Heimskringla - 23.06.1948, Qupperneq 3

WINNIPEG, 23. JÚNÍ 1948
HEIMSKRINGLA
3. SÍÐA
einnig og fyrst og fremst til þess
að vinna það verk vel og vand-
lega af hendi, sem guð hefur trú-
að honum fyrir, hefir fullan rétt
til að meta starf sitt sem guðs
þjónustu.
Maður lifir aldrei einn í guðs-
ríki. í heiða dalnum fagra myndi
engin dvelja ánægður til lengd-
ar nema hann bygðist mönnum.
hversu fagur sem hann er. Þar
kemur til greina guðsríkis hug-
sjón Krists. Það meinar í raun og
veru kærleiks samfélag kristinna
manna. Við njótum einskis til
lengdar nema með því að gefa
öðrum hlutdeild í því sem við
eigum. Maurapukinn er í raun
og veru brjálaður maður hafi
hann ekkert takmark með aiirum
sínum nema safna peningum. —
Það er ekki auðið að hugsa sér
öllu snauðara líf en þess manns.
Öðru máli er að gegna ef hann
safnar auði til þess að fjölskyldu
hans megi vel vegna. Reynslan
hefur nú sýnt, að peningar verða
stundum fjölskyldu hans frem-
ur til glötunar en gæfu, en alt
um það getur hann safnað auði í
þeim tilgangi að efla hagsæld
sinna. Svo er það líka með þá er
auka auð sinn til þess að styrkja
eitthvert þarflegt fyrirtæki. —
Sama gegnir um gleðina, hún
hjaðnar fljótt hjá þeim er vilja
hennar í einrúmi njóta. Þá fyrst
er maður virkilega glaður þegar
hann gleðst með glöðum. Eins er
því nú farið með þá er eiga ein-
hverja hugsjón. Geti hann ekki
um það rætt við vini sína, verð-
ur tómhljóð í hans eigin sál og
hugsjónin eyðist og gleymist.
Sjáir þú eitthvað fallegt eða les-
ir þú góða bók, verður gleði þín
tvöföld ef þú getur um það rætt
við þá sem skilja og kunna að
meta andleg verðmæti.
Við erum sköpuð hvert öðru til
ánægju og styrktar. Við æfum
okkur í göfugmensku í mannlegu
samfélagi. Þess vegna er okkur
þarflegt að stuðla að uppbygg-
ingu góðs og heilbrigðs samfé-
lags. Það er afar ervitt og flest-
um um megn að vera góður krist-
inn maður í vondum og siðspill-
andi félagsskap. Til þess þarfj
sjálfstæði og manndóm meiri en
fjöldanum er gefið. En með sam-
hjálp góðra manna og göfugra, j
getur þetta tekist. Til þess ættu|
söfnuðir Krists að vera að hinum)
veika og hrösula bróður eða syst-|
ir veitist hjálp, til að þroskast tili
þegnaskapar í guðsríki. Sumirj
heimspekingar, svo sem Plato og
fleiri, álitu að hreinn og óeigin-
gjarn vinskapur gefi hina æðstu
gleði og sé hið ágætasta þroska
meðal til mannlegrar fullkomn-J
unar. Víst er um það, að við mun-
um sjálfsagt flest eftir sólskins
blettunum á lífssins leiðum, þeg-
ar vrð sátum þar sem óspiltir
unglingar og geðiglaðir og lásum
hlýhug og hjartans yl úr glamp-
andi vinar augum. Sönn vinátta
getur aðeins þrifist meðal guðs-
barna og þar sem slíkur vinskap-
Ur nýtur sín, þar er guðsríki.
Aðeins sannkristinn maður get-!
ur verið öðrum einlægur vinur. j
“Þar sem góður maður gengur,
þar eru guðsvegir,” segir Björn-
stjærne. Þar sem góðir menn sam-
an dvelja, þar er guðsríki.
Að þessu getur og ætti sú
kirkja að vinna sem boðar guð
hærleikans í öllu og öllum. Ún-
itara kirkjan og hinar frjáls-!
lyndu trúarskoðanir hafa afrek-
að miklu með því að úthýsa and-
skotanum. Hún á stærra verk
íyrir hendi með því að innleiða1
guð ekki einungis inn í kirkj-
urnar, heldur einnig og einkum
iun í mannlífið alt.
Þá og einungis þá, getur þrosk-
ast hin sigrandi trú, því ef guð
er með oss hver megnar þá að
Veita mótstöðu, hvað verður þá
úr öllum erviðleikunum? Þetta1
er hin eina trú, sem getur í ver-
unni veitt okkur huggun og hjá-
st°ð í lífsins abráttu. Alt annað
Setur brugðist okkur. Vinir
bregðast, mannvitið verður aðj
^lónsku, sem skapar ófrið og
eyðileggingu. Það sem mennirn-
Minni
HINNA ÍSLENZKU LANDNEMA í NÝJA ÍSLANDI
Flutt að Hnausum 19. júní 1948
Eftir Lárus B. Nordal
Stigu á land við lágar strendur
Lúnir menn úr ferðasennu;
Hönd var létt af fjárhlut fluttum,
Fátt af gæðum um að ræða;
Bæði von í brjósti’ og kvíði
Blandað trega margvíslegum,
Þó i svip var þeirra grópað
Þrek, er feykir erfiðleikum.
Við þeim blasti fold í frosti,
Fölvir skógar athygð drógu;
Sjón var næm í nýjum heimi,
Náttúran þar ríkti máttug
Ósnert böndum rhanna munda,
Mörkuð dráttum nýrra hátta;
Byrgði húmið hauður, rúmið; —
Haustnótt köld var sigruð eldi.
Við þann eld á foldar-feldi —
Fyrsta kvöld í lágum tjöldum —
Strengdi heitin hugprúð sveitin:
Hvergi víkja, aldrei svíkja
Það, sem bezt var þeirra’ í nesti:
Þjóðar-arf frá feðrum djörfum,
Hetju-lund og heilar mundir,
Hreysti-orð um lög og storðu.
Strengdi heitin hugprúð sveitin:
Að höggva brautir gegnum þrautir,
Þó að leiðin lægi um neyðar—
Langadal og sárar kvalir,
Hika ei, að hinsta degi
Halda fram, þó virtist ramir
Erfiðleika ygli-reykir,
Æfa dáð í verki og ráðum.
Efndi heitin hugprúð sveitin,
Hart þó stríðið væri tíðum,
Margkyns neyð og máttar-eyðing
Mæli fyltist, bjargráð spiltust,
Þegar bólan byrgði sólu
Blýi þyngra sorgar-skýi,
Lagði að velli æsku og elli, —
Aldrei nóttin dimmri þótti.
Efndi heitin hugprúð sveitin:
Hæga vöggu niðjum bygði,
Kynslóð nýrri kosti stærri
Keypti — en þá, er fyrir lágu, —
Ruddi vegi, bygði bæi,
Bjó í hendur nánum frændum,
Gaf í sjóð, er girnist þjóðin,
Greiddi skyldur framtíð huldri.
Tímarit Þjóðræknisfélagsins
Eftir Snæbjörn Jónsson bóksala
Það er sjaldan vel séð að einn
maður þrástagist á sama efninu.
líg hefi á undanförnum árum
bæði í þessu blaði og á öðrum
stöðum, átalið það, hve alger-
lega það er látið undir höfuð
leggjast af stjórnarvalda hálfu
að greiða fy^ir sölu vestur-ís-
lenzkra bóka og blaða hér á landi.
Þá vanrækslu tel eg í fyrsta lagi
ósaæmilegt tómlæti gagnvart
þeim mönnum vestanhafs, er enn-
þá berjast við að halda uppi ís-
lenzkri bómenntastarfsemi, og
gera það meira að segja á stór-
lega merkilegan og mikilsverðan
hátt. í öðru lagi tel eg vanræksl-
una okkur hér heima skaðlega,
því vart mundi annað gefa okk-
ur réttari skilning á því en bæk-
urnar og blöðin, hvernig landar
vestra skipa sér í fylkingu sinnar
fornu fósturjarðar og feðrajarð-
ar. En að skilja þetta, held eg að
telja megi okkur beinlínis hags-
munamál bæði í menntalegum og
í ennþá þrengri skilningi hag-
nýtum efnum.
ir hafa bezt byggt, velta þeir
sjálfir í rústir. Þannig hefur
saga heimsins verið og því meir
sem maður vita um það alt, þess
daprara og vonlausara verður
honum útsýnið; en sá sem virki-
lega trúir á guð í heimsins geimi
og guð í sjálfum sér gefst aldrei
upp, leggur aldrei árar í bát við
að byggja guðsríkið. Sá söfnuð-
ur sem hefur hvorki helvíti til að
hræðast né hugsjónir guðsríkis
til að elska hefur ekkert takmark
enga þýðingu, ekkert stefnumið,
og hlýtur því að deyja.
Með því að kaupa bækur, blöð
og tímarit landa okkar vestra,
værum við líka að hvetja þá til
þess að vinna enn betur í þeim!
víngarði, er þeir hafa ræktað svo!
vel. Eins og nú er komið um við-
skiptahætti milli þjóða, geta ein-
staklingar lítið til þess gert, að
efla slíka bókaverzlun, en eg hefii
bent á það, að einmitt ríkisvaldið I
ræður yfir stofnun, sem með:
stuðningi Alþingis stæði sérstak-
lega vel að vígi til þess að hafa
þarna meðalgöngu, og ekki efa
eg að sá ágæti ungi maður, sem
þar hefir nú framkvæmdastjórn
á hendi, mundi af alúð leggja sig
fram um að láta meðalgönguna
verða sem gagnsamlegasta.
Alþingi hefir nú um skeið veitt
aðalblöðunum vestra, Heims-
kringlu og Lögbergi, ofurlítinnj
styrk. Lofsvert er þetta svo langt
sem það nær. En heldur hefði eg
kosið að stuðningurinn væri með
þeim hætti, að á móti honum
kæmi nokkrir tugir eintaka af
hvoru blaðinu, og að mönnum hér
heima væri gefinn kostur á að
skrifa sig fyrir þeim fyrir lágt
ársgjald, er ætíð væri greitt fyr-
irfram. Með því væri eflt sam-
bandið og skilningurinn. Máske
gæti það, sem þannig kaémi inn,
einpig runnið til blaðanna, til
uppbótar fasta styrknum.
Eina meðalgangan, sem mér er
kunnugt um (fyrir utan það sem
Bókadeild menningarsjóðs hefir j
gert fyrir söguna), er sú, að Þjóð
ræknisfélagið hér kaupir árlega
nokkur eintök af Tímariti þjóð-
ræknisfélags Vestur-fslendinga
og selur þau félagsmönnum sín-
um fyrir sáralítið verð. Fyrir
þetta á félagið skilið margfaldar
þakkir. Og nú, þegar eg hefi
nefnt þetta tímarit, er eg kominn
að aðalefninu.
Þá er það fyrst að eg hefi lengi
ekki getað varizt einni spurn-
ingu: Hvernig má það vera, að
ekkert tímarit hér heima skuli
geta haldið til jafns við tímarit
hins fáliðaða hóps landanna
vestra? Því sannarlega skortir á
að svo sé.
Ritstjóri Tímaritsins hefir nú
um nokkurra ára skeið verið
skáldið Gísli Jónsson, sem eg
ætla að flestir muni telja einn
hinna mætustu og merkustu fs-
lendinga vestra, slíkt mannval
sem þeir þó eiga. Og allt ber rit-
ið skýran svip þessa óvenjulega
manns, hans góðu gáfna, hans
ennþá meiri vitsmuna og hans fá-
gætu mannkosta. Ekki svo að
skilja að hann skrifi það að
mestu sjálfur, því það gerir hann
ekki, þó að hann skrifi allmikið.
En það verður nú ávalt svona:
ritstjórar setja svip sinn á blöð
sín eða tímarit, til ills eða góðs,
hvort sem þeir skrifa mikið eða
lítið. Til þess að nefna fræg
dæmi á betri veginn, má minna á
Lyche og Kringsjaa, Delane og
Times (hann skrifaði þó sjálfur
aldrei nokkra grein), og Stead og
Review of Reviews.
Fyrir framan mig liggur síð-
asti (28.) árangur Tímaritsins
þegar eg skrifa þetta. Þar eru
meðal annars ekki allfá kvæði
eftir ýms skáld: Guttorm J.
Guttormsson, Jakomínu John-
son, Ragnar Stefánsson, Vigfús
J. Guttormsson, Einar Pál Jóns-
son, ritstjórann (þýðing), o. fl.
Um þau má nálega segja að þau
séu hvert öðru betra og sum
snilldargóð. Það var skemmtilegt
fyrir Karlakór Reykjavíkur er
hann fór vestur að fá slíka kveðju
sem kvæði Ragnars. Einar Páll
Jónsson hefir varla ort annað en
perlur, allt frá því er hann var í
skóla, en stórvirkur höfundur
hefur hann ekki verið. Engum
kemur því á óvart að það er fag-
urt kvæðið sem hann yrkir hér
um mágkonu sína látna, Guð-
rúnu H. Finnsdóttur, en engu
síðri perla er æviminning sú, er
hann ritar um hana í óbundnu
máli. Það var vandi að mæla eftir
þá konu, svo að það gat sá einn,
er átti gott höfuð, en lét þó hjart-
að tala. Þetta hefir Einar gert
hér. Og þetta minnir mig á það
(fyrirgefið útúrdúrinn), að af
öllum þeim, er mælt hafa eftir
Guðmund Hannesson, hinn mik-
ilhæfa ágætismann, hefir um-
komulaus kona vestur við Kyrra-
haf gert það bezt. Hún lét þakk-
látt hjarta tala, og það fann réttu
orðin — talaði af sömu innsýn
inni í hug og hjarta Guðmundar
eins og Þorsteinn Erlingsson
hafði gert er hann kvað til hans
meira en hálfri öld áður.
Eftir séra Valdimar Eylands
er hlýlegt ávarp til íslendinga í
heimalandinu. Stefán Einarsson
skrifar skemmtilega grein um
Dettifoss Guðmundar Friðjóns-
sonar, og Richard Beck ágætlega
um skáldskap Þorsteins Gíslason
ar. Hann er nú búinn að skrifa
þann f jölda greina í íslenzk tíma-
rit um merka menn, innlenda og
útlenda, að væru þær allar saman
komnar á einn stað þá mundi það
vera allmikil bók. En það er ein-
mitt sem gera þyrfti, að safna
þeim á einn stað, og mætti höf-
undurinn vel taka þá bendingu
til athugunar.
Árni Sigurðsson skrifar langa
grein og fróðlega um leiklist á
meðal Vestur-íslendinga frá
fyrstu tímum til þessa dags. Með
þeirri grein eru 49 myndir, er
sumar sýna heila hópa leikenda.
Meginefni þessarar greinar var
nýtt fyrir mér, og svo mun það
fyrir fleirum.
Margt er hér ótalið enn, og allt
er það meira og minna gott. —
Mesta og merkasta greinin í
þessum árgangi er aldarminning
Sveinbjarnar Sveinbjörnssonar
tónskálds eftir ritstjórann. Eg
Þetta Nútíma Flóthefandi
Dry Yeast, þarf
Engrar Kælingar Með
Hér er um að ræða undrunarvert, nýtt ger, sem verkar eins
fljótt og ferskar gerkökur, og á sama tíma heldur Fé’rsk-
leika og fullum krafti á búrhillunni. Þér getið pantað mán-
aðarforða hjá kaupmanninum yðar, í einu.
Engum nýjum forskriftum eða fyrirsögnum þarf að fara
eftir. Notið Fleischmann’s Royal Fast Rising Dry Yeast
nákvæmlega eins og ferskar gerkökur. Einn pakki jafngildir
einni ferskri gerköku í öllum forskriftum.
1 pakki jafngildir 1 köku af Fresh Yeast
held að mér sé óhætt að fullyrða,
að hún beri mjög af öllu því, er
áður hefir verið um þann mann
ritað. Hún er listavel skrifuð, en
hún er líka full af fróðleik. Höf-
undur er jafnvel að sér um hin
sögulegu atriði eins og hin, er
söngfræðunum heyra til. Ekki er
að efa samúðina og skilninginn
og vel var að hann átti þess kost
að kynnast Sveinbirni. Ef ekki
hefði svo farið, væri þessi minn-
ingargrein líklega óskrifuð. Hún
mundi þá a. m. k. vera fátæklegri
en hún er, því það var gott að
kynnast þeim manni og hans á-
gætu konu; um það get eg borið
af eigin reynd. Þess var að vænta
að Gísli Jónsson myndi Svéin-
björn Sveinbjörnsson þó að aðrir
landar hans, þeir er færir hefðu
verið um hann að skrifa, gleymdu
honum. En til þess að geta það,‘
þurfti góða söngfræðamenntun. ;
Ómögulegt er annað en að
veita því athygli, að allir höfund-
ar í Tímaritinu skrifa á góðri ís-
lenzku, svo að varla bregður fyr-
ir mállýtum eða misnotkun orða.
Stefán Einarsson talar hvað eftir
annað um reýkinn upp af Detti-
fossi, sem er kaldari en svo, að
upp af honum leggi reyk, og
Jóhannes Pálsson kann ekki að
greina á milli áhrifslausu sagn-
arinnar að hlæja og áhrifssagn-
arinnar að hlægja. En hvað er
slíkt á móti því, sem við sjáum
daglega hér heima og heyrum í
útvarpsfréttum.
“Nefndi ellifu, er af fauk háls-
inum”. Þó að þessir menn skrifi
íslenzkuna svona vel, er þeim það
vitanlega ljóst, að nú er þess
skammt að bíða, að hún deyi út í
Vesturheimi. Það er sennilegt að
hún fylgi þeim í gröfina, sem nú
eru miðaldra. En hver veit hve
lengi ættræknin kann að lifa á
meðal afkomenda fslendinga þar
í landi. Enn talar þar höfuðið þó
að fokið sé af hálsinum. Eg á þar
einkum við hið nýja tímarit The
Icelandic Canadian. Það er til
þess stofnað, að jafnvel þeir, er
ekki geta lengur látið hugsanir
sínar í ljós á íslenzku, skuli samt
ekki slitna úr tengslum við þetta
land feðranna. Og snilld er það,
hvernig tekist hefir með þetta
tímarit. Það er fróðlegt, skemti-
legt, merkilegt og myndarlegt,
svo að það sómir sér fullvel við
hliðina á Tímariti Þjóðræknis-
félagsins.
Það er vansæmd okkar og
gæfuskortur að við skulum ekki
um langa tíð hafa tekið fastar í
hina framréttu hönd landa okkar
vestra. Aldrei stóð á að rétta hana
fram þegar þeir gátu á einhvern
háft orðið okkur að liði. Betur
væri að við vildum í framtíðinni
líta meir í þá áttina en til norð-
urlanda. Það er sannleikurinn, að
um norðurlönd skiftir ekki næsta
miklu máli fyrir okkur, og eigum
við þó vitaskuld að sýna þeim
grannþjóðum okkar, sem og öðr-
um þjóðum fulla vinsemd og
kurteisi á allan hátt. Það er allt
annað en heimskulegt dekur og
tilbeiðsla.
—Tíminn, 4. maí
COUNTER SALESBOOKS
Kaupmenn og aðrir sem
þannig lagaðar bækur
nota, geta fengið þær með
því að snúa sér til vor.
Allur frágangur á þessum
bókum er hinn vandað-
asti. Spyrjist fyrir um
verð, og á sama tíma takið
fram tegund og fjölda
bókanna sem þér þarfnist.
The Viking Press Limited
853 Sargent Ave. Winnpieg, Man.