Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 15.01.1900, Blaðsíða 4

12
ÞjÓÐVIL JINN.
Það er auðséð, að höfundurinn hefur
all-góða }-iag_yrðingsgáfu. — Flest afþví,
sem hann yrkir, er lipurt og náttúrlegt,
en ekkert leiðinda myrkviðris hnoð, eins
og t. d. kveðskapurinn Einars Benedikts-
sonar, sem fremur virðist sprottinn vera
af lærdómi og yfirlegu, en af meðfæddri
gáfu.
En þó að höfundi ljóðasafns þessa só
sýnilega all-létt um kveðanda, þá er nú
meira, sem með þarf, til þess að vera
skáld, og hvort höfundurinn nær því, eða
ekki, sýnist oss ljóðasafn þetta eigi láta
fyllilega svarað, þó að margt bendi frem-
ur til þess, að svo geti orðið.
ítéttast hefði þvi verið, að höfundur-
inn hefði enn frestað útgáfu ljóðasafns-
ins nokkuð, unz hann hafði meira að
bjóða, og fleira til þjóðarinnar að tala.
Aðal-stefnan í ljóðmælum höfundar-
ins virðist það vera, að vera talsmaður
hins þjáða og undirokaða, og hvetja
menn jafn framt til vogunar, drengskap-
ar og dáða.
Það er fagurt og óþrjótandi yrkis-
efni, og vonandi, að höfundurinn eigi
enn um það efni margt orðið ótalað við
þjóðina, og tali þá enn kröptugar, því
sízt veitir af.
Að því er einstök kvæði i Ijóðasafn-
inu snertir, þá eru sum þeirra all-snotur,
t. d. strax í fyrsta kvæðinu: „Út fjörð-
innu, visan sú arna:
„Hvað stoðar að hika, þá hafin er för?
Til hafs burt frá vinum oss flytur nú knör,
og ungdómsins þrá er að finna sem flest,
og fara sem lengst, og að reyna sem mestu
Þá má og nefna kvæðið „A kóngs-
ins nýja torgi“. Á torgi því, er svo er
nefnt í Kaupmannahöfn, stendur, sem
kunnugt er, likneski Kristjáns V. Dana-
kóngs, er sýnir hann ríðandi á ólmum
fáki, sem er rótt að því kominn, að stíga
ofan á deyjandi, marg-særðan mann. —
Höfundurinn skoðar nú líkneski þetta,
sem ímynd þess kúgunar- og undirokun-
ar-anda, er kóngsvaldið fyrrum lagði á
þjóðina. — Þar í eru meðal annars þessi
erindi:
„Það var á þess höfðingja valdstjórnaröld,
í valnum lá Danmerkur þjóð.
Þá reið hér fram aðall með roðaðan skjöld,
með riddarasniði, með konungavöld,
og almúgann undir sig tróð.
Og áfram hann starði með ískaldri ró,
og otaði merkjunum hátt.
Hvert volæðískvein, er frá „valnumu
sig hóf,
ei vann til hans hjarta, við eyrun það dó.
Hann treysti’ á sitt rnegin og mátt.
Um kónginn í miðju sér hópur sá hlóð,
hans hátign í náð á þá leit.
í landinu sveittist hin þrælkaða þjóð
af þunganum bogin, sem á hana hlóð
hin alsæla, aðlaða sveit.
Allt land var þeim helgað, þau lög voru ei,
sein lofuðu’ ei aðlinum náð.
Hver faðir var þræll, og síns Ijár naut
hann ei,
hver fögur og saklaus og yndisleg mey
varð ambátt, þeim aðlaða hjá.
Og þá stóð vort elskaða, afskekkta land
fyrir’ einvaldsins gripdeildum bert.
þá rann engum manni til rifja þess grand,
menn ræntu það, smáðu. Þess okunarband
var árlega liarðara hert.
En kúguðu vöðvarnir kröptum geta safnað,
sem kunna þar að dyljast, þó ánauðin só
ströng,
og svo lengi geta þar sinar allar dafnað,
að sundur slitni’ á endanum böndin, áð-
ur þröng.
Og ef sig þjóðin reisir, og harða hnefa
stælir,
þótt hafi’ hún verið spörkuð, og beri
marin ör,
hún riddarann og jóinn í einu frá sór fælir,
og fóndur sína skelfir, og vinnur betri
kjöru.
Hér finnur maður skáldleg tilþrif,
sem mikils má af vænta.
Þá er og kvæðið: „Þorgeir Ljósvetn-
ingagoði“ að mörgu leyti mikið tilkomu-
mikið kvæði, svo sem önnur blöð hafa
bent á, og tvö síðustu erindín í kvæðinu:
„Þar Grullfoss dynur“ hitta vel naglann
á höfuðið:
„Nú á eg gullið. — En eitt er víst,
eg að eins það segi í trúnaði þór,
og bið þig að þegja, — mér bregzt það sízt,
nú biðja margir að lána sór.
Að sækja gullið, — það sýnist þeim ráð,
sem síður er vert að gefa sig í;
en sé þvi nú eitt sinn af öðrum náð,
er annað að hafa gott af þvíu.
Enn má og benda á kvæðið: „Ekkj-
anu (á bls. 51 í ljóðasafninu), og eigi
síður á kvæðið: „Með ströndum framu,
sem bæði eru snotur, hugljúf og liðlega
kveðin.
Af eptirmælum eru tvenn i ljóða-
safninu, og eru eptirmælin eptir Eváld
E. Möller sórstaklega angurblíð og þýð-
leg, og svipar nokkuð til hinna alkunnu,
snotru eptirmæla J'oli. M. Bjarnasonar,
Ameríku-skálds, að því er eðlilega við-
kvæmni, og látlausa lipuið í kveðanda,
snertir.
Sum kvæðin, og þó langtum færri,
virðast oss aptur á móti all-léleg, t. d.
kvæðið: „Heyri eg á bárum blám“, frem-
ur stirt, og ekki alls kostar hugsan-rétt,
því að vilji og dugur er eigi ávallt ein-
hlitt, þegar við höfuðskepnur láðs og
lagar er að etja.
Sama er og um kvæðið: „Tveir stein-
aru (bls. 62), sem er fremur óljóst og
fátæklegt, og 2—3 önnur kvæði, sem
vel hefðu mátt missa sig úr safninu.
Alls eru i ljóðasafninu 22 kvæði, og
allur ytri frágangur bókarinnar mikið
vel vandaður. — Hvað stafsetninguna
snertir, þá er fylgt réttritun Blaðamanna-
XIV, 3.-4.
félagsins, og prentvillur höfum vér rekizt
á fáar, enda sannast að segja ekki
rannsakað það sem nákvæmast.
Að svo mæltu að eins þessi niður-
lagsorð:
Hið góða, lipra og fagra í þessu litla
ljóðakveri, virðist oss, þegar á heildina
er litið, vera svo yfirgnæfandi, og gefa
svo góðar vonir um framtíðarkveðskap
höfundarins, að vér ætlum það lítinn
vafa, að næsta ljóðasafn hans muni leiða
mönnum heim sanninn um það, að þar
sem hann er, eigum vér íslendingar
sJcáld, í þess orðs betri merkingu.
— 000^00»-------
Er lífið tilgangslaust?
(Lauslega þýtt).
Ep t ir
H. Tambs Lyche.
Nei, það er okki tilgangslaust lífið. —
Tilgangurinn er mikill og háleitur.
Þessu þarf nútíminn að trúa, trúa þvi
heitt og innilega, og öllu öðru fremur.
Hvers vogna?
Af því að það er ekkert, sem frem-
ur geti fjörgað og lífgað þá kynslóð, sem
farin er nokkuð að dofna.
Og það er ekki lífsheildin að eins,
sem þetta á við, heldur nær það og til
hins srnáa og smærsta.
Það er ekki tilgangslaust einstak-
lingslífið; það er ekki til einskis, að við
— þú og jeg — erum hór.
Nei, i einhverjum djúpsæjum og dá-
samlegum tilgangi er það.
Tilgangi, sem er alheiminum sam-
boðinn, óendanlega mikill Ogstór--eins
og hann.
Já, sú er nú trú mín, að svona só
því varið.
Sú er mín trú, að í hverjum einstakl-
ingi búi eitthvað óendanlegt, samsvar-
andi hinum óendanlega, stjörnufyllta
alheimi, eitthvað, sem tengir hann við
alheims-kjarnann, og á sér dýpstu rætur_
Má vera, að allar tilraunir, sem gjörð-
ar hafa verið, til þess að þýða og skýra,
hvað lífið ætli sér með oss, hafi farið
villt, og að svo kunni jafnan að fara.
Svo hygg eg, að só.
Jeg hygg, að tilgangurinn sé svo
mikill, svo háleitur, og svo langt yfir
vorn skilning, að allar tilraunir til skýr-
inga Jiljöti að verða árangurslausar.
Frásagnir trúarbragðanna, um himn-
eskt líf, eru tilraunir í þessa átt.
Og jeg hygg, að þær beri að eins að
skoða á svipaðan hátt, eins og tilraunir
barnsins, er gripa vill sólina.
Sannleikurinn liggur þar langt fyrir
utan, — er langtum, langtum mikil-
fenglegri.
Yonin háfleyga, og heita þráin, það
er það eina, sem sennilegt er og áreið-
anlegt í trúarbrögðunum.
En vonin getur aldrei lengra komizt,
en að vera veruleikans skuggi.
Og ágætt er það að vísu, að vér vit-
um eigi allt, að vér í lífinu rekum oss