Lögberg - 18.08.1898, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 18. ÁGUST 1898..
5
Menntam&lin hyggjum vjer að
Standi enn til mikilla bóta, J>ví ef al-
Þyðumenntunin, sem kölluð er, leiðir
fólkið afvega, J>á verður að beina
^enni í aðra átt. Uppeldið parf mjög
sð breytast, og alpyðumenntunin parf
sð verða miklu meira í verklega átt.
Lað verður eitt helzta ætlunarverk
frauifaramanna vorra að koma mennta-
málunum i pað horf; pá vonum vjer
sð hin nyja kynslóð verði bæði and-
lega. og líkamlega heilbrigðari en hún
er nú. Tveir Norðlingar.“
*
* *
Ritstjóri „Fjallkonunuar“ gerir
ekki hina minnstu athugasemd við
greinina hjer að ofan, hvorki í peim
klöðunum sem hún birtist í, nje í
næsta blaði, og mun pvi óhætt að á-
líta, að hann sje samdóma höfundun-
um, i aðal-atriðum greinarinnar að
minnsta kosti, enda hafa að mörgu
leyti svipaðar skoðanir komið fram i
»Fjallk.“ af ritstj. háifu ekki alls
tyrir löngu.
Greinin hjer að ofan, sum íslands-
blöðin og fjöldi af brjefum frá ísl.
sannar ómótmælanlega, að landbún-
sðinum & ísl. er að hnigna, af því
hann borgar sig ekki, og að skuldir
°g álögur eru að vaxa bændunum
yfir höfuð. Hvert mnnnsbarn af
baandastjettinni finnur til pess og
veit pað, svo pað er pýðingarlaust
fyrir „N/ju Öldina“7 „Dagskrá“ og
»t>jóðólf“ að vera að neita sannleik-
anum. Nefnd blöð gera sig einungis
sÖ athlægi með pví.—Flestum, ef
ekki öllum, sem um málið rita kemur
saman um, að aðal orsökin til pess,
landbúnaðurinn á ísl. borgar sig
ekki, sje sú, að vinnuhjúa-haldið sje
orðið of dyrt, og pað eru jafnvel farn-
M að heyrast raddir í pá átt, að pað
fiafi verið yfirsjón af alpingi að leysa
þrælaband pað, sem almennt nefnist
vistarband, og að nauðsynlegt muni
verða að skylda verkalyðinn á íslandi
aptur til að vera í ársvistum, svo að
bændurnir geti fengið nógu ódýran
vinnukrapt.—Blöðin á ísl. bera með
®jer, að fjöldinn af vinnufólkinu hafi
Þyrpst og pyrpist í kaupstaðina og
sjóplássin, síðan vistaxbandið var
leyst, og flosni par svo upp, fari á
eveitina og verði bændunum pannig
Itl byrðar, í staðinn fyrir að hafa verið
bssndastjettinni til uppbyggingar sem
vinnufólk. Greinar Hávarðar karls
I »t*jóðv. unga“ um tómthúsmennsku,
lausamennsku og vinnumennsku, sem
oss póttu svo fróðlegar að vjer prent-
oðum pær allar upp í Lögbergi,
skyra pessa hlið málsins ágætlega.
I>að eru nú samt litlar lfkur til,
aö atvinnufrelsi fólks á Islandi verði
aptur afnumið og prælabandiö gamla
(vistarbandið) lögleitt, og pví verða
bændurnir að finna einhver önnur úr-
ræði, ef peir eiga ekki að flosna upp.
Finu úrræðin, sem vjer getum sjeð,
eru pau, að gera búnaðinn svo arð-
berandi, að bændur geti staðið við að
borga vinnufólkinu lffvænlegt kaup.
En er pað mögulegt á íslandi? Vjer
efumst um pað. Búfræðingar, bænd-
ur og ýmsir aðrir hafa leitast við að
sanna, að túnræktin borgi sig vel—
sumir hafa jafnvel gengið svo langt,
að peir hafa pótzt ssnna með tölum,
að túnrækt á íslandi borgi sig betur
en koinyrkja erlendis! í>að er sagt
að ,.tÖlur Ijúgi ekki“, en vjer erum
hræddir um að tölur pessara manna
sjeu tómar missýningar. I>ótt stöku
túnblettir í nánd við kaupstaði borgi
sig í orði kveðnu, með pví að reikna
hvern hest með liinu geipiháa sölu-
verði par (um 30 doll. hvert ,,ton“)
pá getur hver maður sjeð, að pað
borgar sig ekki að fóðra skepnur á
svo dýru fóðri, pegar ekki fæst meira
fyrir pær en fæst, og allir sjá að
bændur á ísl. geta ekki almennt
fengið petta háa verð fyrir töðu sína.
Ef bændur gætu selt alla töðu, sem
peir ræktuðu, fyrir petta háa
verð fyrir peninga, pá væri vit í út-
reikningi nefndra manna, en nú vita
allir að pví er ekki pannig varið, svo
reikningurinn er falskur og menn
svíkja sjálfa sig með pessufn missyn-
ingum. 4Édd verða ekkert rfkari í
raun og veru fyrir pennan gróða á
pappírnum. Ef bændur á ísl. hefðu
svo mikið ræktað land (tún), að peir
pyrftu ekkert að heyja á útengi, og
ef túnin væru svo sljett, að pað væri
hægt að nota sláttuvjelar og rakstrar-
vjelar, pá kæmust peir af með helm-
ingi færra vinnufólk en nú gerist.
En hvað kostar að sljetta og rækta
tún á fsl.? Eptir pví sem skilorðir
menn hafa skyrt oss frá, pá kostar um
30 dollara að sljetta hverja dagsláttu
og koma benni í góða rækt. I>að er
helmingi meira en ekran af bezta
kornyrkjulandi kostar hjerf fylkinu—
landið sjálft, og pað undirbúið undir
sáningu. t>að er ómögulegt að pað
borgi sig að leggja pennan kostnað f
jörðina á ísl. úti I sveitum, af pvf að
afraksturinn er einungis hey, sem
menn hafa engan markaðfyrir, heldur
verða að nota sem fóður fyrir pening,
er sclst með lágu verði.
Enskur málsháttur einn hljóðar
á pá leið, að bezta sönnunin fyrir
hvort rjetturinu sje góður sje að jeta
hann. Eins er með búskapinn.
lieynslan sker btzt úr hvort hann
borgar sig. t>að virðist nú vera full-
sannað, að landbúnaðurinn hafi ekki
borgað sig á ísl. að jafnaði síðastl.
aldarfjórðung, að bændur hafi safnað
skuldum og safni nú skuldum. Bænd-
ur á ísl. stóðu pó á púsund ára merg
fyrir fjórðungi aldar sfðan. Hjer í
Ameríku hafa allir ísl. byrjað búskap
sfðan aldarfjórðungurinn byrjaði —
allslausir yfir höfuð—og hveitibænd
urnir urðu að hleypi sjer í stórskuldir
fyrir akuryrkju-verkfæri o. s. frv.
Flestallir, sem búið hxfa í 10 til 15 ár.
eru ekki einasta orðnir skuldlausir
menn, heldur eru peir orðnir rfkir
menn eptir íslenzkum mælikvarða.
Sumir liveitibændurnir hjer gætu
keypt allar eiguir tuga af bændunum
að jafnaði á íslandi, ef peir vildu selja
eignir sfnar hjer. Hvort borgar sig
svo betur, kornyrkjan hjer eða gras-
ræktin á ísl.? Fjöldi af ísl. hjer vestra,
sem einungis stunda kvikfjárrækt,
eru einnig orðnir ríkir menn, eptir ísl.
mælikvarða, eptir 10 til 15 ára bú-
skap. Bændurnir hjer eru að verða
öllum óháðir, en skuldaklafinn að
prengja meir og meir að bændunum
á ísl. Bændurnir hjer vinna almennt
með vjelum, og hver maðurinn af-
kastar pví margfalt meira við akur-
yrkju og heyskap en hver maðurinn á
ísl., svo peir komast af án pess að
hafa margt vinnufólk. £>að eru yms
dæmi pess, að tveir menn hafa hjer
heyjað nóg fyrir (50 nautgripi á
liðugum mánuði.
Niðurstaðan, sem vjer komumst
að, er pessi: Ef bændur á íslandi ekki
geta látið búskapinn borga sig par,
pá geta peir pað hjer. Tómthús-
mennirnir, lausamennirnir og vinnu-
mennirnir geta orðið bændur hjer, f
staðinn fyrir að fara á vonarvöl í
kaupstöðunum og sjóplássunum á
íslandi. En ef fólkið er ánægt
með pappírsgróða rithöfundanna á Is).
—nú,pá er ekki annað en sitja kyr og
bnynda sjer að pví líði betur en Vest-
ur-íslendingum.
GODIR
LANDAR!
Komið á hornið á King og James
St’s, par er margt sero ykkur girnir
að sjá. t>ar fáið pið allt sem lítur að
hysbúnaði, svo sem Rúmstæði með
öllu tilheyrandi, Hliðarborð, ny og
gömul, stólar forkunnar fágrir. M«t
reiðslu stór af öllum mögulegum
stærðum, ofnar og ofnpípur.
Ljómandi leirtau og margt fleira
sem hjer er of langt upp að telja.
Allt petta er selt við lægsta
verði.
Við vonum að pið gerið okkur pá
ánægju að koma inn og líta á sam-
safnið áður enn pið kaupið annars-
staðar, og pá sjálfsagt að kaupa ef
ykkur vanhagar um eitthvað.
Gætið pess að kaupa ekki kött-
inn í sekknum.
YðAR ÞJENU8TU REIÐUBÓNIR.
*
...TIL LEIGU...
aegn veðiíyrktum löndutn. Rym-i
legir skilmálar.— Einnig nokkur
YRKT OG ÓYRKT
LÖND TIL SÖLU
með lágu verði og góðum borgunar
.... skilmálum....
The Lonúon & Canaöain
LORN RND PGENDY DO., Ltfl.
195 Lombard St., Winnipeg
/ S. fhrisfophcrson,
Umboðsmaður,
Grund & Baudur.
ÍSLENZKUR LÆKNIR
Dp. M. Helldorsson,
Stranahan & Hamre lyfjabúð,
Park Jiiver, —• — — V. Da.Jr.
Er að bitta á hverjum miðvikudegi í Grafton
N. D., frá kl. 5—6 e, m.
TANNLÆKNIR,
M. C. CLARK,
er fluttur á homiðá
MAIN ST- OS BANATYNE AVE
I. M. Cleghopn, M. D.,
LÆKNIR, og YFIR8ETUMAÐUIt, Et-
Hefur keypt lyfjabúðina á Baldur og helur
þvi sjálfur umsjón á öllum meðölum, sem hann
ætur frá sjer.
EEIZABETII ST.
BALDUR, - - MAN.
P. 8. Islenzkur túlkur við hendina hve
nœr sem hðrf t?«rist
Anyone sendlng a sketch and descriptton may
qulckly ascert.ain our opinion free whether an
invention is probabiy patentable. Communlca-
tlons st.rictly confldentiaJ. Handbook on Patents
sent free. Oldest agency for securing patents.
Patents taken through Murni & Co. receive
special notice, without charge, in the
Sckntific Hmcrícatt.
A handsomely illustrat.ed weekly. Largest cir-
culation of any scientlflc Jqurnal. Terrns^ $3 a
Pa/son & Bardal.
Telegraf er eitt af helztu námsgreinum á St.
Paul ,Business‘-skólanum. Kennararnir, sem
fyrir þeirri namsgrein standa, eru einhverjir þeir
beztu í landinu, MAGUIRE BROS.
93 East Sixth Street, St. Paul, Minn.
Phycisian & Surgeon.
Utskrifaður frá Queens háskólanum I Kingston,
og Toronto háskólanum I Canada.
i Skrifstofa í IIOTEL GILLESPIE,
CliYSTAL, N* D.
DR- DALGLEISH,
TANNLŒKNIR
kunngerir hjer með, að hann hefur sett
niður verð á tilbúnum tónnum (set of
i teeth) sem fylgir:
Bezta “sett“ af tilbúnum tðnuum nú að
eins $10.00. Allt annað verk sett niður
að sama hlutfalli. En allt með því verði
veröur að borgast út í hönd.
Hann er sá eini hjer í bænum Winnipeg
sem dregur út tenuur kvalalaust.
Rooms 5—7,
Cor. Maiii & Loiubard Strcets.
Dr. G. F. BUSH, L. D. S
TANNLÆ.KNIR.
Tennur fylltar og dregnar út án sárs.
auka.
Fyrir að draga út tönn 0,50.
Fyrir að fylla tönn $1,00.
>27 M*in St.
Northern
PACIFiC
RAILWAY
GETA SELT TICKET
Til vesturs
Ti) Kootoney p’á8sius,Victoría;Van-
couver, Seattle. Tacoms, Portland, eg
samtongi.st traos-Pacitíc lfhura ti!
Japan og Kio t, og str1' udferð • os>
8kemmtiskipum t’) Alaska. Einnig'
! fljótasta og b- zt,- fe ð td San FrancÍHCo
! og nnnsru Oalifor i siaða Pullraan
; ferða Tourist cars alla leið til San
Frnncisco. Fer frá St. Paul á hverj-
uin miðvikudetfi. I>eir sem fara frá
Manitoba ættu að leggja á stað sairw
dag. Sjarstakur afsláttur (excursion
rates) á farseðlum ailt árið tira kring.
Til sudurs
Hin ágæta braut til Minneapolis,
. Paul, Chicago, St. Lonsis o. s, frv.
' Eir”* rr* h n«r
U -i. ...
jTil austurs
Lævste f .rjj ji’ldl I a staða i
ur Cannda "jr BaniÍH ' ík IIIo 1I M í v/ejTTi
| um St. P.ul og Chicayo eða vat.na
| leið frá Duluth. Menn geta baldið
stanslaust áfram eða gfeta fengið a.ð
I stansa 1’ störbæjunum ef peir viljg.
Til íiamla landsirio
Farseðtar seldir með öllum gufu-
skipalfnnm, s"m fara frá Montreal,
Bosto", N-w York otr Philsdelphia
til Nerð'i'áifi|j".ar. Einnig til Suður
Ameríku og Astralíu.
Skrifið eða talið við agenta North-
: ern Pacific járnbrautarfjelagsins, eða
! gkrifið til
H. SWINEORD,
I General Agent,
WINNIPEG, MAN
175
hjelt í ístaðið, svo hún kæmist á bak. „Troubadour
^ljóp alla leið til Holmhill áður en jeg náði honum.
'Ug vona að pjer hafið ekki meitt yður, eða orðið
^yrir neinum óskunda“, bætti hann við og leit hinum
sQöru augum sínum í áttina til Alleyne’s.
„Nei, Bertrand“, sagði hún, „og jeg á pað að
þakka pessum hæverska, ókunnuga manni. Og nú,
herra minn“, bætti hún við um leið og hún steig
^jettilega upp í söðul sinn, „pað væri ekki rjett af
^jer að skilja við yður án pess að segja nokkur orð
v‘ð yður. Hvort sem pjer eruð prestlingur eða ekki,
Þk hafið pjer í dag breytt eins og sönnum riddara
8®mir. Arthur konungur og hinir útvöldu riddarar
^ans hefðu ekki getað gert betur en pjer. I>að má
Veta, að faðir minn geti að einhverju leyti hjálpað
yöur l áformum yðar, til að sýna lit á að endurgjalda
yÖur hjálp pá, sem pjer veittuð mjer. Hann er ekki
r*kur, en hann er í heiðri hafður og á volduga vini.
$egið mjer hver áform yðar eru, og sjáið til hvort
^ann getur ekki aðstoðað yður í peim“.
„Æ! lafði mín, jeg hef eDgin áform“ sagði All-
eyDe. „Jeg á einungis tvo vini í veröldinni, og peir
farnir til Christchurch, og er jeg helzt að hugsa
Un> að leita pá par uppi“.
„Og hvar er Cbristchurch?“ spurði hún sak-
^eysialega.
„£>ar sem kastalinn er, sem hinn hugrakki ridd-
ari Sir Nigel Loring býr, hann, sem er kastalavörður
j^tlsins af Salisbury“,
178
ist Balderwood Wralk, sem var nafntogað fyrir liin
gömlu eskitrje sfn og ý-trje, í gegnum hinn svo-
nefnda Mark Ash skóg, með hinum risavöxnu beiki-
trjám, og svo áfram í geguum Knightwood lundana,
J>ar sem risa-eikin var pegar orðin stórt trje, pótt
hún væri einungis ein af mörgum fallegum systrum.
X>eir hjeldu jafnt og stöðugt áfram, Alleyne og skóg-
arliöggs-maðurinn,án pess að ræða svo sem neitt hver
við annan, J>vf hugsanir peirra voru eins fjarlægar
eins og skaut jarðarinnar. Tal bóndamannsins sner-
ist eingöngu um veiðiför konungsins, um stóru, grá-
hausuðu gleðurnar, sem höfðu byggt hreiður sitt í
Fidley-skógi, og um hinn mikla síldarafla, sem bát-
arnir frá Pitts Deep höfðu fengið. Alleyne var að
hugsa um bróðir sinn, um franitíð sína—-en umfrarn
allt um hina undarlegu, grimmlunduðu, hrífandi,
fögru mær, sem hafði svo skyndilega orðið á lífsleið
hans og jafn-snögglega horfið burt af henni. Hann
var svo utan við sig og svör hans svo út í hött, að
skógarhöggs-maðurinn fór að blístra sjer til dægra-
styttingar, og beygði nokkru seinna inn á stíginn til
Burley og skildi Alleyne eptir á aðalvegÍDum til
Cbristchurch.
Alleyne flýtti sjer nú áfram eptir veginum allt
hvað hann gat, 1 peirri von að hann kynni við hverja
bugðu á veginum eða af hverri hæð að sjá til fjelag-
anna, sem hann hafði yfirgefið um morguninn. Skóg-
urinn var pjettur frá Vinney Ridge til Rhinefield
Walk, en eptir pað kemur heiðarlendi mikið, móloitt
171
jeg býst við að Bertrand komi pangað með hest*
inn minn, pvf við mælum okkur opt mót par pegar
við erum á veiðum“, svaraði hún. ,,Svo flýti jeg
mjer heim, og pað vcrður ekki meira af fálka veiðum
f dag! Pilsið mitt og sokkarnir mun þorna á leið-
inni heim, pví pað eru 12 mílur pangað“.
„En hvað ætlið pjer að segja föður yðar?“
spurði Alleyne.
„Jeg ætla ekki að segja honum eitt einasta orð
um pað, sem kom fyrir mig, vinur minn“, sagði hún.
„I>jer pekkið hann ekki; en jeg get sagt yður pað,
að hann er maður sem ekki dugir að óhlýðnast eins
og jeg hef óhlýðnast honum í dag. Hann mundi að
vísu liefna fyrir mig, en jeg ætla mjer ekki að láta
hann gera pað. Sá dagur kemur, ef til vill, að eiu-
hver riddari vill bera á sjer lit minn í burtreið, og pá
skal jeg segja honum, að ef honum sje alvara að á-
vinna sjer bylli mína, pá skuli baDn vita, að mjer
hafi verið 8ýnt ranglæti, sem sje óhegnt, og að sá,
sem ranglætið hafi framið, sje ljensmaðurinn í Min-
stead. Þaunig mnn riddari minn fá pvílíka raun að
vinna, sem hugrökkum riddara geðjast að, og jeg
skal hafa borgað skuld mfna, án pess að faðir minn
viti nokkuð um pað, og svo verður einum durg færra
í veröldinni. Heyrið mig, er petta ekki ljómandi
góð hugmynd?“
„Nei, lafði mín, pessi hugsun sæmir yður ekki“,
sagði Alleyne. „Ilvernig getur önnur eins mær
ein? og pjc: talað um ofbeldisverk og hefndir? Á