Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 10.01.1911, Blaðsíða 3

XXV., 1. -2.
Þjóbvitjinv.
3
tala utn slíba hluti i alvöru, hvað þá
heldur bindaet samtökutn til þess að
koma þvílíkri stefnu í framkvæmd. Eg
þykist vita, að rnenn reki minni til þess
arna, bæði úr viðræðum manna á milli
og eins úr opinberum umræðum, svo sem
i blöðum og víðar. Menn muna t. d.
sjólfsagt að blöð, sem nú bera nafnið
sjálfstæðisblöð, könDuðust ekki fyllilega
við þessa stefnu fyrir nokkrum árum, er
fáir menn kváðu uppúr með hana.
En þetta breyttist fljótt — hjá mikl-
um hluta þjóðarinnar, ef ekki bjá öllum
þorra hennar. NÚ kannast margur við
það, a. m. b. i orði, að þeir «éu skilnað-
armenn, og aðrir, er ekki gera það, láta
hægt um andróður eða varast að ganga
í berhögg við stefnuna. En hversu mik-
ið sé að marka þetta, með eða mót, eða
hvort mikið sé upp úr því leggjandi,
er eifitt að fullyröa nokkuð um — eins
og nú er ástatt og meðan þessi stefna
hefir ekki fengið neitt verulegt ekipulag
Á meðan svo er og „stefnufylgiðu er
alls kostar laust og óákveðið, er auðvelt
að hvarfla til oq frá, án þess að til þess
sé tekið. •
En verði stefnan föst, eindregin og
úkveðin, játist menn undir merki henDar
’— eða móti henni — þá veiður torveldara
að hringla, og er þsð jafngott.
Er gaumur er gefinn þessu máli, skiln-
aðarstefnUDki, og um vinnu á þeirri stefnu
er að ræða, hlýtur í fyrstu röð að verða
fyrir epurningin: • Villþjóðin skitnað? Vill
islenzka þjóðin losna til fulls úr stjórn-
inálasambandi við Danmörku, eða vill
hún það ekki?
Hefir nú þjóðin látið nokkuð ótvtrætt
í ljósi um það?
Árið 1907, þ. 29. júnimán.. komu
fulltrúar úr því sem næst öllurn héruð-
um laDdsins, kosnir á almennum fund-
um, saman á Þingvelli. I ályktun þeirri
um ejólfstæðismálið, er náði einróma sam-
þykki þeirra, er skýrt kveðið á um, að
fáist ekki viðurkenning Dana á fullveld-
iskröfum okkar við þá samninga, er þá
fóru í höDd, sé ekki annað fyrir en skitn-
■aður — skilnaðarvinna■ Þetta var vilji
þeirra allra, að því er virtist og ef þeir
hafa ekki logið fyrir sjálfum sér og öðr-
um. Og þessir fulltrúar fóru auðvitað
mjög eptir því, sem kjósendur þeirra
heima í héiuðum höfðu látið í ljósi sem
sinn vilja, svo að af þessu ætti ekki lítið
að vera hægt að ráða ura vilja tandsmanna■
Menn, sem nokkuð fylgdust rneð í því,
or gerðist heima fyrir í sýslunum, voru og
heldur hvorki dó eru óvitandi um það
að mörgum var þetta — skilnaðarhug-
myndin — þá þegar mjög nærri skapi.
Það kom fram i umræðum og lá að baki
ályktunum, er teknar voru. Sumar þing-
málafundarályktanir frá þeim tíma, eru
hreinRr skilnaðarstefnuályktanir, sem svo
6Ú, er samþykkt var á Seyðisfirði.
Og hvað eýndu kosningarnar 1908?
Hvað sem menn annars um þær segja, þá
geta þær að minni hyggju ekki sýntannað
en það, að meiri hluti Islendinga vill út
úr sambandinu við Dani.
Hvar sem farið er um landið, mætir
hið sama. Hugurinn sami: Islendinf/ Sj
una ekki sambandinu við Dani! Hvað er
þá að gera annað od að Jeitast við að
losna?
Nú hefur að því rekið, að það, er fyr-
ir lá 1907 og fram kom i ályktunum,
samningatilraunirnar við Dani, er um
garð gengið — árangurslaust að því leyti,
að Danir vildu ekki viðurkeDna áskorað-
an rétt okkar sem alfrjálst þjóðfélag, þeir
vilja ekki viðurkenna fullveldi þjóðar-
arinnar. Þá er hitt til: að keppa sem
beinasta leið að takmarkinu, án þess að
að vera í samnÍDgastappi við þá. Eptir
Þingvallafundarályktuninni að dæma er
það líka sú leiðÍD, sem nú á að fara.
— Ekbi getur það heldur dregið úr hvern-
ig Danir hafa snúizt við samþykktum síð-
asta þings,að því er sjálfstæðismálið snerti,
sem þó voru í sainræmi við yfirlýotan
vilja meiri hluta kjósenda. — Þoir létu
ekki svo litið að bera sambandslög þau,
er alþingi samþykkti, undír ríkisþingið.
Þau fengu þar ekki að koma, enda þótt
skylt væri að láta það þing fjalla um
þau, samhliða hinu upphafl ga frumvarpi
(uppkastinu).
Þetta var þvílík fádæma lítilsvirðing,
að varla Dokkur þjóð mundi hafa þolað
það þegjandi og ávítanalaust.
Og þar á ofan lýsa Danir skýrt yfir
því, að þeir ætluðu sér að standa sem
einn maður gegn réttarkröfum okkar!
Víst er tími til kominn — og þótt
fyr hefði verið — að við látum á sjá, ó-
smeykir, hvert við œtlum að stefna.
Eu uð menD hallist nú að skilnaðar-
stefnunni, þurfa menn hvorki að miða
né geta miðað við neitt sérstakt fram
komið af Dana hálfu. Við miðum stefn-
UDa blátt áfram við allt, sem á undan er
gengið í sambandi landanna, sem aldrei
hefir blessast. Slíkt þarf ekki að taka
fram. Og þótt ekkert væri að taka til-
efni af, þá ætti vilji okkar og skoðun i
þessu efni að vera nægileg rökstuðning
En þýðir nokkuð geta menn spurt, að
berjast skilnaðarbaráttu, enda þótt vilji
kunni að vera til þess meðal landsmanDa,
ef þjóðin hvorki er né verður þess meqnug
að bera skilnað? Það er nú min skoðun
óhikað, að þjóðin geti, ef hún vildi og
væri einhuga um, risið undir skilnaði.
Og víst verður að gera ráð fyrir, að henni
fari fram, en ekki aptur. Sjálfstæðiskröf-
ur þjóðarinnar, þótt ekki kallist þær „skiln-
*ðuru, byggjast og vitanlega á því, að
hún geti þegar staðið straum af sjálfstæð-
inu. Þeir menn, er samþykktu „sam-
bandslög síðasta þings, htjóta að vera
þeirrar skoðun r — annars hafaþeirekki
vitað, hvað þeir voru að gera. Því að
fullveldis konungssamband, verði það
framkvæmt „bókstaflegau, verður ekki ó-
dýrara en skilnaður. Hétt sjálfsagt hafa
þeir nú gengið út frá, að samið yrði um,
að Danir færi með einhver mól (svosem
sjá má af hinum samþykktu lögum), en
fiflæði væri að halda þvíliku fram sem
kröfu um leið og við heimtum réttinn
allan. Með réttinum verðum við að vera
við því búnir að takast skyldurnar full-
ar á herðar. (Fraojbald).
JIinnarhYolssijstur.
—o—
Svo beitir leikrit það, sem Leikfélag
Reykjavíkur hefir sýnt undarfarna daga,
fyrst annan jóladag.
L úkurinn er eptir danska skáldið Hauch
og fer tram í Svíþjóð.
Efni leiksins er í stuttu máli þetta:
Tvær systur, Ulrikka og Jóhanna, búa
með fátækum föður sínum á Kinnarhvoli,
og eru lofaðar ungum og efnilegum mönn-
um í sveitinni. Þær eru harla ólíkar að
skapferli, Jóhanna er blíð og léttlynd, rná
ekkert aumt sjá, en Ulrikka er hörð í
sk pi, vinnusöm og nizk. Hún vinnur
alla d ga, situr við rokkinn og spinnur
í heimanmundinn, en þykir aldrei nóg
komið.
í fjallimj hjá Kinnarhvoli, býr berg-
kóngurinn, er ræður yfir öllum þeim auð-
æfum, sem í jörðinni eru fólgin. Hann
er góður þeim, sem bágt eiga, en hefnir
sín grimmilega ef hann er reittur til reiði.
Ágirnd Úlrikku leiðir hana svo laDgt, að
að hún særir fram bergkonunginn, og
verður það að samningum með þeim, að
Úhikka hverfi í fjallið með honum, og
pinni gull, þangað til henni þyki nóg
konnð.
Jóhanna giftist unnusta sinura, og
þiggur bjálp af bergkonungnum, sem hún
hefir aumkvast yfir, þegar hann kom í
betlaralíki að Kinnarhvoli, og Úlrikka
hafði vísað honum á dyr.
Úlrikka hverfur og tinnst hvergi. Hún
situr í rökum og köldum helli inni í fjall-
inu, nærist á brauðskorpu og vatni, og
hreyfir sig aldrei.
í tuttugu og fimm ár hefir hún setið
og spunnið, er hvít fyrir hærum og lot-
in, og hefir gleymt öllum tíma. Þá
heyrir hún óminn af sálminum, sem er
verið að syngja á silfurbrúðkaupsdegi
systur hennar. Það minnir hana á forna
daga og eptir mikið stríð við sjálfa sig
lætur hún bergkonungiun flytja sig upp
á jörðina. Þar hittir hún fólk sitt og
þekkir hvorugt annað í fyrstu. Loks
gengur allt upp fyrir þeim, og verður
Úlrikka örvingluð, er hún sér, hvernig
hún hefir eytt aldri sínum. Auð sinn gefur
hún fátækum og munaðarlausum börnum'
Dóttur Jóhönnu verður þetta góð kenn-
ing, því að hún heflr líkst Úlrikku að
skapferli öllu, en þegar hún sér afleiðing-
ar ágirndarinnar, snýzt henDÍ hugur, og
hún lofast úngum bónda, sem hún unni,
áður, en ekki vildi ganga að eiga, vegna
fátæktar.
Leikurinn úir og grúir af væmnum
ástarorðum, eins og venja var til á þeim
tímum, sem hann var saminn á, og virð-
ist undarlegt af leikfélaginu að velja þetta
„forlegna“ stykki til að sýna. Setningar
flestar eru stuðlaðar, og verða mjög ó-
eðiilegar, ef þær eru ekki því betur sagðar.