Lögberg - 10.12.1903, Blaðsíða 2

2
LÖÖBERG 10. DESEMBER 1903.
Hálsból«;a.
Eftir Dr. M, Halldóvsson, Park Kirer.
Deir munu fæstir, sem eigi einhvern
tfma um petina hafa baft kvilia f>enna.
og allir munu jkta, aö hann er mesti
amafrestur o j öþægilegur, aÖ minnsta
kosti roeðan hann ssekir mann heim;
„si er eldurinn heitsstur, er & sjftlfum
lig?ur“, eins op Grettir kvað. Kigi
m& samt telja hann roeð hættulegum
veikindum og sjaldan verður hann að
fjörtjóni. Svo fer jafnast, að, enda
þótt 8jfiklingurinn, sem hálsbólgan
hefur lag8t í, opt sje þungt haldinn,
J>á finnst mönnum en£ji nauðsyn til
bera, að vitja iasknis til hans. ..Þetta
batnar af sjálfu sjer; pað er að eins
kverkaskftur, sero að honum gengurí1
Sjúklingurinn er o<r optast & fótum,
f>ótt lasburða sjf ; viðhefur yras hös
ráð pá heizt að binda sokk uru háis
inn; pvl óhreinni sokkurinn er, pvf
betur á harn að b«t*. En þagar I ó
efni er komið o% hálsbólgau for vax-
andi eða btfu-, ef til vill, breytzt 1
annan off rerri sjfikdóm, f>á er loks
farið til lseknis, en pó opt um seinan.
En svo fer jafnan, að „margur seilist
um hurð til lokunnnr,11 pó seint sje.
Hálsbólga killast einu nafni sjer.
hver bólga I kverkunum, sem jSfjörir
|>að að verkura, að kokið prengist svo
menn eign bá >t með að kyagja. —
Þann g er o j nefnd strlðleiki og sér-
indi I kverírununi, sem opt orsakast af
ofnautu áfe-it?i-a drykkja eða tóbaks,
og pó með órjettu. Rjettnefnd háís-
bólga er bóiguproti í h&lseitlunum
e*a pað s > u almeont með íslending-
am er k»i!*ð kcerkaskitur. Bó!ga
Jtessi er eiu af p<iim kviilum, sem or-
sakast af ofs ashugu; en p:ið er eigi
ofkælingin ein, sera hjer vinnur, eins
og áður almeatit var haldið, heldur
sjerstakir sm&gerfar bakteríur; of-
kælingin gjörir pað að eins mögulegt
fyrir bak'eríumar, að vir.na verk sitt.
Rannsóknir JsaJw.a á seinni árum hafa
fært mönnum iieim sanaion um, að í
munni oj kverkum beiibrigfs manns
finnast jafnaðarlega bfikterlur eða
gerlar, sera bersst ofan í mann og
kveieja •íruaa veiki; rneðan roaðurinn
er heill heiisu, verða menn pess eigi
vsrir, en pegar mafu-inn ofk®list,fara
pær pegar að gjöra vart xrið sig, pvi
að ofkæ'.in rin dregur fir mótstöðuaöi
vefjanna og gjörir pá veikari fyrir, og
geta pi bólgugerJarnir tekið tii sinna
starfa. Nfi er pvi svo varið, að allir
menn oíkælaat eigi jafn fijótt; sumir
pola basði kulda og vosbfið og verða
aldrei ve kir strot; aðrir pola eigi aö
koma fit yrir hfisdyr f köldu veðri
eða vera fáklæddir fiti eða vera I hfisi,
par sem sfigur er, r.ema að veikjast og
fá hálseitlabólgu, og pá helzt peir,
sem að náttúrufari eru kirtlaveikir.
Ög pið eem verst er, veikin gjörir pá
hina sörou eigi ómóttækilega fyrir
söm i ve ki í annað sícd, eins og er
um skarlats.sótt, mislinga og bólusótt.
heldur fer optast svo, að maður sem
einu sinni hefur haít kvilla penna, á
slðan jaÍDan vanda til að veikjast fir
pessari sömu sótt upp aptur og aptur.
Yegna pess að geriar eiga sinn, og
mestan, skerf í veiki pessari, pá er
hfin kölluð eóttnæm, Hún getur bor-
izt misn frá manni; pvl er bætt við,
að persr hfin á annað borð hefur gert
va t <"B s;g & beimiii, pá taka fieir;
par sömu voiir', r.eroa pvl meiri vsrfið
sje viðhöfð og sjfiklingurinn,
fyrst veiktist, pegar I stað einangrað-
ur I herbergi sjer, og pað svo sótt-
hreirs^ö pegar veikin er afstaðin. t»ið
ber jafnan við á spitölum, par sem
margir sjfiklirgsr iiggja ifimíastir í
sömu stofunn1, að hver sjfiklingurinn
veikist á fætur öðrum fir hálsbólgu,
fir pví hfin er komin inn par, jafnvel
pó sjfiklingnum sje eigi hætt við of-
kælingu.
Ungmcnnum og börnum er hættast
við að taka veiki pe«sa, og peim hætt-
a<it, sem kirtlaveikir oru íyrir og par
sem ofvöxtur er í hálseitlunum. I>vl
er ávallt bezt, of svo er, að láta lækni
skera pessa eitla brottu, undir eics og
menn verða varir við penna ofvöxt,
sem gjörir pað að verkum, að börnin
eða ungmennin hafa fyrir sið að ganga
með munninn hfclfopinn og anda um
muDDÍnn í svefni; verður petta að
vana og við pið fá pau fábjánalegt og
dauflegt yfirbragð; pau hrjóta opt I
svefni, dreymir illa og hrökkva opt
upp með andfælum; opt-eru ungling
ar, sem penna eitlaofvöxt hafa, heyrn-
ardaufir og kváa pegar við pá er tai-
að. Með aldrinum getur pessi ofvöxt-
ur breytt lagi brjósthylkisins ogpann
veg, ef til vil!, orðið ein af orsökun-
um, sem flytir fyrir pví að brjóstveiki
leggist í pá, Þð að pessi eitlaskuið-
ur optHst sje alveg hættuiaus, pá er
hana pó langt frá allra lækna með
færi, og er pví jafaan bezt, að leita I
pe?s 1 efni læknis, sem pví atarfi er
vanur; pvi að opt getnr, ef að eigi e-
rjett að farið, koraið svo mikil btóð-
rás, pegar eitlar eru skornir, að ilit er
að stöðva btma, og dæmi ern til, að
blóðr&sin hefur, mætt sjúklinga til
bana.
,En svo sknl böi bæta, að
bíða annat meira.“ —
E ns og áður er sagt, pekkji Öestir
• f eigin reynslu almennustu einkenu:
hálsbólgunnar; svo hjer væri eigi pör'
á, að lýsa peim frekar; en góð vlsa <-ir
aldrei of opt kveðin. Degar veikin
byrjar, verða menn fyrst varir vi
strlöleika I hálstaugunum og sárindi 1
kverkunum; menn eiga bfigt með að
kyngja. Tílfínningin er sár og brenn-
andi, og pegar menn reyna að renna
niður bita, pó smár sje, finnsc njúk-
liognum hauo sem stórt flykki væri.
Hann á og opt bágt iueð að rnæla,
nema kenna til sársauks, og hann
breytist 1 málrómnum; par við bætist
purkur 1 kverkunum og vont bragð I
mucni. Ef menn nfi horfa niður 1
kverkar sjfiklingsins, sem auðve'd ega
má verða með pvf, aC piýsta niður
tungunni með matspónsblaði, p i sjist
hálseitlarnir beggja meginvið fiöun o/
pó neðar prfitnir og bóignir a£ b'óli,
sem leitað hofur pangað, og paktir
seigu s'iími, og getur bólgan opt o.-ð
ið svo mikil, að kverlraopið nseri'i pví
lokast. Ef bólgan er eigi a.ð eina á
yfirborði eitlanna, heidur hefur b-eiðst
til kirtlagangiianna, pá sjást eion eða
fleiri gulhvftir nabbar eða bJettir, sera
standa fram fir munnum eitlagangc-
anca í hvilftunum á yfirborði eitlanna
Er bóigan pá rjettnefnd á ísleuzku
kverkuskltur. Dassir nabbar eða bleft-
ir, sein auðveldiega má skafa brotta
með skeiðarblaðinu, som haft var til
hö prýsta p.iður tungunni með, er
gr&utarkennt efni, pefillt, pefurinn
llkur og ac grottnum skyrhákarli, O '
er dauð vefjahólr, slfin og gerlar. —
Loks eru eitlnrnir á. utanverðum háls
inum, bak við neðri rönd neðra skolts-
ins, prfitnir og sárir átöku.
Nfi getur bólgan enn aukist og
brotist inn í sj&Jft vefjakerfi eitlanna;
fær eitlavefurinn pá eigi dafnað og
deyr fit; myndast pá graftarkýli innan
I eitlunura; hafa fornmenn kallað kyli
petta koerkasull/ meðal okkar hjer I
Vesturheimi er pað nefnt er.sku nafni
Quinsy.
Eins og eðlilegt er, fylgir pessari
bólgu hitaveiki, og pvl meiri sem
bóigan er meiri. Opt byrjar hfin með
kuldahrolli, beinverkjum og preytu-
verkjum tim allan líkamann. Líáams
hitinn verðuropt allt að 104 stigum &
Fahrenheit fyrstu dægrin, Börn fá
opt flog l byrjun veíkinnar. Höfuð-
verkur er opt mikill og lystarieysi, en
aptur sækir á sjfiklinginn ákaflegur
porsti. Sjfiklingurinn er aitekion.
Enda pótt veikin pann veg opt geti
sem synst mjög lakyggileg, pá er optatt
samt svo, sem og betur fer, að lftil
hætta er bfiin sjúkiingnum af pessari
veiki; hfin er alls cigi illkynjuð, og
hverfur aptur von br&ðar, nema pegar
eitlabólga breiðist uiður á við og bak
á við, bakvið stóru slagæðina, er par
liggur, en sem pó sjaidan vill verða,
eða, ef gröfturinn sýgst inn í blóðrás-
ina; pá er sjfiklingnum bráður bani
bfiinn. Jeg sá pannig fyrir f&um ár-
um síðan unglingsmann, einn af beztu
mönnum hjer vestan hafs, deyja ein-
mitt af pessari veiki, sem að eins hafði
staðiö yfir 3 sólarhringa; var ekkert
hægt að gjöra honum til bjargar af
pvl svo djfipt stóð & bólgunni. En
sem betur fer er örsjaldan, að bólgan
verði svo megn; optaat er hún rojög
væg. En annaO er pað, aem gjörir,
að hfclsbólga er viösjfcrverður kvilli
og miklu frekar en nokkurn varir, er
pað, að lifin opt og einatt er orsök og
upptök nýrnabóigu og gigtsóttar. 1
stuttu máli geta menn aldrei áit pað
vlat, að gerlar hennar eigi noti tæki
færið, pegar iíkaraicn hefur minnst
mótstöðuaflið og er veikur, og laum-
ist inn í bióðrásina og með henni flyt-
ist um ifkamann og taki sjer bólfestu
og dafai I einu eða öðru líffætiiu,
aukist par og próist.
AB sinni skal jeg eigi fara lengra
fit í pá sálma, en að eins geta psss, að
hálsbólga opt er samfara og eitt af
helztu einkennum skarl&tssóttar, mis-
linga og barnaveiki, enda er mjög
torvelt, &ð greina kverkaakít frá
barnaveiki og eigi nema reyndra
lækna meðfæri Dví er llka jafnan
bíz1-, pegrr bvítir blettir sjást i kok-
inu, pegar I stað að vitja iæknis og
æfiulega reyna pann veg, að hafa vaf-
ið fyrir neðan sig.
Tað mun nfi reyndar vera til lítils,
að bryna fyrir aimenningi, að h&ls-
bóíga sje viðsjárverður sjfikd mur,
jafnvel pðtt bó'.gan sje lltil, en
„veldrat si er varar“, eins og I Njálu
segir.
Degar sjfiklingur veikist í háls-
bólgu, pá er sj&lfsagt, að halda hon-
um 1 rfiminu, og pegar I st&ð gefa
bonum niðurhreÍDS&ndi meðöl, og er
pá bezt glaubersalt; til pess að taka
fir sárindunum I kverkunum er bezt
að skola hálsinn innan raeð einhverju
gerlaeyðandi meðali og pá be!zt með
bórsýru-vstoi eða mjðg veikri ksrból-
sýru upplausu (5—0 dropa sýrunnar
I bolla af volgu vatni) oða álúnsvatni
eða 8eyði af valihumal; ef ekkert af
pessu er fyrir hendi, er gott að við-
hafa saltvatn eða hreint soðið vatn.
Ef lasknis er vitjað, notar hann opt
vftisstein til pess, að brenna innan
h liinn eði bec vltieateiusupplausn á
eitlana með fjöðurstaf. Heit vatns-
vöf um hílsinn draga opt drjfigum fic
hi'isbóígunni og sfrindunum I kverk--
uauro, sem honni cru satníar?.. Degar
bólgan er rajög svæsin er opt gott að
kyogja ísmola á hverium hálfum tfma
eða láta hann renna smám saman I
munni sjer. Við hitasótt er smá-
skamtar af akonftsdropum einkar góð
ir, og reynist opt betur en hitasóttar-
lyf allópnta. Maturinn, sem sjúk-
lingunum er borinn, verður að vera
rennandi og heizt kaldur. Og p&reð
veikin að oios stendur yfir nokkra
daga, r.ægir að láta sjfiklingana nær-
ast að oin3 & mjólk, hafraseyði, köidu
tegrasseyði og pess kyns. Eins og áC-
ur var drepið á er jafnan bezt, ef að
hægt er að koma pví við, að einaugra
sjfiklingana I herbergi sjer eða að
minnsta kosti var&st að láta börn og
ungmenni koma of nærri eða kyasa
pann, sem veikur er, &f pví að h.ls-
bólgan getur verið næmur kvilli og
peim er hættara við að taka I sig sótt-
kveikju efnið en fullorðnum.
Oröugleikar kven-
fólksins.
HEILSA MARGR.V K.VENNA ER SÍFEI.T f
IIÆTTU.
Höfuðverkur og aðrir kvillar, sem
auðvelt er að losna við gera peim
lffið pungbært.
Hvervetna I Canada eru púaucdir
ar fólki, sem pakka Dr- Williams’
Pink Pilis heilsu slna og fjör. Patta
fólk talar jafnan, — eins og eðlilegt
er — um Dr. Williams’ Pink Pills
með innilegri pekklátsemi. Með&l
hinna mörgu vina, sern Dr. Williams’
Pink Pills hifa áuanið sér, er máske
enginn, «em hiórar peim eins raikiö
oíí Mr>. Edward Atcheson I O.aoge.
vil e, Ont., sim í tvö ái- tók fit mikl-
ar pján'ragar og >ð slðuitu varlæknuð
með pessu meðai’. Við einn af starfs-
möntium blaðsins , O-angevillo Sm“
sagði M s A'che oa: „Fyrír premur
árurn misti eg haiisuna. Eg varð
lystarlaus, föileit, hafði hja'tslátt og
hljóm fyrir eyrun im. Eg reyndi
mörg meðöl, eu ekkect dugði, og *«g
varð mjög sorgbitin pvf eg bjós: vi5
að verð.t aumingi pað setn e'tir væri
æiinnar. Einn dag !as eg í blaði f &
sögu um kouu, ssm hafði h»ft lfka
veiki og eg, og hafði hfin náð algerð-
um bata með pví að nota Dr. Wil-
liams’ Pink Pills. Eg fékk mér p&
eina öskju, og pogar eg var bfiin fir
henni fann eg á mér svo mikla breyt-
ingu til batnaðar að eg keypti aðra.
Svona hélt eg áfram pangaðtil eg var
býin fir sex öskjum og var orðin alt
önnur en áður. öll einkenni hins
gamia sjfikleika mfDS voru horfin og
eg var nö fær um að vinna heimilis-
störf mín með sama fjöri og áður. Eg
fiun pað með sjálfri mér, að eg á alt
petta Dr. WHliams’ Pink Pi’ls að
palrka og með ánægju ræð eg öllum
koourn, sem veilsar eru, að reyna pær.
Dr. Williams’ Pink Prlls eru
mesta blessun fyrir allar konur, sem
veikar oru. Þæc ecdurnýja bióðið
og lækna mirga pá sjfikdóma sem
pjá kvenfólkið. iJessar pillur fást
hjá öllum lyfsölum, eða eru senda.*
frftt með pósti fyrir 50c. askjan, eða
sex öskjiir fyrir $2.50 ef skrifað er
beint til Dr. Williams’ Medicine Co.,
Brockville, Oot. Mutiið pað að eftir-
lfkingar lækna ekki, og gmtið pví
f>ess, að „Dr. Williams’ Pink P<lls for
Pale Paople“, standi & umbúðunuaa
utsn um hverja öskju.
Viðurkenning.
Winnipeg, 18. Nóvember 1903.
M. Paulson, Eaq.,
ritstjóri Lögbergs,
WinDÍpeg.
Kæri herra!
Hér með viðurkenni eg, með
innilegu pakklæti, að hafa veitt mót-
töku $30 gjöf til aimenna sjúkra-
hússins I Winnipeg frá kvennfélagi
Frfkirkjusafnaðar I Argyle-bygð.
Yðar einlægur
G. F. Galt
Houorary Secretary Treasurer
GOODMAN & CO.,
FASTEIGNA-AGENTAR.
Þeir, sem hafa hús og lóðir til sölu,
snúi sér til Goodman & Co., 11 Nanton
Block, Main St., Winnipeg. Þeir út-
vega peningalán í stórum og sináum
stíl. Munið adressui.
GOODMAN & C0.,
11 Nanton Blk., Winnipe.g

fff Merki:
Blá
Stjarnai
The Blue Store
452
MAIN
STREET
Skyndi-
Sala á
o o
yið höfura bætt hinum ágætu vörum frá Duhamel & Co., St. Annes, P. Q., við hinar
gi^imiklu vörubirgðir, sem við höfðum fyrir, og höfum því hinar langmestu
birgðir af loðskinnavöru í Vestur-Canada. — þær eru handa yður
Við kærum oss eigi um að halda í þfér. Komið og fianið oss.
KVIWB
CATs'J
Kvenna Loófatnadur
Jackets úr ekta grænlenzku selsk.,
bryddir með lambskin. S22.50 og
825 virði. Söluverð $18
Svartir Astrachan Jackets. $30.00
virði, Okkar verð að eins $20.
Svartir Astrachan Jackets, af mörg-
ura betri tegundum, með sam-
svarandi niðursettu verði.
Astrachan Wallaby, að eins fáeinir
til, $22.60 virði, íyrir $15.
Victorian Wallaby, betri tegundir;
samsvarandi niðursett verð.
Racoon Jackets, 24, 30 og 86 þml.
langir, með. svo miklum afslætti,
að furðu gegnir.
Tasmania Coon, Canadian Coon,
Silver Coon ogEiectric Seal Jack-
ets. skreyttir og óskreyttir. Við
höfum svo margar tegundir, að
eigi má lýsa þeim nákvæmar liér.
Komið og skoðið. Verðið er frá
$45 og niður i $35.
Persian Lamb Jackets. gráir, af
ýmsum gæðum. Komið og skoð-
ið þá.
Bokhara Jackets, svartir og mjög
góðir.
Russian
tegund.
Half Persian og Otto Seal J&ckets,
ýmiskonar gerð og ýmsir prisar
Skreyttir og óskreyttir, eftir því
sem hver öskar.
Sjáið alt sem við höfum til af svört-
um Persian Lamb Jackets og
ekta suðurh. selskinns Jackets.
Karim iodfatnadur
Lamb J ackets af beztu
Loðfóðraðir yfirfrakkar, med rottu-,
marmot- og Labrador selskinna-
fóðri, frá $125 niður í $27.50
—Sjáið þá og yður mun undra
stórlega. Ef þér kaupið annars-
staðar An þess að skoða hjá okkur
verðið þér óánægðir
Racoon kápur.—Mikið af þeim teg-
undum, sem þér aldrei áður hafið
getið feogið fyrir minna en $80,
$90 og $100 Þær eru af ýmsu
verði, alt niður í $37.50, og nokkur
úr Upiongo Coon á $30,
VVombat kápur: Fullkomnarbirgð-
ir, seldar með niðursettu verði.
Sjáið Cape og Russian Buffalo káp-
urnar okkar með niðursettu verði.
Egta kínvorskar geitarskinnskápur,
gráar, með niðurs. verði, frá $15.
Loðhúfur — Grenslist eftir niður-
setta verðinu frá $1.50 og upp.
Loðskinns-glófar.— Spyrjið um nið-
ursetta verðið.
Loðkragar úr oturskinni. Persian
Lamb, Tasmania Beaver, German
Otter og margsk. canadiskum loð-
skinnum; frá $2.f 0 og upp.
Smærri lodskinnav,
Kragar:
Marmot, Canadian Mink, Germ.
Mink, C&nad Mavten. Alaaka Sable
80 þml. og 50 þml., Alaska Sable
breiðari og lengri, Rock Bear, Black
Thibet. Rock og Stone Marten,
Verð frá $65 niður í $3.
Muffs
úr German Mink; Black Bear. Al-
aska Sable, fallegar gráar og svart-
ar Persian lamb, Can. Mink, Stone
Marten, Astrachan, Cbilian Stock
og margar aðrar tegundir. Gætið
að hinu ákaflega niðursetta verði:
Frá $65 niður í $2.
Capes og Caperines
Capes með niðursettu verð, svört
og mislit:
85......... á $22 50
30...........á 18.50
25...........á 16 50
Caperines af allra nýustu gerð með
afarlágu verði, frá $5 og upp.
Loðfóðraðir kvenna Ulsters með
niðursettu verði. Fallegasta úrval.
Komið hingað að kaupa loðfatnað
úr vísunda og moskus uxa skinni og
ýmsum öðrum loðskinnum.
Verð niðursett.
Skrifiö til póstpantanadeildarinnar eftir upplýsingum. Fljót afgreiðsla.
Chevrier & Sou,
452 Main St.
BLUE STORE