Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 24.08.1913, Blaðsíða 1

ÞJÓDVILJINN
37.-38. tbl.
Reykjavík 24. ágúst 1913.
XXVII. árg.
Steingr. Thorsteínsson
rector.
21. ág. þ. á., að kvöldi, er Steingtimur
rector Thorsteinsson var á göngu úti, sér
til hressingar, varð honum snögglega íllt,
og með því að svo vildi til, að vagn ók
þar þá fram hjá, er hann var staddur,
fékk hann að setjast upp i hann, og var
síðan ekið heim til sín.
En er þar kom, var hann orðinn svo
máttfarinn, að styðja varð hann til her-
bergis síns, og er þar kom fékk hann
þegar all-áköf uppköst, og var örendur
nær samstundis, eða rétt á sama augna-
blikinu.
Steingrimur rector var á þriðja árinu
yfir áttrætt, og hafði Alþingi nýlega sam-
þykkt ]ög þess efnis, að hann fengi að
halda óskertum launum, er hann, sem
áformað var, léti af rectors-embættinu við
almenna menntaskólann á komandahausti.
Helztu æfi-atriða Steingríms sáluga
verður getið í blaði voru mjög bráðlega.
Samgöngumálið.
(Álit samgöngumálanefndanna.)
í 18.—19. nr. blaðs vors þ. á. gátum
vér þess, meðal annars, að færi svo, sem
vel gæti orðið, að eigi fengist nægilegt
hlutafé, til að koma innlenda eimskipa-
félaginu á fót:
ætti landið sjálí't að gerast hlut-
hati, segjum t. d. fytir 100—209 þús.
króna, eda þai yfit, svo adfyiirtœkid
stiandadi eigi.
Að því er strandferditnarsnerti, bent-
um vér og á það, í 12. nr. blaðs vors
þ. á., að réttast vœti, ad landid sjálft
tœki þœr ad öllu leyti ad sét, — eignað-
ist sjálft, eða leigði, strandferðabáta, og
sæi síðan að öllu leyti um útgerð þeirra.
Samgöngumálanefndirnar, sem. skipað-
ar hafa verið i báðum deildum þingsins,
hafa þó — þvi rnidui — eigi tekið málið
að öllu leyti á þenna hátt, sem óefað
hefði þó lang heppilegast verið, sbr. tvö
fyrgremd nr. blaðs vors.
Þær vilja að vísu láta ]andssjóðinn
taka enda 400 þús. króna hluti í félag-
inu, en binda þó hluttökuna því skilyrði,
að það taki þá og strandferðirnar að sér.
Fáist félagið til þess — sem að vísu
alls eigi átti að verða hlutverk þess að
nokkru leyti — þá er landsstjórninni og
heimilað, að veita því enn fremur 40
þús. króna styrk árið 1915, en ella alls
engan.
Jafn framt leggja samgöngumálanefnd-
írnar það þó til málanna, að takist eigi
samningar við „innlenda eimskipafélag-
ið", að því er 1il strandferðanna kemur,
skuli landsstjói ninni þó heimilt, að kaupa
tvo strandferðabáta, og halda þeim úti
á kostnað landssjóðs.
Málið er nú að vísu enn skammt kom-
ið á þinginu, sem betur fer, og vonandi
því, að betur rætist úr, en á horfist.
Að setja „innlenda eimskipafélaginu"
skilyrðin, sem að framan er getið, nær
engri átt.
Landinu miklu nær, að styðja það á
allar lundir í fæðingunni, eins og vikið
var að í fyrgreindum nr. blaðs vors, í
stað bess að reyna að neyða það til þess
að taka að sér hlutverk, sem það alls
eigi hafði ætlað sér.
Stjórnarskrármálið á Alþingi
1913.
n.
Önnur umræða um stjórnarskrármálið
fór fram í neðri deild Alþingis 21. og
22. ág. þ. á.
Nefndin í málinu klofin, — Bjarni
f'rá Yogi einn í minni hlutanum.
Að því er rýmkun kosnmgarréttaiins
snertir, vill meiri hlutinn t. d. eigi, að
nýju kjósendurmr komi til sögunnar, þ.
e. fái að njóta kosningar- og kjörgengis-
réttar — karlar eða konur —. fyr en
fertugir eru(!)
Umræður urðu eígi all-Iitlar um málið,
og taldi ráðherra sjálfsagt, að það væri
eigi látið ganga fram á þessu þingi.
Að öðru leyti minnist blað vort máls-
ins nánar í næsta nr. sínu.
Fánamálið.
(Ohappa-ganga þess á þinginu.)
Nefndin, sem neðri deild Alþingis
skipaði, til að ihuga fánamálið, varð eigi
á eitt mál sátt.
Meiii hlutinn, þ. e. nefndarmennirnir
allir*, nema ritstjóri blaðs þessa (Sk. Th.),
eru alveg Ófáanlegir, til að fara lengra,
en að samþykkja sérfána, eða staðarfána,
er þeir þó, i frumvarpinu, nefna „lands-
fána".
Á hinn bóginn taka þeir það mjög
skýrt fram í nefndaráliti sinu, að þeir
ætlist „ekki" til þess, að „fáninn sé sigl-
inga- eða verzlunar-fáni landsins", —
segjast telja það bæði „ókleyft og óþarft".
I umræðunum um málið, var fram-
sögumaður meiri hlutans (hr. L. h. Bjarn-
son) þó eigi fjærri því, að fánann mætti
og nota í landhelgi íslands, — ef dreg-
inn vœii þá þegat upp danski fáninn, ef
varðskipio, eða erlend herskip ella, krefð-
ust þess.
Að því er ráðherrann (hr. H. Haf-
stein), snerti, var han jafn andvigur
staðarfánanum, sem hinu, er Sk. Th.
fylgdi fram, að fáninn væri og verzl-
unar- og siglingar-fáni á Islandi, er
blakta œtti á skipum þess, hvat i heim-
inum sem vœti.
Um gerð fánans, þ. e. að nota skuli
bláhvíta fánann, sem alment hefur að
undanförnu verið notaður hér á landi af
• fjölda manna, var á hinn bógirm enginn
i ágreiningur mil]i meiri og minni hluta
nefndarinnar.
Gott þá og, að sá ágremingurinn er
nú úr sögunni, hvað sem öðru liður.
„EIdl^lsdagu^inll<• svo nefndi,
þ. e. framhald fytstu unrtœdu um fjái-
lögin, var í ncdri deild 13. ág. þ. á., og
öll p ammistada tádhettans þá ktufin.
Eittlivad minnist »Þjódv.« á hann i
nœsta ni. simu, ad hann hyggur, — ekki
sizt vegna gagngjöi ds skilningsleysis »lsa-
i foIdar« á lœdu þehti, ei ritsfjóri blads
þessa þá flutti.
Nefndarálit inimiihhitans (Sk.
Tli.) í fánamálinu.
Að því er snertir álit, eða rökfærslu,
minni hlutans (Sk. Th.) í fánamálinu,
þykir rétt, að birta það hér orðrétt.
Það er svo hljóðandi:
Eg hefi eigi getað orðið sammála
virðulegum meðnefndarmönnum minum,
að þvi er til fánamálsins kemur.
Mér ]:ykir það ekki tétt, er um lög-
gildingu ís]. tána ræðir, að binda sig þá
eingöngu við staðarfána, þ. e. við fána,
er eigi sé heimilt að nota nema hér á
landi, eða þá að minsta kosti eigi utan
landhelginnar, enda eigi tilhlutunar lög-
giafarvaldsins þörf, að þvi er til slíks
fána kemur.
*) í meiri hlutanurn voru: Sira Egqert
Páhton, Einar Jónsson, Iír. Jónssox, og L. H.
Bjarnason.