Lögberg - 21.07.1904, Qupperneq 4

Jöglurg
cor. Williaœ Ave.[& Nersa St.
SainttiíJfg, Jítitn.
M. PAULSON, Editor,
J. A, BLONDAL, Bus. Mana^er.
utanAskrift :
The LÖGBERG PRINTING 6l PUBLCo.
P. O, Box 136., Winnfpeg, Man.
Finnar og Rússar.
Eins og sagt hefiyverið frá í
Lögbergi, var landstjórinn rúss-
neski á Finnlandi, Bobrikoff greifi
ráöinn af dögum, föstudaginn
hinn 16. f. m., í þinghúsiuu í
Helsingfors á Finnlandi. Finsk-
ur maður, Schaumann aö nafni,
hleypti á hann tveimur skam-
byssuskotum, ööru f magann, hinu
í hálsinn. Hinn ungi maöur, sem
meö þessu atferli þóttist vera að
vinna föðurlandi sínu hiö þarfasta
verk, vildi ekki leggja sig undir
bööulshendur rússnesku stjórnar-
innar og skaut sig samstundis til
bana, er hann haföi komiö ásetn-
ingi sínum fram.
Eins og flestum er kunnugt,
var Bobrikoff greifi hinn mesti
haröstjóri og tók ómjúkt á lands-
lýönum á Finnlandi. Aö nátt
úrufari er sagt hann væri dramb-
samur og haröráður, — sann-
ur persónugjörvingur rússnesks
hrottaskapar. Óskir Rússakeis-
ara um aö útrýma þjóöareinkenn-
um og sérstööu Finna og láta þá
renna algerlega inn í hiö rúss-
neska rfki, framkvæmdi hann meö
miskunarlausri haröýðgi, og særöi
og espaöi hina frelsisgjörnu finsku
þjóö á allan hátt, sem honum
kom til hugar. Frá sjónarmiöi
finsku þjóðarinnar og jafnvel ann-
arra, er hér því ekki um annað
en makleg málagjöldaö ræöa.
En þessi viðburöur í Helsing-
fors getur haft víötæk eftirköst í
för meö sér. Rússar eiga nú svo
í vök að verjast gegn Japans-
mönnum, ér þeir. bíöa fyrir hvern
stórkostlegan ósigurinn á fætur
öörum, síðan stríöiö hófst, bæöi á
sjó og landi, að þá skortir bæöi
tíma og bolmagn til að halda í
skefjum Finnlandi, Póllandi og
hinum undirokuöu landshlutum
sínum viö Eystrasalt. Hefji lands-
lýöurinn þar nú alvarlega upp-
reist verður þeim erfiöara fyrir
en nokkuru sinni áður aö bæla
slíkt niöur. Þar aö auki á harö-
stjórnin,! sem viö völdin situr í
Pétursborg, næga óvini og skæöa
innan landamærasjálfsRússlands.
Mundu þeir sízt skirrast viö, ef
þeir sæju hinu núverandi stjórn-
arvaldf og stjórnarfyrirkomulagi
Rússlands hættu búna, að hafa
hönd í bagga meö aö koma hvoru-
tveggja fyrir kattarnef. Á Rúss-
landi eru stjórnmálaflokkar, sem
ekki einasta eru í hinir svæsnustu
rífa niður það sem kirkjan og siö-
menningin haföi bygt upp á liðn-
um öldum, reyndi til aö drepa
niður allar þjóöernistilfinningar
Finna og uppræta alt, sem sér-
kennilegt var fyrir þá, sem þjóö.
Honurn var um aö gera aö bæla
þá svo, aö þeir ekki stæðu feti
framar aö neinu leyti, hvaö menn-
inguna snertir, en hinn illa upp-
lýsti rússneski almenningur. En
í kyrþey hafa Finnar ásett sér aö
sporna viö slíkri meðfer^ af hálfu
Rússa, og í hverri bygö og borg
hafa myndast menningarfélog,
sem ekki einasta sjá um þaö, aö
öllum finskum börnum sé kent aö
lesa og skrifa, heldur er þar einn-
ig leitast við aö opna augu ung-
linganna fyrir því, hvern kjörgrip
finska þjóöin eigi í eigu sinni,
þar sem lúterska trúin er. At-
hygli þeirra er þar einnig leidd aö
ágæti sænskra bókmenta, er rúss-
neska stjórnin hefir gert sér alt
far um að svifta Finna tækifær-
unum til aö færa sér í nyt.
Þaö er alment álit meöal em-
bættismanna-stéttarinnar á Rúss-
landi, að á Finnlandi séu þaö að
eins hinir svo nefndu sænsku
Finnar, sem óánægðir séu meö
eftir því ferðast tæpar níu mílur
á klukkutímanum.
Viö uröum öldungis forviöa á
því, aö járnbrautarfélagiö skuli
leyfa sér, eöa haldast uppi meö,
svona lagaða meöferö á fólki, sem
borgar fult fargjald. Eg hefi oft
ferðast eftir" járnbrautum meö
misjafnlega góöum útbúnaöi, en
þetta er þaö langversta, sem eg
hefi nokkurn tíma rekiö mig á af
því tagi.' Eg settist á tal viö máls-
metandi mann frá Winnipeg og
snerist taliö auövitað aö ferða-
lá'ginu, því aö um annaö var ekki
talaö í vágninum.
,,Þetta er þaö sem Roblin-
stjórnin og nokkurir vinir hennar
kalla þjóöeign járnbrauta, “ sagöi
maöurinn. ,,Þetta er hin svo-
nefnda Roblin-járnbraut, og dá-
lítið sýnishorn af því, hvernig
flutningar mundu ganga ef járn-
brautirnar kæmust í hendur aft-
urhaldsstjórnar í landinu. Þar
seiii þeir herrar hafa höndíbagga
með járnbrautum er ekki nema
um tvent að gera, annaöhvort
svona óþolandi meöferö á fólki
eöa þá tekjuhalla. Og hvað járn-
braut þessa snertir þá er hún,
eins og þú veizt, að því einu leyti
eign fylkisins, aö þaö ábyrgist
bætir til ef
yfirstjórn Rússlands og það fyrir-
komulag sem nú er, en hinir eig- skuldir hennar og
inlegu Finnar séu aftur á móti | tekjuhalli verður. “
haröánægðir. En þetta er langt
frá því aö vera rétt álitiö. Hinir
eiginlegu Finnar eru um tvær
miljónir aö .tölu, og þeir standa
hlið viö hliö hinum tvö hundruð
þúsundum sænskra Finna f bar-
áttunni fyrir lútersku trúarbrögö-
unum og siðmeDningunni. Á-
greiningur um þjóöerið hefir ald-
ekki
járn-
Meö því aö feröast, þó
væri nema einu sinni, meö
braut þessari, mundu þeir átta
sig, sem látið hafa telja sér trú
um ágætiRoblins-samninganna.og
sannfærast um, hvaö miklu heppi-
legra og betra er aö láta braut-
irnar vera algerlega í höndum prí-
vat félaga, sem bundin eru viss-
rei komist þar að til þess aö spilla um skilyröum samkvæmt reglum
samheldinu. Þaö er aö eins ör- þeim er Laurierstjórnin hefir fylgt
lítill hluti landsmanria, nyrzt og
austast á Finnlandi, viö landa-
mæri Rússlands, sem hefir grísk-
síðan hún komst til valda.
Mér til dægrastyttingar leit eg
í blaö af Montreal Gazette, sem
kaþólska trú, en í heild sinni eru ; ]£ { auöu sæti nálægt mér, ogdatt
Finnar, hvaö trúarbrögö og menn-! eg þar ofan á ritgerö um þaö,
ingu snertir, Svíum eins skyldir ; hvað gersamlega ástæöulaust þaö
og þeir eru Rússum fjarlægir.
Til Lögbergs.
Eg lofaöi aö senda Lögbergi
nokkurar línur og láta það njóta
þess ef eitthvaö fréttnæmt bæri
fyrir mig á feröinni. En þaö má
ekki búast viö miklu, því aö ferö-
i í var ekki löng, einungis fimtíu
og átta mílur meö járnbraut og
tæpar tólf mílur í hestavagni, og
flestir þeir, sem á vegi mínum
uröu,voru Frakkar serrí skildu mig
ekki nema af mjög skornum
skamti, og eg ekki þá heldur.
Klukkan 8 um morguninn átt-
um viö aö leggja á staö frá Winni-
peg, en lestin varö einhverra or-
saka vegna síðbúin og lagði ekki I
á staö út frá vagnstöðvunum fyr!
en tíu mínútum seinna.
væri, aö Intercolonial-járnbraut-
in ekki skyldi borga sig. Varþar
sýnt fram á, aö járnbraut sú lægi
eftir góöu og byggilegu landi víöa
og til góðra hafnarstaöa og ætti
aö borga sig ef vel væri á haldið.
Montreal Gazette er höfuöblaö
afturhaldsflokksins í Canada og
var auövitaö meö þessu aö reyna
aö sanna, aö illri ráösmenskú
stjórnarinnar væri um aö kenna,
aö brautin ekki borgaöi sig síö-
astliðið ár. En menn eru ekki
búnir aö gleyma, hvernig sú ráös-
menska var meðan afturhalds-
menn sátu aö völdum. Þá varö
stórkostlegur tekjuhalli ár eftir ár,
en Laurier-stjórninni hefir þó
hepnast að láta brautina því sem
næst borga sig þegar ekki eru
metnir vextirnir af fénu sem í
brautinni og öllum útbúnaöi henn-
| ar liggur.
Þaö furöa sig sumir á
Frá vagnstöðvunum og niöur
aö brúnni, þar sem farið er yfir í*aö furöa sig sumir á því, aö
um Rauðána, er tæp míla, en járnbrautir skuli ekki borga sig
byltingamenn, heldureinnigmarg-! þennan litla kipp var lestin okkar jafn vel í höndum stjórnanna eins
ir gætnir, góöir og sannir fram-1 aö komast meira en hálftíma—1 og í höndum prívat-félaga, en
faramenn, sem óska'eftir þing-! ýmist stóö kyr eöa var á enda-; það er nú *samt svo, og það er
bundinni stjórn. Undirokun Pól- j lausu hringsóli aftprábak og á- ekki svo óskiljanlegt. Þaö kem-
lands og Finnlands samrýmist fram, um óþrifalegasta blettinn : «r sér vel fyrir stjórnirnar á viss-
sem eg hefi séö í Winnipeg ogiuni tímum aö eiga vingott viö
daunversta.
Vegalengdin, sem eg átti aö
fara, er, eins og eg sagði áöur,
fimtíu og átta mílur eöa tveimur
mílum lengra en frá Winnipeg til
ekki viö skoöanir þessarra manna,
og flokkar þeirra munu eflast og
aukast einmitt nú, þegar augu
allra hljóta að opnast fyrir því,
til hverra 'hermdarverka önnur
eins haröstjórn, og stjórn Bo-
brikoffs var, getur leitt.
Finnar eru, ef til vill, einhver
þolinmóöasta þjóö heimsins, og
þaö má talsvert sverfa aö til þess
aö þeir grípi til ofbeldisverka. En
annar eins maöur og Bobrikoff
var gat hæglega [meö framkomu
sinni ert og espað jafnvel hina
hæglátustu og geöspökustu þjóð.
Gersamlega reyndi hann til að
menn og séu þær óhlutvandar þá
hættir þeim til aö gera sér vini af
hinum rangfengna mammóni.
Hér he^dur Montfeal Gazette
því frani, að Intercolonial-járn-
Portage la Prairie og ætti aö vera í brautin liggi eftir jafngóöu landi
farin á tæpum tveimur klukku- ■ eins og aðrar járnbrautir lands-
tímum meö venjulegri járnbraut- : ins. Samt var þar tekjuhalli, en
arferð. En klukkan var hálf- j hinar brautirnar græöa. Setjum
gengin 3 þegar loksins lestarstjór-1 svo, aö slíkt stafi af illri ráös-
inn færöi okkur feröafólkinu þau mensku; eru miklar líkur til aö
fagnaöartíöindi, aö hér ættum viöjslfkt batni? Halda menn kann-
aö fara út. Feröin meö járn- j ske aö afturhaldsliðið hafi tekiö
brautarlestinni tók okkur þannig j sér svo fram síöan áriö 1896, að
6]/2 klukkutíma og höföum viö járnbraut mundi borga sig í hönd- ir í austurfylkjunum fallast ef til
um þess ef þaö kæmist til valda?
Ekki táknar járnbrautarfargan
Roblin-stjórnarinnar til þess.
Nú er veriö aö reyna aö fá
menn til aö fylgja afturhalds-
flokknum viö næstu Dominion-
kosningar meö því að flytja þeim
þau ósannindi, aö komist hann
til valda, þá veröi lögö stjórnar-
braut yfir þvert landiö. Sumir
álíta þjóöeign járnbrauta eina
rétta fyrirkomulagið, sem naum-
ast getur stafað af ööru en því,
að -þeir ekki hafa fengiö nægar
upplýsingar um hinar litlu tilraun-
ir í þá átt, sem geröar hafa veriö.
Og til eru svo auðtrúa menn, að
þeir taka þennan lygaþvætting
um tilgang afturhaldsleiötoganna
—ef þeir komast til valda!!—sem
heilagan sannleika.
Þaö er búið aö taka það fram í
Lögbergi áöur og leiöa rök aö því
aö þetta er ekkert annað en kosn-
ingabrella af verstu skúffu. Aðal
menn afturhaldsflokksins eru á
móti þjóöeign járnbrauta, og þeir
sýndu þaö í verkinu þegar þeir
gáfu prívat-félagi þann hluta C.
P. R. brautarinnar, sem frjáls-
lynda stjórnin haföi látiö byggja.
Þessu til enn frekari staðfest-
ingar skal eg tilfæra orö þeirra
Sir Charles Tupper og Sir Mac-
kenzie Bowells, sem flestir munu
ganga inn á aö ráöi stefnu aftur-
haldsflokksins langtum fremur en
R. L. Borden. Á þingi 18. Júní
1897 fórust hinum fyrnefnda
þannig orð:
,,Viö lögðum járnbraut frá
Halifax, stórri framfaraborg meö
mikla verzlun og beztu höfn á
meginlandi Ameríku fyrir við-
skifti viö Atlanzhafið. Viö lögö-
um brautina til St. John, annars
stórbæjar og ágætis hafnar, og,
eg leyfi mér aö segja, enn þá
meiri framfarabæjar en Halifax,
vissrá hluta vegna. Viö lögöum
brautina eftir ruddu og yrktu landi
um alla bæina á bökkum St.
Lawrence alla leiö til Quebec.
Og hvernig er nú útkoman? Ut-
koman er þannig, aö við skuldum
ekki minna en fimtíu miljóriir
dollara sem til brautarinnar hafa
gengið, og árlega er tekjuhalli
mikill, sem veröur aö borga úr
fjárhirzlu Canada fram yfir þaö,
sem brautin gefur af sér . . .
Hvort heldur liberalar eða kon-
servatívar væru viö völdin þá teldi
eg þaö hörmulegt í fylsta máta ef
nokkur stjórn, mér er sama hver
hún væri og hverjir hana skipuöu,
gerðu tilraun til aö byggja aöra
stjórnarbraut. Á því stend eg. “
Og 13. Október sföastliöinn
fórust Sir Mackenzie Bowell þann-
ig orö í efrideild þingsins.
,, Eg er því mótfallinn aö stjórn-
in hafi járnbrautir með höndum,
og eigum viö að taka Intercolon-
ial brautina sem dæmi okkur til
leiöbeiningar í framtíðinni, þá
hefi eg ekki annaö að segja en
biöja guö aö varöveita okkur frá
hinum fjárhagslegu afleiöingum,
sem því hljóta aö fylgja eigi stjórn-
in aö eiga og annast margar járn-
brautir framvegis . . .
Þegar eg fór til Ástralíu,þá leit
eg eftir hvernig gekk með járn-
brautirnar þar. Slíkt færði mér
alls ekki heim sanninn um þaö.
að stjórn væri jafn vel kjörin til
aö éiga járnbrautir og annast þær
eins og prívat félög. Það er á-
lit mitt nú, aö heföi Grand Trunk
félagiö eöa C. P. R. félagiö átt
Intercolonial járnbrautina, þá
hefði henni verið fult eins hagan-
lega sfjórnaö, ef ekki haganlegar,
fyrir, íbúa austurfylkjanna, og svo
mikið kostnaöarminna, aö hún
hefði borið sig. Sumir vinir mín-
vill ekki á þessa skoöun mína, en
eg hefi komist aö þessari niöur-
stöðu meö því aö veita eftirtekt
ráðsmensku beggja stjórnanna
yfir járnbraut þessari og ráös-
menskunni yfir stjórnarjárnbraut-
unum í Ástralíu. ‘ ‘
Báöir menn þessir hafa verið
stjórnarformenn í Canada ográöa
stefnu afturhaldsflokksins gersam-
lega. Og mig furöar stórlega á
því ef íslenzkir kjósendur viö
Winnipeg-vatn álíta ekki meira
byggjandi á orðum þeirra í þessu
efni en órökstuddum Heims-
kringluþvættingi.
Þegar lestarstjórinn gladdi okk-
ur meö þeim fréttum aö við vær-
uin komin alla leiö, þá létti all-
mikiö yfir okkur, og kvenfólkiö
taldi það ekki eftir sér að stökkva
fjögur fet niöur úr vagninum, því
aö enginn var pallurinn, því síö-
ur skýli til aö hafast viö inni í
meðan beöið er eftir lestinni og
veröa menn þó, var okkur sagt,
oft að bíöa lengi — alt aö sex
klukkutímum fram yfir áætlun.
M.
Iðnaðarsy n i ngi n
Iðnaðarsýningin í Winnipeg
byrjar á mánudaginn kemur og
stendur yfir í tvær vikur. Frá
öllum stööum í Canada geta
menn ferðast á sýninguna meö
járnbrautum fyrir hálft fargjald.
Þetta er Dominion-sýning, það er
aö segja, öll Canada-fylkin taka
þátt í henni. Eölilega veröur
hún því margfalt fullkomnari en
nokkur Winnipeg-sýning hefir áö-
ur verið—meira að sjá og meira
um aö vera að öllu leyti. Á meö-
al nautgfipa, er sýndir veröa, er
kýr frá Ontario, sem eigandinn
borgaöi $6,000 fyrir, og naut,sem
kostaöi $3,000. Mundu ekki
gripabændurnir hafa gaman af aö
sjá þær skepnur? Jafnfullkomin
sýning og þessi veröur ekki haldin
í Winnipeg aftur fyr en eftir mörg
ár, og ættu því sem allra flestir
aö sækja hana sér til uppb}'gg-
ingar og skemtunar.
Forsetaefni
í Bandaríkjunum.
Fyrir skömmu héldu próhibi-
tionistar f Bandaríkjunum flokks-
þing í Indianapolis, 111., og popú-
listar sitt flokksþing í Springfield,
111., og völdu hvorirtveggju for-
seta- og varaforseta-efni. Hinir
fyrnefndu tilnefndu Rev. Dr. Sil-
as C. Swallow frá Harrisburg, Pa.
sem forsetaefni, og George W.
Carroll frá Beaumont, Texas,
sem varaforsetaefni. Forsetaefn-
ið er talinn merkur og mikilhæf-
ur maöur og hefir haft mikil af-
skifti af bindindismálum ogstjórn-
málum aö undanförnu og tvívegis
eöa oftar boðið sig fram til em-
bætta frá hálfu próhibitionista og
fengið mikiö fylgi, en náttúrlega
beöið ósigur. Stefnuskrá próhi-
bitionista er aö því leyti víötæk-
ari í þetta sinn en aö undanförnu,
að hún fer fram á, aö nefnd
manna veröi skipuð til þess að
meöhöndla tollmálin; að þjóðin
sjálf kjósi senatórana; að skrif-
stofulögum stjórnarinnar veröi
ráövandlega beitt, og aö atkvæð-
isréttur manna skuli byggjast á
andlegum og siöferöislegum hæfi-
leikum. Er þaö taliö flokk þess-
um til gildis, aö hann sýnir í þetta
sinn, að hann hefir ekki augun
lokuð fyrir öllu ööru en vínsölu-
málinu.
Popúlistar mega heita úr sög-
unni, sem einu gildir. Á flokks-
þingi þeirra mættu ekki nema
200 erindsrekar. Forsetaefni
þeirra er Thomas E. Watson, rit-
höfundur og fyrrum congress-
maöur frá Georgia, og varaforseta
efpiö er Thomas H. Tribbles frá
Nebraska. Popúlistar fara fram
á þaö í stefnuskrá sinni, aö bönk-
uniim veröi ekki leyft aö gefa út
bréfpeninga; að peningaslátta og
bréfpeninga prentun veröi alger-
lega í höndum stjórnarinnar, að
allir peningar, hvert heldur guil,
silfur eða seðlar, veröi löglegur
gjaldmiöill í öll gjöld, prívat og
opinber; aö landeign útlendinga
veröi bönnuö, og að allar aröber-
andi stofnanir til almennings
þarfa verði stjórnareign. — Um
tfma náöu popúlistar talsveröri
fótfestu í sumum ríkjunum ýmist
einir síns liös eða í samlögum viö
demókrata, en nú eru þeir svo að
kalla úr sögunni og talið ugglaust,
að þeir hverfi algerlega viö næstu
forseta kosningar.
Auk forsetaefna þeirra, sem
þegar hafa talin veriö, eru tvö
sósíalista-forsetaefni á ferðinni.
Sósíal-demókratar í Chicago til-
nefndu hinn alkunna Eugene V.
Debs, og verkamanna-sósíalistar
hafa tilnefnt prentara í New York
Charles H. Corregan aö nafni.
Nærri má geta hverja þýðing slík-
ar tilnefningar hafa.
Forsetaefni Bandaríkjamanna
eru þá þessi, sem stendur:
Repúblíka:
Theodore Roosevelt, forsetaefni,
Ch. W. Fairbanks, varaforsetaefni.
Demókrata:
Alton B. Parker, forsetaefni,
Henry G. Davis, varaforsetaefni.
Próhibitionista:
Silas C. Swallow, forsetaefni,
Geo. W. Carroll, varaforsetaefni.
Popúlista;
Thomas E.Watson, forsetaefni,
Thos. H. Tribbles, varaforsetaefni.
SÓSÍAL-DEMÓKRATA:
Eugene V. Debs, forsetaefni.
Verkamanna-sósíalista:
Charles H. Corregan, forsetaefni.
FUMERTON & CO„
GLENBO^O, MAIsf.
Búi yður undir Dom.-syninguna.
Viö getum sparaö yöur peninga á því sem þér þurfið
til klæðnaöar í sumarhitanum.
Kvenfatnaöur, sein má þvo.
$3 50 Print fatnaður fyrir.. $2.65
4.00 Duck " “ • 2.95
5.00 Linen “ 3 85
650 “ " “ ■ 5.25
Hvitar Lawa Blonses allar með 25
prct afsiætti.
Lfnfatnaður
|2 50 millipils fyrir.. 2.00 $1.95
1.55
1 50 1 15
125 9J
11,50 nærskjól fyrir 1.25 $1 15
95
1 fiO “ “ 75
75 “ “ 60
50 40
$125 bofhlífar fyrir 95 cts
—'90 ‘ ■* 75 ctr
75 “ “ 60 cta
50 *' “ 40 cts
Nýtt upplag af hálskrögum kveuna
og hálsbönclum nýkomið, nýjustu teg-
undir á 25 cents og yfir.
Flannel fatnaöur karlmanna
$12 fatnaður settur niður í $9 75
10 “ “ “ 8 25
8 ............. 6.50
Luster treyjur
$2 50 karlm. Luster treyjur á $1.95
2.00 “ •• 1.65
Karlmanna Stráhattar og striga-
hattar með mjög niðurse " u verði.
J. F. FUMERTON, glenbor®.
Kjörkaupastaöurinn alþekti.