Lögberg - 04.09.1902, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, 4 SEPTEMBER 1902.
er irefið fit hvern fimtodaj? af THB LÖGBERG
PRINTING & PUBLISHING Co. (löífgilt), að
Cor. William Avb. og Nema St., Winnipeo.Man.
— Kostar $2.00 um ári5 (á Islandi 6 kr.) Borgist
tyrir írato. Einstök nr. 5 cent.
PubHshed every Thursday by THE LÖGBERG
PRINTING & PUBLISHING Co. (Incorporated).
at Cor. William Avb. and Nena St., Winnipeq.
Man. — Subscription price $2.00 per year. payable
in advanco. Single copies 5 cents.
WTSTJÓri (ccr*tor) t
Maenus F>a.\iloori.
business manaobk:
Jolin iL. Blondal,
AUGLf SINGAR:—Smá-augWsIntraT f eltt skifd
15 cent fyrir 30 orð eða z þumí. dálkslengdar, 75
tent um mánuðinn. A stærri auglýsingum um
íengri tíma, aísláttur eftir samningi.
BÖSTAÐA-SKIFTI kaupenda verður að^ tíl-
kynna skriflega og geta um fyrverandi bústað
iafnframt
Utanáskrift til afgreiðslustofu blaðslns er: 1
v Xlio LoPrtfir. Sc F*u.t>. Co. '
P. O. Box 1282,
Tslephone 221. ____ Wltmlpefir,
Utanáskrlft til rltstjdrans er:
Kdltor Losrtoergr,
P O. Box I28^f Winnipeg. Man.
t^LSamkvæmt lar dslögum er uppsðgn kaupanda
á blaði ögiid nema hann sé akuldlaus, þegar hanq
segir upp.—Ef kaupandi, sem er í skuld við blaðift
flytur vistfeilum án þess að tilkynna heimilisskift»
la þá er það fyrir dómstólunum álitin sýnileg
Sönnun fyrir prettvíslegum tilgangi. ^
PIMTUDAGINN, 4 t'ept. 1902
Meðferð Roblins á íylkis-
búum.
Fyrir nokkuru sfðan eða f byrj-
un næstliðins mánaðar hefir Roblin-
8tjórnin samþykt nýjan vöruflutn-
iugstaxta með Canadian Northern
jarnbrautinni hér í fylkinu, en tek-
ist alt fram um sfðustu m&naðamót
að halda honum leyndum fyrir blöð-
unum. þntta komst þannig loksins
upp, að verzlunarmenn og bæudur
fóru að bera sig dpp undan því, að
flutningsgjald & vörum, sem þeir
hafa fengið, sé hærra en það hafi
'ður verið, og svo náðu blöðin í hina
n^ju verðskrá frá hændum, en ekki
hjá Roblin stjórninni eða járnbraut-
arfélaginu. Síðastliðinn laugardag
birtist svo þetta í Winnipeg-blöðun-
um nema Morning „Telegram", aðal
blaði Roblin stjórnarinnar; það fiyt-
ur ekki eitt orð um þessa nýju flutn-
ingsgjaldsbækkun.
Til þess að sýna lesendum vor-
um breytingu þá, sem á flutnings-
gjaldi hefir orðið, birtum vér bér
samanburð á gamla flutningsgjald-
inu, sem befir verið í gildi síðan
fyrsta Ágást 1901, og 'nýja flutn-
ingsgjaldinu, sem gekk í gildi í síð-
astliðnum mánuði. Vörum, sem
með járnbrautunum eru sendar, er
skift í fimm flokka þegar umminna
en heila vagnhleðslu er að ræða.
Heilum vagnhleðslum er skift í
þrjár deildir. Taflan sýnir flutn-
ingsgjaldið frá Winnipeg til járn-
%
brautastöövanna, sem nefndar eru.
Á eftir hverjum járnbrautarstöðv-
um eru þrjár línur; fyrsta lfnan sýn-
ir hvað mörg cent flutningsgjaldið
ná er undir hver eitt hundrað pund
frá Winnipeg, -önnur Ifnan sýnir
hvað mikið flutningsgjaldið var og
þriðja línan'sýnir hækkunina:
ú ú £3 Vagnhleðslugjald
-^3 a 4 44 44 4 eá
U« s Um 5 s 2
oi é=» A £
Aðal-brautin—frá Winnipeg til—
(1902 22 19 17 15 13 7 5 5
íewton 1901 18 16 15 13 9 4* 3 4
[Hækkun . •i 3 2 2 4 2* 2 2
(1902 24 21 18 16 14 8 5 5
Portngí la Prairie- 1901 20 1S 16 14 9 5* 4 3*
[Hækkun .. 4 3 2 2 5 2* 1 1*
(1902 31 28 25 21 18 12 8 8
tiladstone 1901 27 24 21 17 12 8* 5 5
[Hækkun .. 4 4 4 4 6 3* 3 3
(1902 41 34 29 24 21 15 9 9
McCreary 1901 37 32 27 22 16 12 8 7*
[Hækkun .. 4 2 2 2 5 3 1 1*
(1902 57 48 40 31 27 20 14 13
Daupliin 1901 57 48 39 30 24 16 10 9*
^Hækkun .. 1 1 3 4 4 3*
Emerson-brautin—frá Winnipeg til—
(1902 16 14 12 10 8 6 5 4
St. Xorbcrt 1901 11 9* 8 7 6* 4 3 3
,Hækkun .. 5 H 4 3 1* 2 2 1
(1902 16 14 12 10 9 6 5 4
I nion Poiut.... - 1901 14* 13 10* 9 8* 4 3 3
: Hækkun .. 1* 1 1* 1 * 2 2 1
(1902...... 16 14 12 10 10 6 5 4
lorris j 1901 16 14 12 10 9* 4 3 3
- Hækkun.. * 2 2 1
1902 22 18 15 12 11 6 5 4
Emerson ' 1901 21* 17* 14* 12 11 4 3 3
Hækkun .. * * * 2 2- 1
Brandon-brautin—frá Winnipeg til—
0902 24 21 18 16 14 8 5 6
Roland 1901 20 18 16 14 9 5* 3 3
1 Hækkun .. 4 3 2 2 6 2* 2 2
0902 27 23 20 17 15 9 6 6
Miami 1901 22 19 17 15 10 6 3 3
Hækkun .. 5 4 3 2 5 3 3 3
1902 34 29 25 21 18 12 8 8
Swan Lake - 1901 30 26 23 18 13 8* 6 5
! Hækkun .. 4 3 2 3 5 3* 3 3
0902 34 29 25 21 18 12 8 8
Baldur ) 1901 32 28 24 19 13 10 7 6*
1 .Hækkun .. 2 1 1 2 5 2 1 1*
1902 39 33 28 23 20 14 9 9
Brandon ) 1901 37 32 27 22 16 12 8 7*
■ 1 .Hækkun .. 2 1 1 1 4 2 1 1*
Flutningsgjald til Wawanesa er hið sama og til Brandon.
Hartney-brautin—frá Winnipeg til—
Ninttte
Hartney
(1902/... 39
1901......32
( Hækkun .. 7
(1902.... 39
1901......37
(Hækkun .. 2
33 28 23
28 24 19
5 4 4
33 28 23
32 27 22
1 1 1
20 14 9
13 10 7
7 4 2
20 14 9
16 12 8
4 8 1
flutningsgjald á aðalbrautinni til staða fyrir vestan Dauphin hefir
hækkað undir það, sem er minna en vagnhleðsla, en hækkað undir heilar
Vitgnhleðslur, eiida var flutningsgjald óhæfilega hátt þangað vestur. Hér
er sýnt hvernig það er og var frá Winnipeg til—
1 2 3 4 5 A B C
Swan River, 1902 64 53 42 37 29 19 18
1901 .... 96 83 6ö 45 41 28 15 15
Powell, 1902 ...83 70 58 45 40 32 21 19
1901 .. 1.08 90 72 49 44 31 18 18
Erwood, 1902 . .. 86 72 59 47 42 33 22 20
1901 ...112 93 74 51 46 32$ 19 19
þetta er flutningsgjald það, sem
heildsölumennirnir í Winnipeg verða
að horga undir vörur til verzlunar-
staðanna át um landið og ber öUum
saman um, að þannig só sent i minsta
lagi nfu tíundu af öllum nauðsynj-
um bænda. En heildsölumennirnir
borga ekki þetta nema í bráðina.
þetta legst eðlilega á vörurnar og
bóndinn borgar. þetta er skattur,
em Roblin-stjórnin leggur á bænd-
til þess að bæta upp tekjuhalla
járnbrautarinnar.
Eftii^ að flutningsgjaldið hefir
þannig verið fært upp, lýsir Gimii-
þingmaðurinn yfir þvf í blaði sínu (i
næst síðustu viku), að „engar líkur
né möguléikar séu til þess, að Mani-
toba-fylki þurfi nokkurntfma að
verja svo mikið sem einu centi, til
þess að borga vexti af skuldabréf-
um Canadian Northern brautarfó-
lagsins.“ Næsta ólíklegt er, að mað-
urinn hafi ekki vit&ð um þessar s'ð-
ustu gjörðir Roblins, en það hlýtur
þó svo að vera, annars hefði hann
ekki verið svo ósvffinn að geraþessa
staðhæfing; þvf vita m&tti bann að
stjórninni mundi ekki fleytast lengi
með það að halda þessu leyndu.
Lögberg stendur talsvert fjær Rob-
lin en „Heimskringla“ og ver að
vfgi að vita um gjörðir hans; samt
haföi Lögherg hugmynd um vöru-
flutningahækkun þessa og þvl lagði
það spurninguna fyrir „Heimskr."
það vita allir og það er algerlega
gagnslaust fyrir „Heimskringlu" að
neita því, að flutningsgjaldið er fært
upp vegna þess, að tekjur járn-
brautarfélagsins nægja ekki til að
horga vextina á skuldabréfunum
auk annarra átgjalda. það er auð-
vitað hægt að segja að þessu só ekki
jafnað niður á alla fylkisháa. það
er satt; þetta hvílir einuDgis bein-
línis á þeim, sem neyddir eru til að
fá vörur sfnar með CanadianNorth-
ern járnbrautinni, en óbeinlínis líða
allir, því aö af þessu leiðir það, að
Can. Pac. jámbrautarfélagið hefir
ekki við neitt að keppa og færir
einnig upp flutningsgjaldið með sín-
um brautum.
Hér er þá uppskeran að byrja
af hinum illræmdu jái nbrautarsamn-
ingum Roblins. Mönnum eru þeir
minnistæðir. Hann lét fylkið tak-
ast undir tuttugu miljón dollara á-
byrgð í f»ng gegn þvf, að hann fengi
að ráða flutipngsgjaldi með brautum
Can. Northern félagsins, taldi mönn-
um trá um, að flutningsgjald skyldi
fara sflækkandi og lagði drengskap
sinn við, að samningarnir skyldi
aldrei kosta fylkið eitt einasta cent
(og & því byggir ná „HeimskrÍDgla"
staðhæfing sfna). En í stað þess, að
flutningsgjald lækki, þáhækkar þaö
ná að miklum rnuu og á eftir að
hækka hetur ef Roblin hangir lengi
við völdin.
Ná má báast við, að „Heims-
kringla" lýsi þetta alt ósannindi og
kalli það „heilaspuna" Lögbergs eins
og Northera Pacific-mélið. Enþeir,
som meðfram Can. Northern járn-
hrautunum báa, munu bráðlega
þreifa á þvf, aö Lögberg fer hór rétt
með eins og vant er.
Blaðið „Tribune“ er að burðast
við að afsaka Roblin og skella skuld-
inni á Mr. Sifton fyrir flutnings-
gjaldshækkunina, er að reyna á ein-
hvern alveg óskiljanlegan hátt að
sýna fram á, að þetta standi í sam-
bandi við Crow’s Nest samningana.
það er standandi regla þess blaðs f
hvert skifti þegar Roblin stjórnin
gerir eitthvað, sem ekki fellur í
smekk fylkisbáa, að kenna Sifton
um það, gefa f skya, svo óljóst að
ekkert verði á því haft, en samt svo
ljóst að a 11 s k i 1 j i s t, að Sifton
sé potturinn og pannan í því öllu.
Richardson ætlar seiut að geta fyr-
irgefið Sifton, að hann var álitinn
honum hæfari innanríkisráðgjafi.
í samhandi við flutningsgjalds-
hækkun Rohlin-stjórnarinnar er
vert að geta þess, að Can. Pac. járn-
brautaifólagiv hefir einnig fært upp
flutningsgjaid til þeirra staða, sem
Can. Northern járnbrautin nær til
efa liggu,- rajög nærri, en niður
flutnings ónld til ýmsra staða, þar
sem eng:n sainkepni nær til. þann-
ig hefir félagið hækkað flutnings
gjald upp f það sama og Roblin til
dæmis td Portage la Prairie og
Brandou, en lækkað það til Virden,
Manitou, Birtle og Pipestone, þar
sem CaDadian Northern járnbrautin
lig ' u hvergi nærri. Er þetta hend-
ing ða hefir Can. Pac. j&rnbrautar-
féiag í gert þetta af brjóstgæðúm?
eða he r Roblin stjórnin gert nýja
járnbra tarsamninga, það er að segja,
fengið Can. Pac. járnbrautarfélagið
til að færa upp flutningsgjald til
bæja, sem báðar járnbrautirnar ná
til? Manni verður það eðlilega á að
geta sér þess til að svo só.
Hingað til hefir það verið tal-
inn hagur fyrir hvern bæ að hafa
fleiri járnbrautir en eina, en ná er
það skaði hér í fylkinu að hafa
nema Can. Pac. járnbrautina.
Ráði Roblin því, eins og hann
hefir haldið fram, hvað hátt flutn-
ingsgjaldið er með Can. Northern
járnbrautinni, hvernig fer hann þá
að réttlæta þessa stórkostlegu ðutn-
ingsgjaldshækkun? Ráði hann því
ekki — eins og suma hefir grunað—
þrátt fyrir alt, sem hann hefir sagt,
hvernig fer hann þá að réttlæta
það að láta fylkið ganga í nærri
tuttugu miljón dollara ábyrgð fyrir
járnbrautarfélagið án þess að fylkið
fengi neitt í aðra hönd?
Ná fer mann að gruna hvernig
á því stendur, að Northern Pacific
járnbrautarfólagið fékk ekki leyfi
til að leggja járnbrautir um fylkið
án allra minsta styrks. Roblin hefir
ef til vill óttast, að með þvl móti
yrði óþægilegra að koma flutnings-
gjaldshækkun við,
Og hvað segir ná aumingja
„Kringlan"? Hán hefír haldið því
fram, að Roblin réði algerlega flutn-
ingsgjaldi með Canadian Northern
járnbrautinni, og einu sinni sagði
hán frá því svo ári roggin, að fylk-
isstjórnin hefði lækkað flutnings-
gjald um 7J prct. þá fórust henni
þannig orð:
„þann 15. þ. m. var flutnings-
gjald á verzlunarvörum sett niður
um 7 J prct. meö brautum 0. N. fé-
lagsins hér f fylkinu. þetta er önn-
ur niðursetningin á flutningsgjaldi
sem 8tjórnin{ fylkinu hefir látið'
félagið gera nú & síðastl. hálfum
mánuði. Kaupmcnn geta því selt
viðskiftamönnum síaum vö'urnar
prct. lægra hvert dollarsvirði en
áður og er það stórfó í vasa almenn-
ings.“
Ná hefir flutningsgjaldið í mörg-
um tilfellum verið fært upp um eitt
hundraðprócent og vilji „Kringlan"
vera sjálfri sér saraþykk, þá ætti
eitthvað svipað þessu að staDda í
því tölublaði hennar, sem út kemur
ídag:
„í byrjun sfðastliðins mánaðar
var flutningsgjald á verzlunarvör-
um sett upp um eitt hundrað pró-
cent með brautum C. N. félagsins
hér í fylkinu. þetta er önnur* upp-
setningin & flutningsgjaldi, sem
stjórnin í fylkinu hefir látið félag-
ið gera. Kaupmenn verða því að
selja viðskiftamönnum sínum vör-
urnar eitt hundrað prócent hœrra
hvert dollarsvirði en áður og er það
stórfé úr vasa almennings.“
Og til að hæta lesendum sínum
ögn í munni, ætti þar neðan undir
að standa staðhæfing þessi, sem
„Kringlan" gerði fyrir hálfum mán-
uði síðan:
„Engar Ifkur némöguleikar eru
til þess, að Manitoba-fylki þurfi
*) Can. Northern fólagið færði upp
áður flutningsgjald unclir borðvið til
eepawa.
nokkurn tíma að ve"ja svo mikið
sem einu centi til þess að borga
vexti af skuldxbréfurn Canadian
Northern bi-autarfólagsins.“ !!
Um eldingar.
(Niðurlag frá 2. bls.)
l>að eru til óteljandi sögur um
það, a& eldingar hafa drepið stórhópa
af sauðfé og nautgripum. í Colorado
drap sama eldingin einu sinni níutíu
og eina sauðkind hg önnur elding
fimtfu og trær. í Iowa-rlkinu, þar
sem eldingar drépu tvö hundruð sex-
tfu og sex nautgripi eitt árið, var pað
markilegl að 118 nantgripa þessara
drápust með fram vfrgirðingum. Að
líkindum hefir ekki elding slegið gripi
pessa beÍDlínis, heldur kippurinn frá
vírnum orðið peim að bana; og í
mörgura tilfellum tóku menn eftir
þvf, að eldingin hefði slegið vírinn
all-langt frá gripunum. Hefðu vfr-
girðingar pessar verið tengdar við
jörðina með nægilega mörgum þver-
vírum, þá hefðu pesiir 118 nautgripir
að öilum lfkindum ekki drepist. Mjög
sjaldan heyrist pess getið, að elding-
ar drepi skepnur í sjó og vötnum; pó
fara sögur af pvl, að elding hafi sleg-
ið niður 1 Zirknitz-vatnið árið 1670 og
drepið svo mikið af fiski f pví, að
□æsta dag hafi fólkið, sem við vatnið
bjó, hlaðið tuttugu og átta vagna
með allskonar fiski, sam fiaut dauður
1 vatnsborðinu.
JÞegar elding slær menn, þá er
f>að altítt, að fötin eru öll tætt og rif-
in. Yfirleðrin rifna því nær undan-
tekningarlaust af skónum eins og
púðurbaukur hefði verið; sprengdur
innan í f>eim. í porpi á sunnanverðu
Eoglandi fanst maður meðvitundar-
l&us á götunni sem elding hafði sleg.
ið. Hann var allsnakinn og fötin
hans lágu rifin og tætt spölkorn frá
honum. Maðurinn kom til aftur og
lifði, en fötin voru sro illa leikin, að
peim var ekki viðhjálpandi.
Dæmi eru til þess, að eldingar
hafi slegið járnverkfæri úr höndum
manna og kveikt eld 1 fötum þeirra,
en að öðru leyti ekkert skaðað þá
nema hvað allra snöggvast hefir liðið
yfir þá af kippnum. Arið 1898 drápu
eldingar tólf kvenmenn I Bandarlkj-
unum,sem sögur fóru af, þegar þær
voru að taka inn þvott af vlrþvotta-
stögum. Eigi konur þvott úti & þess
konar stögum 1 byrjun þramuveðure,
þá er betra að lofa honum að blotna
en eiga það á hættunni að taka hann
i xn. í þvl efni getur verið hættulegt
að vera of samvizkusöm þvottakona.
Það er margt óskiljanlegt við
eldingar, sem hjálpar til að gera þær
hræðilegar. Bóndi var á ferð vestur
í ríkjum í þrumuveðri. Elding sló
niður og drap hestana og mann, sem
sat á aftara vagnsætinu, en ökum&ð-
urinn, sem á fremra sætinu sat (á milli
mannsins og hestanna) meiddíst ekk-
ert. Dað lítur þannig út fyrir, að
jafnvel þar, sem mest er hættan, geti
verið óhultir blettir.
Dað er alvanalegt að sjá eikur,
sem eldingar hafa slegið og þverbrot.
ið skamt frá rótinni, allar rifnar ( sund-
ur I I smá klofninga. E>að er I raun-
inni ekki eldingin sjálf, sem þannig
klýfur eikurnar, heldur bólgnar vökv-
inn í þeim af hiaum mikla hits, sem
myndast þegar eldingin fer eftir þeim
og springur I tréau og rlfur það utan
af sér.
Franklin hélt, að hann hefði
fundið vörn gegn hættunni af elding-
um þegar hann setti upp fyrsta eld-
iugarvarann árið 1752, en trú manna
á þi vörn hefir á slðustu tímum verið
ærið á reiki. Nú sem stendur virð-
ist skoðun sú vera býsua almenn á
raeðal vísindamannanna, að góðir og
vel umbúuir eldingavarar séu ágæt
vörn gegn eldiagum. Eldingavari
hefir tvennskonar verk að vinna, að
leiða eldingarnar niður 1 jörðina, og
að viðhalda rafmagns jafnvægi án
þruma með stöðugri umferð frá skýj-
unum til jarðarinnar.
Aðal-varúðarreglurnar 1 þrumu-
veðri eru, að forðast að standa upp
við tré eða mjög nálægt því, vera ekki
1 húsdyrum, ekki við opinn glugga
I