Heimskringla - 01.06.1949, Blaðsíða 3

WINNIPEG, 1. JÚNf 1949
HEIMSKRINGLA
3. SÍÐA
án þess að vita rétta meiningu í
þeim. Eg snéri mér að Sigtryggs
son og sagði því blótar maður í
þessu ástandi? Sigtryggsson
sagði “hann er ekki að blóta,
hann er að biðja til Guðs um
hjálp. Brúka þeir sömu orðin til
að biðjast fyrir sem þeir blóta
með? Já, sagði Sigtryggsson, þá
vil eg ekki læra það. sagði eg.
Þá glotti Sigtryggsson og sagði:
“Þú lærir að nota þau rétt
Bangsi minn, þú ert svo vel
hugsandi, og sterk-trúaður, eg
heyri þig lesa bænirnar þínar á
kvöldin áður en þú ferð að sofa.
Gamli maðurinn var fluttur til
Winnipeg og dó þar á spítalan-
uní var mér sagt.
Við komum til Wpg fyrir jól-
in, og þá var eg búinn að vinna
fyrir fargjaldinu og borga það.
Nú sá eg það fyrsta jóla-tré
sem eg hafði nokkurn tíma séð.
Það var sett upp í félagshúsinu.
Eitt var einkennilegast við það
tilfelli, og það var að eg þekti
húsið þegar að eg sá það, að
kvöldinu til, eftir lýsingu sem
eg fékk af því gefna heima á
Borðeyri, þremur árum áður, af
manni sem hét Sigurður og var
staddur á Borðeyri, að smíða hús
fyrir Teodór Ólafsson, sem vann
hjá kaupmanni.
Hér kemur sönn saga um f jær-
sýn.
Svo stóð á, árið 1882 rak yfir
30 hvali á Miðfirði í Húnavatns-
sýslu. Mig minnir þeir væru 36
alls, 33 á Ánastöðum á Vatnsnesi
og 3 á næsta bæ. Daniel bóndi á
Thoroddstöðum og faðir minn
keyptu hval í félagi (200 kr.).
Og faðir minn tók að sér að skera
hann, og selja. Einn af þeim
mörgu sem verzluðu við föður
minn var þessi maður Sigurður
smiður. Hann mætir föður miín-
um þarna eftir 3 ár og býður hon-
um heim til sín, þar sem ttann
hélt til hjá Teodór. Hann sagði
föður mínum að hann gæti sofið
hjá sér. Þegar þeir komu þang-
að og allt var komið til róleg-
heita, þá segir Sigurður: “Sigur-
geir minn, það vildi eg að þú
vildir útvega mér góðann reið-
hest, þú hefir átt svo góða reið-
hesta, að eg hef enga séð betri,
báða hvíta, annan skeyð'hest en
Ihinn þann seinni, sem þú áttir,
klárhest, voða fljótann.” “Þetta
er einkennilegt sagði faðir minn
þú hefir aldrei komið á þá staði
landsins þar sem þessir hestar
hafa verið, og aldrei séð þá, svo
eg viti til. “Það er ekki von að'
þú skiljir það Sigurgeir minn”
“Eg hef nú samt oft séð til
þeirra, og hef öfundað þig af
þeim. Og eg sá núna hest, sem
eg held að verði góður. Hann
er brúnn, um 4 ára, þar eru fleiri,
stóð meri grá, 3, 2, 1, vetra, sýn-
ast öll vera hennar eigin, þar er
líka jörp meri með hnakkfari,
hefir verið alin í vor sem leið,
auðséð hvernig faxið hefir verið
klipt og svo hefir hún verið klipt
í nárum.” (Sem þá var siður).
Þá segir faðir minn: “Þetta er
mitt stóð sem þú ert að lýsa,
nema þessi jarpa meri, hana á eg
ekki. Fyrst þú sérð svona vel x
myrkri, þá getur þú lýst mínu
heimili.''’ Sigurður þegir um
stund til hann segir: ‘Eg sé það,
þú hefir tekið stafgólfið næst
dyrunum og lyft burt gólfinu, og
sett þar inn vefstað. Hann er
miklu hærri en hér gerist á vest-
urlandi. Önnur bóman er hátt
uppi. Til hægri handar eru 2
staðgólf, en til vinstri bara eitt,
og lokrekkju rúm öðru megin,
og þar er miðaldra kona að hátta.
Og þar er kassaklukka upp yfir
borði þar á stafninum, og hún er
12”, þetta mun vera konan mín,'
sagði faðir minn, sem var kominn1
í dálítil vandræði, átti enn bágt!
með að trúa þessum missýning-j
um, enda var hann kendur og þá
aálítið ertinn. Heyrðu mig Sig-
urður, sagði hann, fyrst þú hefir
svona hæfileika, þá getur þú
fundið son minn, sem er ekki á
íslandi.
Hinn bíður dálitla stund, þar
til að hann segir eða spyr: “Er
hann í Danmörku. Eg segi þér
ekkert hvar hann er, svo lágu
þeir þarna báðir þegjandi, þar til
kl. 2. Þá segir Sigurður: “Eg
held að eg sé búinn að finna
hann. Hann hefir yfirskegg og
höku topp o£ er í hópi margra
íslendinga í borg sem heitir
Winnipeg — og stafaði nafnið.
Lýsti hann þessu húsi í Winni-
peg með glugga að framan eins
og hjól með bláum og rauðum
rúðum.” Framh.
JÓNI ÓLAFSSYNI
frá Ekkjufellsseli í Fellum,
Norður-Múlasýslu, er kom vest-
ur um haf 1876, þá á fimta ári,
segist svo frá:
Frá Seyðisfirði fór eg ásamt
foreldrum mínum, Ólafi Árna-
syni og Margréti Halldórsdótt-
ur, og þremur systkinum, er
tvö dóu á leiðinni vestur og
ömmu minni, Guðrúnu Reinards-
dóttur er dó skömu eftir að vest-
ur kom. um miðjan júní. Komum
til Wpg., snemma eða fyrir
miðjan ágúst. Dvöldum þar á
innflytjendahúsinu í 7 daga, en
fórum að því búnu norður til
Nýja-íslands. Komum þangað
22. ágsút. Þaðan eru mér hlut-
irnir minnisstæðari en í Win-
nipeg, enda gekk á ýmsu fyrsta
árið.
Við bjuggum í tjöldum fyrsta
árið frá því við komum og fram í
marzmánuð 1877. Ári síðar geis-
aði bólan víða, er barst í bygðina
með Indíanum norðan af vatni.
f henni lá eg nokkrar vikur og
mjög þungt haldinn, stundum
nær rænulaus. Einu sinni kom
læknir til mín; hafði hann túlk,
sem mun hafa verið Páll Þorláks-
son. Hann skoðaði mig, lét öskj-
ur með áburði á borðið og sagði
Páli að segja móður minni að
bera það á kaunin, annað gæti
hann ekki gert, því drengurinn
yrði dauður áður en nóttin væri
liðin. (Þetta var fyrir 70 árum.
Jón stendur en uppi og kennir
hvorki kvala né meina, gengur
að sínu verki daglega, sem um-
boðsmaður Windatt Coal-félags-
ins. Áður var hann við verzlun á
-eigin reikning í Glenboro milli
20 til 30 ár. Hkr.).
Bróðir minn, segir Jón, Hall-
dór, sem var tveim árum eldri en
eg og foreldrar mínir, fengu
aldrei bóluna. Tel eg veiki mína
hafa stafað af því að bólan kom
ekki út á mér, er við vorum bólu-
sett á leiðinni, eins og á öllum
hinum.
Um haustið 1877 fór móðir
okkar til Winnipeg í atvinnu-
leit. Hvort foreldranna sem var,
gerði það og voru þá oft ekki
nema börnin heima. Hún g$kk
alla leiðina og var, held eg, fyrsta
konan, sem það gerði. En í hópn-
um sem um leið fór til Winni-
peg í vinnuleit munu hafa verið
27 alls. í Winnipeg fékk hún
vinnu, sem vinnukona og 6 dali í
kaup á mánuði. Kom hún til baka
eftir sex mánuði, með mikið af
munum, sem heimilið þurfti með
og þóttumst við þá rík. Eftir sex
ára dvöl í Nýja íslandi fluttum
við til Winnipeg.
Þegar þangað kom reistum við
lítin kofa á baklóð, sem Hildur
móðursystir mín bjó á með manrii
sínum Helga Þorsteinssyni. Þar
bjuggum við tvö ár. Var faðir
minn þá starfsmaður hjá CPR
en móðir miín gekk út í þvott,
Halldór bróðir min burstaði skó
og söfnuðust peningar. Eg sat
heima og leit eftir barni á fyrsta
eða öðru ári. Móðir mín kom
heim úr vinnu klukkan fjögur og
fór eg þá út að bursta skó, og
nældi stundum í 1 dal yfir kvöld-
ið. Þetta var fyrsta verzlunin,
sem við bræður rákum. En mun-
urinn varð þar þessi, að eg eyddi
öllu mínu og fór allslaus með
foreldrum mínum til Dakóta ár-
ið 1884, en Halldór passaði sitt,
hafði peninga til að kaupa tvo
uxa, þegar suður kom og varð
sjálfstæður bóndi til æfiloka.
Meðan eg dvaldi í Winnipeg
á þessum árum, byrjaði mín
Minningarorð um Dr. Benedikt Björnsson
DR. BENEDIKT K. BJÖRNSON
Dr. Benedikt K. Björnson, dýralæknir, lézt á hóteli í
Devils Lake, Norður Dakota, á föstudaginn, 5. nóvember s. 1.
af hjartaslagi. Þó að hann hefði kent þessa sjúkdóms nokkr-
um mánuðum áður, hafi hann verið við góða heilsu þetta
síðastliðna sumar og haust og kom því dauði hans hastarlega
og óvænt.
Benedikt Björnson fæddist nálægt Garðar í Dakota
Territory, 10. marz, 1885, og var því sextíu og þriggja ára
gamall. Foreldrar hans voru Kristján Björnson og Valgerður
Þorsteinsdóttir. Var Björn afi hans bóndi á Öndólfsstöðum
Einarssonar prests í Reykjahlíðar og Skútustaðasóknum
Hjaltasonar, og konu hans Ólafar Jónsdóttur, systur Bene-
dikts Gröndals eldra, skáldsins. Kona Björns í Prests-
hvammi, móðir Kristjáns var Bóthildur Jónsdóttir bónda á
Arnarvatni vð Mývatn. En móðir Dr. Björnsonar var Val-
gerður Þorsteinsdóttir, Sigurðsonar, Þorsteinssonar Gríms-
son frá Fjöllum.
Þegar að Benedikt var tíu eða ellefu ára misti hann föður
sinn. Skömmu seinna flutti fjölskyldan til Upham eða Mouse
River bygðarinnar. Móðir hans giftist aftur og hét seinni
maður hennar Job Sgurðsson. Var Benedikt næstu árin í
Mouse River umhverfinu og þar vann hann mikið við gripa-
rækt sem tíðkaðist í stórum stíl þar í nánd. Þegar hentugt
var, gekk hann á skóla.
Hann giftist Önnu Kristínu Swanson í Upham, 14.
nóvember 1906. Var hún dóttir Sigurðar og Margrétar Swan-
son. Margrét er á lífi og býr í Upham þorpinu.
Efalaust hefir altaf búið löngun til framhalds náms í
huga Benedikts. En á þeim árum var ekki svo auðvelt fyrir
fátæka unglinga að ganga mentaveginn. Er það víst að konan
hans hefir hvatt Ihann til að framkvæma þessa löngun, því
hún hefir æfinlega haft áhuga fyrir öllu, sem færir aukna
þekkingu og framför. Næst réðust þessi ungu hjón með tvo
smásyni í að fyltja til Fargo og á búnaðarskólanum þar byrj-
aði hann nám til að verða dýralæknir. Konan hans hjálpaði
alt sem hún gat með því að selja fæði og leigja herbergi.
Að náminu loknu í Fargo fór Benedikt til Ohio-ríkis
háskólans, þar sem hann útskrifaðist sem dýralæknir árið
1917. Á meðan hann var í Ohio, voru konan og synirnir í
Upham hjá fólki sínu.
í mörg ár var Dr. Björnson aðstoðar ríkisdýralæknir í
Norður Dakota og var heimili þeirra þá í Mandan. Varð
hann kunnugur um alt ríkið í þessu starfi, kom sér alstaðar
vel og kom til leiðar hinum og öðrum nýjum og þörfum
umbótum gagnvart heilbrigði og eftirliti skepna í ríkinu,
sem að eðlilega hafði líka bætandi áhri£ á heilsu og vellíðan
fólksins.
Árið 1933 flutti fjölskyldan til Fargo og hefir búið þar
síðan. Var Dr. Björnson við dýralækningar þar, og stofnaði
með öðrum læknum smádýraspítala. En nokkru seinna tók
hann að sér umsjón dýralækninga fyrir Armour and Company
og Union Stockyards í West Fargo. Eru þetta bæði stór
félög eins og kunnugt er. Var hann við þetta starf þangað
til heilsan leyfði það ekki lengur og tóku synir hans þá við
því. En í sumar og haust sem leið ferðaðist hann um ríkið
sem eftirlitsmaður heilbrigðis ástands skepna út um landið
og var hann við það starf þar til hann dó.
Hann tilheyrði alskonar félagsskap í skóla og seinna
viðvíkjandi starfi sínu og öðru. í skóla var hann Alpha Psi
og Alpha Gamma Pho. Hann var einu sinni forseti N. Dakota
Veterinary Medical Association og var hann í mörg ár í
stjórnarnefnd N.D.A.C. Alumni Associatinn. Hann var
Shriner í frímúrara stúkunni. Var hann líka forseti félags
íslendinga í Fargo þegar hann dó.
Dr. Björnson var stór og myndarlegur að sjá. Hann var
hægur maður. Var hann sílesandi og hafði bæði gaman og
gagn af lestrinum. Hann var sérlega fyndinn og sagði mjög
skemtilega frá. Var einkennilega gaman að hlusta á hann
segja frá því, sem á dagana hefði drifið og ekki sízt að heyra
hitt og annað sem hann mundi eftir úr gömlu íslenzku bygð-
unum. Hann minti mann oft á K. N. í fyndninni. En þó hann
væri kíminn, þá var hann aldrei særandi. Hann vildi öllum
vel og var tryggur og góður vinur.
Björnsons heimilið var æfinlega fyrirmynd og voru
hjónin samrýmd í því að taka vel öllum sem að garði báru
og voru þau bæði rausnarleg og gfestrisin.
Þrjú börn áttu þessi hjón, tvo syni og eina dóttir. Eru
báðir synirnir dýralæknar. Dr. Christian er aðstoðar ríkis-
læknir í N. Dakota og býr hann, og kona hans og dóttir í
Mandan. Dr. Sidney, kona hans og dóttir búa í West Fargo,
og er hann dýralæknir fyrir Union Stockyards. Dóttirin,
Margaretta, er Mrs. Santiago Rodriguez í Arlington, Vir-
ginia. Eru börnin öll mannvænleg og vel liðin.
Einn bróðir, S. K. Björnson, Ohicago og ein hálfsystir,
Mrs. Lee Thorton, kennari í Ashley, N. Dakota, lifa bróðir
sinn.
Dr. Björnsson var jarðsunginn af séra Fred W. Ihlen-
feld, presti St. Marks lútersku kirkjunnar, sem hann til-
heyrði. Var útförin mjög margmenn og var þar ákaflega
mikið af blómum, hvorttveggja vottur vinskapar og álits
fólks á hinum látna. Var hann lagður til hvíldar í Riverside
grafreitnum við Rauðarárbakka í Fargo.
FRÆNKA
skólaganga, er var mest fólginn
í því að læra að lesa og skrifa
ensku. Sú kensla fór fram í fé-
lagshúsinu á “balanum”, sem þá
var kallað. Kennarar mínir voru
þar Kristján Jónsson, sem lengi
bjó á Baldur og Kristrún Svein-
ungadóttir. Eftir einum skóla-
bróður mínum man eg, sem var
að læra það sama og eg. Það var
Hon Thomas H. Johnson, dáinn
fyrir mörgupi árum.
Eftir Winnipeg man Jón ekki
mikið frá fyrstu komu sinni
hingað, enda var bæði hann og
borgin þá ung. Hún hafði þá
aðeins verið til í þrjú ár og af
sögu hennar sézt, að það ár var
fyrsta bæjarráðshöllin hér reist
og fyrsta leikhúsið. En þegar
hann kom til bæjarins aftur að
norðan, var orðið bygt nokkuð
vestur á Jemima stræti, (Elgin
nú), Ross og Pacific Avenues
frá Aðalstræti, en sléttan sem
Einar Hjörleifsson minnist svo
ógleymanlega á í sögunni ‘Vonir’
blasti við nokkuð langt fyrir neð-
an eða austan Sherbrooke St. Á
þessum nefndu stxætum bjuggu
ílestir íslendingar, er sezt höfðu
hér að.
Spurningu Heimskringlu
um hvað allsleysið hefði verið
mikið fyrstu árin í Nýja-íslandi,
svaraði Jón á þá leið, að menn
hefðu ekki kallað alt afa og
ömmu í því efni, og þó eitthvað
bjátaði á hefðu engir mist hér
von um batnandi tíma. Það versta
sem hann og fjölskylda hans
hefði komist í, hefði verið einn
vetur, er fátt var til munns sér
að leggja yfir veturinn nema
kartöflur og þær frosnar og te,
er gert var úr laufinu af trján-
um, er Indíanar bentu fslending-
um á.
Aðrir munu margir hafa svip-
aða sögu að segja af einum
hörðum vetri, einkum þeim
fyrsta á þessum slóðum.
Þó Heimskringla þykir fyrir,
að verða að slíta hér þráðin, er
vonandi að margt af því sem Jón
sagði oss sögulegt og skemtilegt
eigi eftir að sjást á prenti.
SMÁVEGIS
verzlunarráðs Bandaríkjanna
skýrði frá þessu í nýútkominni
bók, þar sem hann greinir frá
viðtali, sem hann átti við Stalin
í Kremlin árið 1944.
Stalin sagði: “Kreppur koma
alltaf á eftir stríðum,” og bætti
svo við: “Segið mér, hversu mik-
ið við þurfum að kaupa af ykkur
til að koma í veg fyrir atvinnu-
leysi hjá ykkur?” Johnston
spurði Stalin, hvers vegna hann
ætlaði sér að gera þetta og hann
svaraði þá: “Æ sér gjöf til
gjalda.” —Vísir 5. maí
* * *
Hvít þrælasala í Sviss
Svissneska stjórnin hefir var-
að konur landsins við því, að
hvítir þrælasalar sé starfandi í
landinu.
Hefir nú birt tilkynningu, þar
sem sagt er, að sannað sé, að hvít
þrælasala fari nú fram í stórum
stíl, eins og fyrir stríð. Stúlkum
sé boðnar allskonar stöður í öðr-
um löndum, en raunverulega
lendi þær í pútnahúsum í Suður-
Ameríku. Beri að varast allar
slíkar auglýsingar.— Vísir 5. maí
■» * *
Kannast við fangabúðir
Tímaritið Nýi Tíminn, sem
gefið er út í Moskvu, hefir nú
svarað ásökunum þeim, sem fram
komu á hendur Rússum nýlega í
áryggisráði S. Þ.
Voru ásakanir þessar á þá leið,
að um raunverulegt þrælahald
væri að ræða í Rússlandi, millj-
ónir manna væru þrælar þar í
landi. — Svaraði tímaritið því
til, að Rússar hefðu aldrei farið
dult með það, að þeir hefðu
þvingunarvinnu í landi sínu, en
hún næði einungis til þeirra, sem
gerzt hefðu sekir um glæpi og
væri meðferð þeirra mannúðleg.
Stalin bauðst til að hjálpa
Það er ótrúlegt en satt, að Stal-
in bauðst einu sinni til að
hlaupa undir bagga með Banda-
ríkjunum, ef kreppa skylli á þar
i landi.
Eric Johnston, fyrrum form..
Utanáskrift mín er:
H. FRIÐLEIFSSON,
1025 E. lOth Ave., Vancouver, B. C.
Nýjar bækur til sölu:
Fyrsta bygging í alheimi.........$2.50
Friðarboginn er fagur.............2.50
Eilífðarblómin Ást og Kærleiki....2.00