Lögberg - 14.05.1903, Blaðsíða 4

4
LÖGBEKG 14. MAÍ 1903
' Jögberg
er tef.ð <Jt hvera bmtnda* af IHE LÖGBERG
|RINTING & PUBLISHING Co. ílöggiltí. afl
fcor. V/illiam Avm. o« NíikaSt., Wimnipko.Mah.
— Kostar $2.oc nrn ári!J (á ÍBÍancU I kr.) Borgiat
Rjrrir fram. Einsttik nr. f eexxt
PnbUahed 8\jtt Tburrdar by THE LÖGBERG
PRINTING & PUBLISHING Co. (Inoorporated).
at Cor. V.'aiUB An. *nd Nm St., Winhipko.
uab. — Sebscriptioa nrica feoo p#r year. noyabU
ai odvacca. Singla copíqb i canta
aiTerjóiii taamj »
Hiignaa Paulaoa.
BOiivm NAVion;
John V Blondal
þess hægl; væri að búa þau til í Can- vér efuBumst uin aS bændunum
ada. Einn af ráSgjöfum Laurier-! hefSi verið sagt hreinskilnislega frá
stjórnarinnar spurði Borden ab því kostnaðinum þegar undirskriftir
í þinginu núna um daginu, hvort' þeirra voru fengrmr. Vér efurast
Kt nm mánnoinn. A ttærn au
jri tírnn. aíalúttar cftir a^mningl.
BÖSTAÐA-SKIFTI kanpenda v*rftnr að tíb
kynna akriflaga cs *tta nœ fyrvarandl bnatai
tafnframt
Utaaáiúrrlft ÚL afg< ei8ela«tofa bla&atm
Th* A* **ub,
V C- 'i'ix. 1282,
Te^vfco** m.. Wjajnlip^g
Oov
UtBBitkrtó *
? X #o» J232i
ur;
torr
Winmpta. Klatr.
FTMTUDAGINN, 14. Maí 1P08.
Borgarabréf.
Á skrifstofu Lögbergs fá Winni-
peg-Tslendingar leiBbeining um það
hvar þeir geta nnnið hollustueiS
sinn og fengiS borgarabréf. T m
inn er ranmnr. þeir, sem vilja nota
atkvæðisrétt sinn viS næstu kosn
ÍDgar verSa aS vera orðnir brezkir
þegnar áSur en þeir gefa sig fram
til skrásetningar; og skrásetning
byrjar 25. Maí og stendur ekki yfir
nema sex daga.
rétt væri meS þetta- farið í ilaðinu
„Telegram" eSa ekki. Spurning
þeirri svaraði Borden á þessa leif :
„Tvær spurningar voru lagðar
fyrir mig skriflega. Fyrst var eg
spuri'ur hvort eg geröi ráS fyrir aS
taka tollinn af jarSyrkjuverkfærum
eða ekki, og eg sagSisf. ekki ætla
mér það. Eg æt'iaf i ekki að gera
þaS vegna þess eg áliti tilbúning
! jarðyrkjuverkfæra þýðingarmikinn
j iCnað, og eg áliti, aS tollnrinn á jarð-
yrkjuverkfærum hafi ekki leitt ti!
verðhækkunar í Canada, að verðiS
á þeim sé ekki til mtina hærra i
Cannda en í Bandaríkjunum.
I öðru lagi var eg spurður,
hvort við ætluðum að hækka toll-
inn á jarðyrkjuverkfærum ef við
kæmuinst til valda; og því 'svaraSi
>af dtlcituui e; api>«Cgn Kadpand* 1 u • m**.- i *• .*
á blsTöi Cffiia Demt» fiarin a/i ikuuKaiis. Þef-ur hana ; 0g þaimig, að aJltl 0g þöD nanOsyn-
eegirupp.—E7 kaupandí, «eni er i sktiM við blaðið. f, K
lyturvistfeiíumánþes? tiiky-nna hoimiiisskiff , legt til ao vernda þennan þyrmgar
to, þá cr bað fyrir dóms'ó!unum álitin Býoileg ' , ,
»önnunfyrir prettvísiesum tiiK^nsi. r* ; mikla cönaífHka íona*, þa væn eg
5-----------------------------við því húinn að hækka to> 1 irin á
jarðyrkjuverkfærum. Eg ber enga
ábyrgð á því, sem stóð í áminstu
blaði.
Eg tók eftir því, að svona var
skýrt frá því í bb.Sinu næsta dag
sem á fundinum i»erði>t, og eg rnint
ist u það við fréttaritara, Te]egram,“
aS ekki væri faiið þar rétt með það
sem eg sagði á fundinum. Svar
cftitt var nákvæmlega eins og eg
hefi nú skýrt þinginu frá. Eg sagð-
ist ekki ætla mér að taka’ tollinn af
jarðyrkjuverkfærum, og ef nauð-
synlegt væri til a'ð vernda iðnaðinn
þá hækkaði ðg tollinn "
Af þessu geta fnenn séð, hvort
Hugh John Macdonold hefir haft
nokkurt leyfi ti! að lofa kjósendum
í Manitoba því, aS toliuryrði tekinn
af jarðyrkjuverkíærum ef aftur-
haldsmenn kæreist til valda, og
hvort hann var ekki, eins og á var
bent þá, að reyna að fá atkvæði
manna með loforði, sem honum hef-
ir aldrei komið til hugar að efna, og
hann vissi, að ómögulegt hefði ver
ið fyrir hann að efna hvað feginn
sem hann hefði viljað.
Landþurkunarrnálið!.
Svo „Heimskringla" er að reyna
að kenna Greenvvay stjórninni um
landþurkunar gróðabrellu Roblin-
stjórnarinnar vegna þess landþurk-
unarlögin hatí veriS samin á tíma-
bilinu sem Mr. Greenway var viS
völdin. Altaf batnar! Eftir því
væri með sama rétti liægt að kenna
Greenway-stjórninni uui járnbraut-
arhneyksli Robiin-stjórnarinnar, því
að það var Mr. Grcenway sem braut
járnbrautar-einokuuina á bak aftur
um OriS, svo að fylkisstjórnin hefir
siSnn rétt til þess að láta leggja jarn-
brautir hFar sem er innan fylkisins.
En það var óþaift að koma með
þessa barnslega heimskulegu afsök-
un—eða neina afsökun—fyrir því
þó landið sé ræst fram og þau lönd
látin bera kostnaðinn, sem fraiu-
ræslan bætir. Út á það hefir enginp
neitt að sctja sé það samkvæmt
beiðni bæudanna sem hlut eiga að'
máli. En það er önnur hlið á mál-
inu, sem mönnum gezt ekki að og
eitthvað lilýtur að vera bogið við.
það er upphæðin sem gert er ráð
iyrir að leggja á hverja ekru fyrir
framræsluna. Húu er nokkuð há
sú jjupphæS þykir mönnum, Tök-
um til dæmis Swan Creek fram-
ræsluna sem „Heimskringla“ segir
rnuni kosta nálægt $1.86 á hverja
ekru og auk þess 30 ára vextir.
Kostnaðurinn, sem legst á landiS
meðfram Swan Creek verður eftir
rví h<tt á sjöunda hundrað dollars
um þaS enn. Bændunt hefir víst ekki
komið til hugar, að kostnaðurinn
yrði svona mikill, enda verður hann
ekki líkt því svona mikill—það er
að segjft: það kostar ekkert svipað
þessu að ræsa fram, þó þetta verði
upphæðin sem bændur verða látnir
afturhaldsmenn vovu liðsterkari á|muni frekar verða í vil meðan
þinginu og ]mð var því sarnþykt að Roblin stjórnin lifir.
leggja skatta á sveitastjórnir eSaj Rafmagnsfélögin báðu frjáls-
meS öðrum orðurn: beina skatta á lyndu sfjórnina ( Ontario um sains-
bændur ti! þess hægfc væri að látajkonar leyfi eins og Roblin sijórnina
vis.san slatta af fylkistekjunum | í Manitoba. Frjálslynda stjórnin í
ganga til vina stjórnarinnar. þann- Ontario s-tair, að í öllum tilfellum
ig voru menn dæmdir til að borga f
; beina skatta á tveimur árum nniægt
! 66 þúsund dollara. Lög þessi voru
! í gildi tvö ár og mundi a drei liafa
eða lagt verður á löndin j verið úr gildi nurnin ef Roblin-
Viorga
þeirra.
])að væri sök sér ef öllu fé þessu
yrði varið til umbóta landinu. en
verði farið með fé þctta eins og til
dæmis alþýfuskólaféð: uieira eða
minnu nf því latið gai ga handa gæð-
ingum Robiin-.'■tjórnarinnnr í p >li-
tískar þaifir við næstu kosningar—
það er alt verra, og litil bót í inali
þó „Heitnskringla ‘ segi, að þefcta
og undir öllun kringumstæðum verði
rafmagnsfélögin að fú leyfi sveit-
anna því að öð’rum kosti verói troð-
ið á réttindum bændanna. Svar
Roblin-sjórnarinnar aftur á móti er
lendi ekki á fylkinu
heldur einnngis þeim,
ræsluna hafa beðið eða
hfctt hafa hag af her.ni.
|6tjórnin ekki hefði átt framtíðar til- það, að í öllum tilfellum verði aS
1 veru sína undir atkvæðum bænd- taka ráðin af sveitunum til þess
anna. það var því ótti, en ekki bændurnir hatí ekkert • að segja og
jumhyggja, sem kom stjórninni til félögunum veiti hægra að fá sínu
að nema lógin um beina skatta úr framgengt.
rj j »
jgildi. | Svona beíir Roblin stjórninni
L-Uið var heitaað stjórnin hefði farist við bændurna í Mamtoba, og
! neyðst til að leggja skatta þeska ájmeð þessum gjörðum hennar hafa
jbændur til að borga tekjuballann j allir afturhalds þingmenuirnir greitt
;sem var þegar Greenway-stjórnin atkvæði. Og þegar þetta er boiiS
í lieild sinni,lagði n.iSur völdin; en slíkt var mesta j saman við meðferð Greenway stjórn-
sein um fram-j fjarstæða. þeim tekjuhalla til af- arinnar á bændunum og hvað ant
einh'ern I borgunar fékk stjórnin $500,000 hún lét sór um velgengni þeirra í
H vornij; Robltn-stjórnin
bcflr rí ynst bænda-
stéttinni.
Skr.úsetningiii
byrjar mánudagi n 25. Maí og end
ar laugardagiun þann 30.
þá sex daga verða allii að gefa
•sig fram, hver í s du skrásetningar-
héraði, mæta frammi tyrir skrásetj
ara og koma nafni sínu á kjörskiá
án þess hafa menn ekki atkvæðis
rétt viS næstu kosningar.
Áríðandi er fyrir alla að afla
sér upplýsinga um það, hvar þeir
eiga að gefa sig frain til skrásetn-
ÍDgar; og þeir, scm liafa tekið sig
íram um að leiðbeina mönnum og
Ista sér ant utn að nöfn allra ai.d
-stæðinga Roblin-stjórnarinnar kom-
ist á kjörskrá, verða að líia eftirþv
og sjá um þaS, aS allir viti í tæka
>tíð hvert þeir eiga að snúa sér.
Næstu kosningar eiu komnar
undir því hvernig skrásetningin
teksfc.
íslendingar í Girrili-kjördæmirra
eru ámintir um aS setja á sig skift-
inguna sem áSur hefir verið biit
.Liigbergi.
Frá Doniinioii-J»ln,"inu.
Eins og á undanförnurn bing-
um kom fram tillega frá andstæð-
ingum stjórnarinnar um tollhækk-
un og greiddu atkvæði meS heimi
allir afturhalds þingmenn nema
einn, sem telur sig óháðan og heitir
Jabel Robinsoh; Mr. Tarte greiddi
auðvitað atkvæði með tollkækkun-
inni. Meirihluti stjórnarinnar við
atkvæðagreiðslu þessa var 54.
Með þessu eru menn enn þá einu
sinni mintir á þaS á hverju Mani-
toba og NorSvesturlandið má eiga
vcn ef afturhaldsmenn komast til
valda í Canada.
þegar R. L. Borden leiðtogi
afturhaldsflokksins í Canada var
hér á ferðinni í Manitoba og hélt
ræðuna í Morden, þá sagði blaðið
;,Telegram“, að hann hefði verið beð-
nn að sepja hvort nokkuð væri í
loforði Hugh John Macdonalds um
að tollar skyldi takast af jarðyrkju-
verkfærum, og hann hafði svarað
því á þá leið, að tollurinn yrði gerð-
ur nægilega hár, og væri hann það
ekki, þá yrSi hann hækkaður, en
liann héldi hann væri nógu hdr til
Jafnvel þó' viðurkent sé, að
Greenwuy stjé.rnin hafi að öllu satu-
antöldu verið langlæzfca stjórniu
sem Mauitoba-fylki hefi>tt af að
sagja frá t'yrstu rtium þess, þú tínna
Sjálfsagt bændurnir til þess öllum
öðrum fremur. Mr. Greenway er
sjíifur bóndi og skilur því miklu
betur en ella hvers bændastéttin
helzt þarfnast og að hvað miklu
leyti það er í valdi þings og stjórn-
ar að bæta úr þeim þörfum, enda
leit hann ætíð eftir liag bændiinna
og það svo að sumum a- narra stetta
mönnum þótti nág um. Mr. Green-
Way Ieit þannig á, að bœndastéttin
væri aðalstéttin og undir íramför
hennar væri framför fylkisins og
hins mikla Norðvestuilnnds fyst
og fremst komin; þess vegna væri
fyrsta og helzta skylda s'jórn trinn-
ar aS hugsa um bændurna og hlynua
að pcim.
‘ Er hugsanlegt það haíi faiið
fram hjá bændunum, að á þe<su
hefir orðið breyting siðan afturhalds-
flokkurinn komst til valda í fylk-
inu? Slíkt er óhugsanlegt; breyt-
ingin hefir komið fram s'O skýrt
og margvíslega. Bænduv geta ekki
annað en hafa fundið muninn. Jn-ir
geta ekki annað en hafa saknað
hlýleikans og hjálpseminnar í garð
þeirra, sem í öllu einkendi Green-
way-stjórnina. Tökum til dæmis
umönnunina fyrir bændafélögunum.
Á |rað er bent í greininni frá Nýja
íslandi í sífasta blaði, hvernig aft-
ui haldsstjórnin sneri við þeim bak-
inu þegar hún komst til valáa. Tök-
urn til daeniis albýðuskólana. Green-
way lét -ú aldrei sitja á hakanum
fyrir öðru, en þegar afturhaldsmenn
tóku við sýndu þeir sparnað í því
einu að druga úr fjárframlögum til
þeirra, og nú þegar Roblin-stjórnin
fær.stórfé frá Dominipn-stjórninni,
sem áskilið var að gengi til ulþý’u-
skólanna, slær húri (Robliri stjórnin)
hendi sinni yfir féð og ákveður aó
verja miklum hluta þess til pólitísks
fyrirtækis alþýðuskólunum alger
lega óviðkomandi.
Afturhaldsmenn voru ekki
fyrri komnir til valdaen þeir sneru
baki við bændunum. A fyrsta
þingi afturhaldsstjórnarinnar lagði
hún fram lagafrumvarp þess efnis
að aukaskattur skyldi leggjast á
sveitafélögin til að borga dómsmála-
kostnað fylkisins, sem ætíð að und-
anförnu hafði verið borgaður af ul-
mennum fylkissjóði. Fjármáluráð-
gjafi afturhaldsstjórnarinnar viður-
kendi á þinginu, að þetta þýddi auð-
á hverjar 160 ekrur eða á fimta vitað beinir skattar á bændurna; en
,,Sárt ertu leikirrn
Sámur fóstri.“
dollar á hverju ekru, sem er talsevrt
meira en markaðsverð landsius nú
sem stendur og er líklegt að verða
fyrst um sinn.
Yér sögðum áður í Lögbergi, að
það væri ómögulegt að fá inn nægi-
legar tekjur nema með beinum skött-
um.
þessu mótmælti bændavinurinn
Mr. Greenway, mjög stranglega; en
!lán, sem var m k!u rneira en tekju-iöllu, þá er ekki að furða þó þeir
ihallanum nam. hugsi gott til að fá Mr. Greenway
En Roblin stjómin hefir ekki aftur og leysast uudan sporðdreka-
jeinastasýnt óvild sína til sveita- stjórn R rblins.
‘stjérnanna og bændanna í því að
i leggja á þá beinu skatta. þrátt fj'r-
í h- eindregna baráttu frjalslyndu
j þingmannanna gegn því, gerði Rob-
lin-stjórnin það að lögum, að engin
bæja eða sveifcastjórn í fylkinu
skyldi liafa leyfi til að leggja neina
skatta á neiaar eignir járnbrautar-
félaganna og hefir á þann hátt ár-
lega miklar tekjur af öllum bæjum
og sveitum, sem járnbrautir liggja
eftir. Eins og gefur að skilja svift-
ir þetta Winnipeg bæ stórkostlega
miklum tckjuin, þar sem járnbraut-
arfélögin eiga jafnmiklar eignir; en
það er engu síður tiltinnanlegt í
snfærri bæjum og sveitunum, þótfc í
smærra stíl sé.
Að vísu leggur stjórnin sjálf
skatt á járnbrautarfélögin, sern
gengur < almennan fylkissjóð; en það
getur ekki heitið nema nafnið, því
það er lungt urn minna en bæir og
sveitir’fengi ureð gamla fyrirkomu-
laginu. Stjórnin hefir því auðsjáan-
lega haft það aðallega í huga að
minka útgjöld járnhrautarfélaganna
upp á kostnað alþýðu—sérstaklega
upp á kostnað öændanna, þess vegna
fórust bka Sir Danfel McMillan
þannig orð í þinginu þegarmálið var
þar til umræðti, að réttast væri að
kalla þessi nýju lög: >,Lög til að
leysa járnbrautarfélögin undan
skattgjaldi."
þegar þingmaður Gimlimanria
var á ferjfinni síðast í Nýja íslai di
hældi hann Robliu-stjórninni fyrir
það, að hún hefði lagt skatta á járn-
brautarfélögin og þannig látið þau
taka sinn þátt í þvi að bera fylkis
kostnaðinn En þingmaðurinn gat
þess eklci—hefir haldið það yrðj ekki
sem allra vinsælust — að Roblin
stjórnin bætir járnbrautarfélögun-
um þetta upp með því að hanna
bæjum og sveifcum ftð leggja neina
skatta á þau, og að upphæðin, sem
þau greiða i fylkissjóð, er biiklu
ininni en því nemur, sem þau hefði
orðið að borga til bæjanna og sveit*
anna ef Roblin stjórnin ekki hefði
hlaupið undir bagga með þeim.
þ'innig hefir Roblin stjórnin
svift hæina og sveitirnar (o: bænd-
ui-nu) því sem þeim bar méð öllum
rétti og skift þ/í bróðurlega upp á
milli sin og járnbrautarfélaganna.
það hefir sem sé komið fram
við hvert einasta tækifæri, að Rob-
lin-sfcjórnin hefir þrengt kosti bænd-
anna til þess að korua sér vel við
peningafélögin. þannig gerði Rob-
lin-stjórnin það að lögum 1902, að
rafmagnsfélög megi leggja brautir,
ljós og aflþræði hvar sem er í fylk-
inu í algerðu leytisleysi bæjanna og þaS hefir þegar verið dæmt all-
sveitanna. Vilji sveitirnar ekki mikið um leikinn „Dóttir faDgans
með góðu lofa félögunum að fá sínu ,eða „Jerry flakkari" og hefi eg lítið
frarngengt, þá kemur stjórnin til j við það að athuga og litlu við að
sögunnar og sker úr, segja lögiu, og bæta. Eg vil uð eins láta ánægju
hver maður getur vitað fyrirfram
þegar Greenway stjórnin kom
til valda árið 1888 var lnnstraust
fylkisins svo gersamlega farið í
höndum Norquay stjórnarinnar, að
skuldabréf þess láu óseld á peninga-
markaðnum og ábyrgð þess var á-
litin svo lítils virði, að peninga-
meunirnir joifu ekki að treysta
henni.
þegar Mr. Greenway lagði uið-
ur völdin eftir ellefu ára stjórn
hafði hann koinið þeirri breyting á,
að kept var um skuldabréf fylkis-
ins og hægt að koma þeim í hæria
verð gegn lægri vöxturn en skulda-
bréfum annarra fylkja.
þegar Roblin-stjórnin var búin
að vera við völdin í þrjú ár, þá er á-
lit fylkisins fallið svo í augum pen-
ingamannaog fínansfræðinga Beims-
ins, þrátt fyrir góðærið og ’ramfar-
irnar, að frágaDgssök þykir að lána
fó gegn skuldabréfum sem Mani-
toba-fylki ábyrgist.
Staðhætíng þessi er ekki bygð í
lausu loffci.
Fyrir skömmu gaf bærinn Sel-
kirk út skuldabróf fyrir tiltölulega
litla fjárupphæð í því skyni að draga
saman í eitt allar skuldir bæjarins;
og til þess að gera skuldabréfin sem
útgengilegust var Roblin stjórnin
fengin til að láta fylkið ábyrgjast
þau. því næst voru skuldabréfin
auglýst til sölu og peningamennirn-
ir fóru að gefa sig fram; en þegar
þeir sáu, að á bak við þau stóð á-
byrgð fylkihns, kiptu þeir að sér
hendinni og vildu ekki hafa neitt
með þau að sýsla. Ástæfta þeirra
var sú, að Manitoba-fylki hefði þeg-
ar ábyrgst meira en það gæti efnt
°g ábyrgð þess væri því einskisvirði.
„Heimskringla" segir, að öll á-
byrgð sú, sem á fylkinu lrvílir fyrir
aðgerðir Roblin-stjórnarinnar, kost
fylkið aldrei eitt einasta ceot. Fln-
ansl’ræðirigarnir og peningamenn-
irnir líta auðsjáanlega nokkuð öðr-
um augum á það mál.
þetta þola ekki Manitoba-menn
þeim þykir of vænt um lylkið sitt
til þess að sifcja hjá aðgerðalausir og
segja já og amen vi8 því að fáeinir
óhlutvandir menn gangi svo í skrokk
á því í eigin hagsmunaskyni, að því
sé ekki trúandi fyrir lítilsháttar
fjáruppliæð.
Dóttir fangrans.
rnína í ljósi yfir þvf, hve myndar-
hverjum málsparti úrskurður sá lega hann tókst, þau tvö kvöld, er