Lögberg - 10.12.1903, Blaðsíða 4

4
LÖGBEKQ 10. DBSEMBER 1903
* *
$ rr
Ögbírg.
(Eor. SSiUiam ^bc, á Jlena <St.
SSimwjeg, Jttatx.
J. A
M. PAUL80N, Edltor,
BLONDAL, Bub. Mnnager.
ctanáserift:
The LÖGBERG PRINTING * PUBL. Co.
P.O.Box i j6, Winolpof, Mao.
Fxmtudaginn 10. Ltttmber 1903.
Sjúkrjhú; g
hi nnudagurinn.
það helr viðgengist undanfarin
ár, að peningasamskot hafa veri'
tekin i öllum (?) kirkjum í Mani
toba-fylki einn vissan sunnudag n
árinu til hj ilpar Almenna sjúkra-
hásinu í Winnipeg. Nú heúr stjórn
arnefn i njúkrahússins skrifað öllum
preetum innan fylkisins og fori.'
fram á, að næsti sunnudagur (13
Desember) verði sjúkrahús? sunun
dagur; það er að segja, að öll laus
samskot, sem koina inn í kirkj
ínam verði lAtin ganga til A'men i»
■júkrahússins. V'ið iskorun þessari
ætti hver einasti söfnuður að ver®a
og láta samskotin vera eins ritii'g og
frekast er unt. Eins og almean
ingnr er upp á sjúkrahúsið kouii',
eins er sjúkrahúsið upp á hjálp al
mennings komið. S úkr&húsið t?k-
ur < llum sjúklingum vel, se n þa-
leita hjékrunar, afi svo miklu leyti
sem húsrúmið leyfir; öllum ætti því
að vera það Ijúft og skylt að takn
sjúkrahúsinu vel, þegar það leitar
hjálpar, að svo miklu !e/ti sem ofn-
in leyfa.
Sanató.cíuni í Manitoba.
Á fyrstu tfu mánuöunum af yfir-
standandi ári hefir lungnatæring
komið fram í eitthundrað og fimtíu
rnanns í Manitoba samkv. skýrslu
efnafræðings fylkisins. Naumast
mundi meira en helmingur þessa
fólks geta farið heiman að til lækn-
inga, og í mörgum tilfellum er kost-
naðurinn svo þýðingarmikið atriði,
að allar lækningatilraunir eru dreg-
nar þangað til veikin er komin á
það stig, að engin mnnnleg hjálp
getur orðið sjúklingunum að liði.
Fyrir fiestu fólki þessu liggur ekki
annað en að veslnst upp og deyja,
og er slíkt þvf tilfinnanlegra sem
vér vitum, að fárra mánaða dvöl í
sanatórfum mundi lækna að minsta
kosti 60 prócent af sjúklingunum
og gera þá heila heilsu, og 25 próct,
mundu læknast þannig, að veikin
færfiist ekki í vö*t og sjúklingarnir
gatu haft ofan af fyrir sér og þeim
SJónhverflngrar indverskra
töfrumanna.
Eru hinar undursamlegu fram-
kvæmdir þeirra sannveruleRar,
oía dáleiða þeir áhorfendurna?
„I fyrsta sinni", segir enskur her-
forÍDgi einn, , sem eg sá reglulegan
indverskan töframann var eg stadd-
ur í óbygðum á Indlandi. Eg, tveir
aðrir herforingjar og herlæknirinn !
vorum þar á dýraveiðum. Við höfð- j
um verið lengi dags að eltast við
tígrisdýr, sem við ekki gátum kom-
ist í skotmál við og voram orðnir
uppgefnir, þegar við komum aftur
heim að tjaldinu okkar. Eftir að
við höfðum snætt, settumst við nið-
ur fyrir utan tjaldið og kveiktum í
p punum okkar.
þetta var rétt fyrir sólarlagið. Alt
í eina sáum við eirdiverja manns-
myn 1 koma fram úr skógammnun-
SendlO hveltlO yOar til^
THOMPSON, SONS & CO
Grain Commlsslen Merehants, WIItítlPEG
oc látiB þá selja þ.S fyrir yB.r. Þa8 siun hata cáðan árancar.
Skrihð eftir npplýsingum.
liðið bærilega til margra óra án þess urn- Hann kotn beint til okkar, og
að vera vinum og vandamönnum til
byrði og hættu.
Hentugasti staðnrinn fyrir sana-
hneigði sig við hvert spor, scm hann
nálægöist okkur. Við sáuic strags,
að hér höfðum við fyrir okknr einn
tóríum er þar, sem sjúklingarnir gcta þes*um innlendu sjónhverfinga-
sem fle^ta klukkut'ma i sólarhring- muanum’ sem halda til hingað og
num verið undir beru lofti, og þar þ®n^af)' ( fjöllanum, og bifum nú á-
sera sólskinið nær som bezttil þeirra t®kta rneð mikilli eftirvæntingu.
Heilbrigðisnefnd Manitoba-stjórn-
arinnar hefir nýlegi gefið út bréf
undirskrifað af dr. JR-. M. Simpson
og E. M Wood (formanni og ritara
nefndarinnarl og sti að til fylkisbúv
þar sem brýnd er fyrir mönnum
þörfin á sanatóríum (heilnæmisskálo)
handa berklaveiku fólki og skorað
á menn að styðja þetta þarfieg* fyr
irtæki með fiári'ramlögum. Mdi
Jæssu ætti að ver.i tekið vel á hverju
einasta heimili, því að hvert oina^ti
heimili er nú á tí num í hættu fvrir
hiaum viðbjóðslega voðagesti,—tær
ingunni. Ti4 leiðbeiningar birtnm
vér hér nokl ura útflrætti úr bréfi
heilbrigði mc fndarinnar:
Undaafarin nokkur ár hefir heil
brigðisnefnoin fundið til þess, að ef
til vill I arfnaðist Manitoba cinskis
jafn tilfinnanlega eins og að eignast
sanatóríum handn iæringarveikiim
fátæklingum. A hverjum nefndir
fundi hefir mál þetta komið upp, en
vegna kostnaðarins hetír hingað til
lítið úr iramkvæmdunum orðið.
Svo að >egja öllum læknum fylk-
isins kemur saman um þörfina A
slíkri stofnun, o' á fjölcneonum
læknsfun li í Winn'peg, 25. Júní i
sumar sem leið, var það samþykt i
einu hljóði, að nauðsyn bæri til, a^
tafarlaust yrði komið upp sanatórí-
um handa tæring irveiku fólki.
Til skamms tíma hafa lækningatil-
raunir við tæriogu komið að svo
litlu liði, að ekki er að nndra, þótt
sýkin væri alment álitin ólæknandi.
þegar vissa var fyrir því fengin, að
einhver var tæringarveikur og efn-
anna vegna ekki var til þess hugs-
andi að senda hann suður til Ari-
zoaa eða Galiforníu, þó þóttust vinir
hans gera skyldu sína gagnvart
honurn, ef hann fékk ótakraarkað
whisky og þorskalýsi. N'ú er oss það
kunnugt, að tæring er tíestum sjúk-
dómum auðlæknaðri, og læknislytin
þv( nær alls staðar við hendina, þar
sem hægt er að koma við vísindaleg-
am sanatorium lækningaaðferðum.
Læknislyf þessi eru ( stattu máli:
hreint loft, sólskin, nóg og gott við-
urvwn og— sern rainsta þýðiag hef
ir— læVnishjálp
Af þessurn ástæðum álíta suinir, að
sanatóríurn fyrir Manitoba ætti að
vera hjá Kamloops eða Calgary.
Sbkir stahir gætu koinið efnuftu
fólki að fullum notum, eu f ’tæknm
daglaanastúlkuni og daglaunamönn-
rnn ekki fremnr en þó stofnuninni
væri komið upp i tunglimi. þ »ð er
meira að segja álit, þeirra, sem við
slíkar stofoanir hafn mest starfnð,
r.ð ekki sé nauðsyolegt að taka mik-
ið tillit til loftslagsins. Hj<» Norfur-
ási í Noregi, þar sem loftslagið er
engu mildara en hér, heflr sanatórí-
um komið að jafn góftura notnm
eins og á hlýrri og álitlegri stöðum í
Norðurálfunni. Stofnanir af þessu
t;:gi hjd Sarancc-vatni og Graven-
hurst, Muskoka, eru orðnar nafn-
frægar fyrir það, hvað miklu góðu
þar hefi,- ve.rið til leiftar komið, og
engu siðri ætti árargurinn nð verða
af sams konar stofnun hér; það er
auk heldur tckið frarn af frægum
lækni, að bezt só að sjúklingarnir á
stofnuaum þessum séu þar í sams
konar Joftsíagi —eða svipuðu—eins
og þeir verfa að búa í eftir að þeir
haf t, læknast.
Skýrslur sýna, að tæringarveiki
rénnr í nágrenninu við sanatóríum,
sem stafar óefað af upplýsingum
þa^an, sem fólkið færir sér i nyt
Meftforð á hrVka tæringarsjúklinga
og margar aðrar hreinlætisreglur er
hið eina. er varnað getur útbreiðslu
veikinnar; allar slíkar varúðarreglur
læra sjúklingarnir og venjast við á
stofnunum þes3um, og þegar þeir
koma þaðan út halda þeir við regl-
urnar, og umgengni við þa verður
því hættulaus.
Sanatóríum við hæfi Manitoba-
fylkis með öllum nauðsynlegum út-
búnaði mundi kosta nálægt $75,000,
og árlegur kostnaður við það mundi
verða uin $20,000. Upp í viðhalds-
kostnaðian mundi mega búast við
$6,000 árlega frá sjúklingurn og
fylkisstjórninni.
þýðingarmestu atriðin við að
velja staðinn er að fá gott skjól fyr-
ir vindum, láta stofnunina blasa sem
bezt við suðri og, ef unt er, láta
hana standa við vatn. Bent hefir
rerið á austurhluta fylkisins
sem
hentugan stað, en slíkt útheimtir
nákvæma yfirvegun.
Nefndin leggur mál þetta fram
fyrir fylkisbúa, og vonast eftir
tnyndarlegum fjárframlögum til
þessa góða og gagnlega fyrirtækis.
Á næsta fylkisþingi verður fyrir-
tækið löggilt og stjórnarnefnd kos-
in til þess að gangast fyrir fjársöfn-
un, koma stofnuninni á fót og aun-
ast huna. En meðan það ekki er geri
veikir formaðar nofndarinnar (Chair-
man of the provincial Board of
Health) þakklátlega viðtökn öllnm
fjárframlöfum til fyrirtmkisiaa.
Ilann tók pokann, sem hnnn bar
á .öxlinni, mjög gætilega ofan og
l&gði hann á jörðina. Með honum
var angling.sdrengur, og hnipraði
hann sig saman hjá pokanum og
sagfti ekki orð.
Eftir litla stund tók töframaður-
inn upp hnykil úr vanalegu bómull-
argarni, samskonar garn og búftar-
menn vanalega nota til þess að binda
utan urn smáböggla. Hvaftan hann
tók þenna hnykil gátum við ekk
sóð. Hann var alt í einu ko’ninn í
hendina á töframanninum, á,n þess
hann hreifði sig noitt, efta tæki baDn
upp úr poka sínum.
Mafturinn var gráhærftur og
blakknr á hörundslit. Hunn hafði
óhreinan túrban á höfftinn og klæði
vafið utan um mittift. þaft var allur
fatnafturinn. Drengurinn var engu
betur til fnra.
Eftir að hafa nokkura stnnd velt
bnyklinum, sem ekki var stærri en
vanalegur bandbnykill, í hendi siuni,
kastafti Jiann honum upp í loftið og
héltendanum milli fingra sér. Hnyk
illinn þ'iut hærra og hærra upp í
loftið, þangað til hann var horfinn
sjónum algerlega. Við horfftum á
eftir houum með mcstu gaumgæfni,
ng það var vfst það sem töframaður-
inn ætlaðist til, svo að við veittum
ekki öðrum athöfnum hans atbygli
á meðan.
óðara en hnykillinn var horf-
inn sjónum slepti tijframaturinn
endanum, og sveimaði hann nú
lausu lofti fram og aftur hér um bil
fimm fot frá jörðu. En hvar var
hinn endinn?
Töframaðurinn tók nú aftur
endann og togaði að sér, en árang-
nrslaust. Alt stóð fast, og hnykill-
inn sdst hvergi. Hann kallaði nokk-
urum sinnurn hátt, með skipandi
röddu, en alt var það til einkis. —
Hnykillinn korn ekki aftur.
Hann rykti hvað eftir annað (
endann, en gat engu um þokað.
Hann lét nú sem hann væri alveg
ráðalíus, kallaði á drenginn og lyfti
honurn upp, þangað til hann náði (
endann, Og við féllum hreint í stafi,
þegar strákur fór að handstyrkja
sig upp örmjóan garnspottann, sem
var festur,— já, festur livar? Hærra
og hærra las pilturinn sig upp eftir
spottauum, alveg eins og sjómaður,
sera er að klifra í skipsreiða, þangað
til hann líka, eins og hnykill-
inn áður, var horfinn sjónum úk (
himinblámann.
þegar strákhnokkinn hvarf lét
töframaðurinn eins og hann yrði óð-
ur af reiði og kallaði hástöfum á
mjög bágborinni ensku, að hann
skyldi sýna bæði hnyklinum og
stráknnns það, að þeir ekki skyldu
að ósekja leika þannig á gamlan og
reyndan vlsiadamana.
Hann þaut nú á stað þangað, sem
pokinn hans lá og haffti legið ósnert-
ur meðan á þessn stóð. Upp úr hon-
um tók hann sax mikið og bitur-
legt, stakk því á milli tannanna og
hljóp síðan aftar þangað, sem garn-
spottinn hókk niður úr loftinu. það
var mesti asi á gamla manninum.
Hann þreif um spottann tveim
höndum og eftir fáein augnablik
var hann líka horfinn á sama hátt
og hnykillinn og dreDgurinn.
Við sátum nú þarna einir eftir og
gláptum upp ( loftið eins og vitfirr-
ingar. Eftir tvö eða þrjú augnablik
sáum við einhvern hnoftra koma of-
an ör skýjunum með fleygiferð og
datt hann niður fáein fet frá okkur.
Við fórum að forvitaast um hvað
þetta væri, og sáum þá að það var
ekkert meira né minna en — höfuð-
ið af dreugnum sem upp hafði farið.
Var það skorið fra bolnum um bana-
kringluliðinn og spýttist blóðið úr
æðununa. LæknirÍDn skoðaði höfuð-
ið, nákvæuilega og sá að allar æðar
og taugar voru nýskornar sundur.
Meðan við vorum að skoða höfuð-
ið, datt handleggnr niður úr loftinu,
eftir stundarkorn annar handleggur
og svo fótur. Læknirinn skoðaði
alla limina og sagði að þeir væru
limaftir frá bolnum með mestu ná-
kvæmni eins og æfður læknir hefði
fjallað um atíimunina.
Á liæsta augnubliki sáum við
garnla, manninn renna 'sér eftir
leikið þá og skoðað nákvæmlega. Og
hann var fyllilega sannfærður um,
að aflimunin hefði átt sér stað í raun
og veru, og verkið hefði meira að
segja verið unnið n.ákvæmlega eftir
„listarinnar lögum“ og bæri það með
sér, að enginn viðvaningur hefði hér
átt hlut að máli.
„En hvernig fmynduöað þið ykk-
ur svo að farið hefði verið að þessu
öllu saman,“ spurði einn af kunn-
ingjum herforingjans.
„þaö er að eins um einn veg að
gera,“ sagði hann. „Gamli maðurinn
heíir, blátt áfram, d-leitt okkur, og
komið okkur í þaft ástand, að við
höfum ímyndað okkur uft hafa téö
og þreifað á öllu þessu. Meðan við
vorum undir áhrifunum hetír hann
sagt okkur, að við skyldjrn ímynda
okkur að við sæjum öll þessi töfra-
brögð haos, án þess hann f raun og
veru framkvæmdi neitt þeirrab
„En læknirinn, sem handlók og
skoftaöi ttlla limina?“ spurði einn af
þeim, sem viðstaddir voru.
„Hann var undir sörnu áhrifunum
og við hinir," sagði herforinginn.
Hann að eins ínryndaði sér, að hann
sæi og handlóki sundurlausa limi,
án þess um neitt slikt væri í raun
réttri að ræftaí' —
Tho Icelandic Association
of the
University of North Dakota
■ , ,hélt hau9tfund 3Ínn þann níunda
spottanum otan ur loftinu, ogþegar'^,, . , ... ,
L ............ , | Nóv. siðastl. og bætti þar við með-
hann kom til okkar var hann allur
blóöi drifinn. Hnífnurn hólt liann
'enn á milli tannanna og var hann
löftrandi í btóði. Hann var eins og
rrðisgenginn og stikaði stérum um
völlinn fram og aftur.
Eftir dálitla stund fór hann cð
tína saman limina og stakk þeim í
pokann sinn. Meðan á því stóð mist-
uin við sjónar á garnspottanum og
hnífnum og sauin hvorugt framar.
Hann kastaði pokanum, með limun-
um í, um öxl sér og gekk burtu. En
við vissum aft hann mundi ekki fara
langt, því enn höfðum vift ekki gefið
honum neina peninga. Og án þess
að fá eitthvað í aftra hönd sýnir
enginn indverskur sjónhverfinga-
maftur listir s’nar.
Hann var kominn að eins fáein
skref frá okkur, þegar við tókum
eftir því að eitthvaft fór að kvika í
pokanum á öxl hans. Hann stóð við
og lét í Ijósi undrun sína yfir þessu,
lagfti af sér pokann, og út úr honum
skreið nú pilturinn heill á hófi, eins
og ekkert hefði í skorist.
Drengurinn var brosandi, og með
ótal hneigingum og beygingum kom
nú gamii maðurinn, hýr á svipinn,
til okkar til þoss að fA borgun fyrir
skemtunina. Og hann fékk hana í
fullum mæli. Síðan hélt hann og
förunautur hans á burtu, en viö
stóðurn eftir undrunarfullir og viss-
um ekki hvað við áttum að geta
okkur til um atburð þenna.
Við fórum nú að svipast um í
kringum okkur, til þess að reyna að
finna einhverjar menjar um þenna
sorgarleik, sem leikinn hafði verið
þarna fyrir augunum á okkur. En
þar sem jörðin hafði fyrir fáeinum
augnablikum verið öll blófti stokkin
sáum við dú engin ummerki. það
var enginn eti á þvl, að drengurinn
hafði allur verið limaftur sundur, og
heldur eDginu efi á hinu, að hann
var heill og óskaddaftur, ^egar hann
fór frá okkur aftur í fylgd með hús-
bónda stnum. Hvað aflimunina
snerti gafc nú skeð að mmnm af osa
hefði verið hægfc að villa sjónir, en
laknirinn bar gofcfc skynbragð á slika
hlufcL Hann var fullkomlega með
ajálfum aér, kaffli fcakið upp limiaa,
jafaMJum og þair dufcfcn aiður, hand
limatöluna sex nýjum íslenzkum
nemendum. Samkvæmt sfcefnu sinni
álítur þetta litla félag sig hafa sér-
staka ástæðu til aö gleftjast af að sjá
som flesta landa koma hmgaft, enda
vonar það fastlega, að hverjum ein-
asta nýkomanda só og verði ánægja
að taka þatt I ætlunarverki þess.
Á fundinum ver einnig fram-
lögft fjarhagsskýrsla félagsins, sem
sýndi, að á þessu ári hufa inntekti
þes3 verift' -fSlOGs; útgjöld $40 61
í loforftum: hjá stjórnarnefnd skól
ans $500.00, sern verfta til reiðu þeg
ar á þarf að halda, og $55.25 víðs
vegar, sem borgast eigafyrirefta um
næsta nýár. Velgengni félagsins á
þessu fyrsta ári hefir aukið trú þess
á framtið fyrirtækisins og traust á
áhuga landa í Dakota fyrir íslenzku
bókasafni hér, við einmitt þann
skóla, sem stendur þeim ( anda og
sannleika næst at’ öllum hórlendum
æðriskólum. Nú í jólafríinu ætlar
félagið enn í þessu trausti á hylli
þeirra og áhuga að halda, til arðs
fyrir bókasafnið, skemtisamkomur
á nokkurum stöðum í Pembina
Gounty. ekki er enn ráðið hvernig
þeim verður háttað, en vonað, að
hver um sig verði “inndæl og fáséð“
— og fjölmenn.
Grand Forks, N. D.
SVANIIVIT ElNARSSON.
Bkrifari fél.
Fréttir frá Isalndi.
Reykjavfk, 10. Nóv. 1903.
Rangárvallasýslu (ofarlega) í
miðj. Okt. 1903. k
. . . Ekkert eérlegt er héðaa að
frétta. öllum liður við petta vanalega.
Heilsufar alment er gott og enginu
nafnkendnr dáið.
Veráttan hefir nú um nokknrn
tlma verið góð og hagstssð; þó kald-
ranaleg 6 smáblettum slðustu dagana,
enda snjóhrakningur á fjöllum, en
hlýnað pó á milli.
Kýr ern enn þá látnar út allstaö-
ar einhrern tlma dagsins, en gefin
tagga aö mergni.
Mtkið lagaðist hér á harðlendinu
heyskapur áður en lauk, og var f>að
a8 þakka vmtukaflanam, sem kom v i
u*a fyrlr fjallfarðina; man ókmtt a|