Heimskringla - 07.07.1948, Blaðsíða 3

WINNIPEG, 7. JÚLÍ 1948
HEIMSKRINGLA
3. SÍÐA
JÓNA KRISTÍN JÓNSDÓTTIR BJÖRNSON
1862 — 1948
Þessi íslenzka merkiskona var
fædd 30. júlí, 1862, og dó á heim-
ili sínu nálægt Blaine, 10. febrú-
ar, 1948. Varð hún því liðlega
85^2 ára gömul. Um æfiatriði
hennar ritai; eftirlifandi eigin-
maður þannig:
“Hún var fædd á Mosvöllum í
Önundarfirði, í fsafjarðarsýslu.
Foreldrar hennar voru, Ingibjörg
Pálsdóttir og Jón Jónsson, bú-
andi hjón á Mosvöllum. Þau Jón
og Ingibjörg áttu 5 börn, af þeim
komust 3 til fullorðins ára. Voru
þau (eftir aldursröð): Páll, dá-
inn í Las Vegas, Nevada, árið
1934; Hinrik, dáinn í Winnipeg
1946; og Jóna, dáin eins og áður
er getið, í Blaine, Washington.
Jóna, (en svo var hún vanalega
köl'luð) misti föður sinn ung að
aldri og ólst því upp með móður
sinni til fullorðins ára. Eftir að
Ingibjörg, móðir hennar, misti
mann sinn flutti hún að Kirkju-'
bóli, í sömu sveit, þar bjó hún
rausnarbúi með börnum sínum,
þar til þau voru uppkomin. Það
fór orð af því að hún hefði verið
ráðdeildar og dugnaðar kona,,
meira en alment gerðist og vel að
sér í öllum kvenlegum iðnaði.
Ingibjörg var nákominn ættingi
Jóns Thoroddsens. — Eftir því
sem eg best veit voru þau þrí-
menningar.
Jóna var snemma námfús, hafði
gott minni og góðan skilning á
öllu sem hún las, en á þeim árum
var ekki auðvelt að komast til
menta, því skólar voru þá ekki á
hverju strái, svo móðir hennar
kom henni til náms hjá sóknar-
prestinum, sem þá var séra Stefán
Stephensen, prófastur í Holti.
Þar lærði hún fyrst og fremst
undir fermingu, og svo dönsku,
landafræði, skrift og reikning.
En þó mentunin væri ekki meiri,
á bóklega vísu, varð þetta henni
gott veganesti, því hún las ávalt
mikið, eftir því sem tíminn le*-'
henni. Af kvæðabókum voru
henni kærastar, Jóns Thorodd-
sens, frænda síns, og Kristjáns
Jónssonar. Verklega starfsemi,
svo sem sauma og aðrar hann-
yrðir, lærði hún hjá móðursyst-
ir sinni, Guðlaugu í Tröð, sem
var mjög vel að sér í öllum verk-
legum iðnaði.
Þó mentunin yrði ekki meiri
varð Jónu þetta alt að góðum not-
um á lífsleiðinni, því hún var
bæði myndarleg og dugleg í öllu,
sem hún lagði hönd á. Þá er hún
var 18—19 ára fluttist móðir
hennar til fsafjarðar, en stuttu
eftir það, eða árið 1881, réðst
Jóna í vist austur í Loðmundar-
^jörð, og árið 1883 giftist hún
Birni Ólafssyni á Dallandi, í
Húsavík, í Norður-Múlasýslu.
En eftir 7 ára sambúð þeirra
þar, dó hann. Þau eignuðust 3
börn. Eitt þeirra er á lífi: Þor-
björg, gift kona heima á íslandi,
og á hún 2 börn á lífi.
Árið 1893 giftist hún aftur
eftirlifandi manni sínum, Sigur-
jóni Björnssyni, frá Nesi, í Loð-
mundarfirði. Þau byrjuðu bú-
skap á Dallandi og bjuggu þar
í 10 ár, en árið 1903 tóku þau sig
upp þaðan og fluttu til Canada.
Settust þau fyrst að í Winnipeg
og bjuggu þar 7 ár, en fluttu þá
vestur í svokallaða Hólabygð,
norðaustur af Glenboro. Eftir
það áttu.þau heima tiil skiftis þar
vestur frá eða í Winnipeg, þar
til árið 1931 að þau fluttu alfarin
vestur til Blaine, Washington.
í sambúð þeirra Sigurjóns
eignuðust þau 5 börn. Tvo
þeirra dóu í æsku, en þrjú lifa
móður sína. Þau eru (eftir ald-
ursröð): Guðrún Þorbjörg Carl-
strom, búandi í Vancouver, B. C.;
Björg Elísabet Goodman, einnig
í Vancouver, og Björn, í Seattle.
Einnig lifa ömmu sína 11 barna-
börn og 3 barna-barnabörn.
Jóna var frjáls í trúarskoðun-
um og tilheyrði Unitara kirkj-
unni bæði í Winnipeg og Blaine,
og einnig kvenfélögunum í báð-
um þeim stöðum. Good Templ-
ara stúkunni Skuld tilheyrði hún
öll þau ár, sem hún var í Winni-
peg og gegndi þar oft embættis-
störfum. Hún var trú og einlæg
öllu sem hún tók að sér að gera.
Leysti hún það af hendi með^
mestu vandvirkni, og var því virt
og elskuð af öllum sem kyntust
henni til hlítar, bæði utan heim-
ilis og innan.
Hinn 19. september 1943, var
þeim hjónum haldið veglegt 5C
ára giftingarafmæli af börnum
þekra og barnabörnum, ásamt
nokkrum vinum.
Hin síðustu 2i/2 ár æfi sinnar
var hún rúmföst, en þjáðist aldrei
mikið. Hún hafði fulla rænu og
skilning á öllu, sem fram fór í
kring um hana, fram að síðustu
stundu. Hún andaðist í ró og
friði, með bros á vörum án allra
þjáninga. Útfförin fór fram frá
McKinney útfararstofunni í
Blaine og var Jóna jarðsett í
Blaine grafreitnum. Rev. F. W.
Sanders las kveðjuorðin, í stað
séra A. E. Kristjánssonar, sem
veiktist snögglega um það leyti.
Fjöldi vina og vandamanna
fylgdu henni til grafar.”
Við þetta handrit Sigurjóns
langar mig nú til að bæta nokkr-
um orðum. Svo hafði ákveðið
verið til ætlast að eg flytti síð-
ustu kveðjur. Því milli mín og
þessara hjóna var — og er —
kært. Ráðstafaði eg því minn-
ingar athöfn, sem fram fór í Frí-
kirkjunni sunnudaginn 13. júní,
að mörgu fólki viðstöddu.
Jóna Björnson var tilkomu-
mikil kona í sjón og raun. Heim-
ili hennar var grundvallað á skap-
festu og trygð, en góðvild, glað-
lyndi og rausn lögðu því til ljós
og yl. Þar var gott að koma,
því þar var alt hreint fyrir;
hvergi ryk í hornum eða skúma-
skotum, — hvorki í húsinu sjálfu
né í hugum húsráðenda. Voru
þau hjónin mjög samrýmd og
samhent í því að skapa þennan
heimilisbrag, sem gerði hverjum
gesti glaða og góða komuna
þangað.
Þess er vert að geta hér, að
eftir að Jóna varð rúmföst tók
Sigurjón, maður hennar, við hús-
ströfum öllum og hjúkraði konu
sinni sjálfur til hins síðasta. Var
þetta gert með þeim hætti að
það vakti aðdáun mína og ann-
ara.
Minning Jónu Björnson lifir.
björt og hrein í hugum vina og
vandamanna, svo lengi sem þeir
lifa. í guðs friði, góða, göfuga,
íslenzka sál.
A. E. K.
V.-íslenzk skáldkona í heimsókn
á Islandi
Rætt við Jakobínu Johnson
Jakobína Johnson er vitur
kona og gott skáld, heyrði eg
einu sinni merkan Vestur-íslend-
ing segja. Og hann hélt áfram:
Það er okkur öllum sem hana
þekkjum, ráðgáta hve miklu
henni hefir tekist að koma í verk
um dagana. Því auk þess að vera
umhyggjusöm móðir 7 barna og
veita forstöðu stóru heimili, þar
sem mjög hefir verið gestkvæmt,
þá liggur eftir hana mikið og at-
hygglis vert bókmenntastarf,
bæði á íslenzkri og enskri tungu.
Hún er jafnvíg á bæði málin —
og Stephan G. Stephansson leit
á hana sem einn snjallasta þýð-
anda íslenzkra ljjóða á ensku.
—Þessi maður lagði ekki í
vana sinn að hlaða lofi á fólk út
í bláinn og síðan eg heyrði þetta
hefir mér leikið forvitni á að sjá
Jakobínu Johnson. Og nú er hún
komin hingað til fslands í heim-
sókn — kom með Tröllafossi um
daginn.
Eg hitti skáldkonuna snöggv-
ast í gærmorgun, heima hjá Þór-
Guðjónssyni, veiðimálastjóra. —
Hefir hún í hyggju að dvelja hér
frameftir sumri, sennilega þang-
að til í ágústlok.
Engar þéringar
Hún er hin elskulegasta kona
í viðmóti. Það fyrsta sem hún
bað mig um var að þéra sig ekki
í guðsbænum — hún kynni ekki
lengur slíkt.
Svo sagði hún: Þú ert frá Mbl.
Já. Eg hefi fengið það sent í
mörg ár og getað hagnýtt mér
vel. Þar sem eg á heima er alltaf
verið að spyrja mig frétta af fs-
landi. Eg hefi því klippt merk-
ustu fréttirnar út úr Morgun-
blaðinu til þess að hafa hand-
bærar, þegar á þarf að halda. En
oft er blaðið lengi á leiðinni og
farið að slá í fréttirnar, þegar
við fáum þær.
Tröllafoss gott skip
— Hvernig gekk ferðalagið?
— Ágætlega. Við vorum tvær
vikur á leiðinni. Komum við í
Halifax, og það tafði okkur.
Tröllafoss er fyrirtaks skip og
viðurgerningur um borð góður.
Eiginlega var ekkert pláss fyrir
mig á skipinu — brytinn var bara
svo elskulegur að lána mér sinn
klefa. Það eru svo fá skip í för-
um núna milli íslands og Banda-
Jón Eiríksson bóndi í Djúpadal
í Skagafirði
50 ára 1. maí 1948
Nú er dagur að kveldi, og fimmtíu ár, æfi þinnar
eru á förum, þú tryggi vinur minn góði;
þá rísa úr djúpi, ljúfustu minningar minnar,
munhlýjir geislar, er hasla sér völl í ljóði.
Eg kyntist þér fyrst, á unglings árunum mínum,
sem ótrauðum dugmanni, framsæknum lífið að vinna;
til sigurs, og framkvæmda helgustu hugsjónum þínum,
hlutverki stræsta, þér geðjaðist aldrei að minna.
Þótt borgirnar hryndu, þær hæðstu er byggja þú vildir,
og harðræði áranna feldi þig stundum í spori;
þá varstu samt óefað, einn af þeim fáu er skildi
að íslenzka viðreisnin byggist á framtaki og þori.
Og “Dalur” um verkin þín vitnar um ókomin tíma,
víðlendar sléttur, og húsin til prýði hver metur;
að hér var við erfiði, háð in snarpasta glíma,
úr hrörnun að reisa við landkunnugt ættarsetur.
Lítils eg met þá, er lifa til þess að safna,
og af “leirnum þétta”, í kistuhöndruðum státa;
en eg vík á leið, með þeim er þúfurnar jafna,
og í þröfustu umbætur, síðustu krónuna láta.
Frjálslyndi þitt í skoðunum, má eg meta,
mótað af drengskaps lund, til fjölbreyttra starfa;
greiðvikinn öðrum mönnum, meir en þín geta,
mældi þér stundum út, til daglegra þarfa.
Ennþá er vilji þinn ótrauður fram að sækja,
og eldur í blóði, sem værir þú tvítugur drengur;
því skil eg vinur, að þú heldur áfram að rækja
þínar skyldur, við búið og jörðina lengur.
Nú er sumar í vændum, með litskrúði grænna grunda,
glitklæðum túnin, dalina, og fjöllin vefur;
þá vakna þau öfl, er und vetrarins fargi blunda,
vorsólin öllu, lífið og kraftinn gefur.
Eg óska að vorið, með vaxtarmátt lífsins á jörðu,
vaki í hjarta þér fram um ófarnar leiðir;
þá stendur þú óskelfdur, einn þótt að mætir hörðu,
útsynnings éli — það birtir samt upp — og heiðir.
Magnús á Vöglum
Eyðilegging illgresis
2,4D Efnafræðisleg blöndun til eyðileggingar
illgresis, vökva eða duft, tdbúið af Dow
Chemical of Canada, Ltd., fæst hjá öllum
Federal umboðsmönnum.
Ennfremur finnið umboðsmenn okkar og
fáið upplýsingar um vélar er nota má til
dreyfingar vökva eða dufts þessara efna.
f'ft 1ft tm..
FEDERDL GRHin LIIHITED
ríkjanna, að fólkið er í vand-
ræðum að komast heim.
— Verst þótti mér að vera ekki
komin hingað 17. júní, eg var
búin að hlakka svo mikið til að
verða hér á þjóðhátíðardegi ís-
lendinga. Við urðum að láta okk-
ur nægja að hlusta á útvarpið og
halda daginn hátíðlegan um borð,
eftir bestu getu.
sem eg hefi þýtt, Bí bí og blakka
og Stóð eg úti í tunglsljósi, hafa
komið í skólabókum, sem gefnar
eru út af kennarasambandi vestra
Þar eru söngvar frá öllum lönd-
um, sem þjóðarbrotin í Banda-
ríkjunum hafa flutt með sér frá
ættlandinu og verið er að varð-
veita frá gleymsku.
Þrettán ár
— Hvað er langt síðan þú hefir
heimsótt fsland?
— Það eru 13 ár, eg kom hing-
að síðast 1935. Eg á góðar minn-
ingar úr þeirri för því að eg fékk
allsstaðar indælar viðtökur. Og
ekki held eg þær ætli að verða
lakari að þessu sinni.
Miklar eru breytingarnar, sem
orðið hafa hér í Reykjavík á 13
árum. Bærinn hefir stækkað ó-
trúlega mikið og fríkkað. Það
verður margt að sjá og skoða. —
Fyrst og fremst hefi eg áhuga á
að skoða allar opinberar bygg-
ingar hér, skólana, þinghúsið o. s.
frv. Og svo ætla eg að heimsækja
Þingvelli og Reykholt. Eg er hér
auðvitað í skemmtiferð í boði
góðvina minna, en ætla að nota
tækifærið um leið og fræðast um
ýmislegt — athuga allar breyt-
ingarnar hér með eigin augum
eftir því sem þess er kostur.
Til Húsavíkur og Akureyrar
• — Ætlarðu ekki að ferðast
eitthvað um landið?
— Jú. Eg fer á fund norð-
lenzkra kvenna, sem haldinn
verður á Hólmavík, að tilhlutan
Halldóru Bjarnadóttur. Gott
þætti mér að fá samfylgd þangað
ef einhverjar konur færu héðan.
Svo fer eg þaðan til Akureyrar
og Húsavíkur, en eg er fædd í
Suður-Þingeyjarsýslu. (Hún er
dóttir alþýðuskáldsins Sigur-
björns Jóhannssonar frá Fóta-
skinni í Aðaldal).
Margir fyrirlestrar
— Þú hefir haldið marga fyrir-
lestra þarna vestra um ísland og
íslendinga, er ekki svo?
— Ójú — eg hefi reynt að
kynna íslenka menningu eftir
bestu getu. Frá barnæsku hefi eg
dáðst að því sem göfugast er og
klassískast í norrænni menningu.
Eg les alltaf fslendingasögurnar,
og hefi reynt að kynna þær ensku
mælandi fólki — nota t.d. oft
dæmi úr þeim þegar eg held fyr-
irlestra um ísland. — Vinátta —
það er fegursta orðið í öllum
tungumálum. Það þarf að auka
skilning og vináttu þjóða í milli.
Og með fyrirlestrum mínum, sem
eg hefi haldið bæði í kvenna-
klubbum og öðrum félögum, hefi1
eg aðeins miðað að því, að auka
skilning áheyrenda minna á ís-
landi.
Þegar eg kom hingað 1935 gaf
stjórnin mér merka bók, Illum-
inated Manuscripts, sem Halldór
Hermannsson hefir ritað formála
að. Eg er alltaf hreykin, þegar
eg sýni þessa bók — og þeir eru>
fjölmargir sem hafa séð hana á
fyrirlestraferðum mínum. Einn-
ig hefi eg oft með mér íslenzkan
vefnað, silfurmuni og annað
þessháttar.
Ljóðaþýðingar
— Hvað viltu segja um ljóða-
þýðingar þínar? 1
— Eg hefi reynt að þýða það
hugnæmasta, sem eg kann af ís-
lenzkum ljóðum. Kannske gleym-
ast allar þessar þýðingar. En þó
að lifi ekki nema ein eða tvær, þá
er eg ánægð. Tvö af ljóðunum,
Margir fslendingar í Seattle
— Þú hefir búið lengi í
Seattle?
— Já, í 40 ár. Það er fallegur
bær — þar eru fjöll, skógar, vötn
gróðurinn mikill og fjölbreyttur,
loftslagið þægilegt.
— Er ekki margt fólk af ís-
lenzkum ættum þar í borg?
— Jú, þar eru nokkur hundr-
uð Vestur-íslendingar. Við höf-
um þar ennþá lestrafélag sem er
deild úr Þjóðræknisfélagi V.-fs-
lendinga, og kaupum bækur frá
íslandi. Ekki er laust við að okk-
ur þyki þær nokkuð dýrar. —
mikið borið í bantí og mikil á-
herzla lögð á skrautlegt útlit. —
Svo er einnig íslenzkur söfnuð-
ur í Seattle, allfjölmennur. —ís-
lendingar biðja alltaf að heilsa
og eg átti að skila miklum og
góðum kveðjum frá fslendingum
vestanhafs hingað heim. Þeir
fylgjast alltaf af áhuga með því,
sem gerist hér heima — og eg
verð áreiðanlega spurð sjjörun-
um úr um það, sem fyrir augu og
eyru hefir borið hér, þegar eg
kem aftur vestur.
Lítið ljóð
Að lokum lofaði skáldkonan
mér að heyra eitt lítið ljóð úr
dagbók hennar á Tröllfossi. Það
er svona:
Kvaddi eg það sem kærst eg ann
kvaddi börn mín öll
blómareit og rósir
risaskóg og fjöll.
Hreif mig hraðlestin brott
hrukku nokkur tár
þá var líkt og þrá til íslands
þerrði mér brár.
Atlantshaf er úfrinn sær
eigi sef eg rótt
trúi þó og treysti
á Tröllafoss í nótt.
Líður lágnættið hjá — læðist
draumur inn
fsland gaf mér óskastein til
eignar um sinn.
Atlantshaf er órabreitt
óþreyjan er sár
frýr mér hugar frelsið
þú frái, hvíti már.
Hvíslar hafgolan “heim”
heyri eg ástkær nöfn
vináttan er vitinn sem
mér vísar í höfn.
M. I.
—Mbl. 27. júní
INSURANCE AT . . .
REDUCED RATES
•
Fire and Automobile
•
STRONG INDEPENDENT
COMPANIES
•
McFadyen
Company Limited
362 Main St. Winnipeg
Dial 93 444
iiDnuuoiiBainumniDininnin