Lögberg - 02.03.1905, Blaðsíða 4

4
LOGBERG, EIMTUDAGINN 2. MARZ 1905.

er gefið út hvern fimtudag af The Löoberg
Printing & Pum.tsHiNG Co.. (löggilt), að
Cor. William Ave.. og Nena St. Winntpeg
Man.—Kostar *2.oo um árið (á Islandi 6
kr.) Borgist fyrirfram. Einstök nr. 5 Cts.
Published every Thursday by the Lög-
berg Printing and Publishing Co. (Incorpor-
ated), at Cor. William Avenue & Nena Ht..
Winnipeg, Man. —Subscription prici S2.00
per year, payable in advance. Single
copies 5 cts.
i
át. PAUbSON, Editor,
J X. HLUNDAL,' Bus. Managar,
Áuglýsingar. —Sraá-au^lýsingar í eitt
skifti 25 ceut fyrir 1 þ.nl. Á staerri auglýs-
ingum um leDgri tíraa, afsli►"*
'V
I %. .1. i. . .oiQur að til-
.,,.Qaa sicriMega og geta um fyrverandi bú-
:t3ð jafnframt.
Utanáskrift til afgreiðslustofu blaðsinser:
The LÖGBKRG PRIN'TING at PUBL. Co
_Pt0, Bo*. »3fl^ W'innlpcg. Man.
Telephone 221.
Utaná3krift til ritstjórans er:
KJItor Lögberg,
P.U. Boxl30, Winnlpeg, Man.
Samkvæmt landslögum er uppsögn kaup-
anda á blaði ógiid nema hann sé skuldlaus
þegar hann segir upp. Ef kaupandi, sera
er í skuid við blaðið, Hytur vistferlum án
þess að tilkynna heimilisskiftin. þí er það
fyrir dómstóiunum álitin sýniieg sönnun
fyrir prettvíslegum tilgangi.
sent svolátandi skey{i að afloknittn
fundinum:
Winnipeg Beach, 24. Feb. 1905.
Hon. Robt. Rogers, Ottawa,—
Sex hundruð nienn komnir sam-'
an á almennum fundi á Gimli krefj-!
ast jjess, að fylkisstjómin geri
bráðar ráðstafanir til þess járn-
anna er bein lína miðuð við fjórða bezta, svo það var fjárhagslega
i hádegisbaug; en að vestan er luin' fremur gróði en tap fvrir austur-
: ekki bein, því að þar ráða Kletta- hlittann af Assiniboia að innlimast
j fjöllin á nálega 500 milutn merkj- í fylkið. Að vistt voru þar menn,
unum á milli Alberta
Columbia.
Fjöldi þingmanna til Dominion
braut verði lögð eftir bygðinni til; þingsins lieldur sér eins og nú cr,
ísiendingafljóts. helzt frá Winni-
peg Beach, 35 mílur.
og British scm settu sig upp á móti slíkri inn-
limun, cn það munu fremur liafa
verið pólitískar ástæður sem það
var að kenna en nokkuru öðru. Að
en tveimur senatórum verður bætt, menn í Assiniboia ekki voru á þeim
við frá hverju fylki svo þeir verða árum innlimuninni með ölltt frá-
John Heidinger, fundarstjóri.
o' , . . , , , . mennirnir eru tíu frá báðum fvlkj
þ>amkvæmt askorun fundartns j J 1
unum til samans. Tala þingmanna
mynd Manitoba-manna að fá sneið
af Norðvesturlandinu innlimaða í
fylkið, — nema eigi ræðan í Indian
Head að álítast viðleitni í þá átt þó
hún leiddi fremtir til hins gagn-
stæða.
En viti menn.
Þegar fylkisréttindamálið er alt
undirbúið í Ottawa og búið að á-
kveða hvað gera skuli í samráði
hélt sveitarstjórnin attkafund, og j
að hottum loknum var svohljóð-:
andi skeyti sent austur:
Gimli, 24. Feb. 1905.
Ilon. Robt. Rogers, Ottawa,—
Sveitarstjórnarfundur, haldinn
samkvæmt áskorun nefnda hinna
ýmsu funda i bygðinni, krefst þess,
:ð fylkisstjórnin geri tafarlaust
til Dominion-þings er miðuð við
fólkstölu — en ekki stærð landsins.
' l>að er fastákveðið, að fyrir Que-
rís R.t>blin-stjórnin upp og sendir
tvo menn úr sinum flokki, þá Colin
H. Campbell og Robert Rogers,
fjórir frá hverju þeirra. Þing-j hverfir, sést á því, að litlu eftir aö
Mr. Roblin tók við stjórnarfor-
menskunni í Manitoba var hontun
boðið á fund vestur í Indian Head
i Assiniboia til þess að ræða tnálið; austur á fund Dominion-stjómar-
og svo alment var þá utn málið * innar til þess að ieggja fram beiðni
í bec-fylkið skttli mæta 65 þingmenn lntgsað þar vestra, að fólk þvrpt- , mn stækkun Manitoba-fylkis bæði
neörideild
að málinu verði frestað að' svo
stöddu.
Það er ekkert leyndatrmál, að
Canadián Northem jámbrautar-
félagið ráðgerir að leggja jám-
braut norður til Húdsonsflöans, og
ekkí heídur er það neitt leyndar-
mál, að Roblin-stjómin hefir látið
fylkið ganga t ábyrgð fyrir feikna
fjámpphæð af skuldum félagsins
tneð Norðvesturlandsstjóminni, Jvá fyrir Lrverja mílu af járnbraut sem
Dominion-þingsins, áð úr öllum áttum til þess að heyra vestur og norðttr alla leið til-Húd-
ekki fleiri þó fólkstalan aukist og það sent fram var dregið nteð og sonsflóans.
ekki færri þ<i hún minki. Frá móti.
það hefir bygt innan fylkisins. Að
vístr hefir Roblin-stjócnin rátið
fylkið ábyrgjast skuldir félagsins
fjrir járnbrautir utan Manitoba-
fylkis, en illa mundi mælast fyrir
að gera ntikið af þvt hér eftir.
Það bendir því margt til þess,
að það, sent aðallega e£ ekki ein-
hverjit hinna fylkjanna skulu mæta
þingmenn eins og
En með fundi þeim var eiginlega gat hafa og hefir að líkindum ver-
málinu lokiö. Frammistaða Mr. ið gerð í þeirri von, að hún yrði
Beiðnin unv stækkun fylkisins göngu rak Roblin-stjórina á stað
ráöstafanir til þess að járnbraut . ,
verði lögð eftir bvgðinni til íslend- i nmar&,r , , , . .
helzt frá Winnipeg! margir fást i hlut ef fólksfjöldan- Roblins þar var opraktisk og veitt, en stækkun fylkisms vestur a
ingafljóts,
Beach, 35 mílur.
I um er deilt með sextugasta ogíftemur klaufaleg; hann stukk þar bóginn hefir Roblin-stjórnin ugg-
G. Thorsteinsson, bygðarstjóri, | fimta hlut fólksfjöldans í Quebec-; upp á nef sér og hafði jafnvel í laust vitað, að með öllu var óhugs-
Járnbrautarmál
Ný-ísltndinga.
Nýlega hafa Ný-ísÍendingar og
annarra þjóða menn, sem búa þar i
nágrenninu, haldið fjölmennan
fund á Gimli til þess aö ræða og
samþykkja eitthvað, sem til þess
gæti leitt, að þcir fengju járnbraut
lagða norður eftir bygðinni. Þeim
sárnar, og það ekki að ástæðulausu,
að sjá hvern járnbrautarstúfinn
cftir annan lagðan innan fylkisins
1 • Jjað víða hvar, þar sem þörfin
'. irðist vera fremur lítil, vegna áð-
tir lagðra járnbrauta, að minsta
! < ti osegjank'ga nriklu minni þörf
i Gimli-
Eins og
J. Magnússon, ritari.
Og Mr. Baldwinson sendi svolát-
andi skeyti:
Winnipeg Beach, 24. Feb. 1905.
Hon. Robt. Rogers, Ottawa,—
Hefi verið á fjölmennum funditm
a Gintli dag, sem krefjast járn-j
brautar. Gerið tafarlaust ráðstaf-
anir.
B. L. Baldwinson.
Meira geta Gimli-menn ekki að
gert í bráðina. Hafi þeir þukk fyr- j
ii dugnaðinn og framkvæmdina, j
sem vér óskum af lieilum hug að
bygðinni stafi gcjtt af.
Nýju fylkin.
f\ lkinu.
Þá eru Canada-fylkin orðin níu
að tölu eða verða bráðum. British
Columbia er þeirra stærst, en
I’rince Edward Island tninst. Fer-
mílutal fvlkjanna er:
British Columbia .. 372,628
Quebec..............35r 373
Ontario . . ..........260,862
Alberta...............249,000
Saskatchewau . . . . 238,500
Manitoba........... 73,732
Nevv Brunswick .. 27,085
Nova Scotia........... 21,428
Prince Ed. Island . . 2,184
hótunum við Assiniboia-menn ef anleg eins langt á veg og fylkis-
þeir ekki aðhyltust innlimunina, og réttindamálið var komið. Um
cr þeim ekki láandi þó það fremur stækkunina í þá átt hefir verið beð-
Sir Wilfrid Laurier hcfir lagt
ívrir þingið frumvarp um fylkis- [ aa sumu levti ekki.
íældi þá frá.
Upp frá því hefir Roblin-
stjórnin oss vitanlega heldur ekk-
; ert við málið átt, nema hvað inn-
j limun hefir síðan ár frá ári verið
j gerð óálitlegri með því hvernig
| efnum fylkisins hefir verið spllað
j út beinlínis og óbeinlínis. Þá átti
Manitoba-fylki mikið af ágætu
landi í Assiniboia, sem hugmyndin
| var að selja bændum og innflytj-
endum til efgin nota; en í stað þess
________ gerði Roblin-stjórnin þeim hluta
Þessi mikli stærðarmunur fylkj- | landsins þann ógreiða að láta fylk-
; anna er að sumu leyti eðlilegur og islandið lenda í spekúlanta liönd-
Það er óeðli- um, sem svo halda því í upp-
ið til þess eingöngu að geta borið
Laurier-stjóminni það á brýn, að
hún hefði neitað. Hefði fylkis-
stjórnin borið fram beiðni þessa
fyrri, rétt eftir að hún kom til
valda og áður en hún fór með fjár-
mál fylkisins í hundana, þá hefði
veriö öðru.máli að gegna. Þá eru
allar líkur til að Manitoba-Sylki
næði lengra vestur eftir frjósömu
hveitisléttunum nú en }>að gerir.
Af því, sem hér að ofan er sagt
nú til þess að fá fylkið lengt rtorð-
ur að flóanum, hafi verið það að
geta látið fylkið ábyrgjast skulda-
bréf C. N. R. félagsins fyrir járn-
braut norður allar óbygðir til Húd-
sonsflóans. Yrði spildu þeirri bætt
við fylkið, þá efast víst enginn um
það, sem Roblin-stjómina þekkir
og veit um hald það sem áminst
jarnbrautarfélag hefir á henni náð,
að hún mundi bæta á fylkið nýrri
ábyrgð, svo tugum miljóna skifti,
til þess að hlynna að Húdsonsflóa-
braut félagsins vilji það nýta slíka
hjálp, sem maður ekki skyldi efast
um. Þó menn því gjaman vilduu
fá fylkið lengt norður eftir, þá er
vonandi að framlenging sú ekki
komist á meöan þeir Roblin og
Rogers og Can. Northern járn-
réttindi fyrir Norðresturlandið. j [egt í alla staði, að láta Manitoba- j sprengdu verði; það meðal annars
Skal því skift í tvö fylki. Merkin fylkið vera eins mikið minna og hefir að líkindum ekki alllítið fyrir
a milli hinna nýju fylkja skal vera pao er heldur enn Ontario-fvlkið því spilt að
fjórði hádegisbaugur, og að norð-;að austan og nýju sléttufvlkin að kærðu sig um
vestan. Það er ekkert sem með
cn t Gimli-bygðinni.
an skulu merkin vera norðurtak
c niörk Athabasca. Vestara fylkið : því mæiir, að Manitoba-fylki ekki
skal heita Alberta og bráðabirgða
, , . I stjórnaraðsetur þess verða Ed-
rnarga rekur ugglaust J J 1
U’.inni til kom McCreary sálugi því
til leiðar, að Dominion-stjórnin lof- j
aði stvrk til brautar norður eft.r stjómaraðsetur_ þess verður Reg-í
var haft álíka stórt eins og nokkurt
annað fylki á milli stórvatnanna og
monton. Austara fylkið skal heita Klettafjallanna. Og þó aldrei
Sascatchewan og
Assiniboia-bændurnir
að komast undir
ráðsmensku og yængjaskjól Mr.
Roblins og félaga hans.
Nú er Assiniboia óðum að byggj-
ast; orðin allþétt bygð að sunnan
og langt r.orður eftir. Hér eftir
gæti þvt ckki verið um innlimun í
gcta allir skynsamir og réttsýnir brautarfélagið hafa fjármái fylkis.
menn séð, að Dominion-stjórnin in# j hendi sér
gat með engu móti orðið við J>eirri
beiðni fylkisstjórnarinnar að
stækka fylkið vestuur á við nú í
vetur þegar loksins var um það
beðið, því að bæði var Assiniboia-
Skólafyrirkomulagið í nýju fylkj
unum helzt óbreytt. Höfðu sumir
búist við því, að Dominion-stjórn-
in mundi aftaka tvískifting alþýðu-
icönnum orðið það alment í mesta _i ______ •. , • , .
1 skolanna þar og skipa sama fyrir-
bráðabirgða j néma svo kunni að fara með tíinan-
um að fylkið verði stækkað norður
ína. I hverju fylki skal byrja með | jafnlangt og fylkin vestur af, þá þvkkis innbúanna; annað gæti ekki
máta .ógeðfelt, og svo voru samn-
ingar við Norðvesturlandsstjórn-
ina þá alt of langt á veg komnir til
þcss neinu yrði um þokað.
En nú hamast málgagn Roblin-
stjórnarinnar á þvi, að með neitun-
kotnulag þar eins og í Manitoba.
Andstæðingablöðin leggja stjórn-
inni það illa út að hafa ekki innleitt
þá breytingu. En upp úr því er
lítið leggjandi. Það eru sömtt
25 þingmönnum til fylkisþings. j Verður Manitoba-fylki
þeirra ; komið til orða. Og nú er svo kom-
fylki fær til þess að byrja I minstf enda meira um vert ef; ið, að Assiniboia-menn gengju
! með $1,030,375 árlega frá Domin- j stækkUnin hefði verið vcstur á aldrei með góðu inn á slika innlim-
j un, og láum vér þeim það ^annar-
fjárveit- j Manitoba-menn hafa lengi til1 kga ekki þó á ekkert annað væri
bygðinni ef C. P. R. félagið feng-
ist til að byggja hana, og til þess,
að herða á félaginu að koma henni j vert
á neitaði stjórnin því um annað j
byggingarleyfi nokkuru vestar ion-stjórmnni, þanmg: Ttl að bera j boginn.
þangað til brautin væri komin stjórnarkostnað $50,000 . o t,
uorður að Gimli. Brautin hefði mg a hvert nef 800•’ senl' miðað Vlð ! þess fundið, að fylkið væri of lítið, lfiið en jarnbrautasammnga Robl-
auðvitað getað verið fengin hefði 25°.°°o íbl,a tl! að byrja með, gerir j og það eru nú liðin tuttugu ár síð- ins, sem fylkið ekki er búið að bita
fyjkisstjómin ekki hummað J>að $200,000—fjárveiting sú fer vax- j an Norquay-stjórnin, sem þá var úr nálinni með og lengi mun minst
fram af sér, þrátt fyrir ítrekaða'andi eftir I>ví sem fólkið fÍö»&ar. | viö völdin í Manitoba, fór fram á verða.
beiðni Gimli-manna, að hlynna að l,an&að 1,1 fólkstalan er orðtn 800,- það við Macdonald-stjórnina i Ott- Fyrir síðustu Domtnton-kosn-
henni á neinn hátt. ’ Og takist Mr.1 000 ; skuldauPPbót: 5 prócent af awa ajj fa fylkið stækkað. Þá var ingar lofaði leiðtogi afturhalds-
fo við Roblin- í 852-42 a manninn, sem er tiltölu- tíminn hentugur til þess, hentugri fiokksins Norðvesturlandsbúum
r . .... _ blöðin, sem unnu að því af öllum
Manitoba-fylki að ræða an sam- jUnj hafi Manitoba-fylki verið sýnt , ., ,
; kroftum að koma
stórkostlegt ranglæti.
Það eru nú nokkur ár síðan
Norðvesturlandið sótti um fylkis-,
réttindi í gegn um stjórn sína. Þá
kallaði þetta sama málgagn Robl-
á tvískiftum
skólum í Manitoba með þvingun-
arlögum.
Andstæðingablöðin reyna einn-
ig að kveikja óánægju yfir því, að
nýju fylkm ekkt fa sjalf að hafa
m-stjomarinnar það storkostlegt , . , ., ....
. „ liond yhr stjornarlondunum; en
ranglæti að veita það ekki og full-
vissaði menn í Norðvesturlandinu
um það, að ef þeir hjálpuðu Mr.
Baldwinson ad ýta sv
itjórninni, að hrífi, þá skuulum vér
Irunna honum Jjakkir fyrir og lofa
honum því að gefa honum viður-
kenningu fyrir öllu, sem honum
ber í því sambandi.
En fyrir liönd Ný-lslendinga 'óxtum,
látum vér oss ekki nægja loforð , ^ó^S'000-
Roblin-stjórnarinnar um járnbraut
en nokkuru sinni síðan, því þá var j fylkisréttindum ef hann kæmist til
Norðvesturlandið, vestur af Mani- >alda með fiokk sinn. Laurier-
toba, óbygt að kalla og urn enga ó-
stjórnin áleit viturlegra að hrapa
legur hluti ríkisskuldarinnar og
nenuir $8,107,500, — $4°5.375 a
ári; stjórnarlöndin, metin á $1.50
ekran, 25,000,000 ekrur á $37,500,-
000,—upphæð þessi með 1 prct. an ræða. En Macdonald-stjórnin arnir sögðif þann drátt hennar vera
til að byrja með, gerir, daiiíheyrðist við beiðninni eins og hið mesta ranglæti. Og það mun
sú stjórn jafnan daufheyrðist við
Svo er til ætlast, að þessi nýju j bænum og kröfum Manitoba-
þau sömu blöð álíta það hafi veriö
í alla staði rétt og óaðfinnanlegt af
, Macdonald-stjórninni sálugu að
Bordcn og flokk lians til valda, þa T . ,
, . . , , , „ . , liafa hond yfir londum Mamtoba-
fengju þeir tafarlaust fylkisrett-
indi eins og þeir hefðu margsinnis
beðið um og ættu fulla heimting á.
En nú segir það,að Laurier-stjórn-
inni hafi farist það iila að veita
Norðvesturlandinu áminst réttindi
ánægju eða mótspyrnu þaðan þá ] ekki að því máli; en andstæðing- fiður en Manitoba-menn hafi fengið
fyrir vissan dag, heldur járnbraut- \ f-vlki. formle*a inn 1 sam-J n,anna.
xna sjálfa, sem stjórninni ætti eng-
in vorkun að vera að láta leggja og, um’
íullgera tímanlega á næsta sumri.
Því þó aldrei nema svo kunni að
fara, að C. P. R. félagiö neiti að
leggja brautina, þá ætti að vera
innan handar fyrir Mr. Roblin að
láta Canadian Northern járnbraut-
arfélagið leggja hana.
Gimli-fundurinn fór fram á það,
að Winnipeg-Beach járnbraut C.P.
R. félagsins vrði framlengd alla
leið til íslendingafljóts — 35 mílur j
—eða grein lögð út frá brautinni
sunnar eða þá, að öðrum kosti, að
C. N. R. félagið leggi hana.
Mr. Rogers, starfsmála-ráðgjafi
Roblin-stjórnarinnar var um þess-
ar mundir í Ottavva og var honum
bandið, með fullum fylkisréttind-; Hefði Greenvvay-stjórnin fengið
hafa verið búið að tala svo um fyr-
ir mönnum þar vestra, að fylkis-
réttindi hafi verið orðin þeim á-
huga og kappsmál. Laurier-
svigrúm til að leggja fram beiðni
tim sneið austan af Assiniboia.
Vonandi láta rhenn þetta ekki
kveikja hjá sér óvildarhug til Laur-
ier-stjórnarinnar þó svo sé til ætl-
ast. Málgögn Roblin-stjórnarinn-.
manna.
í Saskatchewan er talið víst að
Regina verði framvegis stjórnar-
aðsetur, með því allir virðast á-
nægðir með staðinn, enda er hann
að ýmsu leyti vel settur. í Alberta
aftur á móti keptu þrír bæir um
heiðurinn — Calgary, Red Deer og
Edmonton — og því ekki að vita
hvort fylkisbúar fella sig við Ed-
monton nema til bráðabirgða.
næstkomatidi Dominion-dag! ag sitja þó ekki hefði verið nema stjórnin áleit því réttast að lofa að ar hafa alt á hornum sér við Laur-
— 1. Júlí 1905. ! einu kjörtímabilí lengur við völdin, lcggja niálið fyrir þing það, sem ier-stjórnina og setja út á alt sem
Saskatchewan er austara fylkið þá er ekki ólíklegt að vestur-tak- nu situr í Ottawa, og það efndi hún gerir, hvað svo sem það er.
og Alberta það vestdra. Þauerujmörk Manitoba-fylkis væru nú hún; og til þess að búa málið und-
jafnlöng’ frá suðri til norðurs og er
Bandaríkjalínan suðrtakmörkin.
Saskatchevvan er 750 míluur á
lengd frá suðri til norðurs og 388
mtlur á breidd frá austri til vest-
urs við suðurtakmörkin, en við
norðurtakmörkin ekki nema ná-
lægt 248 milum vegna Jjess hvað
hádegisbaugarnir dragast sarnan! henni frarngengt.
vestar á hveitisléttunum en þatt;
eru og hljóta framvegis að verða. [
Þörfin á slíkri stækkun vakti fyrir
Mr. Greenway, og hefði hann ver-
ið við völdin eftir að Laurier nieð væri máli þesu lokið.
komst til valda í Ottawa þá segir
það sig sjálft, að ekkert mundi
hafa verið látið ógert til þess að fá
ir boðaði hún á fund sinn snemma
í Janúarmánuði meðlimi Norð-
vesturlandsstjórnarinnar.
Maður skyldi nú halda að þar
Laur-
eftir því sem norðar dregur. Með- Qg það er engin ástæða til að ef.
aibreidd fylktsins ér því nálægt (ast um> að Mr. Greenway hefði
318 mtlum.
Alberta er einnig 750 mílur á 1
Eða geta menn bent á nokkuð það, 1 congressinum var lagt fram og
sem Laurier-stjórnin hefir gert samþykt frumvarp í neðrideild sem
síðan htm kom til valda árið 1896, ákvað að uppleysa nefndina sem
og blöð Roblin-stjórnarinnar ekki hefir á hendi framkvæmdirnar við
liafa talað illa um? • gröft ranama-skurðarins og gefa
--------- | fersetanum fult vald til að velja
Vafalaust kemur sá tími, að menn í nýja nefnd og ráða yfir
ier-stjórnin hefir staðið við orð sín !
og ekki er annað að sjá en þeir í Manitoba - fylki verður stækkað þeim. En þegar í efrideild kom,
Norövesturlandinu séu vel ánægð- norður eftir, líklega alla leið til
ir með kjörin sem fylkisréttindun- Húdsonsfióans. Hvað mikið er á
um fylgja, enda hafa þeir víst ekki því að græða verður ekki sagt með
undan neinu að kvarta. Og þá því að landið er að mestu leyti ó-
komið því til leiðar, að fylkið hefði sk>'ldl maður halda, að Roblin-, þekt. En likur miklar eru til þess, öfluga vini á meðal
verið stækkað vestur á bóginn ef' stJdrn,n letl málin afskiftalaus,hún að fylkið mundi fremitr tapa en
lengd frá suðri til norðurs. Merkin j hann hefði setið lengur við völdin. | sem aldrei hefir neina viðleitni sýnt græða á þeirri útfærslu ef hún
þá var þar komið fram frum-
varp um að láta nefndina halda á-
fram, og er því um kent, að með-
limir nefndarinnar eigi marga og
senatóranna.
Það er talið líklegt, að hvorugt
frumvarpið nái fram að ganga, en
að austan eða á milli nýju fylkj- Hagur fvlkisins stóð þá upp á það til þess að halda fram þeirri. hug- fengist fljótíega, og því vonandi, aö forsetinn muni setja nefndar-