Lögberg - 19.08.1897, Page 5

LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 19 AGUST 1897.
5
bfafsinu, að ekki að eins þingdeildin
''beldur og hann sjíilfur samf>ykkir,
hann sje að gabba liana og hafa
atkvasði hannar & ósæmilegan híítt
a^ ekotspæni!
Og ekki nóg með petta. Moð
aHri þessari óvenjulegu, ofstækisfullu
v'ðloitDÍ, og prátt fyrir f>að, að hann
vetður að sætta sig við pessa sam-
Þykkt deildarinnar, jafn-neyðarlega
l5v'rðuleg og hún var í hans garð, fær
Þ*Qn ekki einu sinni pví ftorkað, sem
'"n var teflt: að fá frumvarpið fellt
v'® 2. umræðu. Stjórnarskráin kveð-
Ur 8vo á (( 30. gr.), að hvorug þing-
^öildin megi gera ályktun um neitt,
íe"i& að minnsta kosti § pingmanna
sjeu á fundi og greiði J>ar atkvæði.
®n eins og áður er sagt, noituðu 9 að
ffreiða rtkvæði, en hinir að eins 12,
Seni pátt tóku 1 atkvæðagreiðslunni.
^rumvarpið er þá jafn-ófellt eptir
SeUi áður, og hrakförin auövitað að
^ftgilegri.
Menn eru yfir höfuð farnir að
^enda gaman að honum á pingi, karl-
^epnunni — háðslegt gainau; það
^eyuir sjer ekki. Jafnvel peir 2—3
^rfinaðarvinir og nokkurn veginn
tyggir fylgifiskar, er hann á enn á
Þ'Ugi að samanlögðu ( báðuin deild-
"tD> mundu liafa viljað mikið til vinna,
a® hann hefði hlíft sjálfum sjer og
Þeim við þessari síðustu skyssu, er
"'eðal annars rifjar upp fyrir mönu-
'"U „forseta hneykslið11 frá stðasta
Þ'ngi sællar minningar11.
Lungar og miklar umræður urSu
málið í ne'ðri deild, scm vjer ekki
Þöfutn pláss fyrir neinn útdrátt úr,
niðurstaðan varð sú sem sjest af
eptirfylgjandi greinarstúf úr ,.ísa-
fold“ dags. 31. f m :
„Breytingartillaga Valtýs Guð-
""indssoiiar um að fella burt rfkisráðs-
^'"æðið var felld með 12 atkvæðum
eins. Annars var frumv. meiri
1‘llta nefndarinnar sampykkt moð ó-
verulegum breytingum moð öllum
Þ°rra atkvæða.
Við 3. umræðu I gær, sem varð
"’jög löng, var frumv. sampykkt,
^Þreytt frá 2. umræðu, með 19 sam-
Þljóða atkv. Tveir úr meira hluta
"efndarinnar, Guðl. Guðmundsson og
Sköli Thoroddsen, gerðu grein fyrir
sjerstöðu sinni, töldu báðir óhyggi-
fegt að sampykkja rlkisráðsákvæðið,
°g Sk. Th. lýsti afdráttarlaust yfir pvl,
hann hefði skrifað undir nefndará-
l'tið eingöngu 1 peirri von, að pað
,lkvæði veiði fellt i efri deild, pví að
'"eð öðru móti sje ekkert vit i að vera
&ð flytja petta frumvary hjer á þingi.
^lðl. Guðmundsson skýrði auk pess
"'eðal annars afstöðu vora við rlkis-
r(tðið betur og á annan hátt en gert
"efur verið áður, og mun frekari
gfein gerð fyrir ræðu hans siðar. Ben'
^Veinsson hjelt pólitiska líkræðu yfir
^Jtlfum sjer, bjóst okki við að koma
& öeiri ping“.
íslands-blöð þau, er vjer feng-
um nú í vikunni, ná að eins til 31.
f. m. (júlí), og stóð málið þá pannig,
eins og sjest að ofan, að það var
komið í gegnum neðri deild; en J>á
átti það eptir að sigla í gegnum efri
deild, og er ekki að vita nema það
hafi rekið sig á einhver sker þar.
það er ekki til neius að segja meira
um stjórnarskrár-mál þetta fyr en
frekari frjettir korna.
Amt*riku-brjeílð.
Á öðrum stað í blaðinu prenturn
vjer „Ameríku-brjef“,dags. Winnipeg
5. júní p. á., sem birtist í Reykjavík-
ur-blaðinu „ísland,“ er koin út 10. f.
m. t>ó brjefið sje nú ekki fróðlegt í
sjálfu sjer, f>á álitum vjer rjett að lofa
lesenduin vorum að sjá það, sem eitt
synishornið enn af því, hvað vissir
menn skrifa hjeðan og hverskonar
fróðleikur [>að er um land petta og
Vestur-íslendinga, sem flest blöðin á
íslandi ætíð standa galopin fyrir.
Með pvi að taka brjef petta hefur
„ísland“ gengið í lið með Ameriku-
fjöndunum „t>jóðólfi,“ „l)agsskrá,“
„Austra“ og „Bjarka“ litla, og álítum
vjer rjett að gera Vestur-íslendingum
pað kunnugt. Vjer segjum gengið í
lið tneð nofndum blöðum, pvf pað er
alkunnugt, að pau hafa aldrci neitt
meðferðis um Amerlku og Vestur-
íslendinga nema níð og rugl, sem
pau ymist lepja upp úr öðrum jafn-
heiðarlegumi’ blöðum og pau eru sjálf,
eða taka af isl. óþokkum hjer vestia.
Vjer [>urfum ekki að telja pá upp eða
nefna pá á nafn, þessa pokka-pilta,
sem skrifað hafa í blöðin á íslandi
lijeðan að vestan. Vestur-íslending-
ar kannast við þá, bæði af pvi að
peirra hefur verið maklega getið í
Lögbergi, og svo er ekki daunninn af
peim horfinn enn.
t>að pykir ef til vill nokkuð hart,
að kalla ofaunefnd blöð Ameriku-
fjanda, en vjor tökum það ekki aptur
fyr eu oss er s/nt, að þau taki annað
um Auieriku og Vestur-lslendinga en
pað. scm að einhverju leyti kastar
skugga á land og lyð bjer—nema það
sje pá eilthvert hnmbvg, eins og t. d.
sláttuvjolin hans Stefans B.Jónssonar,
sem varð Vestur íslendingum til
minnkunar. Vjer erum sem sje svo
góðgjarnir að álíta, að blöðin, sem
hennar gátu, hafi ekki gert það í því
skyni að gera Vestur-íslendingum
hneysu, heldur hafi pau glæpst á
þessari vjel—eins og J. Ólafsson á
svarta „pepsin“-inu forðum. Að blöð-
in glæptust á vjeliiini sjfnir, að þau
liafa ekki vit á öðrum vjelum en peim,
að nota vjelasiniðinn og aðra slika
vjélastniði lijer vestra fyrir frjettarit-
ara. Blöðin, scm hjer ræðir um, hafa
vonandi hið sama upp úr vjelum sín-
um eins og peir höfðu, sem lögðu fje
I sláttuvjelina sem prófessorinn pótt-
ist hafa fundið upp.
Eiuhverjir kunna ef til vill að
álíta, að nefnd blöð á íslandi geti ekki
fengið ueinar aðrar frjettir bjeðan að
vestnn en pessi pokkulegu brjef, sem
þau birta. Vjer vitum auðvitað ekki,
hvort þau fá önnur brjef, en vjer por-
um að fullyrða, að þau gætu pað ef
pau reyndu það—nema ef enginn
heiðarlegur Vestur íslendingur vill
vera pekktur að pvi að skrifa frjettir
fyrir pau. En þð pau gætu engin
önnur brjef fengið, pá gætu pau að
minnsta kosti fengið áreiöanlegri
frjettir úr Lögbergi, sem pau öll fé.
Lögberg tekur merkustu frjettirnar
úr öllum íslands-blöðunum—hinum
ofannefndu eins og öðruni—án alls
tillits til hvort pær eru góðareða illar,
og ættu þessi blöð að gera hið sama,
ef þau vildu vera sanngjörn við Vest-
ur-íslendinga, en pað láta pau sjer
ekki verða að vegi, heldur birtahvaða
pvætting, sem mestu varmenni hjer
senda peim—til að ófrægja þetta
nýja föðurland sitt, landa siua yfir
höfuð og oinstaka monn, sem peiin er
eitthvað í nöp við. Eu vilji [>essi
blöð að eins vera saurrennur Vestur-
íslendinga, þá er þeiin pað velkomið
vor vegna. Vjer álítum samt skyldu
vora að leiða athygle lesenda vorra
að afstöðu blaða pessara gagnvart
Ameriku og Vestur-ísl.
Eptir pennan inngang skulum
vjer fara nokkrum orðum um sjerstök
atriði í pessu „Ameriku-brjeti“, sem
vjer vitum vel hver ritað hefur, pó
nafn lians sje ekki birt. „llrosshófur"
prófessorsins leyuir sjer ekki.
Það er pá fyrst, að böf. brjefsins
getur ekki einu sinni sagt satt um veðr.
áttuna hjer í Man. í vor. Hann segir,að
pað hafi ,,verið frámunalega köld tið
i allt vor, noiðanstonnur meö frosti
°g joljagangi“. Þetta er blátt áfram
lýgi, með svolitlum sannleika saman
við, og er gott sýnishorn af pessum
sambreysking af sannleika og lýgi,
sem allt brjefið samanstendur af—eins
og hin önnur „Ameriku-brjef“, sem
birst hafa i nefndum blöðum, par á
meðal brjef Jóns Ólafssonar, er vjer
siðar tökum dálltið til athugunar.—
I>að voraði óvanalega snemma i vor,
og veðráttan var ágæt yfir höfuð að
tala frá pvi að vorið byrjaði (seinni-
part marz) allt fram að 23. mai, að
kuldakast kom, er lijelst mestmegnis
í liálfan mánuð (til 7. júni). Tvo
fyrstu mánuði vorsins var þannig á-
gæt tíð, en svo hálfsmánaðar kafli,
sem óvanalega kalt var—stundum
nætu ifrost og snjójel tvisvar sinnutn.
Eptir pað ágætt tið. Allt petta sjest
i Lögbergi, sem getur nákvæmlega
um veðráttuna I hverri viku. Sán-
ingu var lokið i vor hálfum mánuði
fyr en í meðalári, og bendir pað á allt
annað en að allt vorið hafi verið kalt,
norðaustormur með frosti og jolja-
gangi. Höf. brjefsius lýgur I pessu
atriði fjórum fimmtu pöitum, en seg
ir fiuimta partinn að uokkru leyti satt
Eins og allir skilja er pað ein.iig lýgi,
að gias hafi veiið farið að falla á út
engi pegar höf. skrifuði brjef sitt, eu
kuldarnir kipptu vexti úr grasi og
korui um stund, eins og Lögberg
skýrði frá.
Það er óraögulegt að sjá, hvað
höf. meinar með orðinu ,,hjer,“ hvort
hann meinar Winnipog-bæ aðeius,
Manitoba, Cmudi, eða alla Ameríku.
Detta sýnir hvilíkur auli inaðurinn er
og klatiti að rita, eða hvað liatin er
ósvífinn að ljúga. Jafnvel ineuu á
íslandi mua ráma í, að Aineiika er
stórt laml, sem hofur allskonar lopts-
lag og mismunandi atvinnu og at-
vinnuvegi, optir pvi hvar i landinu
maður er. Pað er pví ekki hægt að
botna í, hvað höf. er að borjast við að
koma inn í lesendur „ís!ands,“ en
eigi hann við Winnipeg, þá er nokk-
uð hæft í pvi, að hjer i bænutn var
ineð lang-d iiifasta móti með atviunu
í vor fyrir verkalýðiun; en svo var
nokkra atvinnu að fá út um landið, og
nú er nóga atvinnu að fá á járnbraut
um, við uppikeru o. s frv. l>eir, sem
pekkja höf. vita, að hann er samblaud
af sósialista, auarkista og uihilista;
pess vegna er haun alltaf að rugla um
auðvald o. s. frv. En menn vita ef
til vill ekki, að pessi maður greiðir
atkvæði sitt með auðvaldimi, pegar
kosningar eru á ferðiuni, pó flostir
Vestur-fsl. greiði atkvæði á móti þvt,
og að hann er svo ófrjálslyndur, að
hanti vill láta takmark i atvinnufrelsi
mtnna með valdi—jafnvel hervaldi!
Prjedikanir slíkra inanna ura auðvald
og ófrelsi eru ekki upp á marga fi ika,
og allt annað er betra en að peir hefðu
nokkurt vald—auðvald eða anuað.
Sannleikurinn er, að manntolrið botn-
ar ekki hið allra minnsta í þvl, setn
hann er að bulla um. Hann nennir
ekki sjálfur að vinna ærlega vinnu og
vildi gjarnau lifa á annara sveita, en
tekst pað ekki nema um stund hjer í
landi. Hann er pvi óánægður með
líttð hjor, og vill nú koinast á lands-
sjóð íslandt, einhvern búnaðarsjóð—
eða hreppinn sinn, ef ekki vill bet-
ur til.
Einnig er óhætt að segja að pað
er haugalýgi, sem höf. segir, að menn,
setn eiga fasteignir hjer I Wumipeg-
bæ eða Argyle byggð, som eru fleiri
þúsund dollara virði, geti ekki fengið
nóga peninga fyrir pær eða út á pær
til að komast aptur til íslands. I>eim
er ekki mjög annt um að komast
þaogað ef peir ekki vildja solja nema
fyrir hæsta verð. Margur hefur selt
fasteignir sinar og aðrar eignir fyrir
litið á ísl. til að komast burt paðan,
og allstaðar I heiminum verða inenn
að selja fyrir lágt verö, ef menn vilja
ondiloga losast burt þaðan, sem peir
eru, meö litlum fyrirvara.
Hann er koroinn svo langt í
pjóðmegunarfræðinni pessi prófessor,
að hann telur járnbrantir stór „hum-
bug‘-. H tnn »eit eptir pví meira eu
nllir pessir mmn i ölluin menntuðum
lötidum heimsins, sem telja járnbraut-
ir llfœðar laudi sinna. Hann telur
eklci járub>-autirlagning „nytsama
verkLgt framkvæmd eptir hjerleml-
um fyrirmyndum*1!! I>ið er líklega
nytsaint verklegt fyrirtæki eptir hjer-
leudum fyrirmyndum,að búa til sláttu-
ujol moð 20 fet-i löngum ljá, pó
reyuzlan lijer i landi hafi sýut að
pað sjo mikils til of langur Ijár. Höf.
er uú búinn að fá „þjóðólf“ og
„Austra“ til að bita á agn sitt við-
vikjandi pví að landsijóður, eða ein-
hver annar sjóður ætti að leggja eitt-
hvað i söluruar til að fá annau eins
[irófessor og lianu er til að konu af
stað „eiuhverju nytsöm i til vorklegra
framkvæuid i“, og nú hefur sjálft „í>
land“ bitið á krókinn!
I>að sem höf. brjef ins segir um,
að vegurinn til að stöðva útflutning
sje að bæta kjör fólksins, svo pað fái
von um framtíð landsins, en okki út-
Hutningabann og ofbeldisleg hiudrun
á málfielsi, er ekki hans „uppfundn-
ing“, heldur er hann þar að japla upp
pað sem Lögberg hofur margsinuis
sagt, og pað fyrir mörgum árum siðan,
eiida er pað hið eiua, sem verulegur
sannleikur og vit er í í brjefinu. En
hvað snertir rúsiuuna I enda brjefsins,
pá hefur hann liuoðaö saman við pað,
sein Lögberg hofur áður sagt., sinni
eigin inoldviðris „sj>oki“. ilatin seg-
ir som sje: „Gg pað, sem gera
parf, er að útbreiða verklega pekkingu
og koma á fót iðnaðarstofnunum; og
í stuttu máli að breyta búnaðar, og
lifnað.irháttum inanna almennt,, sam-
kvæint fjárhagslega áreiðanlegum út-
reikningi, byggðutn á ómótmælan-
legri reynslu“. Hver á að gera út-
reikuinginn? Sölvi Holgason? Hann
er nú dáinn og grafinn, svo pað verð-
ur liklega að fá Sölva vor Vestur-ísl.
til pess. Á íslandi er engin „ómót-
mælanleg reynsla“ til í pessu efni, og
hvornig á þá að byggja útreikning-
inn á pessari reynslu? Þarna sýnir
höfundurinn sig I sinni rjettu mynd.
Þarna gægist jirófessórinn með vjela-
vitinu fram, sýnir eins ljóst og pó
nafn lians stæði undir „Ameriku-brjef-
inu“, hver höfundur pess er. „ís-
land“ hefur lieldnr en ekki fengið
virðulegan frjettaritara!!
J. W. CARTMELL, M. D.
GLENBORO, MAN.,
pakkar Islendingum fyrir undanfarin i ót v ð
sklpti, og óskar að geta vcrið þeim til þjenustu
framvegis.
Hann selur i lyfjabúð sinni allskonar
„Patent'1 meðul og ýmsan annati varning, sem
venjulega er seldur i slikum stöðum.
Istendrngur, Mr, Sölvi Anderson, vinnut
apóthekinu. Ilann cr bæði fús og vel fæða
úlka fyrtr yður allt sem |>jer æskið.
115
nokkurn tima I hug að vera ódrukkinn eða á
v®rði, pegar á parf að halda, svo fjelag petta er
^rákaður reyr, eins og mörg stærri fjelög eru, pegar
** þsrf að halda.
Strætið, sem liggur í gegnum porpið og som
Þ'U lágu timburhús eru beggja vegna við, er, þó
""darlegt megi virðast, vel steinlagt. Ferðamann-
'"Uin er sagt, að kúgarinn hann jirinz Pavlo liafi
Þttið steinleggja strætið, af pví að liann hafi ekki
v'ljað aka eptir skorningum og gegnum leir-jiolla—
Sem or hinn vanalegi alfaravogur á llússlandi, ekki
þvi að hann liafi viljað frelsa pá frá hungri—alls
e^ki, pó að hann með pví, að fullnægja nefndum
'^ltlung sinum, af hendingu gorði peim pann litla
Rteiða, að frelsa pá frá hungursneyð; hann hefði að
e'ns gert pað af pvi, að liann sje mikill „bárin“—
l'finz, sein geti fengið hvað sem hann girnist. Hafði
ekki hinn annar „bárin“—Steinmetz að nafni—haft
*"nsjón á verkiuu? Steinmetz, sem allir hötuðu og
Þðfðu andstyggð á, verkfæri kúgarans, sem peir
Mdrei sæju! Spyrjið bara ,,starost“-an—porpstjór-
a"n. Hann pekkir pessa „bárin“-a, og hatar pá lika.
Miohael Roon, pessi „starosta11 eða öldungur í
^8terno, formaður porjis-ráðsins, holsti búðareigandi
°ff porpstjóri, og hin eina skynsama „sál“ af hinum
’*90 „sálum“ i porjiinu, var að líkindum af Tartara-
"dtutn. Af pessu kora pað liklega, að andlit hans
Var mjótt Tart.ara-andlit, augun svört og hvöss, liann
fAgur voxti og magur, maður, sem jnargir muna ept-
118
mórauðum pappír. Ilinar hálfopnu, vinstorknu varir
hans titruðu. Hann rykkti upp úfna höfðinu, sem
hár og skegg kom saman á I einni ógreiddri flygsu.
Hann góndi vestur eptir veginum, og skein óheilla-
vænlegt, dýrslegt hatur út úr augum hans og
andliti.
„Ferðavagn!“ át hann eptir. „Hann ætlar pá
vist til kastalans.“
„Það er mögulegt“, svaraði Michael.
„t>að er prinziun—bölvun yfir hann, bölvun yfir
sál móður hans, bölvun yfir afkvæmi konu hans!“
sagði bóndinn.
„Já“, sagði porpstjórinn stillilega. „Já, bölvun
yfir hann og öll hans verk! Hvað viltu fá, litli
faðir—er pað te?“
Svo fór hann inn i búðina, afhenti skiptavini
sínura teið og færði honum pað til skuldar i durgs-
legri bók, sem fleiri pessháttar skuldir voru skrif-
aðar i.
Sú fregn barst brátt út um þorpið, að ferðavagn
kæmi akandi eptir veginum frá Tver, og komu þá
allir ibúarnir út i dyrnar á timburkofum sínum og
glájitu. Jafnvel peir som voru I veitingahúsunum
komu út úr þeim um stund. Þegar vagninn færðist
nær var auðsjeð, að hestarnir fóru mjög hart. Ekki
•inasta var hinn staki hestur á undan á harða stökki,
lieldur einnig hinir tveir hestar, setn vagnstöngin
var á inilli. Vagn pessi var ojiinn vagn, vanalegur
Norður-Rússlandsferðavagn, okki ólíkur vögnum,
111
IX. KAPÍTULI.
PRINZINN.
Þorpið Osterno, sem liggur, eða öllu heldur
húkir, á bökkum fljótsins Ostor, er aldrei skemmti-
legur blettur. t>að er nokkuð stórt þorp, með nál.
900 sáluin, eins og sjá má á borði einu, sem neglt er
á fyrsta húsið, scm maður kemur að. Nafn porjisins
og „sálna“-talan er letrað á borðið með óskiljan-
legum rússneskum stöfum.
En pess ber að gæta, að „sál“ er allt annað í
löndum Rússakeisarans en hinar óákveðnu frumagn-
ir, sem vort unga fólk hugsar svo stórar hugsauir
um og öldungar vorir rita svo nafntogaðar bækur
um. „Sál“ er, sstt að segja, á Rússlandi sama og
karlmaður—því kvennfólkið á liússlandi er enn
ekki farið að heimta rjettindi sin og tapa forrjett-
induin sinum. Karlmaður er þess vegna „sál“ á
Rússlandi, og setn „sál“ nýtur hann þeirrar vafa-
sömu virðÍDgar, að fá að borga landskatt og alla
aðra skatta. Gegn pví, að borga hinn fyrstnefnda
skatt, er lionum úthlutaður viss blettur af landi pvi,
Bem porjiinu tilheyrir sameiginloga, og með pvi að
yrkja pennan blett framdregur liann líf, sem væri
algorlega einskis virði ef hann væri bindindismaður.
X>að er sorglogt, að verða að skrá pounau sannleika