Heimskringla - 15.06.1949, Blaðsíða 6

6. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 15. JÚNÍ 1949
illnia Crosmont
Þýtt hefir G. E. Eyford
Gamli maðurinn kom nú með vagninn sinn,
og hann steig aftur upp í sætið.
“Nú, hvernig lýst þér á lafðina?” spurði
gamli maðurinn.
“Jú, hún er forkunar fríð,” svaraði læknir-
inn blátt áfram, og ætlaði að stíga upp í vagnin.
En er hann ætlaði að stiga upp í vagninn,
kom hann auga á eitthvað sem lá á snjónum,
skamt þaðan sem hann stóð. Þegar hann kom að
því, sá hann að það var sami vasaklúturinn, sem
hann hafði skilað lafðinni fyrir örfáum augna-
blikum. Það var ekki um það að efast. Sjáanleg
tilviljun! Að hún skyldi hafa mist hann svona
strax aftur! Eða var það svolítil brella til að fá
hann til að koma til Craigs, sem henni virtist
vera svo mikið áhugamál. Hvað sem það nú var,
þá var það meira en þessi tuttugu og sjö ára mað-
ur hefði mátt til að standa á móti, hann hugsaði
sér að sjá hana aftur.
Hann settist þegjandi upp í vagninn og var
að hugsa um hin undarlegu áhrif sem hann
hafði orðið fyrir þennan dag, og sem höfðu svo
gjörbreytt áformum hans. Hann hugsaði nú ekki
eins miikð um að flýta sér til Glascow, til að
geta byrjað lækningarnar, eins og þennan litla
bró.déraða vasaklút, sem hann stakk sem fljót-
ast í vasa sinn, svo ökumaðurinn færi ekki að
forvitnast um hann.
2. kafli
Vagninn með þessa tvo ólíku menn skrönglað-
ist áfram á óslétta veginum, þar til hann kom út
úr þessum þrönga dal inn í sléttara landslag og
ökumaðurinn sagði að nú væru þeir komnir ná-
lægt þorpinu. Þeir höfðu talað lítið saman síð-
an læknirinn skilaði lafðinni vasaklútnum. —
Gamli maðurinn var orðinn þess fullviss, að ó-
kunnugi maðurinn hugsaði meira um fegurð
lafði Kildonan, en landslagið meðfram vegin-
um, svo hann þagði og lét það gott heita.
Þeir voru komnir þangað sem brattur og
þröngur stígur lá inn á þjóðvegin. Við vegamót-
in stóð gamalt og hrörlegt steinihús, og er þeir
komu að húsinu kom maður út úr dyrunum.
Þeir sáu hann frá ljósglætu innan að í gegnum
dyrnar, og gamli maðurinn sagði:
“Þarna er hestasveinninn lafðinnar og hef-
ur verið að færa gömlu norninni eitthvað, það
þori eg að ábyrgjast! Það býr gömul írsk kerl-
ing í húsinu; hún leyfir ekki prestinum að koma
nærri sér, en dýrkar helga menn, sem kallaðir
eru, og hún er ekki svo heimsk í því, því hún
hefur fundið einn, sem er eins góður og helgur
væri og hugsar um hana. Á hverjum degi á vet-
urnar kemur lafðin til hennar og færir henni
hálft pund af te eða eitthvað annað smávegis.
Gott kvöld Mr. Martin!”
Sá sem talað var til tók dræmt undir ávarp-
ið, en sagði þó: “Gott kvöld”, og hraðaði sér
lengra í þurtu, þangað sem húsmóðir hans beið
hans í vagninum. Læknirin starði forvitnislega
eftir þeim út í myrkrið. Þegar þau fóru fram-
hjá vagninum heyrði læknirin að Peggy þakk-
aði honum með miklum virtum, og sagði honum
að hún hefði legið veik af gigt síðan í gær.
Lækninum kom aftur í hug, að maðurinn talaði
ekki í sínum eðlilega málróf. Augnabliki síðar
flaug vagnin framhjá þeim í hvínandi fart, og
ljósin hurfu við bugðu á veginum, en bjöllu-
hljómurinn heyrðist ennþá í nokkrar mínútur.
“Eg gæti ímyndað mér að þessi kona sem
þú dáir svo mikið, þessi lafði Kildonan, muni
finnast það býsna dauft á veturna að vera sama
sem innilokuð í húsi út á landi, með maniti sem
hugsar um ekkert nema bækur,” sagði læknir-
inn.
“Dauft!’ endurtók gamli maðurinn og fór
að hlæja, “Dauft! Þú þekkir ekki lafði Kildon-
an. Sástu ekki framan <í hana? Hún gæti gert
sig ánægða, jafnvel í fangelsi út á landi, það
gæti hún, sú góða kona.”
“Eg býst við, að það komi þangað margir
gestir.”
“Ó- nei, ekki margir; lávarðurinn er of hæg-
látur til þess. En hún er úti og ríður eða ekur,
eins og þú hefur séð, og hún hefir sólskinið í
sjálfri sér. Síðan hún giftist hefur hún altaf
haft eitthvað nytsamt fyrir stafni; en herra guð,
hverslags stjórnlausu lífi lifðu þau ekki, Mr.
Ned, sonur tannlæknisins og hún. Þau héldu
öllu umhverfinu í uppnámi. Það var sagt að
hann hefði orðið nærri því brjálaður, er faðir
hennar gifti hana lávarðinum.”
“Var hún þá gift nauðug?”
“Sumir segja það, en sumir ekki. En eg
held að slík stúlka léti ekki neyða sig til að taka
neinum sem henni líkaði ekki, fremur en hún
lætur ekk neyða sig til neins sem hún vill ekki.
Hún var stoilt, og hún vildi ekki giftast tann-
læknis syni, þrátt fyrir það að hin ungi Mr. Ned
sem við kölluðum hann þá, hefði eins góða ment-
un eins og nokkur annar.”
“Og hvað varð svo um hann?”
“Hann fór til London, og þegar hann kom
aftur var hann giftur, og hafði konuna með sér.
En lafðin gleymdi ekki æsku leikbróðir sínum,
hún fékk lávarðin til að gera hann að ráðs-
manni óðalsins.”
“Ó já,” sagði læknirinn.
Gamli maðurinn hafði talað þannig, að hann
sjáanlega tók allt í góðri meiningu, og læknir-
in fyrirvarð sig með sjálfum sér fyrir að álíta
framferði hennar ekki eins virðulegt og gamli
maðurinn áleit það, en hann gat ekki útrýmt úr
huga sínum þeim áhrifum sem hún hafði á hann
svo hann lét þetta umtalsefni falla niður, enda
voru þeir nú komnir að þorpinu, og hestarnir
stönsuðu sjálfkrafa við þriðja húsið sem þeir
komu að.
“Hestarnir þekkja heimilið sitt,” sagði
gamli maðurinn, er hann steig út úr vagninum
og strauk hestunum um nasirnar. Hann sagði
lækninum, að það væru bara fáein skref héðan að
hótelinu, og þaðan fer póstvagninn til Brank-
some of Conismere í fyrramálið, og ef þú vilt
fara að ráðum manns sem þekkir landið hér í
kring, er þér bezt að vera hér í nótt og fara ekki
fyr en bjart er orðið í fyrramálið. Það er hvass-
veður og býsna snjókoma, og í náttmyrkri sem
núna, er hætta á því að þú villist, og takir veginn
til hægri handar, og lendir svo út í vatnið.”
“Eg þakka þér kærlega fyrir. Eg skal fylgja
ráðum þínum. Þú mátt vera viss um það, og
þegar eg er búinn að hvíla mig og sofa í nótt
og hef áttað mig dálítið, fer eg aftur til Conis-
mere, og held ferðinni áfram eins fljótt og eg
get. Eg vil gjarna að við kyntumst meir, ef eg
skyldi í einhverju tilfelli koma hér aftur. Eg
heiti Armathwaite — Frank Armathwaite.”
“Og eg heiti Haynes — Luke Haynes. Hvað
því viðvíkur að endurnýja kunningskap okkar,
þá vil eg að við gerum það, sem maður og maður,
en ekki sem læknir og sjúklingur. Góða ferð!”
Þeir kvöddust með innilegu handabandi og
þökkuðu hvor öðrum fyrir samveruna, og gamli
maðurnin fór með hestana yfir götuna og inn í
hesthúsið, en læknirinn fór til hótelsins, sem
gamli maðurinn hafði vísað honum á. Það var
stór bygging á götuhorni við aðalstræti bæjar-
ins. Þegar læknirinn kom að hótelinu, snjóaði í
svoddan ákafa, að hann ásetti sér að ekkert
skyldi koma sér til að halda lengra, ef það væri
eins vistlegt þar inni, eins og það liti út að utan.
Er hann kom inn í hina rúmgóðu forstofu
hótelsins, leist honum vel á gististaðinn. Hótel
haldarinn tók vingjarnlega á móti honum, hann
var ungur maður, um þrjátíu og fimm ára, vin-
gjarnlegur og glaður. Honum var vísað til her-
bergis, sem var mjög vel uppbúið. Eldur brann
í eldstæðinu, svo herbergið var þægilega og
notalega hlýtt. Eftir litla stund kom þjónn sem
fylgdi honum ofan í borðsalinn, þar sem alvar-
lega útlítandi eldri maður tók á móti honum og
leiddi hann til heiðurssætis við borðið, nálægt i
eldstæðinu. Hvíldin og þægindin eyddu úr huga
hans öllum leifunum af því grufli og sinnisóró,
sem verið hafði í huga hans, síðar um morg-
uninn.
Að kvöldverðinum loknum settist hann í
hægindastól hjá ofninum og fór að líta yfir dag-
blaðið, en er hann sá engar nýjar fréttir, eða
neitt svo ótrúlegt tif þess að vekja neina eftir-
tekt, hvarflaði hugur h^ns til þess sem hafði
komið fyrir hann á ferðinni — til þessa hálf
dreymandi ástands sem hann hafð fallið í, þar
til hann kom til Hoverholme járnbrautar stöðv-
arinnar, og þeirrar óskiljanlegu vitleysu sem
kom honum til að fara út úr skozku hraðlestinni
og inn í þá lest sem átti að fara til Conismere,
eða hvernig honum gat dottið í hug, að fara að
gera sér stóran krók og töf til að heimsækja
gamla doktor Peel, og svo hugsaði hann um
þessa köldu keyrslu í slyddubyl og myrkri, um
ljósgeislan frá glugganum sem brá fyrir á veg-
inum, og svo um hina fríðu lafði Kildonan. Er
hann í sinni dreymandi yfirvegun var kominn
svo langt; heyrði hann að hlerarnir fyrir glugg-
unum skröltu og hristust, það var komið rok.
Hann færði stólinn nær eldinum og tautaði
eitthvað við sjálfan sig um heimsku sína, að
voga sér út í þetta veður að nóttu til. Við hvern
hvin skröltu rúðurnar í gluggunum og snjóflygs-
urnar festust á þeim, svo ekki sást út.
“Slæm nótt, herra minn,” sagði þjónninn, og
skaraði í glóðina í eldstæðinu.
“Já, eS skyldi segja það,” svaraði læknirinn,
og hagræddi sér í stólnum.
Hann sat þar og horfði í eldinn og hinar
margvíslegu myndir sem mynduðust í reyknum
og logunum, þangað til hann féll í draumsælt
mók af áhrifum hitans og ljóssins, eftir kuldann
og myrkrið, og hann fór að dreyma um, að hann
væri í póstvagninum, að hann heyrði hina skæru
hljóma vagnklukknanna og hinn milda hlátur
lafðinnar ,og að hann sæi hið yndislega andlit
gægjast út úr hinu kostulega kniplingasjali,
sem hún hafði um höfuðið, og er hann opnaði
augun fanst honum hann enn horfa á rauðar og
mjúkar varir. Meðan hann horfði á þessa mynd
sem var fyrir augum hans, sýndist honum drætt-
irnir í andlitinu vera svo óskýrir, og útlitið bar
vott um sorg og þrá, svo hjarta hans varð gripið
af samhygð. Hann vildi færa sig og hugsaði með
órólegum hug, að þessi sýn væri afleiðing af
ólagi sem hefði komist á hugsun sína út úr
þessari villu sem hann lenti í, en hann var svo
máttlaus að hann gat ekki staðið upp, og á sama
augnabliki breyttist andlitsmyndin aftur, kom
nær og varð skýrari, hann sá aftur hið fríða og
ánægjulega andlit lafði Kildonan. Nú hafði það
áhrif sem voru annars eðlis, sterk innri, innileg
aðdáun greip nú huga hans, er hann sá andlitið
aftur, sem svo aftur vrtist vera lengra frá hon-
um, og sást nú ekki nema eins og í þoku, en sam-
hygðar tilfinningin sem sýnin hafði vakið í huga
hans, varð nú sterkar en áður.
Ennþá harðari bylur lenti á húsinu, sem
hristi það, svo gluggar og hurðir nötruðu. Hann
stóð upp og leit í kringum sig, eins og maður,
sem er hastarlega vakinn upp af værum svefni.
Hann hlustaði eftir hvininum í storminum, sem
hafði vakið hann, og svo lygndi bráðlega aftur.
Hann leit í eldstæðið sem nú var fult af glóandi
kolum. Hann var einn í stofunni. Á hyllu rétt
yfir höfðinu á honum stóð klukkan, og tifaði
óaflátanlega, en tifið í klukkunni ergði hann og
æsti á einkennilegan hátt; hann heyrði hljóð frá
fjarlægum stöðum í húsinu, málróm hótelhald-
arans út í ganginum, hlátra frá drykkjustof-
unni, fótatak stúlku sem gekk upp stigann —
alt líkt því, sem hann hélt að hann hefði heyrt
í draumnum. Hann vissi varla hvað hann gerði,
og hugsaið bara um hið undarlega hljóð sem
honum fanst vera fyrir eyrum sér.
Hann gekk að glugganum og ætlaði að opna
hann, er hinn rólegi þjónn, sem hafði heyrt hvað
hann var að gera kom inn.
“Það er ekki gott að opna glugga núna,
herra minn,” sagði hann með mestu kurteisi.
“Veðrið stendur upp á þessa hlið hússins, og
stofan yrði strax full af snjó.”
Læknirinn hætti strax að reyna það, en hélt
áfram að standa við rúðuna, og starði stöðugt út
í náttmyrkrið. Slyddu bylurinn hélt áfram, svo
það dreif niður snjókyngi.
“Það er satt sem þú segir,” sagði hann eftir
litla stund. Svo sagði hann í fjörugri róm:-*
“Þekkir þú doktor Peel í Branksome?”
“Já, allir í þessu umhverfi þekkja doktor
Peel.”
“Hve langt er héðan til hans?”
“Fjórar mílur, held eg. Maður fer í gegnum
Branksome, og svo ltíinn spöl þaðan til vinstri.”
“Hefirðu reiðhest sem þú getur lánað mér?
Eg er kominn á þá skoðun, að eg þurfi ekki að
vera hér til morguns, fara heldur til Branksome
í nótt.”
Það var einhver óróleiki í honum, og hinn
alvarlegi þjónn áleit það stafa af kringumstæö
unum.
“Eg vona, herra minn, að þú sért ekki óró-
legur út af því, að komast ekki til vesalings
gamla læknisins í kvöld,” sagði hann. “Við höf-
um heyrt, að það sé ekki neitt annað að honum,
en slæmt kvef. Það er engin manneskja í þessu
umdæmi, sem ekki tæki það nærri sér ef eitt-
favað alvarlegt hefði komið fyrir doktor Peel.”
“Nei, nei, Það hafa ekki verið send boð eft-
ir mér; það er ekki þannig,” svaraði hann fljótt.
“En eg hef þekkt hann í nokkur ár og------já,
viltu gera svo vel að sjá til að eg geti fengið
hestin eins fljótt og hægt er?”
Þjóninn fór, og Fred, sem nú var aftur grip-
inn af ómótstæðilegri óró, sem hafði fylgt honum
állan daginn, eins og illur andi, viðurkendi með
sjálfum sér, að hann hagaði sér eins og reglu-
legur bjáni. Hann hafði beðið um hestinn af ein-
hverri innri tilvísun, sem hann gat ekki gert sér
neina grein fyrir, og ekki heldur mótstaðið. —
Eftir nánari yfirvegun fanst honum að hann yrði
að afturkalla pöntunina, samkvæmt tilvísun
heilbrigðrar skynsemi. Þessi doktor Peel var
svo langt frá að vera gamall og kær vinur hans,
hann var bara maður sem hann hafði mætt
nokkrum sinum, sem hann varla mundi eftir,
hann var ekki svo veikur að hann þyrfti á hjálp
embættisbróðir síns að halda, en nógu veikur
til þess að heimsókn væri honum ekki neitt vel-
komn. Þó Frank Armathwaite væri ekki neitt
hjátrúarfullur, fór hann þó að verða forvitin
eftir að komast að raun um, hvað það væri sem
hefði ruglað ferða áætlun hans, og sem hann
hélt, móti vilja sínum, að mundi hafa eirthverja
þýðingu. Þar að auki var honum það nú ljóst,
að honum var, eins og hann ætlaði sér, ómögu-
legt að vera í hótelinu þessa nótt.
Hann gat ekki setið kyrr; það var eins og
hann réði ekki við sig, en væri á valdi óþekts
máttar, sem hafði ákveðið að hann skyldi ekki
hafa frð né ró. Þegar hann hafði klætt sig
til ferðarinnar og settist aftur sem snöggvast
í stólin fyrir framan eldstæðið, þar sem hann
sat áður, kom aftur hin sama sýn fyrir augu
hans, sem hann hafði séð rétt áður. Honum
fanst þetta svo kynlegt, að hann stóð strax upp
úr stólnum og fór út í gangin, þar sem hann
mætti hótelhaldaranum með lugt í hendinni, og
leit efablendnislega á hann.
“Það er slæmt að þú verður að fara í kvöld,
herra minn, það verður þér erfið ferð, þú hefir
bæði snjóbylinn og storminn rétt á móti þér. Eg
býst við að þú sért vel kunnugur leiðinni, herra
minn?”
“Nei, ekki vel, en vegurinn er beinn, að mig
minnir.” svaraði læknirinn. Hann hafði aldrei
farið þessa leið áður, en hann vildi ekki láta á
því bera, því hann var hræddur um að það kynni
að verða, með einu eða öðru móti komið í veg
fyrir áform sitt ef hann segði eins og var.
“Ó já — vegurnn er ekki mjög krókóttur,
en það er í einum eða tveimur stöðum sem þú
verður að gæta þín vel í koldimmri nótt eins og
núna.”
í þessu kom þjónninn, og hesturinn stóð
reiðtygjaður fyrir utan dyrnar. Það var
sterklegur hestur að sjá, sem virtist mundi
meira brúkaður sem drátt hestur, en til reiðar.
Það var hlé þeim megin við húsið, þar sem hest-
urinn stóð, snjórinn lá þar í þykkum skafli-
Hótelhaldarinn batt- sjálfur lugtina við söðul-
bogan, áður en ferðamaðurinn steig á bak.
“Þú stansar í Branksome býst eg við?”
sagði hann er hann gekk að dyrunum.
“Eg býst við að gera það. Eg hugsa að það
sé hægt að fá þar hressingu og skýli fyrir hest-
inn?”
“Já. eg held George greiðasölu húsið sé það
besta.”
“Ágætt! Eg þakka þér fyrir. Á morgun ætla
eg að vera kominn hingað nógu snemma til að ná
póstvagninurp sem fer til Conismere. Góða
nótt!”
Er Fred var að fara á stað kom hestagætslu
maðurinn til hans, og heilasði honum hæversk-
lega, en virtist að hafa eitthvað alvarlegt á hug-
anum.
“Fyrrgefðu, herra minn,” sagði hann í ó-
skírum málróm, sem var verra að skilja fyrir
það, að hann hafði mist allar tennurnar, “þér er
best að taka neðri veginn, svo þú komir ekki
nærri vitfirringa húsinu.”
Hótelshaldarinn sem heyrði hvað hann
sagði, kallaði bist til hans og sagði:
“John, hvað er það sem þú ert að þvaðra
um! Það hefir ekki verið neitt vitfirringa hæli
þar síðan þú varst drengur.”
En John lét ekki á sig ganga. Það hlakkaði
í honum; hann vissi það sem hann vissi, og
sagði ferðamanninnum aftur að hann skyldi
taka efri veginn ef hann vildi “sjá nokkuð”. Svo
skaust hann inn í hesthúsið.
Hótelhaldarinn, sem skalf af kulda, horfði
reiðulega á eftir honum, og áleit að það væri
betra að gera einhverja frekari skýringar á
þessu.
“Eg held að karlinn hafi lausa skrúfu í
hausnum. Hann var hestagætslu maður hér í
mörg ár áður en eg fæddist, og manni líkar ekki
að svifta gamlan og dyggan þjón atvinnu sinni,
þó hann sé farin að verða sansabilaður. Hann
mundi ekki lifa í þrjá mánuði, ef hann hefði
ekki hestana að hugsa um.”
‘Eg býst við að hann þykist sjá sjónir?”
“Já, hann er fullur með alslags grillur.”
“Hvað meinti hann með þessu vitfirringa-
húsi?”
“Eg veit það ekki fyrir víst. Eg hef verið hér
í ellefu ár, og hef ekki heyrt neitt um vitfirr-
inga hæli.”
“Jæja, það er ekkert undarlegt, það eru
flestir sem fá einhverjar firrur í hausin, þó þeir
séu ekki eins gamlir og hann. Eg hef haft tals-
vert að sýsla með geðveika, svo það er ekkert
sem eg hræðist síður en þá. En eg vil ekki að þú
standir lengur úti í kuldanum að tala við mig.”
Vertinn gekk inn, en kom svo strax aftur, og
kallaði á gestinn. Hann stöðvaði hestinn og sneri
sér við í hnakknum.
“Eg vildi segja þér, herra minn,” sagði
Vertinn, “að það er líklega betra fyrir þig að
fylgja ráðum gamlamannsins, og taka neðri
brautina, nefnilega þá, sem liggur til hægri við
Álfa-kvíslina niður við bakkan. Ekki vegna þess
að það sé neitt “að sjá”, eins og hann sagði, held-
ur vegna þess að efri brautin liggur inn í neðri
brautina í djúpu gili, og á dimmri nótt eins og
þessari, gætirðu riðið milli trjánna út í vatnið
áður en þú vissir af og mist af veginum?”
“Eg þakka þér, eg skal fara eftir ráðum
þínum. Góða nótt.”
Að svo mæltu lagði Fred Armathwaite á
stað, hann hafð storminn og slyddubylinn rétt í
fangið á sér, og snjóflygsurnar hlóðust stöðugt
í andlit hans og glöptu honum sýn. Kuldinn og
rokið deyfðu hann svo, að hann varð undir áhrif-
um einhvers sem líktist martröð sem fyllti huga
hans með alslags ímyndum um ný og áður ó-
þekt andlit sem hann hafði séð um daginn, virt-
ust nú festast í huga hans, en minningar gam-
alla kunningja þoka úr huga hans fyrir þeim
nýju, þar til allt varð í óaðgreinanlegum graut
í huga hans, þar til að hin óljósa mynd sem
hann hafði séð við eldin, kom framúr þessum
andlitafjölda sem þoka. Hann var nú kominn út
úr bænum og reyndi að fylgja vegarmerkjunum.
Hann áleit að hótelmennirnir hefðu gert ofmik-
ið úr þeim hættum og erviðleikum sem væru á
veginum. Stríðið við stormin hafði aukið hug
hans og þor. Hann var frískur og hraustur mað-
ur, sem ávalt leitaði eftir einhverri áreynslu,
svo hann gæti sýnt hvað hann gæti þegar á-
reyndi.