Lögberg - 04.11.1897, Qupperneq 4

4
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 4. NÓVEMBER 1897
LÖGBERG.
Gefiö út aS 148 PrincessSt., Winnipeg, Man.
af The Lögberg Print’g & Publising Co’y
(Incorporated May 27,1890),
Ritstjóri (Editor): Sigtr. JÓNASSON.
Business Manager: B. T. Björnson.
\ Iigrlýsinffar: Smá-auglýsingar í eitt skipti26c
yrir 30 oró eóa 1 þml. dálRslengdar, 75 cts um mán-
dinn. Á stærri auglýsingum, eóa auglýsingumum
lengri tíma, afsláttur eptir samningi.
It(intnda-Nkipti kaupenda verður að tilkynna
skriflega og geta um fyrverand4 bústað jafnframt.
Utanáskript til afgreiðslustofu blaðsins er:
Ihe Ugberg rnnlitig A Publiali. Co
P. O.Boz ö85
Winnipeg,Man.
Utanáskrip ttil ritstjðrans er:
Editor Lögberg,
P *0. Box 5 85,
Winnipeg, Man.
__ Samkvæmt landslögum er uppsögn kaupenda á
jlaðiógild,nema hannsje skaldlaus, þegar hann seg
iropp.—Ef kaupandi, sem er í skuld við blaðið flytu
vlatferlum, án þess að tilkynna heimilaskiptin, þá er
það fyrir dómstólunum álitin sýnileg sönnum fyrr
prettvísum tilgangi.
Ferð’ til Nýja-Islamls.
Ýmsir munu ímynda sjer, að pað
Sj’e ekki hægt að skrifa neitt fróðlegt
útaf ferð til Nýja-íslands, en slíkt er
misskilningur. íslendinga- byggð sú
sem upprunalega var skírð Nýja-
ísland (og sem enn gengur undir pví
nafni hvervetna meðal Islendinga, p<5
hið opinbera eða löglega nafn hennar
sje Gimli-sveit = Municipality of
Gimli),er elzta og sögurikasta n/lenda
Islendinga í Canada, eins og Nýja-
England var elzta og sögurik-
asta nýlenda Englendinga í Norð-
ur-Ameríku. t>eir sem fiuttu til
Nýja-íslands brutu ísinn og báru pá
erfiðleika, sem eðlilega voru samfara
peirri hugmynd að stofna al-islenzka
nýlendu. Til pess að framkvæma
pessa hugmynd var álitið nauðsynlegt
að fá einkarjett til landnáms fyrir ís-
lendÍDga á allstóru svæði, og með pvi
að pá voru engar járnbrautir komnar
hjer í Manitoba og Norðvesturland-
inu og peir menn fátækir sem nýlend-
una ætluðu að stofna, pá var álitið
heppilegast að velja landnámið á suð-
vesturströnd Winnipeg-vatns, par eð í
vatninu voru fiskiveiðar góðar, greiður
sumajvegur eptir pví og Rauðá frá
nýlendunni til aðal byggðanna i Mani-
toba og landið gott bæði til kvikfjár-
ræktar og akuryrkju. t>egar land-
nám petta var valið var og búist við,
að hin mikla Canada Kyrrahafs-járn-
braut yrði lögð yfir Rauðá par sem
bærinn Selkirk nú stendur, og pví
talið vist að sá bær yrði helzta borgin
í Manitoba. Ef brautin hefði verið
lögð yfir Rauðá hjá Selkirk, eins og
pá vur ráðgert, pá hefði Gimli (porpið
sem íslendingar fyrst komu upp i
Nýja-íslandi) að eins verið 40 enskar
milur frá helztu borg Manitoba-fylkis
og greiður vatnsvegur á milli pessara
tveggja staða. Auk pess var ráðgert,
að halda járnbrautinni norðvestur frá
Selkirk, og pá hefði hún legið að eins
um 12 mílur frá suðvesturhorni Nýja-
íslands. En um premur árum eptir
að nýlendan var stofnuð, varð stjórn-
arbreyting i Canada. Frjálslyndi
flokkurinn, sem stuðlað hafði til pess-
arar nýlendu-stofnunar, fór frá völdum
í Ottawa, en apturhalds-flokkurinn
tók við stjórn iandsins. Auk pess að
apturhalds-stjórnin vildi ekki hlynna
að pessu landnámi íslendinga, var
eitt af hennar fyrstu verkum að breyta
legustað Canada Pacific-járnbrautar-
innar og byrja að leggja hana vestur
frá Winnipeg, sem er meir en 20 míl-
um sunnar en Selkirk, og hafði petta
pá afleiðing, að Winnipeg varð helzta
borg fylkisins og að suðurpartur pess
byggðist og blómgaðist fyrst, en Sel-
kirk varð að eins smábær og landið
par norður og vestur af, par á meðal
Nýja-íslands, varð út undan hvað
snerti járnbrautir og framfarir pær, er
fylgja pessum lifæðum vorrar aldar.
Selkirk búar, Ný-íslendÍDgar og aliir,
sem búa par norðvestur af, eiga pað
pví upp á apturhalds-flokkinn, að sá
hluti fylkisins hefur orðið út undan
með járnbrautir og framfarir pær,
sera peim fylgja.
Eins og getið var um í blaði voru
21. f. m., lögðum vjer af stað 1 feið
til Nýja-íslands 16. í. in., og í peiiri
ferð ryfjaðist allt pað upp fyrir oss,
sem tekið er fram hjer að ofan, en
vjer álítum ekki við eiga að fara
lengra út í pað mál í pessari grein,
og snúum oss pví, eptir pennan for-
mála, að ferðinni sjálfri.
í för með oss var Mr. John A.
Macdonell, pingmaður fyrir Selkirk-
kjördæmi á sambandspingi Canada.
Selkirk-bær og Nýja-ísland er, eins
og kunnugt er, partur af kjördæmi
hans. Mr. Macdonell er ágætur verk-
fræðingur, og var, áður en hann var
kosinn á sambandsping, fastur em-
bættismaður fylkisins og hafði um
sjón yfir öllum 'opinberum verkum,
sem fylkið Ijet vinna, en sagði pvt
embætti af sjor áður en hann bauð
sig fram til kosningar. En af pví að
hann er einhver allra bezti verkfræð-
ingur í landinu, og par að auki manna
kunnugastur verkfræðismálum bjer I
fylkinu, pá hefur fylkisstjórnin feng-
ið hann til að hafa umsjón á hinum
vandasömustu verkum, sem hún er að
láta vinna eða styrkir, par á meðal
hinum mikla framskurði og upppurk-
un hins svonefnda St. Andrews flóa.
Þar eð Mr. Macdonell hafði haft um-
sjón á vegagerð peirri o. s. frv., sem
fylkisstjórnin hefur látið gera í Nýja-
ísl., pá fengum vjer stjórnina til að
láta hann fara með oss pnngað norður,
um leið og hann skoðaði verk pað
sem verið er að vinna t St. Andrews-
flóanum, til að skoða vegina í nýlend-
unni og fleira, sem parf umbóta við.
Opinberraverka ráðgjafi fylkisins hafði
ráðgert að fara með oss pessa ferð, en
gat pað ekki í petta sinn.
Við Mr. Macdonell fórum akandi
hjeðan frá Winnipeg á ljettum vagni
með tveimur hestum fyrir og fórum
fyrst til Selkirk. t>ar vorum við
nóttina, en hjeldum svo daginn eptir
suðvestur til Stony Mountain og fór-
um fyrir suðurenda St. Andrews fló-
ans. Eins og kunnugt er, liggur flói
pessi suður á móta við Parks Creek
(miðja vega milli Winnipeg og Sel-
kirk) og nær norður meir en á móts
við Selkirk. Flóinn er um 15 milurá
lengd og nokkrar mtlur á breidd sum-
staðar. Austur-röð hans er vtðast um
5 mllur frá vesturbakka Rauðár.
Stjórnin er að láta rista flóann fram
undir landpurkunar-lögum fylkisins,
sem leyfa henni að vinna slík verk
með sampykki meirihluta peirra er
land eiga á pvt svæði, sem tekið er til
upppurkunar. Fyrst af öllu er ná-
kvæmlega rannsakað, hvaða jarðir
pað eru sem gagn hafa af framskurði,
og svo er myndað svonefnt landpurk-
unar-hjerað, og kostnaðinum við upp-
purkunina jafnað niður á allar jarðir
(svo mikið á ekruna) í hjeraðinu. í
landpurkunar-hjeraðinu I og kringum
St. Andrews-flóann eru um 100,000
ekrur, og verður kostnaðurinn nál.
$100,000, eða um $1.00 á ekruna.
Kostnaðinn við upppurkunina eiga
landeigendur að greiða á 25 árum
með vöxtura. Fylkið á allmikið af
landinu I hjeraðinu, og borgar fylkis-
sjóður sinn tiltölulega hluta af kostn-
aðinum við upppurkun St. Andrews-
flóans. t>að er gerður aðal-skurður
eptir flóanum,og mestu vatninu hleypt
norður í Nettley-læki, sem renna
austur t Rauðá um 10 milur fyrir
norðan Selkirk. Hliðar-skurðir eru
grafnir í aðal-skurðinn inn I stór vik,
sem ganga út úr flóanum hjer og hvar.
Aðal-skurðurinn er 10 til 20 fet á
breidd I botninn, en 15 til 30 fet að
ofan og 4 til 14 fet á dýpt. Hliðar-
skurðirnir eru mismunandi að breidd
og dýpt eptir pörfum. Aðal-skurður-
inn er grafinn með graftrar-vjelum
(dredges), sem eru rammgerðar vjelar,
knúðar með gufuafli. t>að er búið um
vjelarnar á flatbotDuðum bátum og
pak yfir peim. t>ær líta út líkast
húsi á floti. Þrjár slíkar vjelar eru
notaðar við skurðagröpt pennan, og
hafa tvær peirra um 50 hestaöfl, en
ein peirra um 30 hestaöfl. A hverri
hinna stærri graptrar-vjela eru 10
menn, auk matreiðslumanns, og vinna
5 á daginn, en 5 um nætur, pvt vjel-
arnar vinna nótt og dag. Hver peirra
hreifir fleiri tenings „yards“ af aur en
60 menn gætu gert í mjóum og
grunnum skurðum, en hundrað menn
gætu ekki hreift aurinn eins langt og
unnið eins mikið verk t öðrum eins
flóa og hjer ræðir um. Allt verkið
er unnið sem „contract“, og eru
Messrs. Whitehead & Co. frá Brandon
„contractors“. Þeir fá að jafnaði
hjor um bil 12^ cents fyrir hvert ten-
ings „yard“.
Mr. Macdonell var heilan dag að
yfirlíta skurðagerðina á norðurleið-
inni, og vorum vjer alltaf með honum.
Vjer höfðum pví égætt tækifæri til
að skoða verkið sjálft og vjelarnar,
og landið sem verið er að skera fram.
Vatninu er ekki hleypt úr aðal-
skurðinum nema á parti, fyr en hann
er fullger, pvt vjelarnar vinna bezt á
floti. Vjer fórum pví all-langan veg
eptir honum á róðrarbát, og lítill gufu-
bátur gæti siglt eptir honum. Eog
inn, sem ekki skoðar pennan fram-
skurð, getur gert sjer ljósa hugmynd
um, hve stórkostlegt petta fyrirtæki
er í raun og veru og hve mikla breyt-
ingu pað gerir á landinu t kring.
Það sem áður var sökkvandi kvik-
syndi verður að einu eða tveimur ár-
um liðnum orðið að hinu inndælasta
hveitilandi. Þar að auki er ekki
ólíklegt, að pessi framræsla og önnur
landpurkun í fylkinu hafi talsverð
áhrif á loptslagið til góðs. Vjer mun-
um eptir pví, að vissir menn hjeldu
pví fram fyrir síðustu fylkis-kosning-
ar, að landið kringum flóann skemmd-
ist við pennan framskurð, og að í fló-
anum væri ekkert nema leir, sem
ekkert gæti vaxið I. Þessir menn
ættu að sjá pað lag af beztu jurta-
mold, 1 til 3 fet á pykkt, sem er ^il-
staðar par sem skurðirnir liggja.
Þeir mundu pá segja annað en peir
sögðu við áminnst tækifæri.
Mr. David Morrison frá Selkirk
hefur undir-„contract“ á að grafa
sumt af hliðar-skurðunum, og gistum
við í tjöldum hans 3 nætur (tvær á
leiðinni norður og eina á hpðinni til
baka). Hann hefur um 15 menn 1
vinnu, og borgar peim $1.75 á dag í
kaup, en setur peim gott fæði að eins
$3.50 um vikuna. Oss undrar á, að
enginn íslendiugur skuli hafa sætt
atvinnu við petta framskurðar-verk.
Það er ekki verri vinna en skurða-
vinna hjer í hænum, járnbrautavinna
eða bændavinna, og kaup fullt svo
gott.
Fáum mun kunnugt, hvað orsakar
votlendið I St. Andrews-flóanum og
vafalaust vlðar hjer í fylkinu. Vjer
fengum að vita pann leyndardóm á
pessari ferð vorri. Það eru upp-
sprettur af hinu inndælasta, krystal-
tæru, ísköldu vatni. Menn vissu að
eins af einni pessari uppsprettu—hin-
um svonefndu ,,Poplar_Springs“—áður
en farið var að mæla flóann og skera
hann fram, pá fannst fjöldi af pess
um uppsprettum hjer og hvar um fló-
-- FIMMTUDAGIHS 4. NOV. 1897. —
ann. Þær eru í tjörnum, og stundum
fleiri en eitt auga í sömu tjörninni. í
kringum hverja uppsprettu er skál t
tjarnarbotninum og eru sumar peirra
10 fet á dýpt. Skálar pessar eru lík-
astar skálum sem heitar uppsprettur
(hverir og laugar) koma upp í, og
kemur vatnið upp með allmikluin
straum. í tveimur stærstu upp*
sprettunum er nóg vatn til að birgja
Winnipeg bæ með vatn, enda var
ein uppástunga Mr. Herings, verk-
fræðingsins frá New York, að leiða
vatnið frá „Poplar Springs“ hingað
inn í Winnipeg.—Eitt skrttið við upp-
sprettur pessar er pað, að tjarnirnar,
sem pær voru í, lágu nokkruin fetuffi
hærra en flóinn í kring. Uppsprett-
urnar böfðu sem sje myndað ofurlít-
inn hól í kringum sig. 1 uppsprett-
unum er mikið af einskonar fiski-
seiðum, ^ til 1 puml. á lengd, og
mesti fjöldi af froskum safnast í kring
um pær. Eins og skiJjanlegt er, hefur
orðið að grafa hliðar-skurði inn í allar
uppsprettur, par sem aðal-skurðurinn
liggur ekki í gegnum pær, og renna
talsverðir lækir úr upprprettum pess-
um eptir hliðar-skurðunum. Tjarn-
irnar, sem uppspretturnar voru í,frusu
aldrei á vetrum, svo búast má við að
vatnið í skurðunum frjósi ekki, eða
að ísinn verði veikur.— Aðal-skurður-
inn í gegnum flóann er nú langt kom-
inn, en varla verður lokið við hann
í haust. Vatninu úr suðurenda hans
verður hleypt í Parks Creek. Tals-
vert af hliðar-skurðunum verður og
ógert í haust.
Frá tjöldum Morrisons, sem voru
uálægt Wavey Bank, fórum við norð-
ur um Foxton og til Pleasant Home.
Þar eru byrjaðir skógar peir sem
liggja vestur frá Rauðá fyrir norðan
Nettley-læki og liggja norður roeð
öllu Winnipeg-vatni. 1 krÍDgum FoX-
ton og Pleasant Home er nærri 20 ára
gömul byggð, og fluttu hinir fyrstu
nýbyggjar pangað í peirri von, »ð
Canada Pacific-járnbrautin mundi
liggja par norðvestur um. En peim
brást sú von eiris og fleirum. Bænd-
ur par bafa nú mikla kornyrkju, prátt
fyrir að hrís og skógur var á mestu af
landinu, pegar peir settust par. að, og
hinir nyrztu peirra eru um 25 mílut
frá næstu járnbrautarstöð (Stonewall)
og yfir 40 mtlur frá Winnipeg. í
pessu byggðarlagi voru uin 12,000
ekrur undir korni í sumar, og sagt að
bændur par hafi fengið um 300,000
bushel af hveiti. Land er par gott
(svipað útlits og víða í Nýja ísl.) og
bændur fengu par 15 til 20 bushel af
hveiti af ekrunni. Eins og eðlilegf
er vilja peir, sem par búa, óvægir &
járnbraut—annaðhvort að Stonewall-
greinin eða Selkirk-greinin af Canad3
Pacific brautinni sje lengd pangað—
og er vegalengdin um 25 mílur hvor
grcinin sem lengd væri. Það eru
242
Litlu síðar stóð hann upp, stje heldur stirðlega
upp t sleðann, og ók með fleygings-ferð, eins og
vandi hans var, til baka til hallarinnar við efri end-
ann á Ensku-bryggju.
Hann sendi tvíræð skilaboð til Alexisar um, að
hann væri kominn aptur og væri að klæða sig fyrir
miðdagsverðinn. Hann var lengi að klæða sig, og
pað var eins og hann væri utan við sig eptir vonda
byltu, eða mikla preytu. Þjónn hans, hvatlegur og
pögull maður, tók eptir pvt, að hann var öðruvísi en
hann átti að sjer, en hann var vitur pjónn, og pað
sást ekki að hann veitti slíku eptirtekt á öðru en
pví, að hann var enn pá stimamýkri, fljótari í handa-
tiltektum og liprari I hreifingum en vant var.
Um leið og Steinmetz gekk inn að stázstof-
unni, leit hann á úr sitt. Það var tuttugu mín-
útur yfir 7. Það voru pá ttu mínútur eptir pangað
til farið yrði að borða.
Hann opnaði stofuhurðina. Etta sat ein við
eldinn. Hún leit um öxl sjer á pann flóttalega
hátt, sem Steinmetz hafði tekið eptir hjá henni síðan
hún kom til Pjetursborgar.
„Gott kveld“, sagði hún.
„Gott kveld, frú mín“, svaraði hann.
Svo lokaði hann hurðinni vandlega á eptir sjer.
251
pess vegna, ef við eigutn að vera undir sama paki,
gerið pjer mjer greiða með pví, að dylja undir öllum
kringumstæðum óbeit yðar á mjer“.
Qann hneigði sig háttðlega fyrir henni, en sagði
ekkert. Etta sat pegjandi og horfði I eldinn, og var
sinn lítill roðablettur í hverri kinn, pangað til Magga
opnaði hurðina og kom inn.
Steinmetz gekk til raóts við hana með alvarlegt
bros á andhtinu, en Etta skýldi andliti sínu, sem var
orðið preytulegt.
Magga leit forvitnislega frá einu peirra til ann-
ars. Viðmót peirra gagnvart hvert öðru var henni
ráðgáta I seinni tíð.
„Jæja“, sagði Steinmetz við Möggu, „hvað
segið pjer um Pjetursborg?“
„Jeg bef ekki orðið fyrir neinum vonbrigðum
hvað borgina snertir“, svaraði Magga. „Hún er
allt, sem jeg átti von á, og meira. Það er enginn
lífsleiði í mjer eins og Ettu. Mjer pykir gaman að
öllu, sem jeg sje“.
„Við vorum einmitt að tala um Pjetursborg
pegar pjer komuð inn“, sagði Steinmetz, og dró
fram stól handa Möggu. „Prinzessunni geðjast ekki
borgin og kvartar um—tauga-óstyrk“.
„Tauga-óstyrk!“ hrópaði Magga og sneri sjer
til frændkonu sinnar. „Mig grunaði ekki, að slíkt
ætti sjer stað með yður“.
Etta brosti fremur preytulega.
„Maður veit aldrei“, sagði hún svo og neyddi
246
Steinmetz hafði alltaf frá pvf að skólaárum hans
lauk verið, ef svo mætti að orði komast, upp í axlir í
stjórnkænskumálum samvizkulausrar, ágjarnrar ald-
ar. Henu hafði verið bakvið tjöldin optar en einu-
sinni, pegar Evrópa var að ganga í gegnum hættu-
leg tímabil, og pað, sem fram fer á bakvið tjöldin,
er ekki ætíð lærdómsríkt eða pannig lagað, að pað
geri menn vandfýsna viðvíkjandi pví, á hverju mað-
ur snertir. Hann var pess vegna ekki maður sem
var fjarska hræddur við að óbreinka á sjer fingurna.
En pað lá samt við, að smáa, hvfta böndin á Ettu
kæmi honum í vandræði.
Hann tók nú samt utan um hönd hennar með
hinni stóru, hlýju, mjúku hönd sinni, hjelt utan um
hana eitt augnablik og sleppti henni síðan.
„Jeg vil ekki,að pjer talið eingöngu við Möggu
°g gangið fram hjá mjer“, sagði Etta. „Finnst yður
Magga svo mjög falleg?-1
Varir hans kipruðust einkennilega saman undir
hinu mikla, gráa yfirskeggi hans um leið og hann
sagði: „Er pað öll vináttan, sem pjer óskið eptir?
Nær ósk yðar í pessu efni ekki lengra en pað, að
pjer viljið láta taka meira tillit til yðar I hinni smá-
smuglegu keppni í daglega lífinu? Jeg er hræddur
um, kæra prinzessa mín, að vinátta mfn sje of pung
til pess—sje of klaufaleg til pess“.
„Stór hlutur, sem erfitt er að hreifa“, sagði liún
og leit upp með hugrekkislegt bros á andlitinu.
Hann ypti hinum miklu öxlum sínum og sagðí: