Lögberg - 17.06.1897, Síða 4

4
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 17. JUNf 1897.

Gefið út að 148 PrincessSt., Winnipeg, Man.
af The Lögberg Print’g & Purlising Co’y
(Incorporated May 27,1890),
Ritstjóri (Editor): Sigtr. Jónasson.
Business Manager: B, T. Björnson.
A ug 1 ýsinfrar: Smá-»uglýtíngar í eitt skipti 25c
viir 30 ord eda I J»m1. dálkslengdar, 75 cta um mán-
udinn. Á stærri auglýeiugum, eða auglýeingumum
lengri tima, afsláttur eptir samningi.
iKifttatfa-skipli kaupenda verður að tilkynna
Hkriilega og geta um fyrverand4 bústad jafnframt.
Utanáskript til afgreiÓHlustofu blaðsinH er:
The ' Ogbi rg l’rmtiiiK A. I'ublisb. €o
P. O.Box 3«8,
Winnipeg,Man.
Utanáskripfttií ritstjórans er:
£ditor Löifberg,
P -O.Box SG8,
Winuipeg, Man.
Samkvæmt landslögum er uppsogn kanpenda á
laði ógild, neina hannsje skaldlaus, þegar hann seg
irnpp.—Ef kanpandi, sem er í skuld vid bladid flytu
vlstferlum, án þess ad tilkynna heiinilaskiptin, þá er
þad fyrir dómstólunum álitin sýnileg sónnum fyrr
prettvísum tilgangi.
— fimmtudaginn 17. j(jní I8b7. —
líjlting í lýsingu.
Þrátt fyrir að pað má segja, að
fjíirska marf/ar, J>yðingarmiklar Og
gafrnlpjrar ujipgöivanir hafi verið
gerðar í ymsum greinum, eiukum á
síðari belmingi þessarar aldar, |>á eru
menn ekki ánægðir með J>ær upp
götvanir eða láta }>ar við sitja. I>ann-
ig er fjöldi marma víðsvegar um heim-
inn sífellt að gera merkilegar tilraun-
ir, ýmist lil að bæta eldri uppfundn-
ingar eða til að koma með alveg uýj-
ar, og á þetta ekki siður við um 1/s-
iugu en annað.
I>að þétti mjög merkileg upp-
fuodning, pegar farið var að b£ia lil
ói/nilegt gas úr kolum og flytja það
eptir pípum um bæina ti! lysingar.
Eq prátt fyrir að rafinagnslýsing hef-
ur slðau komist á gang, hafa margir
menn verið að gera tilraunir í þá átt
að framleiða betra og ódjfrara gasljós,
en hið gamla. Einn af þeim niönn-
um, sem lengst virðist kominn í þessu
efni, er Canndamaðurinn Thomas L.
Wilson. Hanu faDn upp fyrir nokkru
síðan riýja aðferð til að búa til gas,
o r skirði gasið, sein hann býr til með
þessiri nýju aðferð sinni, acetylene
eða acetylene-gas. Eins og vant er,
voru menn nokkuð vantrúaðir 4 ný
breytnina og sögðu, að hið nýja gas
Mr. Wilsons yrði of dýrt til þess að
það yrði almennt notað. Mr. Wilson
svaraði þessari mótb&ru rneð þvf, að
legifja efni sín í að b^ ggja verk-
smiðju í smábænum Merriton, I Ont-
ario-fylki, til að búa til efnið, sem
gasið síðan er tekið úr, og hefur nú
haldið þvi áfrain stöðugt siðan í ágúst
í fyrra, og þó hann búi til 5 tons á
dag og selji á $80 hvert ton, þá er
það að eios lítið brot-af því sem bann
gæti selt.
Efnið, sem Mr. Wilson býr hið
nýja gas til úr, nefnt calciuth carbide,
og er sett þannig saman, að um 100
pund af viðarkolum (charcoal) eða
steinkolum, sctn búið er að brenna
reykjarefnin úr (coke), er blandað
saman við um 68 pund af kalki. Hetta
hvorttveggja er malað smátt og
blandað vel samao. Síðan er það
sett í þar til gert eldstæði (furnace)
Og bitað ákaflcga í 6 klukkustundir
með rafmagni. Vjer þýðutn og prent-
ura hjer fyrir neðan kalla um þotta
efni, úr Montreal blaðinu Phaema
ceutixal Journal, sem liljóðar eins og
fylgir:
„Hitinn, sem viðhafður er, nem-
ur um 10,000 gráðum á Farenheit
mælir. Ef eldstæðið væri opnað og
maður liti á rafmagns-eldbogann í
tvær sekúndur, mundi maður verða
blindur af birtunni. Samt sem áður
þarf sex klukkustundir af þessum
fjarskalega hita til að búa til 500
punda klump af calcium carbide,sem er
svipaður eggi í löguninni þogar hann
kemur út úr eldstæðinu. Þegar búið
er að taka klumpinn út úr eldstæðinu,
er hann látinn kólna smátt og smíitt,
og sfðan er hann brotinn i mola, á
stærð við kol sem brenut er í vana-
legum kolaofnum. Molar þessir líta
út líkt og járnblandað grjót, og eru
svipaðir að þyngd. Hegar búið er
að brjóta klumpana í mola, eru þeir
settir í járnhylki, sem taka um 1,000
pund hvert, og eru hylki þessi gerð
loptheld með loki,sem útbúið er í því
skyni.
Acetylene gas er dregið út úr
calcium carbide því, sem undirbúið
hefur verið á þann hátt sem að ofan
er sagt, þannig, að láta vatn snerta
það, og hinn eini hnútur, sem ekki
hefur enn verið verið leystur til hlítar
viðvíkjandi þvf, að búa til gasið úr
calcium carbide, er, aö láta vatnið
snerta það mátulpga. Ýmsir ruenn í
Canada eru nú að gera tdrminir við-
víkjandi því, hvprnig be/.l sj.i að ná
gasinu úr calcium carbúle, og hafa
sumar aðferðirnar heppnast allvel.
Útbúnaðurinn, til að draga gas úr
calcium, carbide fyrir 40 til 20 ljós,
kostar $25 til $100, en það eru allar
líkur til, að innan skainms verði út-
búnaður þessi bæði einfaldari og tals-
vert ódýrari, og að mjög auðvelt
verði að setja hann niður til notkunar
hvar sem er. Jafnvel eins og nú
stendur, er hægt að tengja útbúnað
þennan við vanalegar gaspípur, og
hiu eina breyting, sem útheimtist í
húsum sem vanalegu gasi nú er
brennt í„ er stykkið, sem gasið
streymir út um þar sem kveykt er á
því. Stykki þessi verða að vera sjer-
staklega gerð fyrir þetta nýja gas.
Utbúnaðnrinn við að draga gasið úr
calcium carbide er í þvf innifalinn, að
hleypa rnjórri vatnsbunu inn í járn
hylkið, setn calcium carbide er í.
Þegar vatnið snertir það, rnyndast
gasið, sem sfðan fer inu í og er geymt
í öðru, áföstu hylki þar til það er
brúkað."
Menn hjeldu fyrst, að þetta nýja
gas (ac.etylene) væri hættulegra en
aðrar gastegund.r, seiri notaðar eru til
lýjtirigar, eu reynzlan er búin að sýna
að bið gagnstæða á sjer stað. Meiiu
ljetu eins í fyrstu viðvíkjandi hætt-
utini, sem samfara væri rallýsiugu, eu
sem menn nú tkki eru hræddir við
framar. Eins og að ofau er sagt, sel-
ur Mr. Wil'-oii nú ton af calcium car-
biele fyrir $80, en það er engiun vafi á,
að það verður iunan skamms selt fyrir
helmingi lægra verð. En jafnvel
raeð hinu núverandi verði er acetyene
gas helrningi ódýrara en vanalegt
kolagas. Á $80 tonnið kostar pund-
ið af calclum carbide 4 cents, og ejitir
því gasi sem fæst úr vissri pundatölu
tneð þessu verði, yrði það hið sama
og vanalegt kolagas væri selt á 54
cents hvr.r 1,000 teningsfet, sein nú
kosta hjer í Winnipeg urn sexfalt
meira. Þegar calciurn carbide er
komið niður í $40 tonnið (það er sagt
að það n egi búa það til fyrir $20 og
græða á því) yrði acetylcue gas svo
ódýrt, að það væri hið sama og kola-
gas væri selt á 28 cents hver 1,000
teningsfet. En það er ekki nóg uieð
þetta. Auk þess sem petta nýja gas
er svo miklu ódýrara en vanal. kola-
gas, er það fangtum bjartara og botra.
Það er eins mikið bjartara en vaua-
legt kolagas eins og kolagas er b jart-
ara. en hin gömlu tólgarkerta Ijós.
£>að gefur þar að auki miklu minni
hita frá sjer en kolagas. Aletylene-
ljós er sagt að vera hið bezta og stöð-
ugasta ljós sem til er, að undanskildu
m agn esiu w-! j ósi.
I>að lítur út fyrir, að með uj>p-
götvun þessa nýja gas l jóss sje búið
að leysa hnútinn viðvíkjandi ódýrri
og góðri lýsingti. Iljer í Canada eru
til óþrjótandi birgðir af efni í þetta
nýja gas, nefnilega steinkol (eða viðar-
kol) og kalk, svo að auk þess, sem þarf
til notkunar f landinu, má flýtja út
mdljónir punda af því árlega, án þess
að högg sjái á vatni.
Annar sta*rsti b;rr í Iicinii.
Um nokkur undanfariti ár hofur
verið í undirbúningi að sameina borg-
irnar New York og Brooklyn, ásamt
undirborgurn þeirra, undir einni
borgarstjórn, en það var fyrst nú í
vor, að lög voru samþykkt á þingi
New York-rfkis um sameininguna.
New York borg stendur eins og kunn-
ugt er á Manhattan-ey, en Brooklyn
á Langey (LoDg Island), og aðskilur
borgirnar að eins Austurá (East River),
sem hin nofntogaða Brooklyn-biú var
byggð yfir fyrir nokkrum árum. Ncw
York-borg var áður talin fólksflesta
borg f Bandaríkjunum, en Brooklyn
hin þriðja borg að fólkstölu, og má
nærri geta bvflíkt bæjart.röll þær eru
nú til samans. Vjer fmynduin oss, að
lesendutri vorum þyki fróðlegt að
heyra nokkuð rneira um þessa miklu
borg, og höfurn því þýtt og prentum
hjer fyrir neðan fróðiega ritgerð úr
New York blaðinu ÍScientific Arneric-
an, er kom út 5 þ. in., um þetta efni,
sem ldjóðar svo:
„Nú þegar Brooklyn borg og
nokkrir úijaðrar hafa verið lagfir
undir Mew York borg,þá er sfðarnefnd
borg hæglega orðin önnur mesta borg
í veröldinni að fólksfjölda. London,
moð meir en 5 milljónutn íbúa, er auð-
vitað fólksflesta borg heimsins. New
York-borg, eða „New York hin meiri“,
eins og hún er nú opt nefnd, hefur nú
yfir 3-J tnilljón fbúa, eða | pörtum úr
milljón fleiri íbúa en Parísar-borg,
sem að undanförnu hefur verið talin
að ganga næst London að fólksfjölda.
Þessar tölur eru teknar úr fróðiegri
grein í blaðinu New York Times
um „New York hina tneiri“. Virðing
eigna í borginni er nú $4,559,600,000,
en veðskuldabrjef borgarinnar nema
$205,559,317. Svæðið innan tak-
tnarka borgarinnar er nú 360 ferhyrn-
ings mílur, og er hún 32 mflur á ann-
an veginn en 18 mílur á hinn, þar sem
lengst er á milli takmarkalínanna.
Vatnsbakkar innan takmarka borgar-
innar eru nærri 300 mílur á lengd, og
innan takmarka bennar eru um 1,000
mílur af járnbrautum“ (um fjórum
sinDuin lengri vegur en ísland er frá
norðri til suðurs eða austri til vest-
urs), og stræti borgaririoar, saman-
lögð, eru um 2,800 mílur (nærri eins
mikil vegalengd cins og yfir þvert
tnegiuland Ainerfku). Þessar lölur
verða enn ejiiirtektavcrðari þegar
þess er gætt, að það má lioita að borg-
in hafi cröið það sem hún er á þessari
öld, því rnanntalsskýrslurnar fráárinu
1800 sýna, að þá hafa að eins verið
60,489 íbúar f New York, og menn
vita að fólk það, sem þá var í Brook-
lyn og öðrum svæðum er sfðan hafa
verið lögð undir New York, hefði
mjög iítið hleypt fratn fólkslöhinni
árið 1800. Viðvíkjandi framtíðinhi
er það að segja, að það er engin á-
stæða til að ætla, að New York drag-
ist aptur úr öðrum borguin eða hætti
að vera önnur inesta borg heimsins.
Það er ekki hægt að skoða neina af
stórborgmn heimsins, nema París sem
keppinaut Nevv York sem næst-stærstu
borgarinnar, og ungdómsfjör og
kjarkur sá, sem á sjer stað í laudinu
er liggur undir NeW' York í verzlui -
arlegum skilningi, gefur manni full-
vissu um, að borgin vex hraðara bjer
eptir en böfuðstaður Frakklands.
Viðvíkjandi því, hvoit Ifklegt sje,
að böfuðborg vesturhelmiugs hnattar-
ins, New York, verði höfuðborg
heiinsins, þá er erfitt að geta í skáp-
ana með það. Það verður ekki langt
þangað til að London hefur yfir 6
inilljónir fbúa, og sem stendur eru
engin tnerki þess, að viðgangur þeirr-
ar borgar stöðvist. Þvert á móti bef-
ur fólkstala liennar aukist um 80,000
árlega í seinnitíð, og hin árlega mann-
fjölgun fer vaxandi hin síðustu árin.
Á meðan Bretar drottna yfir veraldar-
höfunum og ráða yfir heimsverzlun-
iuni, á meðan þeir geta haldið saman
hinu stórkostlega satnsafni af þjóðum,
sem byggja hin afar-víðáttumiklu
lönd er hið brezka keisaradæini sam-
anstendur af, og bundið þau saman
með hinuin traustustu af öllum bönd-
um—sameigiiilegum verzlunar-hags-
munum—þá heldur Loudon áfraui að
vaxa og fólksfjöldi borgarinnar og
auður að margfaldast eins og að und-
anförnu. Ef keisaradæmið þar á móti
skyldi einhvern tíina liðast sundur og
London hætta að vera hjarta heims-
verzlunarinnar, þá getum vjer búist
við að New York yrði aðal verzlunar-
borg heimsins, og þar á eptir fólks-
flesta og auðugasta borg veraldar-
innar“.
J arðsU jálpt a-saiuskota-
sjóðurinn.
Nefndin hjer í Wiunipeg, er stóð
fyrir að safna samskotum meðal
Vestur Isl. til hjálpar fólki því í
Arness- og Iíanízarvalla sýslum sem
beið tjón við jarðskjálptana í ágúst og
septomber sfðasll. ár, leyfir sjor hjcr
með að birta eptirfylgjandi reiknings-
yfirlit yfir sjóð þann er safnaðist:
tek.iuh :
Samkvæmt anglýsing í Lögbergi
25. febr.’97..............: $1,249.95
Vantiðif Ligbergi (oftalið uin
5e í augl. í HeimskrÍDglu).... 45
Vextir af peninguro á Imp. banka 10.56
Samtals................. $1,260.96
utgjöld:
16. okt. 96: Pappír og prentun á
umburðarbrjefuin.... $4.00
Frímerki.............. 1.50
Afföil á banka-ávfsun-
um frá Bandarikjum 1.25
9. jan.97: Ábyrgð á brjefl 8= 6,83
1. apr. 97: Banka ávísan til ritstj.
Bj. .Tónssonar f Reykjavík .... 1,200.00
8. júní 97: Ávísan til sama....... 54.13
Samtals................ $1,260.96
Útaf ýmsu umtali um, hvernig
fje þessu verði útbýtt á íslandi, álftur
nefndin rjett að birta eptirf. brjef, sem
hún sondi með fyrri jieninga-sending-
unni til íslands, til þess að taka af
öll tvímæli viðvfkjandi því, hvafa
ráðstafanir nefndin hefur gert í þessu
efni. Brjefið hljóðar sera fylgir:
11
„Og jeg er bryti yðar—steinninn, sem mer þá í sund-
ur fyrir yður. Vjer neitum því ekki, vjer hælum
oss af því. En vjer drepum titlinga framan í engl-
ana—eða er ekki svo?-1
Alexis hjelt leiðar sinnar þegjandi í nokkrar
mínútur. Hann sat á hestinuin líkt og etiskir ref-
reiðar-menn (fox hunters) gera—ekki fallega—og
litli hesturiiin, sem hann reið, er bar hátt höfuðið þó
hann væri hálsljótur, kunni auðsjáanlega illa við að
fótunum væri haldið fast að sfðunum, þvf hann var
því óvanur. Rússar hafa sem sje stuttar ístaðsólar,
halla sjer aptur á bak í hnakknutn og koma varla við
síður hestanna með fæturna þegar þeir ferðast á hest-
baki. Maður má sein sje ekki dæma reiðlag Rússa
eptir reiðlagi þeirra, sem maður sjer á hestbaki í
Newsky Prospect, er sitja upp rjettir og eru eins
og merkikerti í knakknum.
„Jeg óska“, sagði Alexis allt í einu, „að jeg
hefði aldrei reynt að gera neitt gott; það borgar sig
ekki að gera mannkyninu gagn. Iljer er jeg að
flýja burt frá*heimili mínu eins og jeg væri hræddur
við lögregluliðið! Slíkt er óþolandi staða“.
Steinmetz hristi úfna höfuðið á sjer og sagði:
„Nei, nei, eugin staða er óþolandi í þessu landi
—nema staða kcisarans—ef maður að eins er kaldur
og rólegur. Það er enginn vandi fyrir menn eins
ýður og mig, að koinast af í hvaða stöðu sem er.
E11 þessir Rússar oru of skáldlegir—of háfleygir í
ftuda} peir láta veiklaða ást til að fórnfæra sjer
8
spegilinn og veitt þessu eptirtekt með ánaegju; yður
kann að finnast, að þjer sjeuð enn ungj og getið enn
tekið þátt í ýmiskonar skemmtunum með unga
fólkinu. En samt sem áður eruð þjer 35 ára; vjer
vitum það. Vjer, setn horfum á yður, sjáum það
glöggt, og ef þjer að eins vilduð trúa því, að svo er,
þá mundutn- vjer ekki fella verð á yður fyrir það.
Augnaráð mannsins, sem reið við hliði Karls
Steinmetz, var þunglyndislegt, og það var ekki laust
við að það væri eitthvað í svip haus og látbragði sem
benti á flótta, en að öðru leyti var maðurinn, eins og
þjer, lesari góður, og jeg, sem rita þetta, algerlega
það sem liann sýndist. Hann hafði auðsjáaoJega
menntast á enskutn latfnuskólum og háskólutn.
Hann bar það einnig utan á sjer, að hann hafði tekið
inikinn þátt í fimleikum þeim og aflraunutn, sem
tíðkast á nefndum skólnm. Hann hafði ekki laert
mikið, en vöðvar hans voru vel æfðir og sterkir—þ.
e. hann var enginn lærdótnsmaður, en prúðmenni
(gentleman) frá hvirfli til ilja—býsna góð menntun í
sjálfu sjer, setn vonandi er að Bretar haldi áfram að
sækjast eptir.
Nafn þessa unga manns var Paul Howard Alexis,
og forlögin höfðu gert hann að rússneskum prinz.
Ef satnt sein áður nokkur nefndi hann j>rinz, jafnvel
þó það væri Steinmetz, þá blóðroðnaði hann og varð
ráðaleysislegur. Þossi voðalegi titill hafði legið á
honuin eius Og rnara á meðan hann var í skóla í Eton
og Cambridge. En enginn hafði uppgötvað að hanq