Lögberg - 04.11.1897, Blaðsíða 5

LOGBERG, FIMMTUDAGINN 4, NÓVEMBER 1897.
5
sterkar líkur til, að f>eir fái ósk sína
nppfyllta að sumri.
Fr& nefndri byggð fórum við ný-
böggvinn veg í gegnum skóginn norð-
austur til sögunarmylnu Mr. Thom-
asar, og er síi vegaiengd 9 mílur.
Hann ljet höggva braut pessa í vor,
og er hún heldur mjó og trjástofnar á
henni, en hún liggur uin purt og gott
lacd, og pví má gera par góðan ak-
veg með litlum kostnaði. A pessu
svæði hafa nokkrir nykomnir Galiciu-
menn tekið sjer land í sumar,
og vcrður fróðlegt að sjá Inernig ný-
lendumenn peir reynast. Sögunar-
mylnan er um 10 milur suðvestur af
porpinu Gimli, og hefur Mr. Thomas
höggvið veg frá henni á veginn sem
liggur vestur með Willow-ánni að
norðan, 3 mílur fyrir sunnan Gimli.
Mr. Thomas ílytur sagaðan við frá
mylnu sinni á vagni eptir pessum
vegi, og selur á Gimli og par í grennd
fyrir $12 púsund ferh. fetin. Eptir
pessum vegi frá mylnunni fórum við
í myrkri alla leið til Gimli og gekk
slysalaust. Við fórum pessa leið, í
staðinu fyrir að fara póstleiðina frá
Cíandeboye til Gimli, til pess að sjá
hvernig væri að leggja par regluleg-
an akveg, pví verði járnbraut lögð til
Foxton eða Pleasant Home að sumri,
pá er sjálfsagt að leggja pangað ak-
veg úr Nýja-íslandi, pví vegalengdin
frá Gimli að peirri járnbraut yrði
ekki nema liðugar 20 mílur.
Frá Gimli hjeldum við norður
eptir aðal- vegi nýlendunnar, hinum
svonefnda íslendinga-vegi, er liggur
pvínær á vatnsbakkanum alla Jeið
norður að Sandy Bar (23 mílur frá
Gimli). Þar beygir hann norðvestur
að tslendingatíjóti,og_kemur að pví við
brúna, sem fylkisstjórnin ljet byggja
yfir pað frá bæjarstæðinu Lundi fyrir
all-mörgum árum síðan. Vegurinnfrá
Gimli norður að íslendingafljóti var
allur pur og greiðfær nú, svo við gát-
um ekið ljettan ytir hann (um 6 mílur
á klukkustund). En pað eru & hon-
um kaflar, einkum sunnarlega I Arnes-
byggðinni og syðst I Fljótsbyggð-
inni, sem allmiklu fje verður að kosta
til, áður en peir verða vel færir á vor-
in og pegar votviðri ganga. Nýlendu-
búar sjálfir hafa gert allmiklar bætur
á veginum í sumar með skylduvinnu
o. s. frv., og haldi peir pví áfram og
stjórnin leggi fram talsvert fje næstu
tvö ár, ætti pessi vegur pá að verða
orðinn alJgóður akvegur. Frá Lundi
hjeldum við upp með íslendingafljóti
að norðan, og skoðuðum hinn ný-
höggna Fisher River-veg, par sem
hann kemur að fljótinu. Svo fórum
við yfir pað nokkru ofar, og gekk pað
skrykkjótt, pví par er engin brú, en
vað illt par sem við ókum yfir paO.
Þetta er póstleið milli Icelandic River
og Geysir pósthúsa (um 9 mílur), og
pýrfti hjer brú á fljótið. Frá Geysir
pósthúsi fórum viö austur eptirhinum
svonefnda Geysir-vegi, sem kemur A
aðal veginn (norður og suður með
Winnipeg-vatni) um 1 mílu fyrir sunn-
an Hnausa-bryggjuna. Vegalengdin
milli Geysir og Hnausa pósthúsanna
er um 9 mílur, og pað er hvergi lengra
en 12 mílur milli pósthúsa í Nýja-ísl,
nema milli Icel. River og Hecla, en
síðarnefnt pósthús er á Mikley. Milli
Húsavick og Gimli pósthúsa eru að
einS 6 mílur. Yið skoðuðum Hnausa-
bryggjun»,sem er um 300 fet á lengd,
en pað pyrfti að lengja hana um nál.
100 fet og setja pverbryggju við
endann, til pess dýpi yrði nóg og
skip gæti legið óhult við hana í hvaða
veðri sem er.—Á meðan við vorum
við íslendingafljót, skoðaði Mr. Mac-
donell innsiglinguna I pað, I pví skyni
að fá sambandsstjórnina til að láta
dýpka mynnið svo, að stórir gufubát-
ar geti siglt um pað.—Viðvíkjandi
hinum miklu flóum, sem liggja bak-
við byggðina við vestanvert fstend-
ingafljót, komumst við að peirri nið-
urstöðu, að pað pyrfti að gera ná-
kvæmar hallamælingar á peim öllum,
áður en gerlegt sje að leggja nokkurt
fje I að rista pá fraro, og vonum vjer
að pær mælingar verði gerðar I vetur.
Þegar við fórum norður um, var
sveitarráðs-fundur á Arnesinu. A
peim fundi var sampykkt, að senda
Can. Pacific járnbrantarfjel. bænar-
skrá um, að leggja braut pá, sem tal-
að er um að leggja til Foxton eða
Pleassnt Home að sumri, alla leið til
Gimli, og senda sambandsstjórninni
og fylkisstjórninni bænarskr&r um að
styrkja fjelagíð til pessa. Ný-lsler.d-
ingar hafa, sem von er, mikinn
áhuga fyrir pessu máli, og or von-
andi að pað hafi framgang. —
Þegar við komum til Gimli á
bakaleiðinni, stóð par yfir bændafje-
lags-fundur,og notuðu peir,sem & fundi
voru, tækifærið til að hafa tal af ping-
mönnum sínum. Meðal annars spurðu
menn Mr. Macdonell um horfurnar á
að fá bryggju á Gimli. Hann sagðist
hafa mælt með, að fjárveitingunni á
síðasta pingi ($10,000) „til að byggja
J>ryggjur við Winnipeg-vatn“, verði
varið til að byggja bryggju á Gimli
og bæta innsiglinguna 1 íslendinga-
fljót. Hann áleit að bryggja á Gimli
mundi kosta um $10,000, og svo
pyrfti að grafa upp botninn innan við
hana,svodýpi yrði nóg, og ennfremur
setja vita á Willow-tangann. Með
pessu ætlar hann að mæla við stjórn-
ina. Til að fá járnbraut til Nýja-ísl.
var bent á, að sterkasta meðalið, til að
fá brautina lagða pangað, væri, að
hafa nóg handa henni að flytja. Það
væri pví nauðsynlegt að bændur í ný-
lendunni færu að yrkja korn, svo
brautin fengi pað til flutnings.
Allir tóku okkur ágætlega, og
ferðin var yfir höfuð mjög skemmti-
leg.—Þó framfarir sjeu ekki eins mikl-
ar I N. ísl. eins og víða annarsstaðar í
! fylkinu, pá eru pær talsverðar. Bænd-
I ur hafa nú stóra, hreinsaða bletti, frá
5 til 25 ekrur hver, sem peir geta sáð
korni I hvenær sem peir vilja. Ný
lendubúar hafa á slðari árum unnið
mikið að vegagerð á pvervegum, og
sumir eru að gera allmikla skurði til
landpurkunar. Það er auðsjáanl.
ekki nema lítið timaspursm&l, pangað
til nýlendan tekur mikinn framfara-
I kipp> og sá tími kemur vafalaust, að
hún verður einhver happasælasta og
blómlegasta íslendinga-byggðin hjer
I landi.
Fiskiveiði var mikil í haust með-
fram allri ströndinni. Einstöku menn
vorn búnir að veiða og selja frysti-
húsunum, sem nú eru 5 I nýlendunni,
pickerel upp á $50 á premur vikum.
—Smjörgerðarhús eru 2 í nýlendnnni
(annað á Gimli og hitt við íslendinga-
fljót), sem Lake Winnipeg Dairy-
fjelagið á, og par að auki á Mr. Guðni
Thorsteinsson á Gimli mjög vönduð
smjörgerðar-verkfæri, sem hann notar
fyrir kúabú sitt einungis. Hin verk-
stæðin búa til smjör úr mjólk sem
pau kaupa að bændum—pað við ís-
lendingafljót bjó til 600 pund á viku,
°f? byrjaði pó ekki fyr en eptir mitt
sum&r.
I>að er margt fleira, sem vjer
getum ritað útaf pessari ferð vorri um
Nýja-lsl., en pláss leyfir pað ekki I
petta sinn. Vjer gerum pað ef til
vill síðar.
Samvinna fraimkra bænda.
Samvinna (co-operation) á meðal
bænda I Evrópu er að eins fárra ára
gömul. Hún varfyrst byrjuð á Sviss-
landi árið 1888, og-náði par svo föst-
um fótum, að par eru nú starfandi
um 300 slík samvinnu-fjelög. Sam-
vinna pessara fjelaga er vanalega á
pessa leið: 50 til 70 bændur 1 sveit
slá sjer saman um pað, að kaupa
hreinkynjað naut, sem s»o verður
peirra sameiginleg eign. Nefnd er
sett til pess að dæma um, hverjar af
kúm bændanna sjeu hæfar til undan-
eldis. Fallegustu ungviðin undan
sllkum kúm eru alin upp, en hin eru
seld. Bók eða skrá er haldin yfir alla
pá gripi, sem nefndin ákveður hæfa til
undaneldis. Nefndin ferðast um
sveitina á vissum tlmum, til pess að
líta eptir hvort vel sje farið með pessa
gripi og hvort kálfarnir sjeu vel upp-
aldir. Með pessari aðferð verða gripa-
hjarðir bændanna mjög mikils virði.
Kynleg gripa-sameign á sjer stað
hjá bændum ásunnanverðu Svisslandi.
Akneyt.i, ösnur og mjólkurkýr eru
fjelagseign bænd&nna. Allri hirð-
ingu á pessum skepnum er skipt jafnt
niður á eigendurna, pannig, að peir
hirða pær aina vikuna hver peirra og
hafa öll afnot peirra á meðan. Skepn-
uuum er beitt ýmist & landi, sem er
j sameiginleg eign bændanna—nokk
urskonar afrjett—eða á inngirtu landi
pess, sem hirðinguna hefur á hendi.
Þegar einhver fjelagsmanna deyr eða
vill hætta fjelagsskapnum, pá er
hjörðinni skipt upp og ný fjelags eign
mynduð. Þegar skepnur eru seldar,
eða pegar eitthvað drepst, pá er verð-
inu eða skaðanum skipt niður á milli
fjelagsmanna, hlutfallslega eptir pvf,
hvað mikinn hluta sameignarinnar
hver á. Á síðari árum hefur talsvert-
færst I vöxt innbyrðis vátrygging á
gripum á B’rakklandi. í einu umdæmi
hafa 55 slík ábyrgðarfjelög verið
stofnuð.
1 ýmsum byggðarlögum á Frakk-
landi eru bændur algerlega hættir að
láta mylnu-eigendur mala; peir mala
allan sinn kornmat I fjelagsskap. Þeir
láta alla borga hjer um bil 6| d. (n&-
lægt 13^ cents) fyrir preskingu.hreins-
un og mölun á hverjum 100 pundum
af k.irntegundum. Gróðanum, eða
pví sem af gengur eptir að allur
kostnaður hefur verið borgaður, er
skipt á pessa leið: Fimmti parturinn
er lagður 1 viðlagasjóð, tuttugasta
parti er skipt uppé meðal allra peirra,
sem hafa borgað að minnsta kosti tvo
dollara fyrir mölum eða aðra vinnu,
Enn sem komið er fær hver maður
mjölið úr slnu eigin korni, en búist er
við að bráðlega komist pað fyrirkomu-
lag &, að korn allra bændanna verði
látið saman. í einu bændafjelagi er
J gróðans skipt upp & meðal allra,
eptir pví hvað mikið peir hafa látið
mala á árinu, og annar J er l&tinn
ganga til brauðgerðarhússins, sem
peir eiga I fjelag-skap, til pess að
allir geti fengið sem mest brauð úr
mjöli slnu. Sameignar bakarí eru
rnjög almenn á Frakklandi. Algeng-
asta fyrirkomulagið & pessum bakarl-
um er pað, að hveitið er keypt, en pó
er sú aðferð einatt viðhöfð, að hver
bóndi lætur búa til brauð úr slnu eig-
in mjöli. Fjelagsmenn fá 65 pund af
brauði fyrir hver 78 pnnd af mjöli, án
tillits til hveitiverðsins. Eitt fjelag
sem engin meðlimsgjöld eru greidd í(
tekur hveiti bændanna, sker úr
hvaða flokki pað tilheyrir og afhendir
pað malaranum. Hveitiverðið er
kveðið upp einusinr.i 1 hverjum m&n-
uði, eptir verði á aðalmarkaðinum, og
bændurnir f& ávísun & bakarlið fyrir
brauðijSamkvæmt virðingunni á hveiti
peirra. Brauðverðið er ákveðið einu-
sinni á mánuði af par til kjörinni
nefnd, og byggir hún virðingu slna
á pví hvernig verslunin borgar sig.
Víða & Frakklandi hafa bændur
samtök til pess að verja garða og
akra fyrir ormum og sveppum. Vana-
lega er royndaður sjóður, og eru til-
lögin miðuð við ekrufjöldann, sem
yrktur er. Svo eru börn látiri tina úr
ökrunum, og er peim borgaður hálfur
penny (1 cent) fyrir pundið &f möðk-
um og öðru, sem skemmdir gerir.
Til pess að verja sáðverk fyrir frost-
um. er brennt rnsli og reykurinn lát-
inn mynda ský yfir ökrunum. Fjelög
eru stofnuð tii pe>s sð verja garða og
akra fyrirfuglum. Innbyrðis-ábyrgð-
arfjelög, til pess að borga fjrir
skemmdir af hsgli,pykja ekki ráðleg á
meðal bændaon*. Þvi pykir fylgja
of mikil hætta af hlum útgjöídum; en
bændafjelögin geta komist að sjerstak-
lcga góðum samuinguin fyrir meðlimi
slna, um ábyrgð fyrr haglskemindum,
og á slíkt sjer stað I mörgum hjer-
uðum.
Samtök eru höfð vlða hjá bæud-
unnm við niðursuðu og purkun á
ávöxtum og matjurt im. Siraa er að
segja um tóskap úr ull bændtnna.
t>eir flytja ullina ópvegna til verk-
smiðjunnar og fá psr viðurkenningu
fyrir henni. Svo pegar búið er að pvo
ullina, er peim afhentur seðill, sem
sýnir vigt og gæði hennar. í júní-
mánuði ár hvert, eða litlu slðar, legg-
ur verksmiðjustjórinn ýms sýnhhorn
af vefnaði fram fyrir nefnd manna,
sem kosin er af bændum, og úrsaurðir
hún hverskyns dúka skuli vefa pað og
pað árið úr ull bændanna. Veturi in
1845 voru & pennan hátt ofin 1,200
yards af dúkum. Þetta fjelag hsfur
I hyggju að mynda viðlagasjóð, svo
peir, sem 1 peningapröng eru, geti
fengið ull slna útborgaða strax I pei -
ingum.—Farmers Adcocate.
Eptiriuæli
eptir Magnús J. Hrútfjörð, er audað-
ist 23. ágúst nál. Eyford P. O. N. D*
Lag: Hvertertu farin hin fagra og bliða.
Æ, pú ert horfinn úr ungmanna skara,
Ó, hve sorgleg var bnrtförin pin,
til æðri heimkynna áttir að fara,
er voru betri en veraldleg mín;
en eg sakna plo, ágæti vinur,
unun veitti pln síglaða lund.
Sorgar ómur í eyra mjer dynur,
okkar pað minnir & skilnaðar stund.
Umfram allt pú iðkaðir dyggðir,
allar framfarir studdir með d&ð,
aldrei neiua aumingja styggðir,
öllu fremur peim lagðir góð ráð;
einnig varstu vinur pess snauða,
vildir meinum hans ráða á bót.
Eigi purftir að óttast pinn dauða,
pvl enginn hafði pjer sakir á mót.
Greindur vel og glaður I bragði
gekkstu llfsins hrjóstuga skeið,
frá ploum margbreyttu prautum eí
sagðir,
polinmóður varst allt fram I deyð,
já, pú ert farinn til feðranna laud%
en fögur minning pín lifir oss hjá,
pú sagðir dauðinn ei deyddi pinu anda,
svo dauðann eptir pig f&um vjer sjá,
VlNUB HINS LÁTNA.
247
„Það getur verið—hver veit? Jeg vona að
svo sje“.
„Hið versta við pessa stóru hluti er, að peir eru
stundum fyrir manni“, sagði Etta hugsandi og án
Þess að líta á hann.
„Og pó er pað líf, sem samanstendur einungis
sui&munum, fátæklegt pegar maður rennir hugan-
bffl til baka yfir pað“, sagði Steinmetz.
.,I>jer meinið líf mitt?“ sagði Etta.
„Líf yðar hefur ekki verið smámuna-lif“, sagði
hann hátiðlega.
Hún leit upp til hans, en pagði um hrlð og
ýtnist opnaði blævæng sinn eða ljet hann saman
^ugsunarlaust. Hað var eins og pað væri ætíð ein-
bver sú hluttekning I loptinu kringum Karl Stein-
^hetz, að menn neyddust til að vera einlægir við
bann. Þetta sama hafði áhrif á Ettu. Á meðan
Þbgnin, sem getið er um, stóð yfir, var bún að reyna
&ð kæfa niður hjá sjer snögga löngun til að segja
Þessum manni hluti, sem hún liafði aldrei sagt nein-
ritn manni. Henni tókst pað einungis að sumu leyti.
„Finnið pjer nokkurn tlma til óskiljanlegs
<5tta?“ spurði liún og hló ofurlítið—„til einskonar
^ýtirboða, án pcss pað boði nokkuð sjerstakt?“
„Óskiljanlegs—nei“, svaraði Steinmetz. „En
Jeg er Þjóðverji—og holdugur, sem ef til vill gerir
^•kin mun. Taugar mínar eru óbilandi“.
Ilann horfði góðmótlega I eldinn gegnum gull-
8I>engdu gleraugun sln.
250
ánægð með &ð veita vin&ttu minni móttöku eins og
hún er, p& er hún yður pegar l&tin 1 tje. En jeg
aðvara yður um, að hún er enginn skrautlegur stáz-
stofugripur. Henni munu ekki fylgja nein skjall-
yrði, engar hrósræður, engar blómstra-gáfur, eða
pessbáttar tízku-tildur. En hún verður mjög föst I
sjer og miðaldra, eins og jeg sjálfur“.
„Þjer álítið, að jeg sje ekki hæf fyrir neitt betra
en skjallyrði, hrósræður og blómstra-gjafir?“ sagði
Etta.
Að svo mæltu hló hún dálítinn, hálfgerðan
kuldahlátur, og beið úrskurðar hans með upplyptum,
manandi augum. Hann horfði 1 augu hennar gegn-
um hin rólegu gleraugu sln; fegurð hennar, í allri
sinni umgjörð af skrautlegum klæðnaði og húsbún-
aði, mjúkri birtu, blómstrum og öðrum kvennmanns
umbúnaði, skar hann ekki í augun.
„Já, jeg állt pað“, sagði hann hæglátlega.
„Og prátt fyrir pað bjóðið pjer mjer vináttu
yðar?“ sagði hún.
Ilann hneigði sig til merkis um að svo væri.
„Hvers vegna?“ spurði hún.
„Vegna Pauls, kæra frú mín“, svaraði hann.
llún yptl öxlum og sneri sjer burt frá honum.
„Það er auðvitað mjög fyrirhafnarlítið að vera
ruddalegur“, sagði hún svo. „Það hittist nú svo á,
að pað er einmitt vegna Pauls að jeg gerði mjor pað
ómak að tala við yður um pctta efni. Jcg vil ckki
að hann sje ónáðaður með pessháttar sm&munum; og
243
XX. KAPÍTULI.
VINÁTTC-TILBOÐ.
Etta hreifði sig ekki, pegar Steinmetz nálgaðist
hana, að öðru en pvf, að hún teygði annan fótinn
lengra út og að ylnum af viðar-eldinum, sem br&nn á
arninum. Hún var sannarlega fótnett. Steinmetz
var einn af hinum fáu mönnum, sem lienni hafði
ekki tekist að fá til að lftast vel & sig. Henni hafði
aldrei tekist að komast neitt inn á hann. Þó hann
væri gráhærður og holdugur, pá ályktaði hún m ð
sjálfri sjer að hann væri ekki nema maður, og pess
vegna hlyti skja.ll að hafa áhrif á hann—og kvennl jg
fegurð líka.
„Jeg undra mig yfir, hvers vegna pjer ha'ið
mig“, sagði hún og horfði í eldinn.
Steinmetz horfði niður á hana og brosti ha-ð-
neskjulega. Stellingar hennar voru oins yndislegir
og unnt var, frá hinu hnfgaDdi höfði og hugsandi
svip hennar, allt til hins saklausa fóts, sein húa
rjetti fram svo, að fallegi skórinn & honum sést.
„Jeg undra mig yfir, hvers vegna pjer álltið
slíkt um roig“, svaraði hann.
„Maður getur ekki að pvf gert, að taka eptij
pví sem augsýnilegt er“, sagði húu.