Heimskringla - 14.12.1949, Qupperneq 5

WINNIPEG, 14. DES. 1949
HEIHSKRINGLA
5. SIÐA
io our many
lcelandic Friends and
Customers we offer
sincere wishes jor
& Vzxv fUetTP
CANADA SAFEWAY LIMITED
SAFEWAY
tncexe
LIMITED
CORYDON and OSBORNE STREET
INNILEGAR
til allra vorra viðskiftavina
CHAMBERS & HENRY
J. H. PAGE, framkvæmdarstjóri
Jólaóskir
FREIGHTING, ROAD BUILDING, BRUSH CLEARING
AND BULLDOZING
979 INGERSOLL ST. — WINNIPEG
Phone 22 912 - 27 022
Þar rísa bjartar hallir, sem ei
hrynja,
Magurt fólk þyngist
um 5, 15 pund
Fær nýtt líf, þol, kraft
t'vílík pleði. Vððvar vaxa, hrukkur fyll-1
ast, h.-ilsinn verður sivalur, líkaminn að-
d.ianlenur. Þúsundir manna og kvenna, j
sem aldrei gútu fitnað áður, benda nú á
sinn heilbrigða líkama. Það er að þakka
hinu uppbyggjandi lyfi, Ostrex, og þeim
efnum sem það er samsett af. Vegna
þeirra eykst matarlystin, meltingin batnar, j
blúðið heilnæmara, vtiðvarnir stækka. —
Hræðist ekki offitu, hættið þegar markinu |
er náð til þess að öðlast meðalvigt. Kostar j
litið. Hið nýja “get acquainted” stærð að-
eins fiOc. Reynið “Ostrex Tonic Tablets’
til aflgjafa og uppbyggingar. Byrjið strax.
Hjá ölíum lyfsöium.
Ur notað á íslenzku suma þá
bragarhaetti er ýms skáld vor
hafa síðan ort undir eða líkt eft-
ir.”
Sætir það þá lítilli furðu, að
Gröndal orti um móðurmálið eitt
af sínum fegurstu og kunnustu
^væðum, “Tungan mín”, og er
hað, meðal annars, þessi snjalla
lýsing á íslenzkunni:
Ýmist sem þruma í þungum
skýjum
þreytirðu skjaldar dimman óm,
eða það er sem anda hlýjum
aftaninn kyssi sumarblóm;
°S hvert eitt minsta hugans verk
hefðirðu í valdi, blíð og sterk.”
Jafn heitt unni skáldið landi
s*nu. eins og ættjarðarkvaeði
hans sanna deginum ljósar, og á
það ekki síst við um hið fagra
°S hreinmikla kvæði hans “Vor-
v*sa 1859”, sem hefst á þessu al-
hnnna erindi:
“Köld ertu, móðurmold,
mæt þó og unaðssæt;
ríður um reginleið
rósfagurt norðurljós.
Sæl er í djúpum dal
döggin um leiti snögg,
leika við tæran læk
ljómandi fjallablóm.”
Gröndal var hárómantíks skáld
og lét gamminn geysa um him-
inn, hauður og höf, þegar hann
steig á bak skáldfak sínum, enda
er því ekki að neita, að hann gaf
hugarflugi sínu ósjaldan . svo
lausan tauminn, að all erfitt er
að fylgjast með honum á flug-
inu og óljóst hvert stefnt er.
“Höndin mín hefir ei við hug-
arins æstum í storm,” segir hann
á einum stað. Honum hættir
einnig til að verða skrúðmáll úr
hófi fram. Þessara öfga í taum-
lausu hugarflugi og málskrúði
gætir einkum í heimspekilegum
og goðsagnakvæðum hans, þó að
þau séu óneitanlega stórbrotin
og ágætar lýsingar í þeim, svo
sem upphafið á kvæði hans
“Prometheus” sem er raunar í
heild sinni bæði andríkt og til-
þrifamikið. Lýsing skáldsins á
Prometheus, sem náði eldinum
frá guðunum og gaf hann mönn-
unum, en var fyrir það hlekkjað-
ur og kvalinn, verður jafnframt
áhrifamikil og táknræn mynd af
| sannleiksleit og framsókn mann-
| kynsins.
, Snjöll eru söguleg kvæði
j Gröndals, t. d. “Balthazar” og
“Flosi”, er bregða upp myndum
af söguhetjunum á örlagastund-1
j um í lífi þeirra. Niðurlag kvæð-j
isins um Balthazar, sem lýsir,
honum á þeirri stund, þegari
höndin ritaði ógnarorðin (“Þú j
ert veginn, o. s. frv.”) á vegginn
er á þessa leið:
“Sömu nótt var vísir veginn,
veltist blóð um gullna rönd:
ljósin dóu, lögð og slegin,
Iygi ei ritar drottins hönd.”
Ljóðræn skáldgáfa Gröndals
lýsir sér þó hvað bezt í sumumj
smærri kvæðum hans, sem eruj
hrífandi fögur og áhrifamikil í|
látleysi sínu og einfaldleik, eins
og vísurnar “Um haust”, sem
margir kunna:
“Syngur lóa suðr í mó
sætt um dáin blóm —
alltaf er söngurinn sami
með sætum fuglaróm.
Himinblíð. eru hljóðin þín,
heiðarfuglinn minn!
Hlusta eg hljóður á þig,
og hverfa má ei inn.”
Má og sama segja um annað
alkunnugt og vinsælt kvæðij
hans, “Hret” (“Fölnuð er liljan
og fölnuð er rós”), og um aðrar|
æskuminningar hans í ljóðum. j
Fegurðarást Gröndals lýsir sér
eftirminnilega í náttúrulýsing- j
um hans, ásamt ríkri aðdáun hans j
á dásemdum hennar. Það er eng- j
in tilviljun, að hann nefnir eitt
af hinum gullfögru smákvæðum
sínum, “Mikil eru verkin drott-
ins”, og hefir það (“Uppi á him-
ins bláum boga”) verið mikið
sungið og því vafalaust mörgum
í fersku minni.
Og svo er hin hliðin á skáld-
gáfu Gröndals: fágæt fyndni
hans, sem finnur sér framrás á
“hágröndalskan” hátt í kvæðum
eins og “Gaman og alvara”. Þar
sem fjarlægustu andstæður mæt-
ast, gáskinn og alvaran, og
margskonar millistig í hugar-
kenndum. Eins og gnæfandi sól-
uroðinn tindur stíga svo þessar
fögru vísur upp úr andstæðu um-
hverfi sínu í þvl ærslamikla
kvæði, þar sem öllu ægir saman: t
“Um undrageim í himinveldi i
háu, ^
nú hverfur sól og kveður jarðar
glaum;
á fegra landi gróa blómin bláu
í bjartri dögg við lífsins helgan
straum.
Þar dvelur mey hjji dimmu fossa
tali
og drauma vekur purpurans í
blæ,
og norðurljósið hylur helga sali,j
þar hnígur máninn aldrei niðr í
sæ.
og hreimur sætur fyllir boga-
göng,
en langt í fjarska foldar þrumur
drynja
með fimbulbassa undir helgum
söng.
Og gullinn strengur gígju veld-
ur hljóði
og glitrar títt um eilíft sumar- j
kvöld,
þar roðnar aldrei sverð af bana-
blóði,
þar byggir gyðjan mín sín him-
intjöld.” *
Og á þeim hátindi andríkis
hans skulum vér skilja við skáld-
ið, enda er það í slíkum kvæðum
eða kvæðahlutum, sem hann lif-
ir áfram með þjóð sinni og á
vörum hennar. En í hinu víð-
feðma landnámi ljóða hans, þó
misjöfn séu að listrænni fegurð;
og. skáldskapargildi, er margur
fagur og gróðursæll reitur. Þess-
vegna var fyllilega verðugt að
gefa út jafn vandaða útgáfu af
kvæðum hans eins og þetta
fyrsta bindi ritsafns hans er að
öllu leyti. Þeir, sem góðum
skáldskap unna, mega því vera
hlultaðeigendum útgáfunnar
þakklátir fyrir framtak þeirra.
Margir munu einnig hlakka til
framhalds hennar, rita Gröndals
i óbundnu máli, jafn skemmtileg
og þau eru, fyndin og fjörug,
og honum einum lík.
GÓÐ og ÓDÝR JÓLAGJÖF
Ein bezta jólagjöfin, gjöf sem
flestir á heimilinu geta notið
skemtunar af alt árið er einn ár-
gangur af Heimskringlu; hann
kostar aðeins 3 dali.
Skrifið Viking Press, Ltd.
Winnipeg, Manitoba.
VIÐ KVIÐSLITI
Til linunar, bóta og styrktar,
reynið nýju umbúðirnar, teyju-
lausar. Stál og 6protalausar. —
Skrifið: Smith Manfg. Company,
Dept. 160, Preston, Ont.
DOMINION BANK
STOFNSETTUR 1871
A Complete Banking Service
WINNIPEG BRANCHES:
Main Office—Main Street and McDermot Avenue
Main Street and Redwood Avenue
North-End Branch—Main St. near C.P.R. Station
Notre Dame Avenue and Sherbrook Street
Portage Avenue and Kennedy Street
Portage Avenue and Sherbrook Street
Union Stockyards, St. Boniface