Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 31.10.1890, Blaðsíða 4

16
Í>JÓÐVILJINN.
Nr. 4—5
Hann getur engrar heimildar, pinglegrar
eða ráðgjafalegrar, er úrskurður þessi eigi
við að styðjast. í erindisbréfi landshöfð-
ingjans fyrir ísland a hnnn engan stuðn-
ing; við stöðulög Islands og stjórnarskrá
er lmnn í beru stríði. Lundshöfðinginn
hefir í óskiljanlegu tlasi tekið hér svo fram
fyrir hendur fjármálaráðgjafa Dnna, að
hann skipar i íkis-póstmeistaranum, sem
hann á ekki meira með að skipa en eg.
að takn, gegn póstávísunum sem ríkissjó'-
ur undirgengst að borga út i ríkismynt,
við andvirði handa lionum (ííkissjiiði), sem
honum er e i n s k i s v i r ð i. Og — <>-
trúlegast af öllu, heldnr að rikisjióstsjóður
Dana sé „almanna, sjóður hér á landi“!!!
Af pessum úrskurði stafar pað eingöngu,
pó krókótt fari, að landssjóður liefir tapað
100 pC. á liverri einustu póstávísun gegn
landssjóðsseðlum s'ðan 1886. Af þessum
úrskurði stafar pað á sama hátt, að ríkis-
sjóður hefir. síðnn 1886 farið að leggja
gjörræðisfulla hönd á tekjur íslands, til að
bæta sér skaðann. er landshiifðingja úr-
skurðurinn bakaði lionum. Af passum úr-
skurði stafar pað beint, að „ísafold“ og
,,J>jóðÓlfur“ eru að koma mönnum á að
sretta sig við pað eins og sjálfsagðan hlut,
að sjóður íslands sé og eigi að vera í
tvennu lagi, jarðabókar s j ó ð u r („svo
nefnist sá hluti landssjóðs, er landfögeti
gætir“. ísaf. 22. niarz p. á.) og einhver
annar sjóður (hinn eiginlegi landssjóð-
u r?) sem ríkissjóður eigi að hafa gát á,
og hann hirðir og sölsar upp í ávísana-
skuldina, rjúfandi pannig bæði stöðulög og
stjórnarskrá með umboðslegri tilraun til að
innlima ísland í Danmörku. {>að yrði
seint að telja allt sem stafar af pessari
frjósömu bölvamóður Islands.
En nú verður hverjum manni auðskilið
hvað til ber, að vinnumenn bankans, Jón
ölafsson í Lögbergi og blöðin „Isafold11
og ,,{>jiiðólfur“, hafa skotið á skjaldborg
kringum penna voðalega úrskurð; pví öll
peirra óskiljanlega vitlausa vörn er vörn
pessa úrskurðar og pess landshags-dreps,
sein af honnm stafar. J>að er fróðleg lexía
útn sjálfstajði Reykjavíkurblaðanna, og um
pað, á hverjum peim pyki víð eiga að af-
glapir landstjörnar eigi að bytna! En pað
eptirtektarverðasta er pað, að blöð pessi
lnilda uppi grundvallarreglu úrskurðar pessa
eins og alviðurkenndum fínanzlegum sann-
leika, en nefna aldrei úrskurðinn sjálfan
né hans háa liöfund!
Ekki leiði eg getum að pví, hvað til
beri, að fjármála-ráðgjafi Dana eða ráð-
herra íslands skyldu ekki tafarlaust ónýta
petta bréf landshöfðingja og gjöra úr pví
ótalað orð. J>að efni skýra afleiðingar úr-
skurðarins bezt; svo skoðum pær.
Yér liöfum nú séð, að pað er ríkispóst-
sjóður í Reykjavik, ein grein af rikissjöði
Dann, og pess vegna í rauninni ríkissjöðnr
Dana, sem gefur pósfðvisanir til útlanda út
á sjálfan sig og teknr við andvirði peirra
á pósthúsinu í Reykjavík, ýmist i ríkisinynt,
ýmist í seðlum og í peim að lang mestu
skapi, petta um prjá fjórðu af allri ávísana-
upphæðinni.
Enn af hverjum tekúr nú ríkissjóður
við seðlunum? af privat ávisendum, sem
peniuga purfa með í Höfn í sínar ýmsu
nauðpnrftir. Yiðskiptin eru pá pannig:
privat ávísandi frer ríkissjóði seðlana; rik-
issjöður tekur við peiin orðalanst, og hefir
pannig fyrir sitt leyti tekið pá eins og gott
og gilt andvirði peirrar útborgnnar í ríkis-
mynt í Höfn er hann undirgengst, með á-
vísunarskjalinu, að greiða af hendi. Hér
eru nú tveir sem við skiptast, ávlsandi og
rikissjöður. f>ar við verður engum öðrum
dreift.
Hér er nú framin eins löglaus athöfn
og framin verður. XJrskurður landshöfð-
ingja frá 28. maí 1886 getur pví síður
heimilað pessi viðskipti, að hann er nú
fyrst og fremst i ongu tilliti bindandi fyr-
ir rikissjóð, í öðru lagi, að hann er pví
síður nokkur lagastafur fyrir íslendinga
að hann byggir á pví tilhæfuleysi að ríkis-
sjóður sé „almannasjóður hór í landi“.
Nú er pað öllum kunnugra en frá purfi
segja, að seðlarnir eru gjaldgengir að eins
á íslandi, pað er, innan peningamarkaðar
íslands. |>eir eru, samkværnt lögum 18,
sept. 1885, óinnleysanlegir i landssjóð, og
geta pá allir menn með viti sagt sér sjálfir,
hversu löglegt pað muni vera, að peir sé
leystir inn í útlendan sjóð, sem peir gilda
alls ekki neitt í. Seðlar, óinnlevsanlegir í
sjálfan landssjóð íslands, að vera gerðir
innleysanlegir par, sem peir eru einskis
virði! Hvar hafa menn heyrt getið um
aðra eins fínanzráðstöfun, par sem fólk er
siðað og lög vernda ráðvendni og brein-
skiptni, og hegna hinu gagnstæða?
Nú mi. hér er nú ríkissjóður búinn að
slcipta við ávísanda panriig, að hann hefir
borgað út ávísirn lians, en hefir ekkert and-
virði fyrir peim rikiseyri, er hann hefir lagt
út fyrir hana, nema sér verðlausa lands-
sjóðsseðla. Hann hefir pví tapað í ríkis-
eyri pví sem ávísunin hljóðaði upp á, Að
hverjum á hann nú aðgaug fyrir tap sitt?
Eptir öllum grundvallarreglum um viðskipti
manna í öíluni siðuðum mannheimi ábafln
einungis aðgang að peim, sem hann beið
skaðann á, ávísandanum, En liann hefir
lokað peim vegi fyrir sjálfum sér; pví að
hann ekki einungis gjörðí sig orðalanst á-
nægðan með viðskiptin við ávísanda npp-
haflega, heldnr var pað halin sjálfur, seni
réði peim, einmitt eins og pau urðn; pv'
h a n s var pað, að neita pví, að gangast
undir svo ójöfn viðskipti sem fáfróður á-
vísandi, vélaður af verra en pýðingarlaus-
um landshöfðingja úrskurði, fór fram á.
flbyrgð afskiptanna hvílir pví eingöngu á
ríkissjóði. Yiðkomandi ráðgjafi vissi mjög
vel, að pegar t v e i r e i n i r eiga viðskipti
saman. i pvi tilfelli, sem hér ræðir uiíi,
hann sjálfur og hinn íslenzki ávísandi, pá
verður engum nema peiin tveimnr dreift
við viðskipta-athöfnina. Eigi að síðnr læt-
ur hann ábyrgð sinnnr eigin tiltekju bytna
á peirn, sem aldrei var i neinu tilliti aðili
afskiptanna: á landssjóði Islands; pví pað
vita allir, að lánveitandi ber pess enga á-
byrgð, hvernig fullveðja iánpiggjandi fer
með lánið. Hann skrifar — og skyldi eng-
inn rnaður trúa — skuld pá, erhannsjálf-
ur setti hinn óvitra ávísanda í við sig, á
reikning landssjóðs, smokkar
henni af privat-lslendingi yfir á hina ís-
lenzku pjóð, og lætur hana borga sér skuld-
ina í gulli. Með öðrum orðum: hann læt-
ur iandssjóð kaupa fyrir gull hinar ýmsu
verzlunar-purftir ávísenda íslands!
„Já, en landssjöður fær í staðinn ávís-
unar andvirðið, seðlana“, segja eyihausar
Reykjavíkur, „og tapar engu ; pvert á móti,
j ef einhver ávísaði t. d, 2000 kr, í seðlum,
pá fær iandssjóður til sinna afnota pær
2000 kr. sem ávísandi fór með á póst-
húsið í soðlum; sjóður lands e y k s t
pannig um 2000 kr, og pessar 2000 kr,
eru landssjóði jafn dýrmætar i seðlum eins
og pær væru í gulli eða sjlfri“ (orð Sig-
hvats í „Heimskringlu“ 8, maí). |>essir
menn vita hvorki pýðingu eigin orða sinna,
né poirra hluta. sem pau eru um höfð,
þeir skynja ekki, að pegar peir segja að
seðlarnir sé landssjóði eins dýrmætir Og
gull, pá segja peir, að peir sé lögoyrir
landssjóðs, jieir liafa enga hugmyúd Vijn,
að neitt sé bogið við pað, að landssjúð\;v
kaupir inn úr ntlendum peningaipavkaði
e i g i n 1 ö g o y r i með e i g i n 1 ö g e y r i,
J>á órar ekki fyrir pvi, að seðlafuir eru