Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 05.02.1912, Blaðsíða 1

Þ JÓÐVILJINN
■
XXVI. árg. Reykjavik 5. febrúar 1912. 4.-5. tbl.
Ríkisráðsákvæðið. sem hann auðvitað á ábyrgð ráðherra Islands — »tiltæki«. Væru málin þá eptir. sem áður borin gamall sóknarprestur í Danmörku, Bar- fod að nafni, 64 ára að aldri, hefir nýlega sagt af sér prestskap, — ber því við að
Eins og nýlega liefur verið getið uin
í blaði voru, þá eru allar líkur til þess,
aö stjórnarskrárbreytingafrumvarpi síð-
asta alþingis verði synjað kgl. staðfest-
iugar, verði það samþykkt óbreytt á
aukaþinginu á komanda sumri.
J?a,ð erburtnám «ríkisráðsáltvæðisins«,
sem þessu veldur.
Vakir það fyrir Islendingum, er þeir
vilja eigi, að málin séu borin upp fyrir
konunginum i ríkisráðinu, að þeir vilja
á þann hátt leggja áherzlu á það, að
danskir ráðherrar eigi ails engin áhrif
að hafa, að þvi er ísl. sérmál snertir.
Eins og menn muna, var-afarmikill
ágreiningur milli þingflokkanna hér á
landi um þetta efni, fyrir fám árum,
þar sem »heimastjórnar«flokkurinn var
því algjörlega andvigur, að lireift væri
við ríkisráðsákvæðinu.
A siðasta alþingi var honum á hinn
bóginn snúinn kugur, og voru því báð-
ir þingflokkarnir einhuga á því. að
kippa því burt
Niiverandi ráðherra, sem — jafn-
framt þvi, að láta nú »stórmálin« hvíla
sig hafði það eitt á stefnuskrá sinni, að
koma í'ra.m stjórnarskrárbreytingunni,
hafði þá og ekkert við burtnám »ríkis-
ráðsákvæðisins» að athuga.
En nú aflar ráðherra sér að sjálf-
sögðu ótvíræðs svars hjá konungi - hafi
hann eigi þegar fongið það — , áður en
alþingi kemur saman, svo að þingið sé í
a]]s engum vafa um það, hvort um synj-
un kgl. staðfestingar verði að ræða, eða
eigi, verði frumvarpið samþykkt óbreytt.
Ivemur þá til þingsins kasta, að íliuga,
hvort. réttara sé:
u>) samþykkja frumx arpið óbreytt, og þá
synjunina, — sitja. þá uppi með kon-
ungkjörna þingmenn, varna konum
kosningarréttar og kjörgengis til a]- 1
þingis, sem og vinnuhjúum, og ganga
á mis við aðrar réttarbætur, sem í
frumvarpinu felast, eða:
ad gera, þegar breytingar á frumvarp-
in?i á næstk. alþingi, — og þá með
það fyrir augum, að koma sem fyrst,
fram breytingunum, sem brýnast
kalla að.
Sama takmarkinu, sem vér, Islend-
ingar, viljum ná með burtnámi »rikis-
ráðsákvæðisins, þ. e. að slá því föstu,
að dönskum ráðherrum séu alls eigi
ætluð nein afskipti af sérmálum íslands,
gætum vér og náð á þann hátt, að
ákveða, að málin skyldu borin npp fyrir
konungi í ríkisráðinu, eða á öðrum stað,
stofunni«, sem einn »heimastjórnarmaiin-
anna« einu sinni svo nefndi — væri þó
með fyrgreindu ákvæði slegið föstu, að
í því gæti eigi falizt,, að það heimilaði
dönskum ráðherrum afskipti af sérmálun-
um, eða að þeir gætu á nokkurn hátt
reynt að helga sér hann.
En hver staðurinn er valinn, til að
fá undirskript konungs o. s. frv., skipt-
ir oss Islendinga í sjálfu sér alls engu.
T J 11 ö n (I
HeJztu tíðindin, er borizt hafa ný
skeð frá útlöndum, eru:
Damnörk.
Friðrik konungur VIII. brá sér í síð-
astk desembermánuði til byzkalands.
I>ar sat hann veizlu í Berlín, hjá Yil-
hjálmi keisara.
Hafði hann þó á ferð þessari valið
sér nafnið: »Krónborgar-greifinn«.
Er slikt altítt um konunga, og keisara,
er þeir vilja, að ferð sinni sé minni gaum-
ur gefinn, en ella myndi.
Sum láta blöðin drýgindalega yfir
þvi, að eitthvað muni þá ástandið í Norð-
ur-Slésvik hafa borið á góma, og gera
sé-rvonir um, að mýkri höndum muni að
einhverju leyti verða tekið á Dönum, sem
þar eiga heima, en verið hefiraðundan-
förnu.
Danskar hagfræðisskýrslur, sem ný-
lega ha.fa birzt, geta þess auk annars,
að á fjárhagsárinu frá 1. april 1909 til
31. marz 1910 hafi alls verið ■ skipt um
3 þús. dánarbúum í Danmörku, og hafi
eigur þeirra numið samtals um 28 millj.
króna.
Blaðinu »Politiken« þykir biiin hafa
verið l'átæk, og kvartar um það, hve lítt
Dönum hafi enn lærzt, að safna fé.
En hvaða umhugsunarefni gefur þetta
oss Islendingum?
f 5. des. síðasth andaðist málarinn
Edvard Petersen, prófessor að nafnbót,
fæddur í Kaupmannahöfn 4. febr. 1841.
Hann málaði einkum landslagsmyndir,
og eru myndirnar sumar af stöðum á
ítaliu og Hollandi, en fiestar auðvitað
af landslagi i Danmörku.
2. janúar þ. á. voru 50 ár liðin síðan
er »sjó og verzlunarrétturinn« i Kaup-
mannahöfn (»Sö og Handelsretten«) tók
til start'a (2. jan. 1802).
Töluverða athygli hefir það vakið, að
kenningum þjóðkirkjunnar, trúi t. d. eigi
guðdómi Krists.
Tilkynnti hann söfnuði sínum þetta
einn sunnudaginn í kórdyrum, og kom
öllum mjög á óvænt.
f 6. des. síðastl. andaðist. málarinn
Budolph Bissen.
Iíann var fæddur 2. apríl 1846, og
hefir einkum málað landlagsmyndir, og
eru nokkrar þeirra frá ítaliu. — Vár hann
talinn í fremri röð málara í Danmörku.
1200 manna, karlar og konur, liafa
nýlega efnt. til samskota, til að reisa lík-
neski, er minni menn á tvær síðustu
styrjaldir Dana (fyrra og síðara Slésvikur-
striðið.)
Hvort tilgangurinn er sá, að vekja,
með likneskinu, vorkunsemi og hlýjan
huga í garð íallinna hermanna og af-
komenda, þeirra, sem og sorg yfir atburð-
unum. sem fyr er getið, eður hitt, að
örfa hermennskulundina lijá Dönum, vit-
um vér eigi.
F. J. Marsliall, sem talinn er einna
frægast.ur allra skákmanna i Bandankj-
> unum, var nýlega staddur í Kaupmanna-
i höfn, og sýndi þar list. sína.
t 29. des. síðast.1. andaðist kapt. Hen-
ry Tegner, 69 ára að aldri.
Hann var einn af forstjórum verzlun-
arbankans í Kaupmannaliöfn árin 1897 —
1905.
Bretlanil.
Brezka eimskipið »T)elhi« strandaði
ný skeð við Spartel-höfðann á Maroeeo-
ströndinni í Norður-Afríku.
A skipinu voru auk annars, fjögur skyld-
menrii brezku konungshjónanna: iiertog-
inn frá Fife, kona hans, og tvær dæt.ur
þeii’ra, og tókst, með naumindum, að
bjarga þeim öllum, og skipshöfninni, en
fimm hásetar frá frakknesku herskipi, er
við björgunina voru, drukknuðu.
Bjargað var og siðar frá skipinu 5
millj. króna í gulli, og komið t.il Gíbraltar.
Ensk-þýzka sýningu hefir verið ákveð-
ið að lialda í Lundúnum árið 1914.
t Látinn er ný skeð nafnkunnur
enskur grasafræðingur, Joseph Hooker
lávarður.
Hann var fæddur 1817, orðinn 94
ára, er hann andaðist. — Hafði liann
ferðast bæði til norður- og suður-heim-
skautahéraðanna, og ritað ýmsar merkar
bækur um grasafræðisleg efni.
Krítarklettar við boi'gina Dover á
snðurströnd Englands, hrundu í sjó ný-
ársdagsnótt, og heyrðust dyrikimir mílu
vegar.