Lögberg - 05.10.1905, Blaðsíða 4

4
LOGBERG FIMTUDAGINN 5. OXTÓBER 1905
JTógbírg
Síwlniam Ave., og NeaaS.Wmn.peg
Mao,—Kostar 82.00 um áriS (áIsJa“dl
(Jtr. Borgist fyrirfram. Einstok nr. 5 cts.
Published every Thursday by the Lög-
öerg Printing and Publishing Co.
ated) at Cor. William Avenue & Nena öt.,
wfnnipeg Man -Subscription pr.ee■
per year, payable tn advaoce. bmgle
oopies 5 cts.
M. PAULSON, Edttor,
BLON3LL, Bas. M >nl
ger,
9. A.
ArrrLÝsiNGAR — Smá-auglýsingar í eitt-
íngurc um lengri tima, aisiauu
-iogi.
Bcstaðaskifti kaupenda verðui^ a8 t.l-
icynna skriflega og geta um fyrverand. bu
að innflutningstollur yrði lagður a
blý, en bonus pá, sem nú er geíinn,
aftekinn. Sá sem þar stóð fyrir
málum var spurður hvort hann
héldi, að öll blýtekjan í Canarla
seldist á canadíska markaðnum-
Nei, ekki hélt maðurinn það, en
væri tekjan vernduð með tolli, þá
stæðu pigendurnir við að keppa við-
útlenda markaðinn vegna þess'
hvað hátt verð þeir fengju fyrir
það, sem í Canada seldist. Mr.
Fielding var hræddur um að Can-
ada-menn yndu því illa að borga ó-
hæfilega hátt verð fyrir blý ein-
ungis til þess eigendurnir gætu
st^ðið við að eelja það með lágu
verði á útlendum markaði; enda
færu menn þá að beita samkepnis-
sttað jafnfrarat.
(Jtanáskrift til afgreiðslustofu blaðsins
The LÖGBERG PRINTING & PUBL. Co.
P.O, Boil30.. Winnlpeg. Man.
lelephone 221.
Utanáskrift til ritstjórans er:
Editor LOgberg,
P.O.Box 130, Winnlpeg, Man,
Samkvæmt landslögum er uppsögn kaups
anda á blaöi ógild nema hann sé skuldlaus
besar hann segir upp.-Ef kaupandi, sem
skuld við blaðið, flytur v.stferlum án
þessað tilkynna heimilisskiftin, þa er þaðj
Frrir dámstjlunum álitm symleg soni
/a (yrir prettvíslegum tilgangi.
Tollniálarannsókn in.
fvi að
maður
Nokkurir ráðgjafar Laurier-
stjórnarinnar hafa að undanförnu
verið á ferðinni um V estur Canada
og lialdið fundi á vissum stöðum
ril þess að heyra hvað menn
hefðu út á tolllöggjöfina að setja
og fræðast um að hverju leyti
hún þurfi að breytast, og er fróð-
legt að heyra og sjá hvað busi-
ness-menn hafa haft um núver-
andi tolllöggjöf að segja frammi
fyrir ráðgjöfunum. Með
veita þvi eftirtekt skilur
vel hvernig því víkur við, að verk-
smiðjumennirnir fylgja konser-
vatívum að málum.
Nefndin hélt fyrsta fund sinn í
Winnipeg. Kom þar meðal annars
fram fyrir hana ölgerðarmaður
stm hefir vöru sina verndaða með
mcíra en 100 prócent innflutnmgs-
tolli og varð að gera þá játning
irammi fyrir nefndinni,að ölgjörð-
in borgaði sig vel. Hann vddi
láta hækka svo mikið tollinn á út-
lendum ölföngum, að ómögulegt
ifaeri að láta það borga sig að flytja
þau inn og selja þau hér. Mr.
Fielding spurði mann þennanhrort
tiann mundi taka því með þökkum
ef lagður yrði ?vo har tóllur á
nauðsynjavöru þá.sem hann þarfn
afiist, aö þar kæmist engin sam-
kepni að, og gekk maðurinn þá inn
á, að eitthvert tillit væri til þeirra
takandi, sem vöruna kaupa til eig-
«1 nota.
í British Columbia sóttu sögun-
armylnueigendur það fast,að nógu
bár innflutningstollur yrði lagður
iá Bandaríkjaborðvið til þess inn-
flutningur hans hætti algerlega
ínn í Vestur-Canada, og það jafn-
væl þó framsögumaður mylnueig-
«ndanna — Mr. Jones — kannað-
ist við, að níu tíundu af öllum sög-
aðum við, sem keyptur væri alla
leið frá Kyrrahafinu austur að
stórvötnunum, væri sagaður í
•Canada. „En við viljum láta kaupa
allan borðviðinn að okkur,“ sagði
AIr. Jones. í öðru orðinu hélt há-
tolla-postuli þessi því fram, að
mylnuiðnaðurinn í British Colum-
táa borgaði sig ekki og mylnurnar
va-ru hver af annarri að hætta; en
r liinu orðinu kannaðist hann við,
.að með hverju árinu færðist borð-
v ðar framleiðslan þar óðum i
»fí>xt.
1 Nelson var fram á það farið,
hættulegir þeir geti orðið Banda-
ríkjamönnum. Samkvæmt kenn-
ingu hans er um enga aðra að
ræða en Bandarikjantenn sem
haldið geti í hemilinn á Japans-
mönnum á Kyrrahafinu. Af því
draga menn þá ályktun, að hann á-
líti, að Bandaríkin ættu að ganga í
bandalag með þeim stórveldum
Norðurálfunnar, .sem vilja tak-
marka yfirgang og ríki Japans-
manna í Asíu. Og því reynir nú
keisarinn að koma inn hjá Banda-
ríkjamönnum sams konar ótta og
hann heldur fram heima fyrir og
Frakkar og Rússar ekki eru laus-
ir við. Vitanlega hugsar Vilhjálm-
ur keÍEari sér að halda Kíaó chau
framvegis hvað sem tautar; en
aöferð þeirri við önnur lönd, sem þegar nú Rússar hafa mist Port
Canada ekki liafi leyft öðrum
er löndum að t^ita við sig. Þ.ví var
haldið fram tollhækkunarkröfum
blýtekjumanna til stuðnings, að
fólkið vendist því undir eins að
borga hærra verð fyrir vöruna.
Þeir sem viðstaddir voru féllu í
stafi yfir ákafa mannanna og
græðgi í að fá tollinn hækkaðan,
en það virtist alls ekki koma flatt
upp á ráðgjafana; þeir eru víst
farnir að venjast því í Ottawa, að
á þá sé leitað i sömu átt. Ekki
einasta reyna nienn þ.essir aö fá
því framgengt, að almeimingur
fái að borga óhæfilega hátt verð
fyrir nauðsynjar sínar, heldur
leggja þeir sig alla fram til þess
að koma öðrum lögmætum iðnaði
fyrir kattarnef. Er því spáð, að í
skýrslu nefndarinnar eftir að starfi
henuar er lokið, muni menn þess-
ir gjalda græðgi sinnar. Það er
haft eftir Mr. Fielding, að enn stjórnarinnar þar, er tvent ólíkt og
sem komið sé hafi ekkert það kom-
ið fram sem útheimti neina veru-
lega breytingu á tolllöggjöfinni.
Einkiennilegt er það, ef td vill
einkennilegast af öllu, að sömu
mennirnir, sem vildu láta hækkai
tollinn á því sem þeir framlelddu;
fóru jafnframt fram á, að- lækkað-
ur yrði tollurinn á nauðsynjum
þeirra.
Þetta er spegill af því hvemig
tolllöggjöfin verður þegar hátolla-
mennirnir koma konservatívum til
valda í Ottawa.
Austurlandamálin.
Arthur og ef Bretar eru fúsir til
að sleppa Wei-hai-wei, þá er ekki
sjáanlegt hverja gilda ástæðu
Þjóðverjar geta haft til þess að
sleppa ekki Kiaó chau. En fari
svo, að hægt verði að fá Banda-
ríkjamenn til þesp að tortryggja
Japansmenn, þá mundu Þjóðverj-
ar veita þeim öflugt og eindregið
fylgi i því að andmæla brezk-jap-
anska bandalaginu og vinna á móti
því. Þegar uppnámið varð í Tók-
íó um daginn út af friðarsamning-
unum, þá veitti skríllinn Banda-
ríkjámönnum árásir og brendi
kristnar kirkjur, eins og kunnugt
er, og gripu þá þýzku stjórnar-
blöðin tækifærið til þess að æsa
Bandaríkjampnn og gefa hugmynd
keisarans byr í seglin. En
Bandaríkjamenn eru alt of hygnir
til þess að sjá það ekki og skilja,
að skrílsæðið í Tókíó og stefna
viðurkendj samið um að láta ekki
skerða ríki Kínverja, og að aHar
þjóðir njóti jafnra viðskiftarétt-
inda í Kína og Kór/m. Fyrri
samningunum milli Breta og Jap-
ansmanna var Vel tekið, enda
leiddi ósegjanlega mikið gott af
þeim. Samningar þeir komu Jap-
an í röð með helztu stórveldum
heimsins og gerðu þeim mögulegt
að láta til skara skríða með sér og
Rússum án þess hætta væri á að
önnur stórveldi skærust í leikinn
með Rússum. Japansmenn liafa
sigrað Rússa, trygging hefir feng-
ist fyrir því, að Kínverj,ar héldu
löndum sínum og að viðskiftin við
austurlönd ekki verða í höndum
einstakra ríkja. Og fyrst um sinn
ier ekki sjáanlegt, að Brefar hafi
neitt að óttast frá hendi Rússa
Iandamærum Indlands.
Sumir halda því ifram, að þessi
mikli vegur Japansmanna og sig-ur
þeirra í viðureigninni við Rúþsa
auki hættuna af yfirgangi gula kyn
fiokksins. En hætta sú hefði ver-
ið langtum meiri ,ef Rússar hefðu
orðð sigurvegararnir. Hugmynd
jþ'eirra heflr lengfið verð sú að ná
yfirhöndinni í Kína, neyða Kín-
verja til bandalags með sér og á
móti óvinum sínum bæði við Kyrra
hafið og á Indlandi. Kínverjtir
eru ekki áleitnir og samningarnir
á milli Breta og Japansmanna
gefa fullkomna tryggingu fyrir
því, að það er ekkert að óttast.
Með viðskiftafrelsinu, sem áskilið
er í samningunum, er trygging,
fyrir því fengin, að iðnaður í Kína
tekur feikna-miklum framförum á
komandi árum.
Nú þegar vissa er fengin fyrir
því að Rússar rertS* á burtu tkr
Port Arthur þá er þvi haldið fram
af ýmsum, að Bretar rttu að af-
henda Kínrerjum Wei-hai-wai
með þrí svo hafi rerig áakilið, að
Bretar heföu stað þann til leigu á
meðan Rússar héldu Port Arthur.
Lagalegt tilkall Breta til Wei-hai-
Wei sé því útrunniö. En á máli
því eru tvær hliðar. Rúpsar hafa
verið reknir á burtu frá PortArth-
ur með valdi, en ekki afhent Kín-
verjum staðinn. Og það voru
Japansmenn, bandalagsríki Breta,
sem tóku Port Arthur og búast
við að halda bænum framvegis, og
virðist slíkt þá fremur mæla með
því en á móti, að Bretar einnig
haldi Wei-hai-wei. Vitanlega er
Rússum nú engin þörf á brezkri
gæzlustöð við Kína-strendur.
Hins vegar er þess að gæta, að
Rússar þóttust halda Port Arthur
til þess að fyrirbyggja hættuna
sem austurlöndum stafaði af Þjóð-
verjum í Kíaó chau, og sú sama
hætta vofir enn þá yfir. Efigum
dylst það, að Vdhjálmur keisari
hefir ekki horfið frá hugmynd
þeirri að leggja undir s g meira
eða minna af Kína. Hann hefir
aldrei gert meira úr því en 1
nú.hver hætta vesturlöndim. s ' .
af yfirgangi Mongólanna; og ha..n I 10
leggur mikla áherzlu á það hve Yfirráð )
fer í gagnstæðar áttir. Japans-
menn eru iðnaðarþjóð, sem verður
að sækja til annarra mikið af
nauðsynjum sínum og vill því
gjarnan hafa sem bezt samkomu-
lag með sér og Bandaríkjamönn-
um. Það er líkt á komið með Jap-
anmönnum á Kyrrahafinu og Bret-
um á Atlanzhafinu. Hvorirtveggja
sjá sér það fyrir beztu, að sam-
komulagið við Bandaríkjamenn sé
sem bezt og vinsamlegast. Og
reyndir og gætnir stjórnmálamenn
spá því, að Vilhjálmi keisara muni
verða þungur róðurinn að fá
Bandaríkjamienn í bandalag á
móti Japansmönnum.
------o------
Hrezk-japanska sambandiö.
Öröugleikarnir viö Panania-
skuröinn.
Fyrir skömmu birtum vér í Lög-
bergi aðal þráðinn úr samningun-
um nýju á milli Breta og Japans-
manna, eins og kvisaðist að þeir
mundu verða. Síðan hafa þeir
verið gefnir út og birtir í blöðun-
um, og reyndust þeir í aðalatfið-
unum eins og til var getið. Er
mikið um samningana rætt og
segja blöðin, að þótt skrykkjótt
gangi innanríkisstjórn Balfours
þá sé þó þetta atriði í utanríkis-
stjórn hans, undir forustu Lans-
down’s lávarðar honum til heiðurs.
Samningarnir eru all-yfirgrips-
rniklir, en þó svo stuttir og fáorð-
ir, að furðu gegnir; ekki nema
stuttur inngangur og átta greirir,
allar stuttar, eða alls um fim' i
hundruð og tuttugu orð. Tekið ,er
fram í innganginum, að r :
arnir eigi fyrst og tr mí'. . ár j t
að því, að hlutaðeigendur m\u*r
og Japansmenn) haldi eignum sun | sí;u. u.,i
um og umráðum í Asíu og á ind- j inn r.ð F.
landi óskertum; en takr r' in,, \i
Margvíslegar sögur fara af því
hvað erfiðlega gangi starfið við
Panamn-skurðinn og umkvartanir
undan ýmsu þar eru margar og
fara svo vaxandi, að sum helztu
blöðin halda þvi fram, að congress
verði að setja nefnd til þess að
rannsaka ástandið. Segja þau að
congness eigi þar viðfangsilt mál
fyrir hendi og Roosevelt forseti
þurfi á öllu að taka til þess þjóðin
missi ekki trú á málinu. Þrátt
fyrir alt féð og alt kappið sem beitt
hefir verið síðan Bandaríkin tóku
að sér mál þetta ei pað nú haft
eftir forscta framkvæmdarnefnd-
arinnar,að aðbúnaður verkamanna,
bæði hvað snertir húsnæði, hrein-
læti og fseði, sé ekki eins og vera
ætti og þörf er á. Drepsóttir hafa
komið upp, og síðan í Júnimánað-
arbyrjun í sumar hafa fleiri hætt
þar vinnu og haft sig á burtu
heldur en þeir sem komið hafa, og
cr þó ekkert látið ógert til þess að
ráða menn til vinnunnar. Meðal
annars ollir það óánægju og megn-
um útásetningum, að enginn veit
hvort skurðurinn á að grafast
hiður jafnt haffleti eða í honum
eigp að verða inargar flóðlokur til
þess að hækka og lækka skipin. Og
þó hefir miklu fé og tíma verið til
þr vanð að rannsaka og ráða
fr.L, . ur hverja aðferðina heppileg-
rt muni að viðtaka. Og svo bæt-
] ^ cf n á alt saman, að repú-
. j Chicago Chroniclc\
siær þvi nú út, að það taki ekki
riiynd, sem meira og meira er nú
að ryðja sér til rúms íNorðurálf-
unni. Norska þjóðin er nú, eins.
og kunnugt er, búin að leysa sam-
bandið við Svía og orðin sjálfstæð.
Frá því í fornöld liafa Norðmenn
að visu verið sérstök þjóð, en ýms-
ir óviðráðanlegir atburðir hafa
verið þess valdandi, að þeir um all
langt tímabil hafa verið háðir
bræðraþjóð sinni, Svíum, hvað rík-
isstjórn snertir. En nú eru þau
böndin rofin. Norðmenn hafa haldið
fram þjóðréttindum sínum og sjálf
slæðiskröfum svo ötullega, að nú
eru þeir, ef svo má að orði kveða,
orðnir „húsbændur á sínu eigin
heimili."
En það eru fleiri þjóðir í Norð-
urálfunni, sem langa lengi hefir
a staðið líkt á fyrir og Norðmönn-
um, og hjá ýmsum þeirra hreyfir
sér nú sjálfstæðislöngunin með
meira móti en áður hefir átt sér
stað um langan aldur.
Fremst í þeim flokki standa
Ungverjar. Hvað stjórnarfarið
snertir hafa þeir undanfarið verið
Austurrikismönnum liáðir á svip-
aðan hátt og Norðmenn hafa ver-
ið háðir Svíum. Mismunurinn hef-
ir að eins verið sá, að sambands-
tengslin hafa verið fastara reyrð
að Ungvierjum en Norðmönnum,
og því liafa þeir fundið enn meira
til þeirra. Á sjálfu Ungverjaland
eru margir þjóðflokkar, em sífelt
eiga í innbyrðis óeirðum og flokka-
dráttum. Þar eru Magyarar, Rúm-
enar, Þjóðverjar og enn fleiri
þjóðflokkar. Fremstir í flokki,
hvað sjálfstæðiskröfuna snertir,eru
Magyararnir, hinir leiðandi og
upprunalegu íbúar landsins, enda
er það meðal þeirra, að mest ber á
óánægjunni yfir sambandinu við
Austurrikismenn. Franz Jósef
Austurríkiskeisari er jafnframt
konungur Ungverja. En langt er
frá þvi að Ungverjar standi eins
vel að vígi með sjálfstæðiskröfur
sínar og Norðmenn. Þeir báru
þær fram í fullkomnustu einingu
og höfðu náð svo miklum þroska í
stjórnarmálefnum,að þeim var það
fullkomlega ljóst, að ef þeir ættu
að geta komið sínu fram yrðu þeir
að láta það sitja í fyrirrúmi fyrir
öllum innbyrðis memingamun.
Þeim var það ljóst, að þeir yrðu
allir að sameina sig um hina miklu
allsherjar kröfu: hið fullkomna
sjálfstæði landsins. Á þenna hátt
náöu þeir takmarkinu. Á Ung-
verjalandi er öðru máli að gegna.
Þjóðverjar, Rúmenar og aðrir
þjóðflokkar á Ungverjalandi sýna
Magyörum óvild og óvináttu. Þeir
hafa það á tilfinningunni, að þeir
mundu ekki verða mikið betur sett-
Hví skyldu menn
borga háa leigu inn í bænum.með-
an hægt er aö fá land örskamt frá
>ænum fyrir gjafviröi ?
Eg hefi til sölu landíSt. James
mílur frá prsthúsinu, fram mið
Portage avenue sporvagnabraut-.
sem menn geta eignast íneö $10
niðurborgun og $5 á mánuði.
Ekran að eins $150. Land þetta
er ágætt til garöræktar. Spor-
vagnar flytja menn alla leið.
urnar
: 1
r,r n
aíir. 1
ingunum.
rr ti’ >.ec
1 . ar
.r >.
áöiir var frá sk^.t
X r. } c - -
Jaj. ins;.._r...
' að kom t B.e*
ðí' ’ Oi
.,j þcirr. i .id'
ni manna á Kóri
luttugu ár nð fullgera
g, að hann verði þá bú-
' 1 h ina $1,000,000,'
. tta htnr cðlilega leitt
P b " m;um lízt ekki á
■• í>ig.
v. trlin
i" verjar.
•r sú hug-
Bakers Block, 470 Main st.
WlNNIPEG.
B.^j.—Skrifstofa mín er í sam-
bandi við skrifstofu landa yð-
ar, Páls M. Clemens, bygg-
ingarmeistara.
yarar mundu þá hrifsa til sín völd-
in og einir vilja öllu ráða. Árið
1867 fengu' Ungverjar sína sér-
stöku stjórnarskrá, eftir að frelsis-
stríðið, sem hetjan Kossuth stóð
fyrir, var til lykta leitt. En Mag-
yara þjóðflokknum hefir jafnan
síðan fundist, að hann hafi orðið
að lúta í lægra haldi fyrir flokks-
mönnum Kossuths, og sitja um
tækifæri til þess að rétta hluta
sinn.
Um þessar mundir geisar nú á-
köf stjórnmáladeila á Ungverja-
landi,sérstaklega í höfuðborg lands
ins, Budapest. Sjálfstæðisflokkur-
inn og sambandsflokkurinn standa
þar öndverðir, og á þingi Ung-
verja koma fyrir áflog og rysking-
ar á degi hverjum, svo að kalla.
Svo virðist sem Franz Jósef keis-
ara sé það um megn, að koma á
reglu og friði. Persónulega ' er
keisarinn að vísu elskaður og virt-
ur af þegnum sínum í báðum ríkj-
unum, en helzt lítur þó út fyrir, að
hinar sivaxandi kröfur Ungverja
muni hafa það í för með sér, að
hann neyðist til að leggja niður
völdin og fá þau í hendur manni
þeim af keisaraættinni, er næstur
stendur til ríki^erfða, og Franz
Ferdinand heitir.
Svo er að sjá af fréttum frá
Norðurálfunni, að ef svo langt
kemst,, að Ungverjar framfylgja
kröfum sinum svo fastlega, að að-
skil.i„ður ríkjanna verði óhjá-
kvæinilegur, þá muni stórveldin sjá
sér nauðugan einn kost að skerast
í leikinn og miðla málum á jcin-
hvern liátt.
* * *
Það virðist á síðustu tímum
koma betur og betur í ljós, að tvö
eða fleiri ríki ekki geta unað sama
ir þó þeir losnuðu úr sambandinu j konungsvaldi. Aðskilnaður Svía
við Austurríkismenn og Ungverja- ■ og Norðmanna hefir sannað þetta.
land yrði sjálfstætt ríki, þvi Mag- I>ar hefir friðsamlega ef pkki vin-
C. THOMAS
fluttur
tn
. X 3W
S T R XI XI T,
3 dyr noröur frá gömlu búöinni,
nær Logan ave.
lAga VERÐINU
ENN PÁ HALDIÐ X ]
ÖLLU-HÁLFVIRÐI
OG MINNA.
604 Main st,
I