Lögberg - 15.09.1904, Blaðsíða 1

| Winnipeg minjagripir:
fc Tviblaðoðar árav á lOe, 20C. 2óc og §|
E 50c; eldspítus'okkar 85c oe Söcf pipai- :.3
§S og saltbankar 25c; bjöl)ur2öc,
Sp Allir velkomnir.
Anderson Thornas,
538 Main Str. Hardwnre. Telep)|ona 339 J
| Úrkeðjuskraut
§ Litlir skrúfulykiar, klaufbaratar, kot- s-
ít uxir, sjútrarabrýni. trésnifðutól, linif- ■■■.
ar af ýmsri gerð: alt silfrað og Rj'it. 0
| Verð 35 cents. |
Anderson & Thomss,
S; B38 Main Str. Hardware. Telephone 33í. |
j| Merki: svartur Yale-Iás.
17. AR.
Winnipeg, Man..
Fimtudaginn, 15. Sept. 1904.
NR. 37.
Fréttir.
Úr ölluin áttum.
Hinn nýji landstjóri á Finn-
landi, Obolensky ofnrsti, tók viö
embætti sínu seint f Ágústmánuöi,
og ætlaði bann að vörmu spori aö
leggja á stað í feröalag um landið
til þess að kynna sér ástandið.
Foringi umbótaflokksins á Finn-
landi, sem heflr aðsetur sitt í
Parísarborg á Frakklandi, hefir
lýst því vfir að hann hafi litla trú
á endurbótaloforðunum, Finn-
landi til handa, er keisarinn aug-
lýsti við fæðingu ríkiserfingjans.
Telur hann loforð keisarans standa
á veikum fótum, og umbæturnar
þó þær kæmust í framkvæmd nú
koma langt of seint. Segir hann
að keisarinn hafi veriö neyddur
til að gera þessar yfirlýsingar, en
þær eigi ekki rót sína í neinu vin
arþeli, sem hann heri í brjósti sér
til finsku þjöðarinnar. Eingöngu
lífhræðsla keisarans ætlar hann að
hafi konrið honum til að lofa end-
urbótunum, en þau loforð öll
inuni hann afturkalla, jafnskjótt
og hann sjái sér fært, eða þori á
það að hætta.
í rússneska héraðinu Bessara-
bíu, segja þýzk blöð að Gyðingar
hafi nú fyrir skömmu veriö myrt-
ir og limlestir hrönnum satnan.
Það var f þessu sama héraði, sem
hin hryllilegu Kichenev morð á
Gyðingum fóru fram í fyrra. Svo
er sagt að rússneskir prestar hafi
nú æst lýðinn gegn Gyðingum
meö því móti að telja honum trú
um að G}ðingar væru orsökin í
stríðinu milli Rússa og Japans-
manna. Jafnframt eru þar ýmsir
flugumenn á ferð er telja alþýð-
unni trú um að Gyðingar hafi nú
fengið fullkomin borgaraleg rétt-
indi á Rússlandi, og muni þeir,
þar af leiðandi, innan skamms
sölsa undir sig öll yfirráð í land-
inu.
Á Klondyke eynni, fyrir utan
Dawson brann sögunarmylna um
síðastliðin mánaðamót og mikið
af efnivið og dýrum verkvélum.
Er skaðinn af eldinum metinn á
áttatíu þúsundir dollara. Banda-
ríkjafélag átti eignir þessar sem
brunnu.
Sjö vikur eru nú liðnar síðan
tuttugu og sex þúsundir vefara og
annarra verkainanna í bómullar-
verksmiðjunum í Fall River, Mass.,
gerðu verkfall og ekkert útlit er
enn fyrir að samningar komist á
né tekið verði aftur til starfa í
verksmiðjunurn að sinni.
Fólksflutningalínurnar, sem
skip eiga í förutn yfir Atlanzhafiö
liafa enn ekki getað orðið ásáttar
um fastákveðin fargjöld. Jafnvel
er búist viö aö fargjöldin muni
verða sett enn meira niður eftir
miðjan Októbermánuð í haust.
Maður að nafni Thomas Kenne-
dy, frá Winnipeg, fanst örendur
á stræti einu í Toronto um fyrri
helgi. Rann strætisvagn yfir
hann á sporbrautinni seint um
kveldið, en sterkur grunur leikur
á að það hafi ekki orðið honum
að bana, heldur hafi hann verið
myrtur, og líkið síðan verfð lagt
á brautina, í þeim tilgangi að
hylma yfir glæpinn. Viö rann-
sókn á líkihu kom það í ljós, að
maðurinn var ekki nýlátinn, er
hann fanst, og styrkir það grun-
inn um aö svik séu í tafli. Tals-
vert af peningum vissu rnenn að
hann hafði haft undir höndum,
seinast er hann sást á lífi, en ekki
fundust á líkinu nema að eins fá-
ein cent.
Maðurinn, sem skaut Plehve,
rússneska ráðherrann, í sumar, er
sagt að nú sé strokinn úr fangels-
inu í Pétursborg. Vinir hans
hjálpuðu í kouiast
undan, og veit enginn hvaö um
hann hefir orðiö, enn sern komið
er.
Kona nokkur í Boston, Mass.,
skaut á mann sinn með marg-
hleypu, fyrra laugardag, en hepn-
aðist þó ekki að ráðahonum bana.
Þegar lögreglan kom, og ætlaði
að grípa konuna, hafði hún búið
sér til vígi í framstofunni og skaut
þaðan á lögregluþjóninn, sem
varö sár til ólífis. I fimm klukku-
tíma tókst henni að halda vörn
uppi, og var búin að skjóta fimtíu
skotum, áður en hún varð hand-
sömuð.
Slátrara verkfallið í Chicago er
nú loksins á enda kljáð. Við
verkfalliö hafa nálega firntíu og
þrjár þúsundir manna verið meira
og minna riðnir, og nemur vinnu-
tjón það er þeir hafa orðið fyrir,
fimm miljónum og eitt hundrað
þúsuiidum dollara. Tap vinnu-
veitendanna er, aftur á móti, sagt
að muni ekki vera minna en sjö
miljónir ogfimm hundruð þúsund.
Á meðan á verkfallinu stóð voru
í Chicago, einni saman, tuttugu
og séx þúsnnd og sex hundruð
manna er þátt tóku í því og jafn-
margir utanborgar í nærliggjandi
sveitum. Mennirnir taka nú til
vinnu aftur undir sömu skilyrðum
og voru er verkfallið hófst.
Fávizka „Heiinskrini>lu“.
í síðustu viku reynir ,,Heims-
kringla að sýna það með tölum,
að Laurier-stjórnin hafi á stjórn-
arárum sínum lagt aukna skatta á
Canada-menn með hækkuðum
vörutollum, sem hún stöðugt kall-
ar ýmist ,,skattbyrði“ eða ,,toll-
byrði“ til þess að koma því að,
að háir skattar séu tilfinnanlegir
fyrir þjóðina. Út á það höfum
vér ekkert að setja, því að sann-
arlega eru háir tollar þjóðinni
b y r ð i og hækkaðir tollar henni
a u k i n h y r ð i. En það kemur
einkennilega fyrir, að sjá þetta í
,,Heimskringlu“, sem heldur því
eindregið og afdráttarlaust fram,
að tollarnir verði hækkaðir ef aft-
urhaldsflokkurinn nái völdunum.
Fyrst hún skilur þaö, aö auknir
tollar leiða til aukinna skatta, þá
er það illa gert af henni að mæla
meö tollhækkun.
Skyldi annars nokkur einasti
lesandi ,,Heimskringlu“ trúa því,
að Canada-menn borgi hærri tolla
nú en þeirgerðu fyrir átta árum
síðan? Skyldi vera til nokkur
einasti læs inaður í Canada, sem
ekki veit það, að meö Fieldings-
toll-löggjöfinni læ'kkuðu innfiutn-
ingstollarnir að rniklum mun? Það
vita allir. Einmitt fyrir hina
rniklu tolllækkun eru verksmiðju-
eigendurnir í Austur-Canac’a að
reyna að koma Laurier-stjórninni
frá völdum. Á hverju þingínu
eftir annað hefir leiðtogi aftur-
haldsfiokksins gert tillögu um
tollhækkun. Það, sem Laurier-
stjórninni er mest til foráttu fund-
ið, er tolllækkunin, og það, sem
lienni verður örðugast við að
stríða við næstu kosningar, eru
peningar hátollamannanna, sem
notaðir verða við þá, sem ekki
bera meiri virðingu fyrir sjálínm
sér en svo að hafa askvæði sín
til sölu. — Og samt er ,,Heims-
kringlu" nógu ósvífin til að halda
því frarn við lesendur sína, að
Laurier-stjórnin hafi lagt á menn
auknar hyrðar með hækkuðum
tollum.
Frjálslyndi flokkurinn hélt því
fram áður en hann kom til valda,
eru ekki nákvæmlega réttar—við
því er ekki aö búast—, en þær
eru ekki fjarri lagi það sem þær
ná. Þær eru í rauninni ekki
nema partur af skýrslum og þess
vegna ekkert á þeim að græða.
Nú skulum vér taka þetta brot
upp úr ,,Hkr. “ og bæta þar við
því, sem hún stelur undan, og
munu allir lesendur Lögbergs vera
svo reikningsfróðir, að þeir sjá,
aö tollarnir hafa stórum lækkað
síðan Laurier-stjórnin tók við
þrátt fyrir það þó tekjurnar hafi
hækkað. Og svo væntum vér
svo góðs af ,,Hkr. að hún birti
skýrslurnar í heilu lagi við allra
fyrstu hentugleika.
Á stjórnartlö afturhaldsmanna.
aö ef innflutningstollarnir lækk-
Ár Tolltekjur. Innfl. vörur. 0tl. viSskifti.
1S90 S31.5S7.072S 1121,858,241 $218,607,360
IS91 30,314,151 119,967,638 218,384,934
1S92 28,446.157 127,406,068 241,369,443
1S93 29,321,367 129,074,268 247,638,620
1S94 27,579,203 123,474,940 240,999,889
1S95 25,446,199 110,781,682 224,420,485
1S96 27.759,285 118,011,508 239,025,360
Á stjórnnrtíft frjálslynda flokksins.
189S $29,576,456,« 5140,323,053: $ 304.475.736
1S99 34,958,069 162,764,308 321,661,213
1900 38,242,223 189,622,513 381,517,236,
I^OI 3S. 743,550 190,415,525 386,903,157
I£02 43,389,112 212,270,158 423,910,444
1903 49,015,506' 241,214,961 464,065,685
uöu þá yxu tolltekjurnar, ,því að
með háu tollunum væri vörunurn
haldið út úr landinu; að með
lækkuðum tollum kæmist á verzl-
unarsamkepni í landinu, og toll-
arnir yrðu mikilsverð tekjugrein
landsjóðs—rynnu í vasa þjóöar-
innar í stað vasa verksmiðju-
mnnanna með því að útiloka
samkepni og gera þeim hægt að
hafa vöru sína eins óvandaða og
dýra og þeim sýndist; að með
lækkuðum tollum ykjust útlend
viðskifti slórum og Canada-menn
hættu ekki einasta innkaup sín
heldur fengju aukinn og betri
markað fyrir vörur sínar.
Og þetta hefir alt hókstaflega
ræzt.
Engum lifandi manni kemur til
hugar að neita því, að tolltekj-
urnar hafi stórum vaxið síðan
Laurier-stj’órnin kom til valda.
Hefði ekki sú orðið reyndin á, þá
hefði frjálslyndi flokkurinn ekki
staðið við loforð sín. Tekjur
landsins þurftu að vaxa, og Laur-
ier-stjórnin má vissulega vera
stolt af að hafa komið því til leið-
ar án þess aö leggja neina aukna
byrði á þjóðina eða, réttara sagt,
meö því að létta byrði af þjóð-
inni.
Með hátolla fyrirkomulagi aft- !
urhaldsmanna fóru útlend við-J
skifti minkandi ár frá ári og þá
auðvitað tolltekjurnar jafnframt.
Með lágtollafyrirkomulagi frjáls-
lyndu stjórnarinnar hafa viðskift-
in farið vaxandi ár frá ári og toll-
tekjurnar að sama skapi.
Það hefir margsinnis verið fram
tekið í Lögbergi að það hafi verið J
afturför en ekki framför í landinu
undir stjórn afturhaldsmanna. J
Skýrslan fsíðustu,,Heimskringlu“
sannar það. Þar er sýnt, að toll- ^
tekjurnar árið 1890 hafa verið
nálægt fjórum miljónum dollara
meiri en árið 1896 undir sömu(
tolllöggjöf. Það sýnir að við-
skiftin höfðu farið minkandi, og
sú minkun stafaði af afturför og
engu öðru.
Skýrslurnar í ,, Heimskringlu“
Með því að slíta skýrsluna í
jsundur reynir ,,Hkr. “ að láta
| liana verða Laurier-stjórniitni til
! fordæming;ar. En sé henni lof-
að a.ö standa í heild sinni eins og;
hún birtist hér, þá er hún stjórn-
inni til stórsóma og ætti ein að
nægja til að sannfæra alla um
það, að landið sé betur komiö
undir stjórn Sir Wilfrid Lauriers
og frjálslynda flokksins heldur en
afturhaldsmanna, og að breyting
væri hin mesta fásinna.
Þvert á móti betri vitund held-
ur ,,Hkr. “ því fram, að Laurier-
stjórnin hafi lagt á menn hærri
tolla. Það sýnir hún með því
hverju hún stal undan af skýrsl-
unni. En það lýsir meira en
meðal fávizku að gera sér von um
að nokkur trúi henni eftir alt sem
á undan er gengið út af tollmál-
unum.
Þaö er fleira í þessu „Heims-
kringlu“ blaði, sem ekki verður
leitt hjá sér athugasemdalaust,
en verðu*- að bíða næsta blaðs.
Um stríðið niilli Rússa
«<j Japaiismanna.
Fyrverandi ráðgjafi samgöngu-
málanna í Japan, er Kencho Su-
yematsu heitir, hefir nýlega látið
álit sitt um stríðiö í ljósi á þessa
leið:
,,Vér Japanar vitum, að í þessu
stríði voru við Rússa erum vér að
berjast við sterkari þjóð en vér
erum. Oss er það fullkomlega
ljóst, að Rússar hafa miklu fleiri
hermönnum á að skipa og miklu
meiri peninga en vér. Vér höf-
um verið neyddir til að leggja út
í ófriðinn. Vér erum að berjast
fyrir tilveru vorri sem þjóð og
vonir vorar um sigur eru bygðar
á því, að vér vitum, að Rússum
er ómögulegt nokkuru sinni að
koma við nema litlum hluta af
öllum heratla sínum í einu í að-
sókninni.
Flutningur á miklum herafla til
Manchúríu og viðhald hans þar
er enginn hægðarleikur fyrir
Rússa, en mjög auðvelt fyrir oss,
sem eigum heima á næstu grös-
um. Takmark vort er að brjóta
upp Síberíujárnbrautina á smá-
köflum, hingað og þangaö, og
koma þannig í veg fyrir beinar
samgöngur tnilli Rússlands og ó-
friðarstöðvanna, svo engir flutn-
ingar komist þá leið í gegn. Jafn-
vel þó sigursæld japanska flotans
hafi hingað til verið í bezta lagi
og vel viðunandi, þá búumst vér
þó við enn meiri sigurvinnihgum
af hálfu landhersins. Vér höfum
lagt miklu meiri rækt við landher
vorn en sjóliðið og kostað til hans
mikið meiru. Og svo er eitt
atriði‘enn: Hyer einn og ein-
asti af hermönnum vorum er ein-
dreginn föðurlandsvinur.sem legg-
ur út í stríðið hafandi þá óbifan-
legu hugmynd í brjósti sér, að
enginn hhitnr sé dýrölegri á jarö-
ríki, né eftirsóknarverðari, en aö
berjast og deyja á vígvellinum
fyrir land sitt og þjóðerni. Trú-
arhrögð vor og þjóðareinkunnir
eru þannig, að flestallir af mönn-
um vorum eru elcki einungis vilj-
ugir til, heldur jafnvel sækjast
eftir því að fórna lífi sínu og
kröftum fyrir hið heilaga málefni,
sem þeir álíta aö hér sé verið að
berjast fyrir: tilveru föðurlands-
ins og þjóðernisins. Þetta er afl-
ið, sem knýr menn vora áíram,
svo allir sækjast eftir aö vera
settir þar, sem hættan er mest.
Þannig hefir verið mjög mikil eft-
irsókn eftir því að fara með tund-
ursnekkjunum, sem er hættuleg-
asta staðan er hægt er að velja
sér í stríðinu.
Því hefir verið haldið fram, að
riddaralið vort væri ófullkomið og
gæti aö engu ieyti jafnast við
Kósakkana, sem Rússar hafa.
Slíkar sagnir veikja að engu leyti
t»aust vort á riddaraliðinu, því
þær eru bygðar á ónákvæmri
þekkingu. Uni undanfarinn tíma
höfum vér verið, hægt Og rólega,
að búa út riddaralið vort og æfa
það. Vér erum nú komnir að
þeirri niðurstöðu, að hestar vorir,
þó smáir séu, eru miklu þolnari
og þurfa miklu minna fóður en
stóru hestarnir, sem Rússar hafa.
Mikill fjöldi af hermönnum vorum
hefir veVið vaninn við reiömensku,
og vér erum þess full-öruggir, að
bæði þeir og hestarnir mum
standa sig betur, þegar tii þarf
að taka, en alment hefir verið við
búist.
Allir hinir leiðandi foringjar í
hernum hafa aflaö sér kunnáttu á
Englandi, Þýzkalandi og Frakk-
landi, og viðburöirnir í stríðinu
munu verða ljósasti votturinn um,
að þeir hafa fært sér námið vel í
nyt.
Oss hefir aö vísu fallið það illa,
að óvingjarnlegar yfirlýsingar um
þjóð vora hafa átt sér stað á
!■'rakklandi, en þó erum vér sann-
færðir um, að Frakkar verða aldr-
ei sainbandsmenn Rússa gagnvart
oss í þessum ófriði. Samband
þessara tveggja þjóða er eingöngu
innifalið í því, að F'rakkar eiga*
mikið fé útistandandi í löndum
Rússakeisara. Þjóðin á Frakk-
landi, í heild sinni, hyggjurn vér
að ekki sé oss öndverð. Enn
sem komið er eigum vér engar
sakir á hendur þeim, en ef þeir
snerust á móti oss, mundu þeir
þó aldrei ná neinni fótfestu í Jap-
an. Þeir yrðu neyddir til að
sækja að oss sjóleiðis, og um eng-
an hlut eram vér vissari en að
fioti vör en meira en nægjanlega
mikill og vel útbúinn til þess að
sópa Frökkum og þvf skipaliði,
sem þeir eiga ráð á, á svipstundu
burt úr austurhöfunum. Þar aö
auki höfum vér þannig lagaða
samninga við Breta, að þeir
mundu koma oss til hjálpar ef
sainan skyldi draga með Frökk-
uin og Rússum. . *
Kæmi þetta fyrir, munduip vér
ekki búast við neinni vopnaðri
hjálp frá. BandaríkjamÖnnum, en
þaðan væntum vér hluttekningar
og siðferðislegrar aðstoðar. Þeir
hafa komið oss í kynni við Vest-
urlandaþjóðirnar. Ef vér kom-
umst í einhver vandræði í þeim
félagsskap, sem þeir hafa leitt
oss inn í, þá er ekkert eölilegra
en að vér líturn til þeirra til þess
að greiða úr flækjunni. Þó vér
höfiun sótt hernaðarnám til
vort að mun meira til gömlu
landanna en til Vesturheims,
þá hofum vér lært alla vora
stjórnfræði af Banc a íkjamönn-
um. Utanríkisráðgjafi vor og
verzlunarmálaráðgjafi eru báð-
ir útskrifaðir frá Harward há-
skólanum, og mesti fjöldi annarra
leiðandi manna vorra hafa fengið
aðal mentun sína í Bandaríkjun-
um. Þó stjórnarfyrirkomulag
vort og þeirra sé mismunandi, þá
er þó skyldleikinn mestur, ef svo
má segja, meö stjörnarfyrirkomu-
lagi Bandaríkjanna og voru. Vér
stöndum í þeim efnum nær
Bandaríkjamönnum en nokkurri
annarri þjóð.
Það hefir verið margt og mikið
talað um hættuna, sem heimin-
um gæti staðið af ,,gulu kynslóð-
inni, “ en slíkt hefir við engin
rök að styðjast. Og eg þori ó-
hræddur að fullyrða það fyrir
hönd Japansmanna, að þeir hafa
enga löngun til að sýna öörum
þjóðum yfirgang. Slíkar árásir
liggja rnjög fjarri lundernisein-
kennum þjóðarinnar.
Hvað samhandi voru við Kfn-
verja viðvíkur, þá höfum vér gef-
ið leiðtogum þeirrar þjóðar fylli-
lega í skyn, að það sé ósk vor, að
þeir ekki blandi sér neitt í málin. ■
Ito greifi óttast það, að ef Kína
kæmist í leikinn, þá mundu hinar
illa uppfræddu hermannahjarðir
þaðan, ekki gera greinarmun á
Rússurn og þeim þjóðum, sem
vér erum í vinfengi við, heldur
að eins velta sér hugsunarlaust
yfir Vesturlandaþjóöirnar hvar
sem þá bæri að. Vér óttumst,
að Kínar rnundu fljótlega hlaupa
á sig og sökin væri síðan látin
bitna á oss.
Aö síðustu er að taka það fram,
aö þó vér vinnum þetta stríð, er
það ekki ætlun vor að færa landa-
mærin út hið allra minsta. “
íslenzk mannalát í bænum:—
Edward Skúli, tæpra tíu mánaða
gamall, sonur Skúla Magnússonar
519 Marylandst., lézt 26. Ágúst.
—Karlína Jónasína, 5 vikna göm-
ul, dóttir Jóhannesar Bergmanns
547 Ross ave., lézt 30. Ágúst.—
Ragnar A., tveggja mánaða og
níu daga gamall, sonur Helga
Þórðarsonar 313 Toronto st., lézt
9. Sept.—Ingvar Búason, B.A.,
kaupmaður á Ross ave., 30 ára
gamall, lézt 13. þ. m. Hann læt-
ur eftir sig konu og eitt barn.
Jarðarförin fer fram næsta sunnu-
dag kl. 2 síðdegis frá St. Pauls
kirkjunni á norðvesturhorninu á
Notre Dame ave. og Nena st.
PÁLL M. CLEMENS
byggingameistari.
Bakeu Block. 408 Maix St.
WINNIPEG- Telephoae 2635