Lögberg - 08.01.1903, Page 4

4
LÖGBEilG, 8 JANÖAR 190«.
er irefiB fit hvern fimtnd»» «1 THE IJ5GBERG
PRINTING & FUBLISHING Co. (lftggilt). b8
Cor.WiLLiA«Av«.og NkkaSt., Wihnipeo.Mam.
— Koatar ta.oo nm áríö (á Ialandl á kr.I Borgiaá
(jrrit Iram, Binstðk nr. I eenL
Publiahed everr Thnrgdav br THB LÖGBERO
PRINTING & PUBLISHING Co. tlnsorporated).
at Cor. Williau Avn. and Nkna St.. Winnipko.
Man. — Subscriptlon prlct fcoo ptr rw. parablt
fn advanct. Singlt oopiet s etnta.
KJTrrjóti (irmtr):
Maemu Ptoltott
KCKIKKKt KAIAim
John A, Blondtl,
AUGLÝSINGARSmí-Mílýtln([*r f eltt tkiW
H coiit tyrir 30 orB tÖa 1 þuml. dálkslðÐgdar. Tl
,'ent um mínuSinn. A ttærrt tuslýaingum um
kmgri tíma. altláttor altlr tamnlngi
BÚSTAÐA-SKIFTI kaupenda verBnr a8 lil-
kynna tkrffiaga og geta nm írrvaraadl bfittaB
iaíníramt
UtanáttrUt tii afg.tiðtluttofu blaötlnt trt
Tht Logbere Prtg, At Puh, Ott
P. O. Boa ItH
Ttltpbout *n. ______ Wlnnlpa®
UtanátkrUt tll rltatldrant tri
Kd.lt.oT LogbarB.
P O. Bo» 128'?, Wlnnlpea. Man.
TA_Samkvæmt lai dtlögnm tr npptðgn KaLPtnda
i biaðidgiid nomt hann lé tknldiaua t>egar hanii
trgii upp,—Et kaupandi. tem or I skuld vi8 blaoitt
fiytur victfer lam ín pesr a8 íilkjnna heimilissk-.ft.
ÍIT, þ.5 er pað fyrii dómgtólunum aluin »yni’"g
Munun fjrtr prettvltlegv.in tilgangi ~
FIMTUDAGINN, 8. Jan., 1903.
1902.
Árið 1902, sem nú ernýíitrunn-
i8, hefir á margan hátt verið merkis
ar, sem lengi niun verða minnistætt
°g þýðÍDgarmiklir söguatburðir
kendir við um ókomnar aldir. St>
kostleg mannvirki og vísinda'ega •
uppt'undningar á árinu taka fiaai
öllu þess konar á undanförnum át-
um, og hið stórkostlegasta og merki
lifgasta af því öllu fiefir gerst inr.an
brezka ríkisins.
})að er sjált'sagt við það kann-
a?t, að loftskeyta-uppfundningin: að
senda fréttir landa á milli án tele-
grafþráðar eða nokkurs annars sam-
bands, beri af öllum vísindalegum
uppgötvunum á árinu, og það hefir
nú náð þeirri fullkomnun í hönd im
signor Marconi, að orðsendingar hafu
verið sendar milli Englands og Can-
ada. Marconi er enskur í aðra ætt
og ítalskur í hina; hann hefir barist
fyrir þessu þýðÍDgarmikla nýmæli 1
síðastliðin fimm ár, og })ykir það
undrum sæta á hvað skömmum tíma
honum hefir tekist að yfirstíga alla
örðugleika og mótspyrnu og koma
því f núverandi horf. Uppfundn-
ing þessi hefir stórkostlega mikla
þýðingu fyrir þjóðirnar og hefir gert
Marconi frægan mann ekki síður en
Stephenson varð frægur fyrir gufu-
vagnana, Edison fyrir rafmagnljósin
og Bell fyrir telefóninn.
Annað stórvirki, sem eftir Breta
liggur á árinu, er telegrafþráður á
sjávarbotui eftir Kyrrahafinu alla
leið' frá British Columbia til Ástral-
íu.
þiiðja stórvirki Breta, sem álit-
ið er eitthvert mesta mannvirki
heimsins, er stíflugarðarnir og flóð-
lukurnar í Nflánni. Mannvirki
þetta kostaði um eða yfir $25,000,1)00.
Stíflugarðurinn hjá Assiout—250
milur fyrir ofan Caiio,—er 2,750 fet
& lengd og gerir um 300,000 ekrur
af landi hælt til akuryrkju. Asso
uan stíflugarðurinn er Ö00 mílur frá
Cairo; hann er 1£ míla á lengd og
130 feta hár, þar sem hann er hæst
ur. Við hunn uunu 11,000 svert-
ingjar. þessu mikla verki vur lokið
í síðasta mánuði og var þá lýst yfii
því, að fyrir stiflugurða þessa mundu
tekjurnar af akuryrkju é Egipta
landi aukast um $13,000,000 á ári,
að fyrir þá mætti hleypa vatni um
1,600.000 ekrur rneir en áður og, að
tekjur stjórnarinnar á Egiptulandi
rnunilu aukast um $1,900,000 á ári.
þá yerður -síðastliðið ár ekki
sízt merkilegt í sögu Breta fyrir úr-
slit Suður-Afríku málanna, sem þeim
urðu til Iiius mebta sóma og leiddu
til þess, af bæði lýðveldin, Tianavual
Úranye Frea State, eru nú brezkar
nýlendur.
Úmsir sögulegir atburðir þsÍA
gerst í Bandaríkjunum á árinu, og
rná þar mefal annars geta þess að
Philippine eyja stríðiuu er lokið og
borgaraleg stjórn verið sett þ.ar á
stófn. Byrjað var á að leggja
fróttaþrtð vejsturum Kyrrahufið, alla
leið frá Bandaríkjunuin til Kina.
Eitt af stórviðburðum l Bandnríkj-
unum er það talið, að fimm stór og
voldug gufuskipafélög, sem skip
eiga í förum á Atlanzhatinu, hafa
sameinað sig í eitfc félag. Félög
þessi heita ..Whita Star,“ „Domin-
ion“, „Leyland“, „Atlantic Trans-
port" og „American Ked Star.“ Til-
gangurinn með samsteypu þessa er
sagður að vera sá, að gera flutninga
greiðari, b^tri og ódýrari, sem alls
ekki er óhugsanlegt að verði jafn-
vel þó margir lífci hornauga til henn-
ar. það er merkilegt með þenrian
nýja félagskap, að hvert félag er út
af fyrir sig og hefir sína eigin stjórn,
en standa svo öll undir einni sam-
bandsstjórn.
Kolamannaverkfallið i Banda.
rikjunum á árinu er flestum minni-
stætt. Enn vita menn ekki, hvort
starf nefndarinnar, sem valin var
til að semja á milli verkfallsmanna
og kolafélaganna, leiðir til betra
samkomulags framvegis eða hún
gengur þannig frá verki s nu með
viturleguir tillögum til þingsins, að
satnskonar verkföll eða önnur eins
ekki komi fyrir aftur eða geti var-
að jafn lengi og leitfc til jafn mikilla
vaudtæða.
Merkisír hefir síðastliðið ár
verið í sögu Cuba manna. Marga
manr.saldra hafa þeir þráð að losna
undan stjórn Spánverja og verða ó-
háð lýðveldi; og margur Cuba mað-
ur hetir látið bf.og eignir í barátt-
uuni fyrir því stjórnfrelsi, sem heita
má að héldist óslitin alla nítjándu
öldina. Fyrir drengilega hjálp
Bandaríkjamanna fengu nú Cnba-
menn þessa hjartans þrá s(na upp-
fylta á árinu sem leið, og óska vfst
fiestir, að þeim verði það að góðu,
að kjör þeirra batni við aukið stjórn-
frelsi, og að friður og eining ríki
framvegis í litla, fagra og frjósama
lýðveldinu þeirra.
Jafnvel í sögu Isleadinga aust-
an hafs og vestan var árið sern leið
merkisir. Danska stjórnin sendi á
því ári íslandi frumvarp til breyt-
ingar á stjórnarskrá landsins, sem
að mestu leyti veitir íslenzku þjóð-
inni alla þá stjórnarbót, sem hún
hetír óskað eftir og barist fyrir þing
eftir þing nú um mörg ár. Alt, sem
nú útheimtist til þess stjórnarskrár-
breytingar þessar gangi ( gildi, erað
næsta alþing samþykki frumvarpið
frá síðasta alþingi, sem enginn minsti
vafi er á að verður.
Merkisár í sögu Vestur Islend-
inga hefir slðasta ár verið að því
leyti, að á því tókst ísleuzka kirkju-
félaginu eftir ollmikið stríð og fyr-
irhöfn að fá íslenzka tungu viðnr-
kenda sem eina af keuslugreinum
við háskólann í Manitoba. Sú við-
urkenning er mikill sigur fyrir ís
lendinga og ætti að hjálpa ósegjan-
lega mikið til viðhalds íslenzkrar
tungu. Og siðastliðið ár hefir verið
Vestur-íslendingum gott og hagsælt
ár; liklega bezta ftrið þeirra síðau is-
JeDzkur innflutningur hófst. Eign-
ir íslendinga hafa bæði hækkað
stórum ( verði og aukist út á við.
þeir, sem í bæjunuu; búa, hafa lík
lega aldrei hnít meiri né betur laun-
aða viuuu en á sífastliðnu ári, og ís
ienzlcu bændunum hefir ekkert ár
lácið betur, hvort heldur þeir hafa
stundað akuryrkju eða gripurækt,
þvi að bæði hefir árferðið veriðmjög
ákjösanlegt: uppskera góð, gras-
spretta góð, öll viðskifti góð, og svo
fleygir búskapnuin fram meira og
meira með hverju árinu eftir því
sem bústofniun eykst og vinriukral't-
urinn að sama skapi.
Siðastliðið ar hotir verið merk*
isár ( sögu Vestur-Canada. það hef-
ir lengi staðið Vestur-Canaila fyrir
ýrifurn, livuð seint hefir gengið að
fá landið bj-gt. Stt j ilbygðin hefir
4 mnrgan bátt verið þeim liluta
landsins til tuikils baga. Og inn-
flytjendurnir, sem flestir hafa koinið
frá Norður alfunni, hafa yfirleitt
rnátt heita bl ifátækir. Algerð breyt
iug hefir orðið hér á á síðasta ári. Nýr
innflytjendastraumur í mjög stórum
stíl hefir nú mj'ndast. þessir nýju
innflytjender eru Bandarikjamenn^
flestir bændur, margir sterkefnaðir
og ötulir framfaramenn. Alt bend-
ir til, að innflutningur þaðan að
sunnan tnuni fara vaxaudi ér frá
ári og hið mikla og frjósama norð-
vesturland byggjast á fáum árum.
I þessum mikla innflytjenda
straum að sunnan hafa komíð all-
margir Bandarikja-íslendingar, og
með timanum munu flestir þeirra
flytja hingað norðar og Manitoba og
Norðvesturlandið verða aðalaðsetur
Vestur-íslendinga.
Á síðustu árum hefir mikii fram-
för veiið ( Winnipeg, en aldrei frá
pví sa'Ttt bæjarins byrjaði eins og ó
sDttstliðnu ári. þegar innflutning-
urinn komst ( gott horf þá óx trúih
á framtíð bæjarins. Fasteignir
hækkuðu í verði og fólkinu /jölgaði
svo óðum, að eftirspurn eftir húsum
til kaups eða leigu varð svo mikil
að þrátt fyrir mesta fjölda nýrra
húsa, sem bj’gð hafa verið á árinu
h-fir ekki verið unt að fullnægja
eftirspurninni. Ibúðarhús og aðrar
byggingar, sem upp hafa komið á
árinu eða byrjað hefir verið á sð
bj’ggja, eru um $3,000,000 virði
Fólkstalan í Winnipeg er nú nálægt
60,000; til skatta eru fasteignir bæj
arins metnar á $35,000,000. 1 Wpg -
bæ eru nú 54 kirkjur; 5 lær^askólar
(colleges); 20 barnaskólar; 14 bank-
ar. Skólar bæjarins eru $600 000
virði. Skólana sækja 8 200 ung-
menni. í bænum eru nú 9 skemti-
garðar. Strætaumbætur hafa verið
feikilega miklar á árinu; gangstétt-
irnar lagðar úr sementsteini, göturn-
ar lagðar macidam og afsaltsteypu
með fögrum grasflöt (settum trjám á
fárra faðma millibili) á milli göt-
unuar og gangstéttanna. í bænum
eru nú fullar 60 mílur af steinlögð-
um götum. Winnipeg hefir lengi
verið að sumu leyti fremur ósjáleg-
ur bær, strjálbygður og frumlegur
en nú er Winnipeg fagur bær og
þolir að ýmsu leyti samanburð við
stórbæi Bandaríkjanna og Austur-
Canada, sem hingað til hefir mest
þótt til koma.
En þótt árið 1902 hafi yfirleitt
verið framfara ár og hagsældar ár í
mestum hluta Norðui-Amerfku, sér-
staklega í Vestur Canada, þá hafa
sumir áfcfc við óvanalega þrönga kosti
að búa. Vegna kolaverkfallsins í
Bandaríkjunum og þar af leiðandi
('hæfilegs verðs á kolum og öðru
eldsneyti hafa mikil vandræði verið
ineðal fátæklinganna í stórbæjun-
um. það var mikið um það talað
meðan á verkfallinu stóð, hvað
miklu kolafélögin töpuðu við það
dáglega; en kolafélögin eru víst nú
búin að vinna upp allan þann skafft'
sem þau urðu fyrir. það er almenn-
ingur, sem hefir bætt félögunum
skaðann, og fátæklingarnir orðið að
taka bitann frá munninum á sér og
sínum til þess.
í stóibæjunum fer því fólki
fjölgandi, sem gengur vinnulaust, og
gerir góðærið fólki því erfiðara, cn
ekki hægra, að draga fram lífið, þv(
að þegar gott er í ári hækkar nauð
synjavara vanalega í verði. Tals
verð neyð er sögð meðal fátækling-
anna a Englandi, sérstaklega í Lon-
don, og kenna margir því um, að
stjórnin lagði innflutningstoll á
brauðefni, svo að bra'iðin—aðalfæxa
ffttæklinganna—hafa stfgið í verði
^0^11 á Afríkustríðinu stóð mynd
uðust inargar nj;jar atvinnugreinar,
þar setn rnesti fjöldi fólks fékk’at-
vinnu, og þegar stríðinu var lokið
■nisfci fólkið eðlilega vinnu þá, er í
sambandi við stríðið stóð, og hefir
fjöldi atvinnulauss fólks því farið
vaxandi að mun.
Enginu vafi er á því, að fátækl-
ingunum c*r það tilfinnanlegt að lita
færa hvert brauð upp um hálfan
'penny, því að fyrir einn penny eða
jat'nvel rniuna geta f-tæklingarnir á
Englandi satt hungur sitt; en þó a?
slík uppfærsla geri fólki þessu erfið
ara að seðja hungur sitt, þá getui
henni ekki verið um atvinnuleysið
a5 kenna. Samtök vinnulýðsins (
störbæjunum á Englandi hafa á síð-
ari árum ieitt til þess, að betri vinnu
laun eru borguð, vinnut mi hefir
verið styttur, o. s. frv. Enginn hef
ir neitt út á slíkt að setja. það er
siður en svo. að vinnulýðnum sé það
láandi þó hann reyui að b-eta kjör
sín. Eitt meðal annars, sem fylgir
saratökum þessum, er það, að engutn
má borga minna en vist, ákveðið
kaup og þeir einir mega fá vinnu,
sem samtökunum tilheyra. Eðli-
lega leiðir þetta til þess, að allir þeir
sem ekki eru færir um að vinna full
komið dagsverk og ekki tilheyra
verkamannasamtökunum, hljóta að
ganga vinnulausir. Áður var það,
venja að gefa fólki vinnu án sér
staks tillits til dugnaðar og vinriu-
hætileika og borga því síðan mis-
munandi hátt kaup eftir þv( sem á-
litið var að hverjum bæri.
Slys og mannskaðar hafa verið
óvanalega rniklir á síðastliðnu ári,
Stórkostlegt eigna og manntjón varð
af eldgosum á Martinique (einni af
vcstindísku eyjunuin) og í Uuate
mala í Mið-Ameríku, og af jarð-
skjálfturn í Mið-Asíu. Skiptapar
og járnbrautaslys hafa eiunig verið
meiri og mannskæðari en vanalega
—sérstaklega járnbrautaslysin.
Sjötuirsiifmæli
skííldslii*. B.IÖRNSTJERNE BJÖRNSONS.
Hinn 8. Desember s'ðastliðinn
var sjötugsafrnæli norska skáldsins
Björustjerne Björnsons haldið h -.tíð
legt í Kristjaniu í Noregi með mik-
illi viðhöfn og dagurinn nefndur
„Rjörnsons dagurinn “ Afmælis-
gjafir og heíllaóskir streymdu að úr
öllurn áttum og heimsóknir vina og
höfðingja tneð munnleg og skrifleg
ávörp með heillaóskum og þakk-
1 eti fyrir hið mikla æfistarf hftDS
þjóðinni til uppbyggingar og ævar-
andi heiðurs. Björnpon var í bezta
skapi og ungur og fjörugur í anda,
og svaraði liverju ávarpi eftir því
sera bezt átti við. Af aðsendurn
heillaóskum vakti ein mesta eftir-
tekt. Hún var frá níut'u ára gam-
alli konu, sem hafði fóstrað Björn-
son þegar hann var barn, og hljóðaði
á þessa leið: „Til Björnstjerne Bjiirn-
son! HamingjuósLir í tilefni af 70
ára afmæli þ'nu; eg óska þér alls
góðs á elliárunum. Frá Karen
Kjöltnoen, sem einu sinni bar þig á
örmum sér.“ Ekki einasta streymdu
að innlendar hamingjuóskir heldur
frá Finnlandi.Svíar ki.Danmörku og
óefað víðar að. Undir eifcfc ávarp
frá Danmörku voru skrifuð þrjátíu
þúsutid nöfn. Frá íslandi var einn-
ig sent skrautritað ávarp satnið af
Jóni Ólafs^yni og kvæði eftir þor-
stún Erlingsson, sem hvorttveggja
er birt í blaðinu , ísafold ‘ og hljóðor
þann-ig:
Mikli meisCari!
Á. sjðtí . ára RÍmæli ydar flnnum vér,
ættbræður yðnr i úthafi novður, hvöt til
að flytja yður þxkklæti vortog árnaðar-
óskir,
Meir en 40 ár eru nú liðin siðan er
nifnyðar varð fyrst kunnugt almenn-
ingi hér á lanfli. Nú er varla það manns-
larn á landinu, sem ekki eiski það ög
virði.
En auk þess sem þýtt er á vort mál
uf ritum yðar hcfir hver og einn ment-
aður íslendingur fylgst með öllu, som
þér hafið ritað.
Skáldrit yðar í buudnu máli og ó
bundnu eiga hór á landi óefað Heiri vini
en nokkurs annars skálds, er á útlenda
tungu hefir ritað.
Barátla yðar fyrir saunloik og rótt-
vísi í heiminum fyr og síðarhefir jafnan
snortið viðkvæinan streng í lijörtum vor-
um.
Oss hefir og aldrei gleymst. hve gott
þér hafið lagt til mála vorra, meðan
stjórnai barátta ' or stóð sem harðist
Hið forna ættl«nd forfeðra vorra er
orðið oss enn kærara fyrir það að þér
eruð souur þess.
Þökk fyrir skáldskap yðar ! Þökk
fyrir líf yðar og starf!
Guð styrki starfsþrek yðar og biessi
ellidaga yðar.
Þín hirð þekkist, Norðmaöur, hvar sem
þú fer,
þar herja svo margir og snjallir;
þeir ganga nú færri með gildari her,
og gullhjálminn þekkjum vér allir.
Vér kendum þór sönginn um s;gur á
Storð;
þú sér að vór kunnum að geyma.
f sjálfum oss finnum vér ail þitt og orð,
og ísland er seint til að gleyma.
Þú komst hór svo fríður og kvaddir bvo
snjalt;
vér kendum þig. sönginn og stálið;
oss fanst sem vér værum í ætt við það alt
og eldgainla, norræna málið.
Þar f.ylgdi þér sannleikans fræk-
leiki og traust,
oss fanst, að hann kæmi þar sjálfur,
því hatin getur einsamall haft þessa raust
semheyrist um gjörval ar álfur.
JA, vist hafa brotist hér vestur um sjá
þeir voldugu, glampsndi hljómar.
Og kærst væi i’.aðNorðurlönd ættu það æ,
sem öfluga-t brennir og ljómar.
Vér oi kum svo lítíð að stækka þau stig
sem stórmennið öldunum ryður;
en heyrðum vér Brandes ogheyrðum vér
þi(?
og herópið : „Sannleiki’ og friður.“
Og þú verður æ með þeim fremstu i för,
sem finna sér aflið í hön luro
og láta’ekki s’öðvasthinn leiftrandi hjör
unz Loki er höggvinn úr böndum.
Sú orrusiu-nótt verður háreyst og hörð;
en hverninn er líka sá daguv!
Ur æginum v;sin hin iðgræna jörð,
en óbygður hiininn oir fagur.
Þorst. Erlingsson.
Ýnts B índaríkjft blöð og tíma-
rit minnast sk ildsins við þetta tæki-
fæ i og komast flest að þeirri niðtir-
stöðu, að B örnstjerne Björnson eigi
sæti með allra helztu núlifandi skáld-
tim heimsins. Enn þi meir mundu
þó Ameríkurnenn meta hann ef þeic
skildu skAldikapinti hans á frum-
tnálinu. Björiistje’ne er svo híf-
norskur, að fæst af því, sem hann
ritar, nýtur s(n ( útlegginguui—a?5
minsta kosti ekki enskri útleggingu.
New Y<>rk Life.
Ársskýrsla New York Life 1 fs-
ábyrgðarfélagsins staðfest af yfir-
skoðunarmanni B indaríkjastjórnar-
innar hefir Lögbergi borist og er
auglýsing félagsins, sem birtist A
öðrum stað í blaðinu, útdráttur þar
úr. það er óneitanlega myndarlegt
af félagi, sem hefir jafn mikið starf
á hendi og jafn stórt staifsvið, að
senda út ársskýrslu sína, fullgerða
og yfirskoðaða, 3 Janúar. Á árinu
h tfa 145,000 menn trygt líf sitt í
fólaginu—eða innritast í.félagið með
misjafnlegar háar upphæðir, því að
allar félagsins eignir eru sameign
skírteinishafa, en ekki einstakra
manna—fyrir 302 miljóuum dollara
og er það 40 miljónum rneira en í
fyrra. Tekjur félagsins á árinu
voru $79,108 401 og er það $8,305,-
850 meira en árið áður. Otgjöklin
(d ínargjöld, gróði og lán) t*l skír-
t inishafa voru $39,628,727 eða
$5,182 090 rneira en árið áður. Eign-
ir félugsins eru nú $322 840,900 og
hafa j»ær aiikist um $32 097 514 á
árinu. I/fsibyrgð f jrildi er $1.553,-
628026 eða $188 258727 meira en
árið áður. Lifsibyigðarskfrteini {
gildi eru nú að tölu 704,567 t*ða
104 749 fleiri en fyrir ári siðan. Ura
I fsibyrgð hefir verið beðið á árinu
fyrir 41 rr.iljónir dollam, en félagið
hefir neit rð sumu af því og sumt er
enn óal'greitt.
Ársskýrsla þes-ii, sem auðvitað
er ( alla staði áreiðanleg, er í raesta
máta ánægjuleg fyrir alla þi, scni
bf sitt eða sinna hafa trygt í New
York Life. það er víst ekkert upp-
nefni þó það sé kallað mesta lífsá-
byrgðarfélag í heimi, og stjórn fó-
ligsins er auðsj íanlega í höudurn
útsjónargóðra og frábærlega duu.