Lögberg - 03.06.1897, Blaðsíða 4

4
LAOBERO FIMMTUDAQINN 3. JUN 181*7.
Gefi« ót a« 148 PrincessSt., WlNNlPEG, Man.
al Thf. Lögbfrg Print’g & I’ublibing Co’y
(Incorpornted Miiy 27,1890),
Kitsljóri (Editor): Sigtr. Jónasson.
Business Manager: B. T. BjöRNSON.
A i»ir I ý%ineH r : Smú-auplýsinps«r í eitt akipti25c
yrir 30 ordeda 1 þml. dálkslenpdar, 75 cts um mán-
odinn k atærri auglýsingum, eda auglýiingumum
lengri tíma, afsl.ittur eptir aammugi.
ll/iNlntfa-skipti kaupeuda verdur ad tilkynna
••krillega og geta um fyrverand* bústad jafuframt-
ITtanáakript til afgreidslnstofu bladaina er:
1 lie \bgberg JPrinlinp A Publiali. Co
P. O.Box 3 «8,
Winnipeg, Man.
"Jtanáskrip|ttil ritstjórans er:
Bditor liögberv,
P -O. Box 368,
Winuipeg, Man.
_ Samkvæmt landslAgum er uppsAgn kaupenda á
i.tdi ógild,nema hannsje skaldlaus, þegar hann seg
j. jpp.—Ef kanpandi, sem er í skuld vid bladid flytu
rl*ítferlum, án þess ad tilkynna heimilaskiptin, þá er
pad fyrír dómstólunum álitin sýuileg sOnnum fyrr
prettvísum tilgangi.
-- FlMAnUDAQIHN 3. JÚNf I3b7. -
Iieimskr.'ngla hætt.
Eíq3 og vjer jrátum til í síðasta
blaði Lðf/b. kom út blað af Hkr. 27.
f. m., og skýra útf/efendur pjr frá að
pað sje hið siðasta uúmer, er komi út
af blaðinu, og gera grein fyrir oisök-
unum til f>ess 1 greiu með fyrirsögn:
„Ávarp til kaupenda Heimskringlu“-
í ávarpinu segja útg. Hkr., að
nauðsyu sje á öðru ísl. blaði og gera
rið fyrir, að annað t lað lísi upp ineð
tímanum, en ekki er hægt að sjá að
peir gefi von um, aðþeir byrji optur,
eða viti til að neinir sjerslakir menn
byrji bráðleya á að gefa vt blað l
stað JJkr. svo vjer álítum óhætt að
ganga út frá, að pað verði ekki gert
J bráðina. £>ó oss minni, að útg.
H!<r. sæju ekki mikla pörf á tveiinur
blöðum pegar Lögb. byrjaði að kotna
út, pá böfum vjer alltaf haldið pví
fram, og höldum pví fram enn, að
æskilegt væri, eins og mál bafa staðið,
að hafa tvö vikublöð meðal Vestur-
íslendinga. t>að er miklu skemmti-
legra að bafa tvö blöð en eitt, ef pau
eru heiðarleg, og mál verða að pvj
leyti betur rædd J fleiri blöðum en
einu, að pað er bægt að rita meira
um p*u. En bitt er meira virði, að
mál sjeu rædd á sanngjarnan ogsæmi-
legan bátt; en pví miður hefur pvi
ekki ætið verið að fagna að undan-
förnu, pó blöðin bafi verið tvö.
En hvað sem pessu líður pá litur
út fyrir, að Lögberg verði eitt um
bituna, að minnsta kosti fyrst um
einn, hjer vestan hafs, og álStum
vjer pví skyldu vora að gera blaðið
pannig úr garði, að pað bæti sem
bezt úr pörf allra Vestur-íslendinga
pangeð til annað blað ris ujtp.
I>eir, sem hafa fy!g*t með málum,
munu kannast við, að Lögberg hefur
ætið verið verjandi, en ekki sækjandi,
í málum yfir höfuð. Deilugreinar
um pólitík, kirkjumál o. s. frv. hafa
aldrei átt upptök sin í Lögbergi, en
blaðið hefur álitið að pað gerði ekki
skyldu sina ef pað ekki hrekti ósann-
indi, leiðrjetti missagnir og verði pá
meun og pau m&l, sern blaðið áleit að
gert væri rangt til og ranglega væru
sólt. t>ar sem blaðið verður nú tð
eins eitt, sparast mest af pví plássi, er,
eyðst hefur fyrir slíkar greinar, og
rná hjer ejitir verja pvi fyrir almenn-
an fióðleik. Að pví leyti ætti Lög-
berg 8Ö geta oiðið fróðlegra blað fyr-
ir lesendur pess í heild sinni, en verið
hefur að undanförnu.
Lögberg b/st ekki við að breyta
grundvallaratefnu sinni í neinum
málum. Blaðið hefur komist á pá
stefnu, sem pað fylgir, ejitir margra
ára-atbugan málanna, og virðist margt
benda á, að stefna pess sje í sömu
áttina og binna íönnu framfaramanna
heimsins. En pað er engum böadum
bur dið,og hefur pvj rjetttil að breyta
um stefnu ef pað finnur ástæðu til.
Á meðan blaðið er eitt,vill pað sneiða
s:g lijá deilum sem allra mest, en
vinna að öllu tönnu gagni íslendinga.
Útgefendurnir vona, að almenningur
hjálpi peim til að gera blaðið eÍDS
gagnlegt og ánægjulegt og uDnt er
fyrir lesendur pess. Lögberg stend-
ur peim ætíð opið—eins og að utidaii-
förtiu—sem aðrar skoðauir hafa, ef
ritgerðimar eru polanlega vel ritaðar
og rithátturinn á peim sæmilegur, en
jiersónulegar árásir og ópverra-grein-
ar tekur blaðið ekki framar en að
undanförnu.—Vjer álitum, að ef roál
eru sanDgjarnlega rædd frá báðum
hliðum J sama blaðinu, pá verði pau
að vissu leyti betur rædd J einu blaði
en fleirum, pvJ sanr.leikurinn er, að
ineð pví að blöðin, sem pau eru rædd
í, sjeu fleiri en eitt, pá sjer fjöldinn
af lesendum ald ei nema aðra eða eina
hlið málsius, pvi fsestir le-M •■•■ma eitt
blað—blaðið sem peir kaup:—sem
flytur að eins aðra eða eina hlið pess,
og hafi pað, er peir lesa, áhrif á skof-
anir peirra, pá verfa pau áhrif mikiu
heldur einhliða en ef peir læsu báðar
hliðarnar J sama blaðinu. Að pvl
leyti erum vjer alls ekki samdóma
áliti útg. Hkr. eins og pað kemur
fram 1 ávarpinu. Ef Lögbergi væri
lokað fyrir peim sem aðrar skoðanir
hafa en ritstj. pess, pá mætti petta
til sanns vegar færa, en nú hefnr
blaðinn aldrei verið lokað fyrir öðrum
skoðunum—og verður pvi síður hjer
eptir — svo ekkert meiri hætta er á,
en áður, að allir verði „steyptir í sama
mótinu“. Á hinn bóginn höfum vjer
aldrei getað sjeð að pað væri hættu-
legt, að flestir eða allir væru á sama
máli. t>að er meira uin að gera að
niðurstaðan, sein fjöldinn, eða allir,
kemst að, sje hin rjetta og hollasta.
£>ó möunum virðist tíeiri en ein hlið á
hverju máli, pá er ekki neina ein sðnn
hlið á neinu tnáli. Sannleikurinn
verður aldrei netna einn. I>að, sem
ekki er srnnleikur,h!ýtur að vera eitt
hvað annað. t>að er utn að gera að
finn.i sannleikauu, og að allir yrðu
samtnála um hann álítum vjer æski-
legt, en ekki óheppilegt. Allur j
flokkíidfáttur er J rauninni ekki annað ^
en baiátta milli sannleika og 1/gi, og
pað er utn að gera að barátta.n ettdi
með pvf, að sairolt ikurirm sigri. t>essi
barátta og (lokkadráttur er ólán og j
hefur vetið ísleitdingum, eins og öðr-
um, til bölvunar, eu ekki blessunar.
I>eir, sem kveykt hafa flokkadrátt og
bardaga, hafa aldrei unnið parft verk,
nema pegar peir hafa verið að berjast
fyrir sannleikanum. I>eir hafa eytt
kröptum sínum og pjóðar sinnar, og
gert sig og hana afiminni, en ekki
sterkari. I>eir sem halda pvj fram,
að flokkadráttur sje hollur, fara með
villukenningar, og peir, sem vekja
flokkadrátt, gera pað vanalega til að
geta fiskað sjálfir f gruggugu vatui.
Ef ísleDdingutn á að geta farið fram
eins og peim getur farið frani, pá
verður smákritur og hrejipa pólitík að
minnka, og pað gleður oss að geta
sagt, að petta er að lagast meðal Vest
nr-ídendinga. Reynzla Vestur 1-1.
er svipuð reynzla annara Skandinar a
hjer í landi. t>að var óendanleg sundr
ung f peim fyrst framan af og peir
rifust um alla skapaða hluti fyrst
framan af árum sfnum hjer, en nú er
petta allt orðið breytt og peir eru
allt-if að sanreinast meir og meir. Hið
sama má segja urn aðra útlenda pjóð-
ílokka, sem lengi hafa verið hjer í
landinu. Að pessu takmarki ætti
starf hinna helztu íslendinga að stefna,
pvf hvað sem sagt. er um, að allir ættu
ekki að vera steyjitir f sama mótinu,
pá stendur sá sauuleikur óhaggaður:
„Uuited we stand, divided we fall.‘‘
(Ef vjer hölduni saman, stöudumst
vjer, ef vjer tvistrumst föllum vjer).
Eitt mun fiestum Vestur íslend-
irgum koma saman uin, pað nefni-
lega, að peir megi ekki vera án fs-
leu zks blaðs. Að hafa fslenzkt blað
er eitt a?al-skilyrðið fyrir að íslenzk
tunga og fslenzkt pjóðerni viðhaldist.
Vestur-ísl. ættu pví að styðja Lög-
berg enn öflugar en áður, svo blaðið
fari ekki sömu förina og Hkr. Út-
gefeDdur Lögb. hafa lagt eins tnikið
í sölurnar og útg. Hkr., tapað miklu
fje á fyrirtækinu og eiga enn meira
útistandandi en útg. Hkr. t>ví betur
sem Vestur ísl. styðja Lögberg, pví
betra og gagnlegra blaö getur pað
orðið.
Útgefendur Lögbergs vona,
að ijöldi af kaupendum Hkr. (sem
ekki eru einnig kaupendur Lögb.)
gerist nú kaupendur Lögbergs til
reynzlu. t>egar peir fara að lesa
blaðið og kynnast pví geta peir fyrst
dæmt um, hvernig blað pað er, og oss
skyldi ekki undra pó peir kæmust að
peirri niðurstöðu, >.ð pað sje talsvert
öðruvísi blað en Hkr. hefur gefið í
skyn.—Útgefendur Lögbergs gera
pvf öllum nyjum kaupendum pað
kostaboð, að Játa pá hafa Lögb. frá
pví að petta blað kemur út til loka
næsta árgangs fyrir $2.00, sem borg-
ist fyrirfram (eða að ininiista kosti
$1 00 með jiö ituninni og $1.00 fyrir
næsta nýár). Nýir kaupeDdur fá
pannig meir en hálfan annan árgaug
af Lögbergi fyrir eins árs borgun.
Kaupendur Hkr. fá pannig algerlega
bætt upp pað, sem peir missa við að
blaðið hætti á miðju ári, pó peir borgi
Hkr. upp til loka pessa árs. í næsta
númeri Lögbergs endar neðanmáls-
saga sú (Rauðir demantar), sem nú er
á ferðinni, og ný, ágæt saga byrjar.
Deir, sem pessu boði sinna, fá pvf
næstu sögur óskertar í Lögbergi.
í von um, að margir taki pessu
ágæta kostaboði, verður nokkuð meira
lagt upp af Lögbergi með byrjun
næsta blaðs en að undanförnu;
en útgefendumir vona, að nýir
kaupendur gefi sig fram sem
allra fyrst,pví gefi peir sig ekki fraro,
verður upplagið ininnkað aptur að
svo sem mánuði liðnum, svo pað verði
hæfilegt fyrir pá laupendur sem pá
eru komnir. l>að er pví nauðsynlegt,
að nýir kaupendur gefi sig fram sem
allra fyrst.
Kollgátan.
í hinu nýja blaði Uorsteins Gísla-
sonar, ,,ísland“ (dags. Reykjavík 1.
maí 1897) stendur eptirfylgjandi
greinarstúfur:
„Jón Ólafsson er nú sestur að
hjer í Reykjavík, dvelur hjer að
minnsta kosti uokkra mánuði fyrst, en
hefur f hyggju að tíytja hingað í suin-
ar alfarirm að vestan. llann sækir
nú uin póstmeistaraembættið, en um
pað sækir einnig caud. ji ilyt. Sigtirð-
ur Briem, og hefur hann verið !
Khöfn í vetur.
Kona Jóns og börn koma hingað
í sumar, ef hann sest hjer að. Klsti
sonur hans, Ó'afur, setn nú er 15 ára
gamall, hefur nú góða stöðu við bóka-
safn í Chicago, „Newberry Library-4,
par sem Jón var áður bókavörður-1.
Þetta virðist óræk sönnun fyrir,
að vjer áttum kollgátuna viðvikjandi
erindi Jóns Ólafssonar til íslands, en
bætt er við að hann fái ekki póst-
meistara-embættið í Rvfk, prátt fyrir
innlegg sitt bjá dönsku stjórninni—
hól um stjóruina og stjórnarakrána,
og niðrun Ameríku og Vestur-íslend-
iitga—en hans gerð engu að síður hin
sama. I>að má pví vera, að J. Ólafsson
verði feginn að skríða aptur hingað
vestur, ef einhver verður til að hjálpa
honum til að komast. Sumir voru að
undra sig á, hvernig J. Ólafsson hefði
kornist til íslands, pvf alkunnugt var,
að hann lagði ekki ujip peninga hjer,
fremur en á ídandi. Nú er sú g&ta
leyst. Oss er sem sje skrifað, að viss
einbættismaður f Reykjavík hafi geng-
ist fyrir að safna samskotum, til að
hjálpa Jóni Ólafssyni til að komast
til íslands, að hann og nokkrir aðrir
Reykvíkingar hafi bruggað pað með
sjer, að p ið mundi tnikill skaði fyrir
Vestur-íslendinga, ef peir gætu náð
Jóni Ólafssyni hjeðan og fest hann &
íslandi með stjórnar-embætti—ger*
pjóðhetjuna að konunglegum einbætt-
istnanni! t>essir Reykvíkingar kváðu
hafa reiknað potta svo út, að pað væri
stórskaði fyrir Vestur-lsl. að missa
eins „lærðau“ og „hámenntaðan“ mann
eins og Jón Ólafssoo,að hjer færi páað
sneiðast um „menutaða“ tnenn og að
Vestur-íslendingar yrðu andlegir
skrælingjar ef peir misstu hann. En
helzta atriðið í útreikningnum kvað
hafa verið pað, að brúka Jód Ólafsson
par heima til að nlða Ameríku og
fæla fólk á íslandi frá vestur(lutningi>
Pessi saga mun vera sönn, enda
er hún mjög sennileg. t>að er mörg-
um kunnugt að ýmsir af peim, soni
andvígastir hafa verið vesturförum og
Vestur -íslendingum, bafa haldið pvf
fram, að allir íslendingar, sem til
Ameriku hafa farið, að undanskildum
örfáum lærðum eða menntuðum
mönnum, hafi verið rusl og hafi orðið
og verði hjer að skríl. I>etta er eiR
sem peir nota til að fæla fólk á ísl.
frá að flytja til Amerfku. t>eir halda,
að ef peir uá pessum fáu „lærðu“ eða
„menntuðu“ mönnum til íslands apt-
ur, pá geti peir gert pað enn óálit-
íegra að flytja hingað—einkum ef
peir gætu ekki einasta lokað mnnn-
inum á pessum mönnum, holdur keypt
pá til að nlða Ameríku. t>essir herr-
ar gleyma, vita ekki eða vilja ekkt
vita, að hjer er tiltölulega miklu meiri
fjöldi af ungu fólki að verða ekki
einasta eins „lært“ og „menntað“ fólk,
heldur lærðara og menntaðra en
fjöldinn af pvf sem kallað er menntað
f '>!k og læröir menn á íslandi. Sann-
lo.kurinn er, að Vestur íslending»r
purfa ekki lærðra manna við frá ís'
landi framar. Fleiri hlutinn af peitö
lærðu mönnum, som hingað hafa kom-
ið frá íslandi, liafa mishepjinast hjor—'
par á meðal Jón Ólafsson—af pví að
lærdómur og menntun peirra á ekk*
við parfir Vestur-íslendinga o£
menningu pessa lands. Það er
pví Vestur-ísl. enginn skaði, pó J<5°
ólafsson flengdist á íslandi, svo pesS'
ir herrar hafa tnisreiknað sig heríileg*-
Og í staðinn fyrir að Vestur ísl. sjeU
sárir yfii», að peir náðu Jóni Ólafssyo1
aptur, eru margir Vestur-ísl. glaðtf
yfir pví og óska að eins, að bon
um vegni par betur en áður e°
hanu kom hingað og betur en honuD1
vegnaði hjer, og að hann megi verða
534
parna á pessum kynlega stað og með penna morð-
gjarna vitfirring andspænis sjer, að verða eins fíkinn
f bardaga eins og hann hafði verið á skóla-árum sfn-
utn fyrrum. Öll umhugsun um aöeiðingarnar, um
pað, hvort hann sigraði eða biði ósigur, vjek alger-
lega fyrir hinni taumlausu löngun f bardaga.
„Ekki eitt orð meir“, sagði hann. „Hvar eru
vopn yðar?“
Bland rjetti sig upp frá borðinu, opnaði skúffu
f pvf og tók upp úr henni tvo bnífa, er voru í
skeiðum, og lagði pá á borðið. Granton sá strax að
pað voru rýtingar.
„Þeir eru báðir aDeg eins“, sagði Bland;„alveg
jafn gáðir; báðir úr eins góðu stáli eiiis og jeg hef
nokkurn tfma sjeð; b&ðir eins beittir eina og hatrið.
Takið bvern peirra sem pjer viljið“.
Grantr n stóð upp af stólnum og færði sig fast
að borðinu. Hinir tveir hnlfar lágu par frammi
fyrir honum, hver við hliðina á öðrum, f skeiðum
sfnum, og voru sköptin, eins og vant er að vera á
reglulegutn rytingum, digrari upp við hjöltin en á
endunum, svo að höndin, sem á peim bjeldi, fengi
meira afl til að beita peim upp á við. Granton tók
annan hníhnn upp og dró hann úrskeiðunum. Blað-
ið var ljómandi failegt, vel temprað, fallegt í lag-
inu, með bugðu fratn undir oddinum líkt og horn á
hálfmána, og hárbeitta egg — vopn, sem var nógu
beitt og nógu sterkt til að rista bjarndýr á bol með.
Jiann vóg bnffinn í hendi sinnij bann var mátulega
543
að Bland mundi reyna petia bragð, og pess vegna
var baun eins vel við pví búinn eins og nokkur mað-
ur, sem er að berjast við vitstola mann upp á líf og
dauða, gat verið, og sem getur átt von & mörgum
mismunandi, háskalegum tiiraunum í senn.
£>ó Bland hangdi eins fast á honum eins og
bergfljctta., pá var Granton eins sterkur eins og eik-
in, og pó hann gæti ekki losað fótlegg sinn úr hæl-
króknum, sem Bland hjelt honum f og var að reyna
að fella hann á, pá stóð hann eins og klettur.
I>egar Bland sá, að hann gat engu áorkað með
hælkróknum, pá sleppti hann bragðinu og stökk
aptur & bak, og parna stóðu peir lausir hver við ann-
an að öðru en pví, að peir bjeldu höndum hver ann-
ars f boga yfir hötðum sjer.
Svo fór Granton að brekja Bland aptur & bak,
hægt og hægt, pumlung eptir pumlung, upp að
pilinu. Hin ákafasta lífslöngun var nú vöknuð hjá
honum, og um leið ákafasta löngun að liefna sín &
pessum fjandmanni sfnum, sem ógnaði lífi hans.
Granton var nú orðinn að eins miklu dýri, sem er að
berjast fyrir tilveru sinni, eins og Blaud; en andlit
hans lýsti geðshræring'i hans, par sem andlit Blands
lýsti ekki geðshræringu fremur en grítna, sem maður
befur fyrir pví. I>að m& vera að langur vani, að
hylja tilfinningar sínar, hafi verið búinn að ,gera pað
að verkum, að andlit lians gat ekki lýst geðshrær-
ingu, pó hann hefði viljað; og jafnvel nú, í pessum
bardaga upp & líf og dauða, og prátt fyrir alla bræð-
538
far sjálfur leikandi, en ekki eingöngu áhorfandi 1
pessum bardaga upp á líf og dauða, og pað jafnve^
pegar Bland, eptir að hafa rutt til & oins stóru111
bletti og unnt var í kofanum, sneri sjer að honutn
spurði hann, eins rólega eins og hann hefði verið
bjóða honum að ganga spölkorn með sjer: „Eru®
pjer nú til?“
Granton kinkaði að eins kolli. Honum fanr>s*’
að hjer pyrfti ekki margra orða með, og að be*4
væri að spara jafnvel andardr&tt sinn.
„Gott og vel,“ sagði Bland; „látum okkuf
pá byrja.“
Hann fór úr frakkanum, vöðlaði honum samaU ^
°f? ljet hann á borðið. Hann braut skyrt11'
ertnar síuar upp fyrir olboga og hnejipti kragaU'
um frá framan á hálsinum. Svo dró hann hnífinn úr
skeiðunum og lagði pær á borðið. Hann leit síða°
spyrjandi & Granton, sem hafði pegjandi og í bastl
undirbúið sig á sama hátt.
Svo byrjaði bardaginn.
£>essir tveir mótstöðumenn nálguðust hver auU’
an varlega, hjeldu hver um sig um rýting sinn á saö1*
hátt og títt er á peim útkjálkum menntaðra lanJ*>
par sem slík vopn eru notuð, og snoru oddunuö1
upp. Á meðan peir voru að færa sig nær hver öðr'
um datt Granton í hug, að Bland kynni ef til vill ^
spanska bragð að kasta rytingnum, og ætlaði sjet