Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 13.12.1913, Blaðsíða 5

XXVIL, 58.-59.
ÞJCÐVILJINN.
Nýjar bækur.
(Sendir ritstj. „Þjóðv.11)
Áf bókum, sem oss hafa verið sendar
til umgetningar minnumst vér að þessu
sinni að eins tveggja.
Bækurnar eru:
•
I. í helheimi, eptir Atne Gat-
botg. — Þýtt hefir Bjarni
Jónsson frá Vogi. — B,vík
1913. — 187 bls. 8vo.
Kostnaðarmaður: Sigurct- !
u} Kristjánsson.
Höfundur bókarinnar: „I helheimi“,
norska skáldið Atne Garbotg, er fæddur
25. janúar 1851. — Iiann er talinn eitt
af helztu skáldum Norðmanna, síðan er
þeirra Björnson’s og lbsen’s missti við.
Garbotg befir einatt verið mjög ákveð- j
inn „málmaður11, þ. e. fylgt því einatt I
mjög eindregið fram, að gera ætti forn- j
málió, eins og það enn lifir á vörum al- J
þýðunnar í ýmsum byggðarlögum Noregs, j
að ritmáli þjóðarinnar.
Dönskunni, er smeygði sér inn á
óláns- og dimmviðris-öldum þjóðarinnar,
vill hann á hinn bóginn að sé hafnað,
enda semur hann sjálfur rit sín á ný-
norsku, en eigi á dönsku.
Ritið, „í helheimi1*, er allt í ljóðum,
svo að lesturinn krefur að mun meiri
hugsunar, en ef sömu skoðanirnar hefðu
verið birtar í glöggu og gagnorðu óbundnu
máli.
Rn það, að ljóðin — bundna málið —
krefur æ meira athyglis, ef eigi hugs-
unar, af lesandans hálfu, en óbundna
málið, veldur því, að betur fer þá og
á því — eða svo lítum vér á það mál —,
að í bundnu máli sé þá eigi annað falið,
•en það sem stutt er.
Margra arka bækur, samdar í bundnu
máli, t. d. leikrit í ljóðum, sem æ er
mjög óeðlilegt, eða bækur sem — eins
og ritið „I helheimi" — lýsa þá hinum
eða þessum lífsskoðunum, þreyta yfirleitt
lesandan um of.
Einmitt það, sem æ á að auka les-
andanum unaðinn, að hugsunin er falin
í fögru, lipru og léttu ljóði, valinn feg-
ursti búningurinn, getur þá þvert á móti
•orðið honum hið gagnstæða.
Sjaldnast og er um mjög langa ljóða-
bálka ræðir, hvað þá um margra arka
bækur, að allt sé þá svo lipurt og vand-
að, sem ef styttra hefði verið, og skáldið
■eigi ofþreytt sig sjálft.
Allt annað þó um rímurnar, þar sem
ætlast er þá og æ til þess, að ríman sé
-kveðin — þ. e. að menn njóti þá unað-
arins af kveðskapnum jafn framt.
Á hinn bóginn hafa þó og eigi
fá stórskáidanna haft sama lagið, sem
„í helheimi11 er, þ. e. að semja ýmist
leikrit, eða ýmiskonar langfiokka ella, í
ljóðum, — og þarf þá nú eigi meira.
En livað veitir mestan unaðinn?
Að því er bókina „í helheimi“ snertir,
ekal að öðru leyti þess eins getið, að efnið
■er þar áframhald af efninu í riti Gar-
borg’s: „Huliðsheimar“, sem birzt hefir
og í íslenzkri þýðingu.
Segir þar margt af hatrinu og öðru
íllu — sem og að vísu af sumu góðu —
sem í manninum býr.
Allir, sem ritið „Huliðsheimar“ hafa
eignast, kaupa því og að líkindum „r
helheimi“ og taka henm fegins hendi.
Annars æ því betra, því meira, sem
vér íslendingar eignumst á voru eigin
tungumáli af merkurn ritum frægra, eða
mikils metinna útlendinga, og að því
ætti þjóðin að styðja að föngum með þvi
að kaupa ritin, svo að þeim fjölgi þá
fremur en fækki, sem í það vilja ráðast
að koma þeim á íslenzku.
Að þvi er snertir þýðingu hr. Bjarna
Jónssonat frá Vogi, þá er hún lipur og
málið vandað eins og á öllu, sem hann
ritar, í bundnu eða óbundnu máli.
Útgáfan og að öðru leyti vönduð eins
og útgáfur hr. Sig. Kristjánssonai yfir-
leitt eru.
II. Dagbókin mín. — Orð úr
heilagri ritningu, og ljóð, fyr-
ir hvern dag ársins. — Safn-
að hefir Valgetdur Jónsdóttir.
Rvík 1913. — 133 bls. 8V°.
Eins og kunnugt er, þjáðist biskups-
frúin sáluga lengi af þrálátri krabba-
meinsemd, er að lokum leiddi hana til
bana.
Sér til afþreyingar hefir hún þá haft
það, er af bráði ögn í sjúkdómslegunni,
að tína saman ljóðin og ritningargrein-
arnar, sem í „Dagbókinni11 eru.
Vér erum eigi svo sálma- eða ritn-
ingar-fróður, að á voru færi sé að dæma
um það, hversu heppilega valið kann að
vera i hverju einstöku tilfelli, og leiðum
það því hjá oss.
Á hinn bóginn dylst oss þó eigi, að
margir muni hafa gaman af að eignast
„Dagbókina", og verði hún þeim þá og,
eigi síður en biskupsfrúnni sálugu, til
dægradvalar, sem til er ætlast.
Andvirði bókarinnar er ánafnað kon-
um, er lík veiki sækir, sem biskupsfrúin
dó úr, og þar í felst þá og rík hvöt til
þess að stuðla, sem unnt er, að útbreiðslu
hennar.
10. okt. þ. á. (1913) var aldarafmæli
ítalska tónlagasmiðsins Qiuseope Verdi.
Hann fæddist í grennd við borgina
Parma á ítaliu 10. okt. 1813, og andað-
ist í Mílanó 27. janúar 1901.
Verdi var einn i röð allra nafnkunn-
ustu tónlagasmiðanna á öldinni, sem leið.
Aldarafmælisins var minnzt með há-
tíðahöldum hér og hvar á Italíu og víðar.
I ráði er nú, að Frakkar reisi að mun
kastala á landamærunum, er að Italíu
vita.
Þurfa þá minna herlið þar til varnar
en ella á ófriðartímum og geta þá notað
annars staðar herinn, sem sparast.
221
Gert er ráð fyrir þvi, að „heimastjórn'1
i komist loksins á á Irlandi vorið eða sum—
. arið 1914, þ. e. nei-kvæði lávarðadeild-
arinnar fær þá eigi varnað því lengur.
Á hinn bóginn lialda æsingarnar í
Ulster-héraðiuu áfratn, og ráðgera mót-
mælendur (protestantar), sem eru megin-
þorrinn þar, að lýsa héraðið óháð, og
velja sér sér-stjórn, ef „heimastjórn" verði
löggleidd á Irlandi, — vilja eigi á nokk-
urn hátt vera háðir yfirráðum kaþólskra
manna.
Kveður svo rammt að, að héraðsbúar
í Ulster hafa jafn vel tekið að æfa sig í
vopnaburði, og hefir brezkur þingmaður,
Edward Oarson lávarður gengizt mest
fyrir því, og skipað Gfeorge Riohardson
lávarð yfirmann allra vopnaðra sjálfboða
i í Ulster.
Furða margir sig á því, að brezka
stjórnin skuli enn eigi bafa tekið í taum-
ana, og stöðvað athæfi Carson’s.
„Þjóðreisn" er nafnið á nýju „heima-
stjórnar“-félagi, sem hr. Lárus H. Bjat na-
son prófessor, og aðrir, er sögðu sig úr
„Fram“-félaginu, hafa nýlega stofnað.
„Lögrétta" tekur félagi þessu eigi bet-
ur en svo, að hún uppnefnir það þegar,
— kallar það „þjóðreiging".
En hver veit, nema nýja félagið eigi
það þó eptir, að verða „Fram“-félaginu
j skeinuhætt, eða fái komið því á knén?
I
i ___________
i -----------
I
Fána-málið.
Sænski ritstjórinn hr. tíagnar Lund-
borg, sem opt hefur í blaði sínu talað
máli vor Islendinga, hefur nýlega ritað
all-ýtarlega grein um afdrif fána-málsins
í ríkisráðinu.
Telur hann rétti vor íslendinga hafa
verið þar mjög misboðið, og frammistaða
I ráðherra vors því öll önnur en skyldi.
„Hamborgar-Ameriku-linan", þ. e. fé-
lag svo nefnt, er annast fólks- og vöru-
flutninga milli Hamborgar og Ameríkn.
lætur um þessar mundir smíða ser afar-
stórt eimskip, er á að verða um öö þús.
smálesta.
Stærsta skipið, er félagið nú á, og
„Imperator" nefnist, er 50 þús. smálesta
skip, eða þar um, og verður nýja skipið
því 6 þús. smálestum stærra.
Nafn skipsins verður „Yaterland" (þ.
e. „Föðurland").
öamalt eldfjall, Povarennoi að nafni,
eitt fjallanna í Áltai-fjallgaröinum, er
nýlega farið að gjósa.
En Altai- eða „gull“-fjöllin nefnist
allur fjallahryggurinn milli Irtish-fljóts-
ms og Bajkal-vatnsins, og er eldfjallið,
sem fyr er getið, í landareign Rússa í
Asíu.
Munu menn hafa litið svo á, sem eld-
fjall þetta væn með öllu út brunnið, eu
nú hefir þá önnur raunin á orðið, sem.
fyr segir.