Lögberg - 03.11.1898, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 3. NÓVEMBER 1898..
ímynda mjer f>ví, að ymsum lesendum
Lögbergs Jjætti gaman að fá örstutta
ljfsingu af íslendingafljóts-byggðinni,
og f>es8 vegna ætla jeg að segja fáein
orð um hana í þessu sambandi.—Eins
og áður er gefið í skyn, er f>orpið
Lundur um 3 mílur upp frá mynni
fljótsins, en byggðin á fljótsbökkun-
um sjálfum nær ekki nema skammt
niður fyrir Lund, vegna pess, að við
ármynnið sjálft er mýrlendi, eða flæði-
land, sem nær um 2 mílur upp eptir.
í peim árum, sem lágt er í Winnipeg-
vatni, er mest af flæðilandinu upp frá
fljótsmynninu purt og ljómandi fall-
egt engi, en pegar hátt er í vatninu
belgir vatn upp á mikin part af pví í
norðan og norðvestan veðrum, svo erf-
itt er að nota pað fyrir heyskap. Um
tvær mílur frá fljótsmynninu fara
bakkarnir að hækka og verða skógi
vaxnir, og byrjar byggðin par. Eptir
beiðni hinna fyrstu landnámsmanna
var gerð sjerstök mæling meðfram
fljótinu, pannig, að fljótið er landa-
merki milli búenda meðfram pví, all-
langt upp eptir, svo að í staðin fyrir
að menn hafi par ferhyrntar jarðir,
hálfa mílu á hvern veg (160 ekrur)
eins og vanalegt er, pá eru jarðir
manna par einungis fjórðungur úr
mflu á annan vegin (meðfram fljótinu)
en ein um míla á lengd (út frá fljót
inu). Af pessu leiðir, að pað er ekki
nema um mílu-fjórðungur (um 220
faðmar á milli bæja beggja vegna við
fljótið, pó menn hafi vanalegan ekru
fjölda (um 160 ekrur), og standa húsin
pví pjettar en vant er að vera í byggð-
um hjer í landi. Eins og eðlilegt er,
hafa bændur byggt hús sín á árbökk-
unum og rutt skóginn í kringum húsin.
Og af pessu leiðir, að pað er nú búið
að ryðja bekk meðfram íljótinu
beggja vegna, svo að par eru nú
komin græn tún og akrar, sem áður
var skógur, og sjest pvl langar leiðir
upp og niður með fljótinu, pótt pað
sje talsvert bugðótt. Skógurinn stend-
ur á bakvið til beggja handa, svo pað
er eins og maður horfi upp og niður
eptir dal, sem áin liðast niður eptir.
I)egar jeg kom fyrst inn 1 íslendinga-
fljót fyrir 23 árum síðan (f júlí 1875),
pá var pjettur skógur alveg niður á
bakka pess eptir að maður kom upp
fyrir flæðilandið, ekkert rjóður neins-
staðar, enginn vegur eða stfgur og
ekkert útejfni. Fljótið var eini veg-
urinn, bæði sumar og vetur. Nú eru
komin óslitin tún og akrar á fljóts-
bökkunum, maður sjer raðir af snotr-
um húsum meðfram pví, langan veg
upp og niður og pað eru akvegir upp
og niður, með pví beggja vegna, bak-
við húsaraðirnar. t>að er varla hægt
að finna fallegri og unaðslegri sveit
en byggðin er bjer meðfrara íslend-
ingafljóti, enda leizt mjer vel á pláss-
ið pegar jeg sá pað fyrst og lízt pví
betur á pað, sem jeg sje pað optar.
Jeg nam land á vesturbakka íslend-
ingafljóts (á Möðruvöllum, beint á
móti porpinu Lundi) fyrir 22 árum
og átti par heima 1 rokkur ár; og pótt
sveitin væri páekki hálft svofögur senv
nú, pá pótti mjer hún fögur og unni
henni. Sannleikurinn er, að mjer
finnst að pessar stöðvar vera hið sanna
heimili mitt, að jeg hafa hvergi átt
heima í pessu landi nema par—og að
jeg vildi helzt bera beinin á bökkum
íslendingafljóts. En jeg fer ekki
lengra út f pessa sálma.
Eptir að hafa haft ágætan morg-
unverð, fór jeg að sjá nokkra kunn-
ingja f nágrenninu, tala við pá uœ
landsins gagn og nauðsynjar og ráðg-
ast við pá um, hvernig jeg gæti varið
pessum fáu dögum, er jeg hafði yfir
að ráða, sem bezt mjer og öðrum til
ánægju. Það varð pá niðurstaðan,
að jeg varði deginum til að koma á
nokkra bæi í kring um Lund, og var
mjer all staðar tekið vel og alúðlega
Jeg kom meðal annars til Pjeturs
bónda Arnasonar í Arskógi, sem hef-
ur mjög gott íveruhús og fallegt'bú,
og tafði par all-lengi. Lárus E>.
Björnsson, bóndi á Ósi, og Hálfdán
Sigmundsson bóndi á Bjarkavöllum,
voru ekki heima, svo jeg stóð par
ekki við í petta sidn. pó bæir peirra
væru á leiðinni.
Dagin eptir, 1. september, var
enn Ijómaudi fagurt veður, en bysna
heitt. t>4 gekk jeg strax um morg-
uninn norður pangað sem Mr. Þor
valdor Þórarinsson byr (um milu frá
Grund), og fór hann með mjer norður
yfir mýrar pær hinar miklu eða flæði
engi, sem liggja vestanvert við mynni
íslendingafljóts, og var par nú að heita
mátti allt purt. Jeg skoðaði par
skurð, sem fylkisstjórnin ljet gera
fyrir nokkrum árum á myrum pessum
niður í kfl, sem liggur vestur úr fljót-
inu, rjett ofan við mynni pess. Land-
mælingamaðnr, er fylkisstjórnin sendi
norður að íslendingafljóti í vor er
leið (til að gera par vissar mælingar
og áætlanir um kostnað við purkun
flóa peirra, sem liggja á bakvið
byggðina á norðvesturbakka fljótsins)
mældi skurð penua upp og hjelt mæl
ingunni áfram norðvestur í áminnsta
flóa. Álit mitter, að ef skurður pessi
væri stækkaður og honum haldið áfram
eins og mælingin var gerð, pá mundi
hann vinna stórmikið gagn. Hann
mundi ekki einasta auka heyskap bú-
enda við fljótið mjög mikið, heldur
purka landið á pessu svæði pannig,
að langtum hægra yrði par með vega-
gerð, sem mikil pörf er á milli íslend-
ingafljóts og ísafoldarbyggðanna.
—Jeg hafði í byggju, að fara alla leið
norður að ísafoldar-pósthúsi, en af
pvf jeg var gangandi, veðrið mjög
heitt og dagurinn hefði ekki enzt til
að heimsækja menn til muna, pá hætti
jeg við að fara pangað í petta sinn.
ísafoldar-byggðin er miklu yngri en
byggðin við íslendingafljótið, en par
eru pó undir 20 búendur og par er
pósthús (ísafold) og barnaskóli.
Bændur par kváðu vera í talsverðum
uPPffaÐRb pótt byggðin sje talsvert
út úr skotin og búendur par hafi haft
ýmsa erfiðleika við að stríða—einkum
lítt færa vegi á sumrum suður til
byggðarinnar við fljótið. Jeg fór pví
ekki lengra en tii Snorra Jónssonar,
sem er syðsti bóndinn f ísafoldar-
byggðinni, og er um 4 mílur frá hon-
um að Lundi. Mjer var sagt, að pað
sje mikið af mjög góðu akuryrkju-
landi um 3 mílur norðvestur af Snorra,
sem allt er ónumið enn pá, en sem
fljótt mundi byggjast ef skurðurinn,
sem jeg gat um, yrði stækkaður og
lengdur og vegur lagður parna norð-
ur frá fljótinu. Við Þorvaldur kom-
um til Sigfúsar bónda á Iíeynistað
(Skagfirðings), sem byr næst fyrir
sunnan Snorra, og til Jóns bónda Jóns-
sonar, sem byr næst fyrir sunnan Sig-
fús. Búendur pessir hafa góð fbúð-
arhús og heimili peirra eru mjög
myndarleg að öllu leyti. Húsin
standa í röðinni á skóginum, en fyrir
neðan eru hin miklu og ágætu engi
peirra, vestur af fljóts-mynninu. Það
er mjðg vfðsynt frá bylum pessum,
pvf auk pess að maður sjer yfir hin
miklu flæðengi í kringum öjótsmynn-
ið og upp með fljótinu, pá sjer maður
yfir höfnina fyrir utan mynnið, Mikley
og suðaustur 4 Winnipeg-vatn. Þótt
búendur pessir hafi allmarga naut-
gripi (20 til 40 hver um sig), pá hafa
peir, pegar lágt er f vatninu eins og f
sumar, miklu meiri heyskap en pe'r
purfa sjálfir, og hafa pví lánað öðrum
allmikið engi í sumar. E>að er pess
utan nokkuð mikið af ónumdu flæði-
landi parna í kringum fljótsmynnið,
og hafa bændur ofan frá fljótinu, sem
ekki hafa nægar slægjur á jörðum
sínurn, heyjað par í sumar. Það var
sannarlega björgulegt að horfa yfir
flæðilandið og yfir engin meðfram
skógunum, beggja vegua við fljótið,
og norður með höfninni, pvl allsstað
ar sá maður heyin—ekki sæti eða
bólstra, heldur stór, uppborin hey,
sem sett eru saman 4 engjunum og
ekið heim á vetrum eptir pví sem
menn parfnast peirra. Fólkið, sem
við komum til parna norðurfrá, tók
okkur einstaklega vel og alúðlega, og
við gátum ekki pegið nærri allar góð-
gerðirnar, sem okkur buðust. Svo
hjeldum við aptur suður til Þorvald-
ar (að Flugumýri), sem hefur fallega
jörð og mjög snoturt íbúðarhús, og
eptir að hafa borðað par, hjelt jeg
einsamall suður að Grund. í>að sem
eptir var af deginum gekk í að tala
við nokkra kunningja, sem komu til
að finna mig, og um kveldið fór jeg
frá Grund upp að L’nalandi (um 1
mílu) par sem Icelandic River póst-
húsið er, og uitti jeg par sjera Jón
Bjarnason, er gisti par hjá póstmeist-
aranum, Mr. Gunnsteini Eyjólfssyni.
Sjera Jón var pá nykominn ofan úr
Geysir-byggð (hinni efri byggð við
íslendingaf’jótið), og lagði hann af
stað inn í Árnes-byggð og suður til
Gimli daginn eptir.
Næsta dag, 2. September, var
enn ágætt veður, og skoðaði jeg um
morgunin smjörgerðarhúsið á Lúndi.
t>að er eign „Lake Winnipeg Dairy
Association-4, og standa peir Þorvald-
ur Sveinsson og Jón Sigurðsson fyrir
pví og eiga mest í pví. Fylkisstjórn-
in hefur styrkt smjörgerðarhús petta
með láni, eins og mörg smjörgerðar-
hús f fylkinu, enda er pað eins full-
komið að öllu leyti eins og hin beztu
smjörgerðarhús hjer f fylkinu. Húsið
er stórt, rúmgott og pryðilega um
pað gengið, og peir fjelagar hafa
gufuvjel til að hreifa skilvinduna,
strokka o. s. frv. Þeir fjelagar hafa í
sumar sótt rjóma alla leið upp í
Geysir-byggð og norður í ísafoldar-
byggðina. Yfir miðsumar-mánuðina
bjuggu peir fjelagar til um 800 pund
af smjöri á hverri viku, en um 600
pund á viku pegar jeg var par á ferð-
inni. Þeir reyna alla mjólk, sem
flutt er til peirra, og halda nákvæman
reikning yfir alltsaman. Mjólkurbúa-
og smjörgerðar-umsjónarmaður fylk-
isins, Mr. MacDonald, hafði nylega
skoðað smjörgerðarhús petta, og sagði
hann að hvergi I fylkinu væri mjólk
smjörmeiri en við íslendingafljót.
Þegar jeg var . á ferðinni borguðu
peir fjelagar bændum 11 cts. fyrir
hvert pund af smjöri, sem kom úr
mjólk peirra eða rjóma. Þeir fjelsg-
ar hafa d&litla verzlun í sambandi við
smjörgerðarhús sitt.—í porpinu Lundi
er einnig barnaskóla-hús, og er pað
mjög rúmgott og vandað hús. E>að
er hvítmálað að utan og innan, en
hurðir, bekkir o. s. frv. eikarmálað.
Skóli byrjaði par með byrjun septem-
bermánaðar, og sækja hann vanal.
30 til 40 börn. í kringum skólahúsið
er fallegur afgirtur blettur, og er par
nokkuð af sígrænum trjám, sem mik-
ið pryðir garðin.—í porpinu eru
nokkur ibúðarhús, og er hús Mr.
Kristjóns F'innssonar, kaupmanns,
peirra stærst og fallegast, enda er pað
vænt og vandað hús. Svo er par
sölubúð, vörugeymzluhús og önnur
hús Mr. Finnssonar, og loks sögunar-
mylna hans. Mr. Finnsson hefur
verzlað á Lundi f mörg ár, og rekið
par mylnustarf hin sfðustu árin og
veitt mörgum mönnum atvinnu.
Sfðari part dagsins fórum við
Mr. Jóhann Briem austur í byggð
pá er nefnist Öldu-byggð, og er hún
austur af Lundi, niður við höfnina.
Þangað eru ekki nema um tvær míl-
ur, en pað er vondur flói á milli, sem
verið er að koma veg yfir, og styrkir
fylkisstjórnin pað verk. Á öldunum
kom jeg til peirra Antoníusar Eiríks-
sonar og Ólafs Oddssonar, sem eru
gamlir landnámsmenn par og forn-
kunningjar mfnir. E>eir hafa fallegar
jarðir, og heyskap góðan & flæðunum
meðfram höfninni. Eptir að hafa taf-
ið par all-lengi, snerum við aptur
vestur að fljóti, og var farið að rökkva
er við komum að Grund. U m kveld-
ið fór jeg yfir að Lóni (austanvert við
fljótið, nærri á móti Grund) og v&r
par t'.l kveldverðar hjá Jónasi bróður
mínum, og var par einnig Tómss
bróðir minn, sem byr á Engimyri,
einni jörðinni sem liggur að porpinu
Lundi. Jeg reri yfir að Lóni & byttu,
sem jeg dró lltið eitt upp að framan
er jeg lenti, en 4 meðan jeg tafði á
Lóni hafði vindur snúið sjer í norður
og pví d&lítið hækkað í fljótinu, svo
byttuna hafði tekið út og rekið upp
ept'r pví og yfir um pað. Veður var
hið fegursta, hlytt og nokkurt tungls-
ljós, svo að pó klukkan væri farin að
ganga tólf, pótti mjer ekkert að pví
að purfa að ganga ofan að Lundi, til
að fara yfir um fijótið & brúnni par.
Bræður mínir gengu með mjer, og
fyrir petta atvik fengum við að sjá
hin dyrðlegustu norðurljós, sem við
höfum nokkurn tíma sjeð hjer í landi*
E>egar við komum út á bakkann hjá
brúarsporðinum, tókum við fyrst eptir
óvanalega björtu ljósbelti, sem lá
pvert yfir himinin, á norðurloptinu,
langt fyrir ofan sjóndeildar-hringin.
Og svo skiptist beltið í sundur
í rákir með púsund oddum og sveifl-
aðist aptur á bak og áfram með áköf-
um hraða, en öllum mögulegum lit-
brigðum sló á ljósbylgjurnar. Stund-
um var eins og hinar ymsu rákir sner-
ust saman f vöndul, stundum urðn
ljósin f laginu eins og afarstórar silki-
slæður, sem sveifluðust hverjar yfir
aðra og aptur á bak og áfram. E>essi
syn var engu lfkari en pví, að norð-
urljósin væru að dansa hinn nafntog-
aða serpentine dans, sem stundum er
syndur á leiksviðum með svo mikilli
list og dyrðlegum ljósbreytingum og
litbrigðum. Svo breiddust norður-
Ijósin út um allt loptið, ekki einasta
í norðrinu, heldur beint uppi yfir
höfði manns og loks langt suður á
himinin. Við stóðum all-lengi og
horfðum á pessa dyrðlegu sjón, pang-
að til ljóshafið deyfðist og hvaif loks
að mestu. Jeg hafði tekið eptir pvf 4
fslandi, að pegar norðurljós höguðu
sjer svipað pessu á haustkveldum, pá
vissi pað á varanleg veðrabrigði, og
grunaði mig að hið sama kynni að
eiga sjer stað hjer, enda kom pað
fram. (Meira).
paö er næstum óumflýjanlegt fyrir alla ,busi-
ness‘-menn og konur að kunna hraðritun og
stílritun (typewriting) á þessum framfaratfma.
ST. PAUL ,BUSINESS‘-SKÓLINN hefur á-
gæta kcnnara, sem þjer getið lært hraðskriptina
hjá á styttri tíma en á nokkrum öðrum skóla.
Og getið þjer þannig sparað yður hæði tfma og
peninga. petta getum vjer sannað yður meö
þvi, að vísa yður til margra lærisveina okkar,
er hafa fengið góðar stöður eptir að ganga til
okkar t 3 ti! 4 mánuði.
MAGUIIΠBROS.
93 East Sixth Strect, St. Paul, Mino
301
verndargrtpi og helga dóma úr barmi sjer, og peir,
sem höfðu sjerlega heilaga dyrgripi á sjor, ljetu pá
ganga mann frá manni meðal fjelaga sinna, svo peir
gætu kysst pá og notið blessunar af peim.
Guli kuggurinn var nú kominn út úr hinni
pröngu Solent, og hjó nú og velti sjer á breiðu öld-
unum á hinu opna Englands-sundi. E>að var stinnur
austanvindur, og var liann allkaldur. Hið mikla segl
pandist pvível út, og lagðist skipið undan pvf pang-
að til vatnið sauð upp á hljeborðs-skansklæðningu.
E>ar eð skipið var breitt og klunnalegt, pá veltist pað
af einni öldunni á aðra, dyfði hinum breiðu brjóstum
sínum I bláu öldurnar, svo hvft froðan slettist opt
upp 4 piljurnar. Hinar tvær svörtu galeiður voru
nú aptur undan skut kuggsins á bakborða, og höfðu
pær undið upp segl og brunuðu út af Freshwater-
vfk, til að elta kugginn, en hinar tvær ára-raðir juku
svo mjög ferð peirra, að ekki var mögulegt að nokk-
urt skip, er einungis treysti á segl sín, slyppi frá
peim f pessum vindi. I>ar að auki var enski kuggur-
inn h&r á sjó, breiður og illa lagaður til gangs, en
galeiður sjóræningjanna voru langar, borðlágar og
gangmiklar, og Ifktust pví tveimur grimmum úlfum
er hafa sjeð tígulegan hjört, sem á sjer einkis von,
ganga fram hjá skógar-fylgsni peirra.
„Eigum við að snúa til baka, lávarður minn, eða
eigum við að hald . áfram“, spurði skipstjóri og horfði
aptur fyrir skipið áhyggjufullum augum.
„Nei, við vorðuin að halda áfram og láta som
304
„Þá verðúm við að senda peím Sir Oliver upp“,
sagði Ford.
Sir Nigel Ieit pannig til Fords, að brosið hvarf
af vörum hans. „Enginn sveinn, sem er í minni
pjónustu, skal leyfa sjer að gera gys að beltis-ridd-
ara“, sagði hann. „En samt veit jeg“, bætti hann
við og augu hans blíðkuðust, „að petta er bara ungl-
ings-kæti, sem ekkert særandi hefur í sjer fólgið.
Jeg gerði samt sem áður ekki skyldu mína gagnvart
föður yðar, ef jeg kenndi yður ekki að leggja hapt á
tungu yðar“.
„Þeir ætla að leggja að okkur á bæði borð, lá-
varður minn“, hrópaði skipstjóri. „Lítið á hvernig
peir breikka bilið á milli sín! Það er annaðhvort
ballista eða trabuch* í framstafni normanska skipains.
Sjáið pjer ekki, að nú taka peir á vogstöngum vjel-
arinnar! Þeir eru í pann veginn að hleypa af henni“.
„Aylward“, hrópaði Sir Nigel, „veljið yður prjár
beztu bogaskytturnar og reynið, hvort pið getið ekki
gert eitthvað til pess að hindra að peir hæfi okkur.
Mjer synist að peir vera nú innan örvar-færis, ef vel
er skotið“.
„Það eru nú prjú hundruð og fjörutíu skref
milli peirra og okkar“, sagði Aylward, sem mældi
vegalengdina með augunum. ...Við hina tíu fingur
inína! Það væri undarlegt, ef við gætum ekki hæft
mark okkar á peirri vegatengd. Komið pið hjerna,
*)Vjelar til ad kasta ir.eð þungum steinum langar
leiðií.—Ritsi. Löob.
207
verja apturpart skipsins. En skipstjóri skal hafa tíu
bogaskyttur og prjátíu sjómenn til að verja miðpart-
inn, og tíu menn skulu vera uppi í reiðanum moð
krossboga. Hvernig lfzt yður á petta fyrirkomulag?“
„Vel, hamingjan veit að mjer lfzt vel á pað!„
sagði Sir Oliver. „En hjer koma nú hertýgi mín, og
jeg parf tíma til að komast í pau, pví mjer gengur
pað ekki eins ljett nú orðið eins og pegar jeg fór
fyrst í hernað“.
Á meðan petta samtal átti sjer stað, var liðið að
búa sig til bardaga af kappi um allt hið mikla skip.
Bogaskytturnar stóðu i hópum hjer og hvar á piljun-
um og bundu nyja strengi á boga sfna og prófuðu,
hvort bogarnir væru ekki nógu sterkir tii end&nna,
eða undan streng skorunum. Aylward og hinir aðrir
æfðu og reyndu herinenn gengu á milli hópanna og
gáfu peim ráð og vöruðu pá við hinu og pessu“.
„Standið ykkur nú vel, gullhjörtun mín“, sagðí
hin gamla bogaskytta, Ayhvard, og gekk frá einurn
hópnum til annars. Við sverðshjöltu mín! við erum
heppnir f petta skiptið. Munið eptir hinu gamla
orðtaki Hvitu-hersveitarinnar“.
„Hvernig hljóðar pað, Aylwardi‘“ hrópuðu
nokkrir af mönnunum, studdu sig fram á boga sfna
og hlógu að honum.
„Það er ráðlegging yfir-bogaskyttunnar“, svaraði
Ayhvard,4' og hljóðar pannig;
,Sjerhver bogi sje vel spenntur.
Sjerhver hæfi örin nett.