Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 04.09.1913, Blaðsíða 3

XXVIL, 40.—41.
ÞJOÐVILJIKN.
155
Hótanir ,Sameinaða félagsins1.
Engar strandferðir 1914 og 15,
sé „Eimskipafélag lslands“ j
stjrkt.
Mánudaginn 1. sept. þ. á., barst ráð-
herra Islands simskeyti frá „sameinaða
gufuskipafélaginu11, og er það — í ís-
lenzkri þýðingu*) — á þessa leið:
„Til þess að kornast hjá misskilniugi,
tilkynnist yðar hágöfgi hér uioð, að tilboð
vort urr. strandferðirnar 1914/1915 verður
tekið aptur, ef Alþingi samþykkir að styðja
millitandaferðir Eimskipafélags íslands,
með þvi að rita sig fyrir hlutum, eða veita
því styrk.
Sameinaða."
Eáðherra afhenti samgöngumálanefnd
efri deildar símskeyti þetta samdægurs.
Símskeytið vakti almenna furðu á
þingi.
Strandferðirnar
1914 og 1915.
Auðvitað kemur það ekki tii neinna
mála, að Alþingi láti ögrandir „Samein-
aða gufuskipafélagsins“ hafa nokkur áhrif
á sig.
I?að væri þinginu meiri vanzi en svo,
að af yrði þveginn.
Þingið styrkir „Eimskipafélag íslands“
því fráleitt ver, en ella hefði orðið, —
ætti fremur að láta félaginu verða það
að happi.
En fráleitt á þingið nú annars kosti,.
en aö heimila ráðherra, að taka skip á
leigu tjl strandferðanna, og halda þeim
úti á landssjóðs kostnað.
Jafn framt virðist oss þá og sjálfsagt,
að gerðar verði nú þegar ráðstafanir til
þess, að landið eignist sjálft strandferða-
skip.
Það þyrfti að semja um smíði þeirra
þegar á komanda vetri.
Hitt, að ætla sér að neyða innlenda
eimskipafélagið til að taka þær að sér,
teljum vér fjarstæðu.
Skyldi það ekki eiga nóga örðugleik-
ana við að stríða í byrjuninni, þó að það
sinni millilandaferðunum einum?
Er ekki símskeyti „sameinaða gufu-
skipafélagsins“ einmitt bending í þá átt?
*) Á dönaku er símskeytið avo hljéðandi:
„For at undgaa Misforstaaelse meddeles
her ved Deres Excellence, at vort Tilhud om
Kystfart 1914/1915 trækkes tilhage, Saafremt
Altinget vedtager ved Aktietegning, eller Suh-
vention, at stötte Eimskipafélag íslands Mel-
lemlandsfart.
Forenede.“
Úr „eldhúsdags“-mnræðnnum
1918.
(Ræða Sk. Th.: Kjarna-atriðin.)
Vér aátuin þess lauslega, í síðasta nr. blaðs
vors, að oss hefði þótt kenna eigi all-lítils mis- |
skilnings — eða skilningsievsis þó öllu heldur
— hjá hiaðinu „ísafold", er getið var þar „eld-
hvisdags“-ræðu vorrar, með 4—5 linum, eða þar
um, og etið þar upp eptir ráðherranum, að hún
befði eigi annað verið, en endurtekning þess, er
aðrir hefðu áður þegar hent á.1)
Af þessum rökum, finnurn vér oss því knúðan
til þess, að geta hér uðal eða kjarna-atriðanna
i ræðunni, þ. e. þoirra atriðanna, sem öll aðal-
áherzlan var lögð á.
Það voru þau — og að vísu þau ein —, sem
gáfu rœðuri, í voruui augum, gildi, eða gerðu
það að verkum, að vér töldum rétt, að þaðsegð-
ist, sem vír sögðum, enda þótt eigi yrði þá hjá
því komist, að víkja þá aptur að sumu, sem aðr-
ir höfðu og þegar hent á, — en að vísu í allt
öðru samanhengi.
En aðal- eða kjarna-atriðin i rœðunni, voru þá,
i stuttu máli, þessi:
I Að ráðherra hafi aO þessu sinni — sbr. að-
finnsluna í „)otterí“-málinu, og launa- og j
skattamála-frumvarpa-hrunið í neðri deild —
larið líkt, sem árið 1911, þ. e. hofði enn sýnt
það, að þó að hann, o. fi., töluðu opt fagur-
lega um þingræðið, þá vœri það þó — i hans,
og þeirra, augum — því að eins gott, eða á-
kjbsanlegt, að það eigi joeri að neinu leyti i
hága við það, að hann gceti ráðið, eða fengi
æ — í ieik lífsins — sínum vilja fram gengt.
í öðrum löndum, þar sem þingræðisstjórn
væri, hefði hver ráðherra tafarlaust vikið
sæti, er samþykkt var „rökstudda dagskra-
iu“ í „lotterí“-málinu, jaýn harðlega og aðfar-
ir ráðlurra þar voru víttar, — hvað þá, er
stjóinarírumvarpa-hrunið var mest, og það
hvað ofan á annað.
II. Að færi þingræðið á hinn hóginn í aðra
stefnu, en þá, að ráðherrann (hr. H. H.)
fengi sjálfur öllu að ráða — eða hefði þó
að minnsta kosti ráðið því, hver í sæti hans
var settur — þá vœri þingrœðið auðsjáanlega,
í hans augum, eigi annað, en það, er alls
eigi ætti að þolast, né nefnast.
Hann finndi sér þá eigi að eins heimilt,
heldur og skylt, að svífast jafn vel allsein-
skis, til að hepta það.
Teldi sér enda — að því er virtist —-
skyldara, en orð, eða hugur, fái lýst, að grípa
þá jafn vel til hvers, sem vœri, — shr. sím-
skeyta-launungina, og atburðina alla, árið
1911, sem þá og eigi síður — né að vísu
fremur — þrásetu hans í ráðherra-sessinum
nú í sumar.
III. Að hann (þ. e. Sk. Th.) hefði fundið það, og
vitað það, á þinginu 1911, að það, að þing-
rœðinn þá var traðkað, — og i atburðunum,
sem þá gerðust, átti núverandi ráðherra eigi
hvað minnstan, et eigi allan, aðal-þáttinn —
hlyti að liefna sín.
Bennti hann (þ. e. Sk. Th.) síðan — máli
sinu, er fyr greinir, til rökstuðnings — á
það, eem enginn gat vefengt, hversu alit
hefði viljað ólieppnast fyrir núrerandi rú*-
herra vorum.2)
Sýndi fram á, hversu hvert úhappið hefði
elt hann á fœlur öðru, og það svo freklega, að
hann stæði nú, sem sá, er gjörsneyddur
vœri trautii þingdeiddarinnar, og þingsins
— sem og þjóðarinnar.
Að lokum henti hann (þ. e. Sk. Th.) þá
og ráðberranum á það, að honum — af 6-
höppunum svo sl-eltum, sem að heíði verið
*) En er það eigi eitt af því, sem vér æ
megum vera við húnir, að komi einhverju sann-
leikurinn illa, svo að svaranna sé vant, að þá
sé æ gripið til óskammfeilninnar?
Viki’ - væri það nú eina happið, ofan á öll
óh'jppin, ef hann iriki úr vóldum, eða van-
tr • jstsyfirlýsing gogn honum væri fram hor-
i og yrði þess þá valdandi, að hann færi.
Sé það nú ómerkilegt. eða þýöingailítið, að
bent er á það, hversu vér í duglegaiífinu sjáum
atburðina stýrast. eins og vér áður fundiim, og
vissum, að þðir hlytu að stýrast, sem afleiðing
þess, að annað var hrallað on rétt var, og fagurt,
þá var „eldhúsdags“-ræðan mín þýðingarlítil.
En sé það oss öllum á hinn hógínn — og
svo hygg eg vera — eigi þýðingarlitið, að á
sé þó hent, er vér, sem áþreifnn^egast, rekum
oss á það í lífinu, þá hyeg eg reyndar. „eldhúss-
dags“-ræðan min hafi þó eigi verið i tólu hins
þýðingarminnsta, sem á þinginu er talað.
Danska blaðið „Politiken“ (26. júlí
þ. á.) spáir ílla fyrir lögunum um ábyrgð-
arfélögin, sem Alþingi hefir fjallað um
í sumar.
Telur blaðið óefað, að svo muni ríkur
félags-andinn, eða samhaldið, hjá bruna-
bótafélögunum — eigi að eins í Dan-
mörku, heldur og í öðrum löndum —,
að lögunum verði sköpuð söm örlög, sem
lögunum frá 22. nóv. 1907. um stofnun
brunabótafélags íslands, þ. e. muni aldrei
koma til framkvæmda.
1 dönskn blaði sáum vér þess nýlega
getið, að 28. júlí þ. á. hafði eimskipið
„Force“ komið frá Englandi til Kaup-
mannahafnar, og haft þá meðferðis 600
íslenzka besta, sem ætlaðir voru hús-
manna-félögunum í Danmörku.
Hr. L. Zöllner í Newcastle on Tyne
i velur þeim stærstu íslenzku hestana, þ.
| e. þá, sem eru 48 þumlungar á hæð minnst.
Smærri íslenzku hestarnir, segir blaðið,
að séu á hinn bóginn seldir til notkunar
í kolanámunum á Bretlandi,
í Moskwa, er var höfuðborgin í Rússa-
veldi, áður en Pétursborg kom til sög-
unnar, var nýlega gerð ráðstöfun til þess
að gerð yrðu upptæk þrjú fyrstu bindin
af ritum Tolstoi’s, sem nú er verið að
gefa út.
Pað eru skýringar Tolstoi’s á guð-
spjöllunum, sem aðallega kvað hafa gefið
tilefni til fyrgreindrar ráðstöfunar.
*) Sbr. þá t. d. það, að hann lét Dani senda
sig heimleiðis með „grútinn11, -j- það, að
hann engu fékk framgengt af því, er hann
þó taldi stefnuskrá sína, er hann varð ráð-
herra -j- sundrungu „sambandsflokksins,
-j- það, að honum datt ekkert íhug, þjóð-
inni til gagns, eða hagsælda (Stjórnarfrum-
vörpin — öll hin helztu — strádrepin)
-j- „Iotterl“-vantraustið -j- gufuskipasamn-
inga-frammistöðuna alla
o. fl. o. fl. o. fl. (Sbr. þingtiðindin, er út eru,
komin).