Lögberg - 30.03.1905, Blaðsíða 4

9
t
LOGBERG. FIMTUDAGINN 30. MARZ 1905-

»r *efi8 úttivero fimtudag af The Lögberg
P«IKTING & PUBLISHING Co.. (löggilt). að
Cor. William Ave., og Neoa St. Winnipeg.
Man. —Kostar $2.00 um áriö (á Islandi 6
Hfcr. Borgist fyrirfram. Einstök nr. 5 cts.
F'ublished every Thursday by the Lög-
nerg Printing and Publishing Co. (I ncorpor-
ytted), at Cor. William Avenue 3c Nena St.,
Winnipeg, Man.—Subscription price $2.00
per year, payable in advance.. Single
<ðopies 5 cts.
M. PAtlLSON, Kdttor,
A.. BLONDAL, Bus.Manager.
Aoglýsingar.—Smá-auglýsingat í eitt
*kifti 25 cent fyrir 1 þml. Á staerri auglýs-
ssgnm um lengri tíraa. afsláttur eftir sam-
rt .) I - fc iJi t. aaupeuia »tíöur að til--
. jjÐi-l Mir.iflega og geta um fyrverandi bú-
daSJaiuframt.
r þremur e'a fjórum áruni síðan , in verði frantlengd um 15 eða 16
hefði málið verið tekið til íhttgun- mílur. Og fáist það ekki, þá vill J
ar, ert þá ekki verið álitið borga j ekki Roblin-stjórnin lofa nteira en j
sig að leggja braut norður. En ! því, að hútt ímtni íhuga málið og
hann hefði tofað sér að l:\ta í I sjá þeim fvrir eínhverju járn-
lutga ntálið á ný, og nokkurn veg- j brautarsambandi in thc near fut-
inn lofað að verða við beiðni hans ! ure. Þeir sem Roblin-stjórninni
ef það álitist borga sig. Þetta j cru kunnugir, hvort heldur vinir
íJtauáskrift til afgreiöslustofu blaðsios er:
Tbe LðQBKRQ PRINTING & PLUL. Co
F.O, BoilSð., Wlantpeg, Man.
Telephone 221.
Ctanáskrift til ritstjórans er:
Kdltor I.Ogberg,
F.O. Box 136, Wlnnlpeg.) Man.
Samkvæmt landslögum er uppsögn kaup-
zsda á blaði ógild nema hann sé skuldlaus
j)tegar hann segir upp.-Ef kaupandi, sem
er í skuld við blaðið, flytur vistferlum án
þeas að tilkynna heimilisskiftin, þá er það
fyrir Jdómstólunum álitin sýnileg sönnun
fyrir prettvíslegum tilgangi.
Járnbrautarmál
Gimli-manna.
eða andstæðingar, munu kannast
við það, ef þeir vilja hreinskilnir
vera, að slíkt sé sama og ekkert
loforð.
hefði verið fyrir liálfum mánuði
og enn væri ekkert svar lcomið frá
forseta félagsins. Hann réð því
nefndinni til að bíða til tnorguns
og skyldi stjórnin simrita austur
og- fá svar uþp á þáð hvað félagið
ætlaði sérað gera; færi svo, að C.
P. R. félagið fengist ekki til að
leggja brautiria, |>á »væri fyrir
stjórnina að taka að sér járnbraut-
arlagninguna inn í ámiust bygðar- j þingmenn að vestan, sem upphaf- ;
!ag. Hann vonaði að svarið yrði , lega voru á móti því, geta nú felt
samkvæmt ósk manna, en brygð- j sig við það og veitt því fylgi sitt j
ist það, þá ntundi stjórnin halda j og atkvæði. Samkvæmt ákvæðinu, '
ráðstefnu og revna að gefa nefnd- eins og það nú er, verða menta-j
Mentamálaákvæðinu
í grundvallarlagafrtttnvarpi nýjtt
fylkjanna hefir verið þannig
breytt, að Mr. Sifton og aðrir
unum svar, sem þær yrðu ánægð-
ar með.
Mr. Roblin tók i sauta stre ng-
inn, og sagði, að afskifti stjórnar-
málin í höndum fylkisstjórnanna, j
en þó gert að kilyrði.að minnihlut-'
fhn ckki verði sviftur sérskóla-
hlunnindum Jjeint, sem eru veitt í
litlegar undirtektir, enda lá vel á
nefndarmönntun, og þcir biðu ró-
legir og vongóðir til. næsta dags,
því þerr höfðu nú fengið það lof-
orð hjá stjórninní, að hún skyldi
gera þá ánægða ef íorseti C. P. R.
félagsins ekki gerði j>að.
Áákveðnum tíma næsta dag
gengtt svo nefndirnar aftur á fund
Mr. Roblins. Var þá kontið svo
innar af málinu bygðist að ntiklu I Norðvesturlandinu með núgild-
leyti á st'ari forsetans. andi skólalögum þar. Þykir jafn-
Þetta virtust'nú vera fremur á- '"el æstustu móthaldsmönntim sér-
skólanna skilyrði það sanngjarnt
og vel viðunanlegt, því. að eins og
nákvæmlega hefir verið skýrt frá í
Lögbergi áður eru allir barna-
skólar í Norðvesturlandinu undir
sörnu stjórn og hið sama í þei möíl-
um kent, hvort þeir ganga itndir
nafninu sérskólar eða ekki. Með
þessu fyrirkomulagi er minnahlut- j
anttm (þeim kaþólsku) í Norð-
A miðvikudaginn var fór nefnd
jmanna frá Nýja íslandi á fund
Roblin-stjórnarinnar til þess að
skora á hana sð sjá ttm að járn-
brattt verði lögð norðttr eftir bygð-j ll|j“ðandi símskeyti frá Sir Thom- vesturlandinu-og verður í nýju
Eiginlega voru nefndirnar j as Shaughnessy forseta C. P. R. j fylkjunum —“ “J—‘
íélagsins: *" ’ J’
veitt mtnnt ser-
ett minnahlutanunt í
hlunnindt
„Vildi gjarnan láta það eftir j Manitoba er veitt með skólalögun-
stjórn yöáj að fallast, á skoðun j um frá 1890 og miðluninni sent
bændanna í Gimli-bygðinni, en I gérð var til sátta litlu síðar.
betí svo afar niikið verk fyrir Mr. Borden reyndi að gera sent
hendi í ár. að eg þori ekki að gefa ! n’cst úr ágreiningsatriði Jjessu, en
neitt ákveðið Ioforð. Þegar Mr. I tjað varð ekki til annars en veikja ;
VVIiyte kemur heini á þriðjudag- harin jafnvel í attgtim sinna eigin j
inn, þá er ekki óliugsanlegt að j fiokksmanna. Aftur á móti hefir
jjiin.
.tTær, sín með hVora bænarskrána.
Aðra skipuðu Þjóðverjar og Gal-
icíumenn, sem búa vestanvert í
bygðinni, en hina íslendingar og
Jkú annarra þjóða menn.sent næc
vatninu búa. Hinir fyrnefnde vilja
eðíiiega helzt fá braut norður um
bvgðina vestanverða, en fara þó
dcki beinhnis fram á það, heldur
éiðja um bana þar, sem álízt að j hann síai sér f*rt að framlengja Mr- Sifton vaxið í attgurn manna
Jjún kotni bygðinni að beztum not- j TeuIon brál',tma eða Winnipeg af báðum flokkum við framkomu
mit) og mest sé og almennust þörf- í Beach •Vautina um 15 eða 16 míl- j sina í málinu. Þingmennirnir frá j
in fyrir hana. Hinir síðar nefndtt! ur a -vfirstandandi ári, og fari svo | Manitoba, •Nörðvesturlandinu og |
ri Islendingarnir) fara fratn á, að i Þá llcfir hann va!d lil l*ss að láta j liritish Columba hafa gert út
branlin leggist til Gimli og þaðan | «'cra Í,að- Bnist er v'ð, að þér j nefnd til þess að flytja honum j
Morður að íslendingafljóti. og cr veitið llinn venjttlega styrk: $1,-! þakklæti sitt fyrir afskifti hans af
þeim það ekki láandi. Þeir álíta j 750 á míluna. Álít frantlenging j málinu og það mikilsverða dreng- j
það ekki nenta sanngjarnt að fara Teulon brautarinnar æskilegri ef i lyndi að nieta meira hag Vestur-
fraiii á, að helzti hafnarstaðúrinn c1'l1<í eru einhverjirr örðugleikar í j Canada en heiðurssæti sitt í j
| stjórninni þegar það tvent ekki
gat samrýmst. Og frézt hefir — og j
vesturströnd Winnipeg-vatns, I ve£1, sem n,er er ókunnugt 11111."
Jiar sem íslendningar hafa lagt ail
Þetta agðist Mr. Roblin skilja
míkið fé til byggínga og 'sam- j t,annig- að Mr.Whyte gæti á þessu j b-vkja sennilegar fréttir — að
skorað muni verða á Sir Wilfrid |
Laurier að taka Mr. Sifton inn í j
ráðaneytið aftur með því ágrein- j
lcvæmt eðlilegum gangi lilutanna 1 ari len&t aðra hvora járnbrautar-
snundi verða blómlegur ,verzlunar- j Srein'na um 15 eða ió niílur, og
íixrr, ekki verði lagður í eyði með i að málið væri þá i bráðina í hönd-
því að leggja járnbrattt norðttr j um fians; 1111 kætni hann ekki heim ! mí*smalið hafi ntt verið leitt til
ifieíri eða færri míltir vestttr í landi. t-yr en á þriðjudag, og þangað til heppilegra lykta.
l»ví miður er þessi tvískifting lík- j Sæt' el<b' stjórnin fengið um það j _______________—________________
að vita, hvort járnbrautarfélag
íeg til að spilla fremur fyrir braut-
inni, og það sem verst er: íslend- 1 llans Serð' riokkuð eða ekki. Feng- I
ánganefndin er ekki heldur á eitt ist l,að ehl<i td að gera neitt, þá 1
fram j vær' að halla sér að hinu, sem á j
Itefði verið bent, og vita hvað í
h*ægt væri að gera. Hann ráð-
Um kvæði
Eggerts Ólafssonar.
Eft'ir Stcfán Guttormsson

Nú í vetur Ias eg fyrst til inuna j
, « , ! í kvæðabók Eggerts Ólafssonar, :
lagðt nefndinnt að reyna að koma : |
. j og ásetti eg mér að skrifa greinar- 1
j korn um kvæðin hans, þeim til
sátí, eftir þ: í að dæma, sem
iafði komið. Fáist ekki járn-
. braníln til Gimli þá vilja sumir
Gimli-menn helzt enga braut fá
inn í bygðina, en aðrir að brautin
á norður að minsta kosti tíu
ixúhir fvrir vestan Gimli. Ettir I mönnum úr sínum flokki að finna >gagnS °g &amans>
Mr. Whyte þegar hann kemur j Seð þaU’ F>'lgl eg Þcirri reglu-að
láta kvæðin sjálf skýra frá kostum
sínum; því sú aðferð mun ólygn-
ttst og vissust.
Tvö af beztu ljóðskáldununt
ser saman unr hvár braútin skyldi
le?g'jast, og fela svo nokkurum
scm ekki hafa !
þessu yrði . járnbrautin vissum
Wuta bygðarinnar óánægjttefni, j heim, °g skyldi tjórnin veita þeitn
hvar sem hún legðist eftir bygð- j alla þá aðstoð sem hún gæti.
ímii. — LTndir Þjóðverja og Gal-
Gæti Mr. Whyte ekki orðið við
kituranna bænarskrána voru ! hci-ðni þeirra, þá nnindi stjórnin í-
skrifaðir 350 búendttr, en „ndir ! huga hina aðferðina, sem hann ísland frandciddi á nítJándn
j persónulega ekki áliti ófram- |'°ldin,n’ J°naS IIallgrímsson °g
Matthías Jochumsson, tileinka
minningu Eggerts ein hin til-
þrifamestu af kvæðum sínum.
Hulduljóð Jónasar eru aðallega
um Eggert Ólafsson. Þar kemst
Jónas svo að orði:
Þú elskar, Hulda! Eggert fold-
arblóma,
ættjarðar þinnar stoð, og
frænda sóma.
íslendinga bænarskrána 750.
Mr. Rogers svaraði nefndunum j kvæntanlega, og sjá þeim fyrir !
fyrir ltönd stjórnarinnar. Ilann einhverju járnbrautarsambandi í
sagðist hafa farið fram á j>að við ! nálægfi framtíð (in the near
forseta C. P. R. félagsins,, þegar
haiin var staddur í Ottavva og fékk
að vita um fundaholdin á Gimli,
að hann léti lengja Winnipeg
Beach járnbrautina norður eftir-
JF'or.setinn befði svarað því, að fyr-
futurej.
Líklegt er að nefndarmönnum
hafi nú farið að iítast ver á blik-
ttna. Hið bezta.' sem þeir geta
vonast eftir frá hertdi C. P. R.
félagsins, er að Teulon járnbráut-
\
]>að er haft fyrir satt, að Jónas
imnii snemma hafa tekið Eggert
sér til fyrirntyndar; og víst er, að
þeitn svipar saman að mörgtt leyti.
Matthías ketnst þannig að orði í
kvæði síntt um Eggert:
,.l>að var hann Eggert Ólafs-
son,"
—íslands vættur kvað—
„aldregi græt eg annan meir
en afreks-mennið það."
Hver var svo þessi Eggert Ól-
afsson? Hann var fyrst og fremst
spátnaflur þjóðar sinnar, ekki
falskur spámaðttr, sem hossaði
göUunum, heldur sanrittr spámað-
ttry sern sagði skorinort til synd-
anna bæði hinum æðri og lægri
stéttum, og rejndi sjálfur að lifa
sem flekklausustu ltfi. Um það
rnunu fáir efast, að Eggert sé ein-
hver álitlegasti steinninn.sem end-
urreisn tslands ltvílir á. Eggert
sameinar það tvent i fari sínu, að
vcra hrifinn af hinu bezta er forn-
óldin átti í skauti sínu, og um leið
að vera þrurigtnii af anda Lúters
og annarra siðabótarmanna. Þetta
kemur berlega i ljós í kvæðinu
ísland, þar sem ltann leiðir ísland
fram á sjóriarsviðið í konultki.
Leggur hann því þessi orð í
tmtnn:
Þá var eg bezt í blóma:
búin í gull og skart
sat eg' fríð með sótna,
. sólarbirtan snart
faldinu lýsti fagttrlig;
klæðin græn og kristals böntl
klæddtt’ og prýddu mig.
Ógift allar nætr
ttndi’ eg kostavoncl:
sodtlan heiinasætur
sátt’ ei Norðurlönd,
ýmsir biðlar báðu mín;
loksins var eg göfgutn gift,*)
gleðin exki dvín.
Síðan skýrir haim íra kristnitöku
og blóma landsijns í skjóli liinnar
nýju trúar, þangað til vaxandi
páfavilla steypti því í eymd og
volæði, cins og segir í kvæðinu:
páfavillan vaxa nam;
hreinsun, bannið,, httsl,ágirnd,
helgi, klukknaglam.
Ln viðreisn Islands lætur skáldið
eiga upptök sín hjá * umbrotum
siðahótarinnar, eins og hér segir:
Þá í Þýzkalandi
úr þoku ljósið skein:
Luthcr lyga grandið,
lét, og villu-mein.
evðist klárt hjá kristnri drótt.
Síðar í satna kvæði.kemttr vand-
lætingarsenii hans í ljós; um aft-
urför 17. aldar lætur hann Island
komast þannig að orði:
börnin, sent eg seinast ól,
‘í þeint mergur enginn var,
úr þeim tápið kól.
Rttnnið hefir honum til rifja upp-
blástur 17. aldar, því svo segir
liann:
Hvar eru jurttr heiða?
Ilvar eru dýru grös?
Bygð er orðin eyða,
úldnar blóm í kös,
fagrir runnar finnast síst,
upp úr jörðu bergið blces*)
bjarg úr sjónum skýzt.
Svo snýr hann sér að ástandi. 18.
aldar, og dregur þá ekki af. Til-
færi eg þessi erindi:
Áður endast kvæði
eg vil tala hreint;
börnin held eg bæði
bragast mttni seint
og svo líka temjast tregt;
nú skal segja sannleikann,
sé það leyfilegt.
*) Hér á Eggert við mannval
Islands á lýðveldistímanum.—S.G.
*) Leturbreytingin er gerð af
mér.—S. G.
Hús-stjórnin er haldin
helgust stjórnarlaus;
hjú:-:i blóta baldin,
brúka nöldur, raus,
ef ei verkin líka lýð ;
hefðuð þið boðið annað eins
á Sturlunga tíð?
Og cf eftirfarandi tvö erindi eiga
ekki einmitt mæta-vel við byrjun
20. aldar, þá er eg illa blektnr:
Dygð menn halda hrekki,
lirósa lasta vild;
sómann sé eg ekki,
sumir kalla sntld
að lasta’ á bak og bera róg;
fagurgala framaní
falskir kunna nóg.
Hreinlyndir þeir heita
g hertnannligir vel,
sem skitnu skensi beita;
skarpleik mestan tel
bæði logið bríxl og satt;
en hitt má ekki neína á nafn,
setrt nið og lýgi batt.
Svo má ekki gleyma þessum lín-
ttm, ef menn að eins muna eftir
því, að hinir dönsku einokunar-'
kaupmenn áttu sneiðina, og að
verzlun er nú frjálslegri og heið-
arlegri en hún var á þeitn tímum:
kaupmanninn þeir meta mest,
útlendr, þótt argr sé,
við altari hjá þeim sezt.
Einnig nutn eitthvað sviplíkt
ltanila iiúttðar-framförutn íslands
«>g skýrt er frá í þessu erindi:
Það hefir þessu landi
þjakað allra mest,
attðr óteljandi
agn og matan bezt
árliga gertgr útúr því;
aftr kentr ekki margt,
utan glingrin ný.
Þar næst finnur hantt að fast-
hcldni landstrianna við ýmsa ósiðtt
og ýmugust jteirra á ýtnsu nýju,
þó þarflegt sé:
Óþjálga eins og clrumba
ætla' eg sutna menn,
er með þrái þtttnba
* þvert til skaðans; en
gott ei vilja nokkuð nýtt;
glópskan þykir gamla bezt,
gleymt er hið forna nýtt.
Og nirfilshátturinn, að geyma féð
1 kistuhandraðanum, en láta það
ekki ávaxtast, fær sina sneið með
þessum orðum:
kyrrir á kistu botni
kasast tnaurar samt;
enginn hefir af þeint not.
Þá er Jiann ekki næsta mjúkhent-
ttr á leti,' ómensku, og uppskafn-
ingshætti; en saknar fornra
dvgða:
Færstir listir læra
landinu til góðs;
cn að státa' og stæra
stoltir neyta móðs;
atferð þeirra er ómátiig:
hoppa, blístra, snýta snart,
snússa'. og skæla sig.
Iírífu þeir ei þekkja,
þeim er tungan gleymd;
sprokin bændr blekkja
bjöguð; hungrs eymd
matast seint við sniðin ný;
yngismeyjar geta gott
gengist fyrir því.
Sakna' eg frægra forðum •
fyrirmanna lands;
gát í gjörð og orðum,
guð og lögtnál hans
elskttðu margir leynt og ljóst;
lítilmannligt lízt þeim nú
að leggjast á hans brjóst.
Þá er honum ekki vel við lær-
dómsskrumið og visindagorgeir-;
inn:
I öllu vilja vera
vitrir, lærðir; þó
ávöxt engan bera;
árevnslan er mjó,
Hvi skyldu menu
borga háa leigu inn í bænum.með-
an hægt er að fá land örskamt £rá
bænum fyrir gjafvirði?
Eg hefi til sölu Iand íSt. James
6 mílur frá pcsthúsinu, fram með
Portage avenué sporvagnabraut-.
sem menn geta eignast með $10
niðurborgun og $5 á mánuðt.
Ekran að eins $150. Land þetta
er ágætt til garðræktar. Spor-
vagnar flytja menn alla leið.
• •
Bakers Block, 470 Main st.
WtNNIPEG.
N.B.—Skrifstofa mín er í sam
bandi viö skrifstofu landayö
ar, Páls M. Gletnens. bygg
ingameistara.
þurfi landið þeirra við ;
bíákalt ætla’ að berja fram
barinsett óvitið.
Asælni ríkra og voldugra dæmir
hann hlífðarlaust; en hnútu gefur
hann þeirri tegund jafnaðar-
menskunnar, sem sprettur af öf-
ttnd á láni annarra, fremur en af
meðattmkvun við bágstadda j
Vinir, vald, ábati
voiaðs kefja rétt;
hleypttr laus ltinn lati,
leyfist kaupmanns stétt
okur-mang við eið og raup:
eg má ei græta’ hann góða
mann!
bann gefr ntér betri kaup.
Eru uudirgefnir
engum betri mtin;
fái þeir æðri efni,
öfund kalia mun
illa fengin aura söfn;
vittu sarnt að verri er
vaklstjórn bænduni jöfn.
í Búnaðar-fyþlki kentur Eggert
fram með öllttm einkennum sín-
um. Hann er ekki eins þunghent-
| ttr á Iöstunum eins og í kvæðinu
j lsland, en samt hittir liann nagl-
ann á höfuðið. Þetta má tilíæra:
jæir vilja gjarnan útlenzkt alt
og’ helzt vitleysið, sé það falt.
i
Guð segtr: þú skalt urtir eta.
Þeir ætla það. máske, syndaiaun
og forðast því, sent frenist
þeir geta;
fíflin samt þiggja korn og
baun;
vissu þeir að það væri gras,
við kattpmanninn þeir hefðu
inas.
: ,
I'.n 1 þesstt kvæði ber samt meira
á liinni uppbyggjandi stefnu' í
kveðskap lians. Þannig livetur
hann landstnenn til dygða, með því
að halda a lofti fögrum fyrir-
! myndutn. Þannig lýsir liann þvi,
| hvernig konan eigi að vera:
I Hennar gtiðhræðshi’ og dygða
dæmi
daglega skín sem fagurt blis:
bjúum alt kennir sem þeirn sætntr,
siðar bornin og heftir ys,
illmæli, klám og arga-fas,
ósamþykktir og heimsku þras.
hún er rnitt skart og heiðurs króna,
ilmn er J>að bezta, sent eg á.
Og ef þctta er ekki tekið út úr
hjarta íslenzks bændalífs, eins og
það hefir bezt verið, veit eg ekki
hvað það er:
Eg líð ei gems né gárungs hætti;
gamanið samt eg læt í té,
og vil hver glaður verða mætti
við skikkun, hóf og frómlyndi,
og svo í kroppinn komi’ ei ryg,
karlfólkið stundum reyni sig.
í þessu sama kvæði dregur hann
ttpp svo fallega mynd af náttúr-
unni í sveitinni, að okkur dettur