Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 15.01.1900, Blaðsíða 2

10
Þjóðvíljinn.
XIV, 3.-4.
á Þýzkalandi, þótt hann só ungur (stofn-
aður 1810); í fyrra vetur (1898—’99) voru
við báskólann 372 kennarar og 5873
stúdentar; þó eru í Berlín margir aðrir
vísinda skólar, t. d. fjöllistaháskóli, land-
búnaðarháskóli, námuskóli o. fl., og voru
stúdentarnir við alla þessa háskóla í
fyrra vetur 9249. Námsmenn frá ýmsum
þjóðum sækja til Berlín, og við háskól-
ann voru meðal annara í fyrra 214 Rúss-
ar, 129 Austurríkismenn og Ungarar, 102
Ameríkumenn, 48 úr Sviss, 34 austan úr
Asíu, 23 Englendingar, o. s. frv. Ná-
tengdar háskólanum eru fjölda margar
vísindastofnanir af ýmsu tagi, sem hér
yrði of langt upp að telja; vísindafélög
eru þar mörg, og skulum vór hér að
eins nefna landfræðingafólagið, sein stóð
fyrir landfræðingafundinum, og hafðiaðal-
umsjón með öllu, er þar gerðist. Félag
þetta var stofnað 1828, og stendur nú
með rniklum blóma; það á stórt og fag-
urt hús í 'Wilhelmsstrasse, með miklurn
söfnum, gefur út 2 tímarit, og mörg stór
vísindarit önnur, félagsmenn eru nú sem
stendur 1260, og meðal þeirra margir
frægir landfræðingar og ferðamenn. For-
maður félagsins er barón Ferdinand von
Bichthofen, einn hinn frægasti landfræð-
ingur og jarðfræðingur, sem nú er uppi,
mikils metinn, og af háum stigum; hann
er einnig prófessor við háskólann í
landafræði, en þar eru, auk hans, ýmsir
fleiri kennarar í þeirri grein. Richthofen
er fæddur 5. maí 1833 i Karlsruhe, stund-
aði jarðfræði við háskólana í Breslau og
BerlÍD, og tók svo þátt í jarðfræðisrann-
sóknum í Austurríki, og hefur samið á-
gæt og þýðingarmikil rit um jarðmynd-
anir í Alpafjöllum og Karpathafjöllum.
Árið 1860 fór Richthofen austur í Asíu, og
var nú um 12 ár á sífelldu ferðalagi um lítt
kunn lönd, og gjörði alls staðar merkar
uppgötvanir; hann ferðaðist um Japan,
Siam, Filippseyjar og um kínverska rík-
ið þvert og endilangt; því næst fór hann
til Ameríku, og ferðaðist um Kaliforníu
og Andesfjöll. Árið 1875 varð Richt-
hofen prófessor í BonD, 1883 í Leipzig,
og 1886 í Berlin; hann hefur samið
margar ágætar bækur, en frægast er hið
mikla rit hans um Kína, sem er talið
eitt hið mesta og merkasta landfræðisrit,
sem til er. Richthofen hefur, með ritum
sinum og kennslu, haft stórmikil áhrifá
framfarir í landfræði og jarðfræði, og
margir ágætir lærisveinar hans hafa gjört
þýðingarmiklar rannsóknir i fjarlægum
löndum. Richthofen er ágætur kennari,
og hinn alúðlegasti við lærisveina sína.
Þegar eg dvaldi við háskólann í Leipzig
veturinn 1884—’85, var eg svo heppinn,
að Richthofen var þar þá háskólakennari,
svo eg kynntist honum þar; síðan höfð-
um við hjónin þá ánægjn, að vera sam-
an við hann, og hina gáfuðu frú hans,
á þýzkum landfræðingafundi í Stuttgart
1893. Tel eg það jafnan eitt hið.mesta lán,
að ná viðkynningu ágætismanna, sem eru
jafn göfugir í hugsunarhætti, djúpsettir
í ráðum, og stórmenni í þekkingu. Barón
von Richthofen var formaður landfræð-
ingafundarins í Berlín, og lífið og sálin
í öllum framkvæmdum.
Þjóðverjar höfðu ekkert til sparað,
að fundur þessi yrði sem beztur og há-
tíðlegastur; viðtökurnar voru líka fram-
úrskarandi, og gestrisnin óþrotleg. Þýzka
þingið veitti 50 þús. kr. til fundarhalds-
ins, og bæjarstjórnin í Berlín 40 þús-
undir; auk þess lagði landfræðiugafólagið
og einstakir menn fram mikið fé. Yið
„Prinz Albrechtstrasse“ er nýlega búið
að reisa mikið skrauthýsi, eða höll, þing-
hús Prússa; höll þessi var alveg ný af
nálinni, og öll ljómandi af gyllingu og
marmara, en hafði enn ekki fyr verið
notuð til þinghalds; hús þetta léði
stjórnin fundinum ókeypis, og var varla
hugsandi; að fengizt gæti hentugra sam-
komuhús. Aðalfundir voru haldnir í
stóra þingsalnum, sem tekur nærri 2000
manns, en fundir einstakra deilda í öðr-
um sölum. I húsinu voru ritstofur,
lestrarsalir, fyrir blöð og bækur, nefnda-
herbergi mörg, veitingastofúr, póststofa
og hraðfregnastöð, og öll möguleg þæg-
indi, sem hugsazt gátu; allt var náttúr-
lega uppljómað með rafljósum, þykkar
og mjúkar ábreiður á gólfum og göng-
um, og allt atlæti eptir þessu. Fundar-
menn voru 1600, 1200 karlar og 400
konur, og sérstök nefnd af tignarkonum
úr Berlín sá um kvennfólkið, að gjöra
því dvölina sem þægilegasta. Það var
ekki laust við, að ýmsum Englendingum,
sem eg átti tal við, finndist nóg um, hve
vel Þjóðverjum hafði tekizt, að koma
öllu fyrir, og urðu þeir að játa, að hér
væri allt stórfengilegra, en á fundinum í
London 1895.
Af aðkomumönnum skal eg að eins
nefna fáeina af hinum allrahelztu: Frá
Englandi var þar Sir Clemens Markham
(f. 1830), forseti landfræðisfólagsins í
Lundúnum; hann fór um heimskautslönd
í Franklins-leit 1850 —’51, og ferðaðist
svo um Suður-Ameríku, einkum í Perú;
Sir John Murray (f. 1841), hann var einn
af helztu vísindamönnum á hinni frægu
ferð skipsins „Challenger’s“, er enska
stjórnin gjörði út; sú ferð varð til þess,
að menn fengu allt aðra hugmynd um
úthafsdjúpið, ög líf það, sem þar hreyfist,
heldur en áður; enska stjórnin gaf út
geysi-stórt rit um rannsóknarferð þessa,
(50 þykk bindi í 4°), og hefur hún gefið
landsbókasafninu þetta dýrmæta ritsafn.
Frá Ameríku voru þar, meðal annara:
General Oreely (f. 1844), hann var for-
rnaður hinnar nafnfrægu pólferðar Ame-
ríkumanna 1881—’84; á þeirri ferð kom-
ust menn nær heimsskauti, en fyr, og
siðan hefur Nansen einn komizt lengra.
Þeir Greely urðu fyrir stór-slysum og
þrautum, 6 inenn komust af, en 19 fór-
ust. Frá Frakklandi kom, meðal annara:
Lappareut (f. 1839), mjög frægur jarð-
fræðingur; hann hélt þýzkan fyrirlestur
á fundinum, og þótti það undur, að
franskur maður skyldi halda í’æðu á þýzku.
Annars gátu menn eptir vild valið um
4 mál: þýzku, ensku, frönsku og ítölsku.
Frá Rússlandi komu margir, meðal ann-
ara: Peter von Semenow (f. 1827), frægur
fyrir ferðir i Asiu, og ráðherra Rússa-
keisara. Af öðrum nafnfrægum land-
fræðingum og jarðfræðingum má nefna: O.
Marinelli (f. 1846), frá Ítalíu; A. PeucJc (f.
1858), frá Austurríki; Loczy (f. 1849), frá
Ungarn; og Forel (f. 1841), frá Sviss. Frá
Noregi kom Friðþjöfur Nansen og H. Mohn,
hinn nafnfrægi veðurfræðingur; frá Svía-
ríki barón de Geer, merkur jarðfræðingur,
og Otto Nordenskjöld, frændi hins alþekkta
A. E. NordeDskjöld; hann hefur rannsak-
að Eldlandið, Patagoníu og Klondyke.
Hór mun nú nóg komið, og þó voru þar
fjöldi annara frægra manna, eins og t.
d. flestir hinir helztu Afríku-ferðamenn,
og margir alkunnir landkannarar og há-
skólakennarar úr ýmsum löndum. í fund-
arhöldunum tóku jafnan þátt ýmsir tign-
ir menn, prinzar og hertogar, þýzkir ráð-
gjafar, ríkiskanslarinn sjálfur, og margir
höfðingjar, enda eru ýmsir þeirra ágætir
landfræðingar, og þaulæfðir í mælingum
og kortagjörð.
Um kvöldið 27. september, hittust
þingmenn í fyrsta sinn* í þinghöllinni,
og var þá að eins undirbúningsfundur;
menn hittust og heilsuðust, og töluðu
sig saman um ýmislegt. Á hádegi næsta
dag var landfrseðisþingið sett, þá voru
allir prúðbúnir, og mátti þar sjá ljölda
stórhöfðingja í gljáandi einkennisbúning-
um, með- stjörnur og krossa, en tignar-
konur í skrautklæðum, með alls konar
gimsteinaprýði. Albrecht prinz af
Preussen, hertogi af Braunschweig, setti
fundinn, og bar mönnum kveðju keisar-
ans, sem ekki var viðstaddur í Berlín
fundardagana; þá talaði ríkiskanslarinn
Hohenlohe fursti, Dr. Studt kennslumála-
ráðgjafi, og Dr. Kiirschner borgarstjóri
Berlínarborgar, og var aðal-efnið hjá öll-
um, að bjóða fundarmenn velkomna í
hið þýzka ríki, og hina þýzku höfuðborg.
Að lokum hólt Richthofen forseti snjalla
ræðu, um aðal-störf og stefnu landfræð-
innar á vorum dögum. Þegar þingsetn-
ingu var lokið, tóku menn til starfa, og
voru á hverjum degi frá því kl. 10 f. h.
til kl. 4—5 e. h. fundahöld og ræðuhöld,
almennir fyrirlestrar, deildasamkomur og
nefndafundir. Deildirnar voru svo marg-
ar, að liver einn gat að eins hlustað á
eða tekið þátt í fáum umræðum, því
engirui getur vorið víða í einu. Um-
ræðuefnin voru svo inargbreytt, að hór
er ekki hægt að telja hið einstaka; vér
muDum helzt minnast á tvö stórmál, sem
þingið hafði til meðferðar, mál, sem snerta
allar menntaþjóðir, störf og rannsöknir,
sem eigi er hægt að framkvæma, nema
með samtökum stórþjóðanna.
Eitt af aðal-málum á dagskrá var
rannsókn landa og ísa við suðurheims-
skaut, því nú er mönnum alvara, að gjöra
*) Eg kalla félaga fundarins þingmenn fyr-
ir stuttleika sakir, og fundinn landfræðisþing,
af því hið islenzka orð „þing" nær bezt hug-
myndinni „Kongress11.