðason, Mountain P.O., N. D.
National City, Calif......John S. Laxdal, 736 E. 24th St.
Point Roberts, Wash.......................Ásta Norman
Seattle, 7 Wash_______J. J. Middal, 6522 Dibble Ave., N.W.
Upham, N. Dak----------------------------E. J. Breiðf jörð
The Viking Press Ltd.
Winnipeg, Manitoba
Þá fylgja mjög fróðlegar skrár,
um starf félagsins, og er þeirra
merkust skráin yfir leikrit og
leikendur félagsins frá byrjun,
eftir Lárus Sigurbjömsson rit-j
höfund. Auk þess eru skrár yfir
formenn félagsins, leiðbeinend-j
ur við sjónleiki þess, hlutverka-j
fjölda nokkurra helztu leikenda,^
höfundatal og leikritaskrá^
Minningarritið er prýtt fjölda
mörgum myndum af léikurum
félagsins fyrr og síðar ,og af
helztu leikritaskáldum vorum1
enda komu sum þeirra, eins og
Indriði Einarsson og Einar H.
Kvaran, þar mjög mikið við
sögu. Var og Indriði sá maður-
inn, sem mest og bezt barðist
fyrir hugmyndinni um Þjóð-
leikhús á íslandi, og má það vera
öllum Islendingum óblandið
fagnaðarefni, að sá djarfi
draumur er nú að rætast, en þá
fyrst á íslenzk leiklist við sæm-
andi kjör að búa.
Nokkura hugmynd um það,
h\je umfangsmikið starf Leikfé-
lagsins er orðið fá menn af þess-
um ummælum Vilhjálms skóla-
stjóra í fyrrnefndri yfirlitsgrein
hans:
“Þannig hefur Leikfélagið í 50
ár flutt íslenzk og erlend leik-
rit svo að segja jöfnum hönd-
um. Það hefir alls flutt 205 leik-
rit fram að síðustu áramótum.
Af þeim hafa 36 verið íslenzk,
eftir 19 höfunda, og þau hafa
verið flutt 777 sinnum. Oftast
hefir “Nýársnóttin” verið flutt,
91 sinni, þá “FjallaÆyvindur”
82 sinnum, “Lénharður fógeti”
67 sinnum, “Gullna hliðið” 66
sinnum, “Maður og kona” 53
sinnum. Þetta er í raun og veru
mikil og gleðileg frjósemi í ís-
lenzkri leikritagerð og leik-
skáldskap. Það hefir verið eittj
af hlutverkum Leikfélagsins að
efla íslenzkan leiksbáldskap.
Hinn þátturinn í hlutverki þess
er sá að kynna erlend leikrit.
Flest erlendu leikritin eru ensk;
þá dönsk, þá þýzk, norsk og
frönsk. Sænsk leikrit hafa ver-
ið mun færri, og fáein frá öðrum
þjóðum, rússnesk, spænsk, tékk-
nesk, ítölsk, ungversk, finnsk,
færeyisk, amerísk, eitt eða tvö
af hverju. Ef öll norræn leikrit,
önnur en íslenzk, eru talin sam-
an, eru þau þó hæst. Sýningarj
hafa alls verið 2,623, fram að
árslokum 1946”.
Er það víðtæka listar- og
menningarstarí þeim mun að-
dáunarverðara, þegar í minni er
borið, að leikendurnir hafa haft
leiklistina í hjaverkum frá tíma-
frekum önnum dagsins, og með
fórnfýsi sinni sýnt í verki djúp-
stæða ást á þeirri list og menn-
ingargildi hennar. Er það hverju
orði sannara, sem Sigurður
Grímsson rithöfundur segir um
fálagið í afmælsgrein sinni:
“Saga Leikfélags Reykjavákur
er fyrir margra hluta sakir mjög
athyglisverð. Hún greinir frá
því hversu örfáir menn í baráttu
við fjárskort og skilningsleysi
samtíðarinnar fá, með þraut-
seigju og óbugandi áhuga, borg-
ið þýðingarmiklu menningar-
máli og borið það fram til glæsi-
legs sigurs að lokum. En um leið
er saga félagsins snar þáttur í
menningarsögu Reykjavíkur og
enda allrar þjóðarinnar um
hálfrar aldar skeið. (Mbl.)-
Hins ber eigi síður að minnast |
með aðdáun og þökk, í sambandi
við 50 ára afmæli félagsins, að í
hópi þeirra íslenzku áhugaleik-
ara, sem þar hafa verið að verki,
hefir verið og er margt hæfi-
leikamanna og kvenna á leik-
sviðinu, sem sómt hefðu sér á-
gætlega í þeirri mennt með
stærri þjóðum.
“Stofnun Leikfélags Reykja,-
víkur 1897 var í raun og veru
stórmerkur og mikilsverður við-
burður í frelsisbaráttu þjóðar-
innar”, segir dr. Alexander Jó-
hannesson prófessor réttilega í
kveðju sinni til félagsins. Ann-
ars er þeim skerf, sem félagið
hefir lagt til menningar þjóðar-
innar vel lýst í niðurlagsorðun-
um úr kveðju Sveins Sigurðsson
ar ritstjóra:
‘■‘Leikfélag Reykjavíkur hef-
ur í hálfa öld flutt íslenzkum
leikhúsgestum mörg ágæt verk
úr leikbókmenntum erlendra
þjóða. Það hefur oft á liðnum
árum borið blik af nýjum degi
erlendrar listar inn í hugi okkar
og gert okkur glatt og létt í geði.
Fyrir allt þetta erum við þakk-
lát. En þakklátastur er eg því |
fyrir túlkun þess á íslenzkri
þjóðarsál eins og hún birtist í
þvá bezta, sem til er í íslenzkri
leikritagerð. Og mætti eg láta í
ljósi eina ósk, um leið og eg árna
félaginu gengis og góðra heilla
á hálfrar aldrar afmæli þess, þá
er hún sú, að það megi ætið
halda áfram að bera blik af nýj-
um degi íslenzkrar listar inn í
hugi og hjörtu leikhúsgesta j
sinna — og allra landsins
bama.”
Undir þá ósk vill sá, er þetta
ritar, taka af heilum huga, jafn-
framt því og hann þakkar félag-
inu margar ánægjustundir á
skólaárum hans í Reykjavík, ogj
þann sóma, sem það sýndi hon-
um með því að bjóða honum á
hinar ágætu sýningar sínar lýð-
veldishátíðar-sumarið 1944, að
ógleymdri þeirri vinsemd nú-
verandi formanns félagsins, að
senda honum hið prýðilega
Minningarrit þess.
Þykir mér svo fara vel á því
að ljúka þessari umsögn með
eftirfarandi erindi úhí hinu
snjalla afmæliskvæði Tómasar
skálds Guðmundssonar til Leik-
félagsins “Ávarpi Thaliu”, en
iþar lætur hann, eins og heiti
kvæðisins bendir til, leiklistar-
gyðjuna ávarpa íslenzka tilheyr-
endur sína:.
“Og nú er ættjörð yðar sterk
og frjáls.
Til afreksverka djarfir hugir
mætast.
Og gamlir draumar lista, ljóðs
og máls,
í landi nýrrar æsku munu ,
rætast.
Því þeim, sem vilja best og
hugsa hæst,
í hennar ríki er stærstur
frami búinn-
Það stendur hjarta haming-
unnar næst,
hið heiða göfgi, drenglyndið
og trúin.
Og, unga þjóð, fyrst svo er
sköpum skipt,
hví skal ei senn það ævintýri
gerast
að orð, sem fái öllum heimi
lyft
til æðri tignar, megi héðan
berast?”
Þessi saga varð til á meðan
Winston Churehill og Roosevelt
biðu komu de Gaulle á Casa-
blanca ráðstefnunni. De Gaulle
hafði látið ganga mjög á eftir sér
líkt og sumar konur gera. Dag-
inn áður en hann kom á ráð-
stefnuna á Roosevelt forseti að
hafa sagt við Churchill: “Mér erj
sagt, Winston, að þessi náungi,
De Gaulle, líti á sig sem nokk-
urs konar Jeanne d’Arc. Er það
satt?”
“Já,” svaraði Churehill. “Og
það versta er, að biskupar mínir
vilja ekki brenna hann.”
Professional and Business
- Directory
Omci Paon
94 762
Rs*. Pbohk
72 409
Dr. L. A. Sigurdson
528 MEDICAL ARTS BLDG.
Office hours
by appointment
Dr. S. J. Jóhannesson
STE. 7 VINBORG APTS.
594 Agnes St.
Talsimi 87 493
Vlðtalstíml U. 3—5 e.h.
J. J. Swanson & Co. Ltd.
RKALTORS
Rental, Iruurance and. Finandal
Agentt
Simi 97 538
303 AVENTJE BLDG.—Wlnnjpeg
THE WATCH SHOP
CARL K. THORLAKSON
Diamond and Weddlng Rlngs
Agent tar Bulcrva Watches
Marriaoa Licentet Istued
699 8AKGENT AVE
H. HALDORSON
BUILDER
23 Music and Arts Studios
Broadway and Carlton
Phone 93 055
Winnipeg, Canada
CANADIAN FISH
PRODUCERS, LTD.
J. H. Page, Managing Director
Wholecale Distributore of
Frech and Frozen Flsh
311 CHAMBERS ST.
Office Phone 26 328
Res. Phone 73 917
ÁSGEIRSON’S PAINTS,
WALL PAPER AND
HARDWARE
698 SARGENT AVENUE
Winnipeg, Man.
Telephone 34 322
THE
BUSINESS CLINIC
specialize in aiding the smaller
business man to keep adequate
records and prepare Income
Tax Returns.
ANNA LARUSSON
508 Mclntyre Blk. Ph. 97 130
O. K. HANSSON
Plumbing & Heating
CO. LTD.
Por Your Comfort and
Convenience,
We can supply an Oil Burner
for Your Home
Phone 72 051 163 Sherbiook St.
Frá vini
PRINCESS
MESSENGER SERVICE
Við flytjum kistur og töskur,
búsgögn úr smœrri íbúðum
og húsmuni aí öllu tœi.
58 ALBERT ST. — WINNIPEG
Simi 25 888
C. A. Johnson, Mgr.
WINDATT COAL
Co. Limited
Established 1898
307 SMITH STREET
Office Phone 97 404
Yard Phone 28 745
DR. A. V. JOHNSON
DKNTIST
Oífice 97 932
Bldg.
Res. 202 398
andrews, andrews
thorvaldson &
eggertson
Lögirœðingax
Bank of Nova Scotia Bldg.
Portage og Garry St.
Sími 98 291
DRS. H. R. and H. W.
TWEED
Tannlœknar
TOROfng^g. TRUSTS
Cor. Portage Ave. og Smith St.
PHONE 96 952
WINNIPEG
H. J. PALMASON & Co.
Chartered Accountants
506 Coniederation Life Bldg.
TELEPHONE 94 686
Rovatzos Floral Shop
ÍS3 Notre Dame Ave., Phone 27 999
Fresh Cut Plowers Dally
Pkunts ln Seaaon
We speclallze in Weddlng & Concert
Bouquete áe Puneral Destgns
Icetandic tpoken
A. S. BARDAL
•ehir Ukklstur og annast um útfar-
tr. Allur útbúnaSur sá bestl.
Knnfremur eelur hann allskonar
minnisvarSa og legsteina.
•43 8HKRBROOKB 8T.
Phons 27 324 Winnipeg
Union Loan & Investment
COMPANY
RentaL Insurance and Financial
Agents
Simi 95 061
510 Toronto General Trusts Bldg.
GUNDRY-PYMORE Ltd.
British Quality - Fish Netting
60 Victoria St.. Winnipeg, Man.
Phone 98 211
Manager: T. R. THORVALDSON
Your Patronage Will Be
Appreciated
Halldór Sigurðsson
Contractor <S Rullder
★
Ste. 36 Brantíord Apts.
550 Ellice Ave., Winnipeg
Sími 33 038
FINKLEMAN
OPTOMETRISTS
and
OPTICIANS
KENSINGTON BLDG.,
275 Portage Are. Wmnlper
PHONE 93 942
DR. CHARLES R. OKE
TANNLÆKNIR
404 Toronto Gen. Trust Bldg.
283 Portage Ave., Winnlpeg
Phone 94 906
]JÖRNSON5
/.n m Kiiii a atm ef.
(ÖÖKSfÖREI
YÆyj 1
702 Sargent Ave„ Wlnnipeg, Man.