Lögberg - 19.10.1905, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 19. OKTÓBER 1905.
ajjjjjntni* ** fftW'fufr*^fiiffínTvi,rrtT.'w^
mmrnlnfmwnfmnmmTWmnTrn iiiiiii■■■■•••••■••••••■■•«»■•*
SVIKAMYLNAN
Skáldsaga eftir
ARTHUR IV. MARCHMONT.
XVI. kapituli.
Eg kemst í bobba.
Vegna þess eg ekki vissi hvernig eg átti aö
haga mér frammi fyrir pasjanum þá geröi eg of
mikiö úr meiöslum mínum, og fvr en eg hefði tíma
til að skreiðast á fætur gaf hann málleysingjunum
bendingu u»n að hjálpa mér, og þótti mér það verst
af öllu.
Það er viðurkent, að sjón og eftirtekt þessara
ógæfusömu manna skerpist óendanlega mikið viö
Jiað, að þeir eru sviftir heyrn og máli; og óttaðist
eg því, að þeir mundu sjá, að eg ekki væri Hamdi.
En eg hlaut aö eiga það á hættu, því það hefði
getað vakið illan grun ef eg hefði ekki þegið hjálp
þeirra. Sá þeirra, sem gaf sig fram, var herðabreið-
ur og saman rekinn, og gat farið með mig eins og
barn. Hann þreif í annan handlegginn á mér og
kipti mér svo ómjúkt á fætur, að oþolandi hefði
verið ef eg í raun og veru hefði verið aumingi sá
sem eg lézt vera. Eg studdi mig við hann veinandi
og lézt engjast sundur og saman af kvölum, en
gætti þess vandlega að láta hann ekki sjá í andlit
mér.
Marabúk komst alls ekkert við af að sjá mjg;
það virtist miklu fremur skemta honum, því eg
þóttist sjá votta fyrir hæðnisbrosi á andlit hans
þegar eg bar mig hvað aumingjalegast. Hefði hann
komist við, þá hefði hann ekki verið sannur Tyrki.
Tyrkjar eru orðnir því svo vanir, inann fram af
manni, að fara illa með menn og horfa upp á eymd
og þjjáningar, að slíkt vekur einitngis hjá þeim fyr-
irlitningu og hæðni.
,,Þegar þú getur hreyft tunguna, þá talaðu,“
sagði hann harðneskjulega. „Hvert er ernidi þitt
hingað ?“
Eg hélt áfram að veina, en kom þó loks fyrir
mig fóturn, og reyndi að láta. málleysingjann sleppa
mér. I>egar Marabúk sá það þá benti hann honum
að fara á sinn stað og mér að koma nær. Eg þakkaði
mínum sæla fyrir að vera laus við manninn án þess
hann tæki eftir neinu, og svo skreiddíst eg nær borð-
inu, en hengdi niður höfuðið til þess að hylja and-
litið sem mest.
„Flýttu þér með erindið, Hamdi,“ sagði hann
hvatskeytlega.
„Þjónn þinn óttast reiði herra síns og þorir
ekki að hreyfa tungu, sína,“ stamaði eg í angistar-
.rórnt > . ■
„Á eg að sýna þér hvernig eg get látið þig fá
málið ?“ spurði hann ógnandi. ' „Hvað hefir komið
fyrir?“
„Þjónn þinn hefir verið barinn, og píndur;
margt hefir komist upp, en þjónn þinn hefir þagað.“
.Hann hrökk við og ygldi sig.
„Hver píndi þig?“
„Ritari auðuga vantrúarmannsins, hundurinn
hann Ormesby," og eg afbakaði nafn mitt í fram-
burðinum eins og Tyrkjar gerðu. „Hann er fjöl-
kunnugur og vissi það, að eg reyndi að ráða honum
bana.“
„Það hefir verið þínuin eigin klaufaskap að
kenna, Hamdi. Er hann enn á lífi?“
„Hann er galdramaður. Þjónn þinn sá hann
éta eitrið — með mínum eigin augum sá eg það—og
sver það við grafir feðra minna; en það gerði honum
ekkert mein—og hann lifir.“
„Sá hann skjalið, sem eg gerði þér orð um?“
„Þjónn þinn brendi það—“ og svo sagði eg
honum frá því, sem Kóprili gerði inni í heqbergi
minu. Hann hlustaði með mesta athygli, og honum
virtist geðjafet vel að slægð Kópríli; en Jægar eg
sagði honum, að Grant hefði étið eitrið, þá breyttist
fögnuður hans í reiði.
„Þú ert argasti klaufi og hundspott, Hamdi, og
þó þeir hefðu drepið þig í stað þess að berja þág, þá
hefðir þú ekki fengið annað en þú áttir skilið.“
„Reiði herra míns er hinum trúlynda þjóni hans
verri en dauðinn," tautaði eg niðurlútur, en hafði
samt vakandi gætun á honum. Nokkur augnablik
sat hann huglsandi og kiptist við eins og hann réði
sér ekki fyrir gremju.
„Hvað fleira grunar ritarann—þennan Ormes-
by?“
,„Eg er hræddur um hann gruni margt, herra
minn. Hann spurð þjón þinn í ákafa, á milli högg-
anna og ilstrokanna, um tilraunir sem gerðar hefðu
verið til þess að ráða auðuga Bandaríkjamanninn af
dögum. En þjónn þinn þagði.“
„En þú hefir þó í því efni gert eins og fyrir þig
var lagt?“ spurði hann efablandinn.
„Bandaríkjamaðurinn liggur dauðvona og deyr,
herra minn,“ sagði eg og var óviss í hverju ætti að
svara.
„Þú átt við, að þú hafir gefið honum það sem eg
sendi þér?“
„Eru ekki orð herra mins Hamdi þjóni hans lög
eins og það sem kóraninn kennir?“ Hér fræddist
maður þó um nokkuð. Ekki einasta hafði hann
boðið Kópríli að koma eitri ofan í Grant,heldur hafði
hann lagt sjálfur til eitrið; og þegar eg gerði þessa
falsjátningu Um glæpinn þá brann eg í skinninu af
reiði við pasjann. Það leit út fyrir, að Stefán hefði
sagt satt, og að Grant hefðu verið sýnd fjörráð fyrri
en mér. En hvers vegna, þegar Haidée lýsti yfir
því, að líf Grants væri þeim meira virði en nokkurs
annars manns, til þess að koma fram samsærinu,
vegna hins mikla fjár sem hann réði vfir? Hvernig
var þessu tvöfalda samsæri varið? Hugsun þessi
flaug í gegn um huga /ninn á meðan eg stóð þarna'
niðurlútur og beið þess að illmennið tæki til máls.
„Veif gríska konan, hún húsmóðir þín, um alt
þetta, Hamdi?“
„Á herra minn við það sem Bandaríkjamannin-
um við kemur?“
„Hafa þéir pínt úr þér vitið, svo þú þprfir að
spyrja jafn heimskulega ?“ svaraði hann reiðulega.
„Hefir þú svikið mig?“
„Er þjónn þinn hundur, sem bitur í hendina sem
fæðir hann og verndar?“
Hann leit til mín harðneskju og tortrygnislega
að mér virtist, og mér til undrunar tautaði hann við
sjálfan sig á frönsku:
„Skyldi eg þá hafa trúað þér fyrir of miklu?“
Eg gat lagt nákvæmari skilning í þessi orð hans,
því mér var kunnugt um mörg slys sem mættu
illmennum í þjónustu hátt standandi Tyrkja þegar
grunur féll á,að þeir vissu meira af leyndardómutn
húsbænda sinna en undir vætí eigandi.
„Sagði herra minn nokkuð?“
„Eg var að hugsa um það, Hamdi, að þú værir
trúlyndur og góður þjónn og hefðir bætt fyrir það,
sem á undan er gengið,“ sagði hann blíður mjög.og
djöfullegt bros lék um varir hans.
„Vinsamleg orð af vörum herra míns eru sól-
skinsblettirnir í lifi þjóns hans; að þóknast herranum
og gera vilja hans er hið eina sem þjónn han£ þráir.“
„Segðu mér þá satt og hreinskilnislega, eins og
góðum þjóni’ sæmir, hvort þessi ritari Bandaríkja-
mann^ins hefir nokkura tilraun gert að sanna þennan
grun sinn?“
„Eg heyrði hann segja, að hann skyldi einhver
ráð hafa til þess að ná fundi Rechads Effendi.“
„Þú hefir engu orði um hann slept?“
„Varir þjóns þins eru innsiglaðar eins og fyrir
þeim væri innsigli dauðans.“
„Hann grunár þá ekki, að Rechad sé okkur
einskis virði?“ spurði hann, og mátti heyra, að hann
áleit mikið un,dir því komið.
„Herra minn reiðist ekki óverðugtim þjóni sín-
um þó hann flytji ill tíðindi; en eg óttast, að hann
viti það.“
Við þetta hnykti honum til muna þó hann reyndí
að láta sem minst á því bera.
„Þjað veit Allah, að eftir þessu verður að líta!“
hrópiaði hann og rak hnefann af alefli niður í borðið.
„Segðu mér alt um það, Hamdi, sé þér nokkuð ant
um að eg sé þér góður.“
„Munnur minn segir einungis frá því sem eg
hefi heyrt og séð. Hann bar það á mig, að eg hefði
eyðilagt skjalið, og þegar eg neitaði þvi, þá sagði
hann: ,Þú ert að ljúga, Kópríli‘! vantrúarhundurinn
sá arna — að kalla mig lygara! Óg hann sagðist
vita, herra minn, að skjalið hefði verið falsað; að
hans tign Rechad Effendj, hefði það ajdrei séð; að
herra sinn, Bandaríkjamaðurinn, vissi það einnig;
að hann hefði með göldrum fræðpt um alt ráðabrugg
herra míns; og að uþdir hvaða skjöl sem væri yrði
annar að rita nafnig sitt en RechaB Effendi."
Alt þetta sagði eg náttúrlega út í loftið; og eg
sagði það eins hægt og eg gat til þess að sjá hvernig
hann tæki því og hvað langt mér væri óhætt að
ganga. En hvert orð hafði sínar verkanir; og áhrif
síðustu orðanna sýndu, að eg hafði hitt naglann á
höfuðið.
„Áttu við það, að hann hafi minst á hans tign
War-ed-in Effendi?"
Ýið þessi orð hans rann alt ráðabruggið upp
fyrir mér í einu vetfangi, og eg átti fult í fangi að
láta ekki sjá það hvernig mér hnykti við. Hann var
í mikilli geðshræring og nafnið slapp út af vörum
hans i hugsunarleysi og óviljandi; og þegar hann sá
mér bregða, þá áttaði hann sig á yfirsjón sinni. Á
næsta augnabliki náði eg mér aftur, og svaraði:
„Þjónn herra míns verður að segja honum eins
og er. Hann sagðist vita alt um War-ed-in Effendi.“
„Og mann þennan hefir þú látið komast und-
an!“ hrópaði hann með þrumantli rödd og reiðieldur
brann úr augum hans. „Þú hefir svikið mig skamm-
arlega, Hamdi, og getur hafa eyðilagt- alt.“
Þar næst sökti hann sér niður í djúpar hugsan-
ir, og eg stóð niðurlútur eins og eg ekki gæti borið
reiði hans, en var í rauninni að velta því fyrir mér,
hverja þýðing uppgötvun þessi gæti haft fyrJr
okkur.
Eg hafði fengig alt að vita s'em eg þurfti með.
War-ed-in var mikið yngri bróðir Abdúl Hamjd.
Almenningsálitið á hontim var alt annað en á
Rechad; og á fyrri árurn var, sagt, að hann hefði
verið vinveittur Marabúk pasja sem þá var einn af
gæzlumönnum hans. Rechad Effendi var þannig
einungis notaður til þess að hylja samsærið með
War-ed-in. Rechad var, eins og við höfðum ætíð
treyst, líklegur til að hlynna að fyrirtæki eins og því,
sem Grant hafði með höndum; en yngri maðurinn
aftitr á móti mundi svifta okkur öllum hlunnindun-
um undir eins og hann kæini til valda ef Marabúk
yrði uppáhaldsmaður hans og æðsti ráðgjafi. Hann
var Tyrki í húð og hár, eins og Marabúk, og hataði
alla og alt frá vesturlöndum af öllu hjarta.
Þegar eg nú vissi um þetta innra samsæri þá
gat eg gert alt sem þutfti, og hugsaði eg nú -mest um
að komast heill á hófi út úr húsin.u; því eg var
hræddur um, að Marabúk mundi eklci þora að láta
mig fara eftir að hafa heyrt alt sem hann sagði.
Eg hefði tiokkuð viljað til þess gefa aö vita upa
hvað Marabúk pasja var að hugsa, þar sem hann sat,
brúnþungur, alvarlegur, og velti fyrir sér því sem
eg hafði sagt honum og hver áhrif það kynni að hafa
á ráðabrugg Iians; og ef til vill var hann að ráða við
sig hvernig bezt mundi að ráðstafa mér.
Eftir langa og þreytandi þögn leit hann upp.
„Hvernig gaztu komist á burtu og hingað til
mín J. ‘ spurði hann tortrygnislega, og kom mér slíkt
ekki á óvart. Þegar uppvíst var orðið, að Kópríli
væri valdur að eitraniruii, þá var ekki
líklegt, að jafn hyggið fólk eins og Marabúk
áleit íbúa Hvíta hússins, mundu láta hann leika
Iausum hala. Segðist eg hafa sloppið út, þá hefði
hann getað haft það fyrir ástæðu til að láta mi:g
ekki hverfa þangað aftur.
„Gríska konan, hún húsmóðir mín, vorkendi mér
og gat komið því til leiðar, að eg fengi að fara og
segja herra mínum frá því, hvað eg hefi mátt þola,“
sagði eg eftir dálitla þögn.
„Hvað þú hefir mátt þola? Hvað kemur mér
það við, hundurinn þinn, hvað þú mátt þoIa,“ sagði
hann í þrumandi róm þegar hann heyrði að það kom
hik á mig. „Hvernig gat hún gert það úr því
uppvíst var orðið hvað þú gerðir?“
„Herra minn veit hvert vald hún hefir yfir
Bandaríkjamanninum, og að það má svo heita, að
hún ráði þar öllu á heimilinu."
„Ertu að segja mér satt? Hamdi? Gættu þín
að reyha ekki að leíka á mig,“ hrópaði hann aftur
með mikilli alvöru og beiskju.
„Þjónn þinn er sem ekkert í höndum herra síns.
Eg sver það við skegg spámannsins, að þetta er eins
°g eg segi; og gríska konan bauð mér að koma aftur
% flytja sér skipanir herra míns; og hún Lelia bíður
mín til þess að hleypa mér inn á laun.“
„Lelia, Lelia, hver er Lelia ?“
„Eg tala um hana einungis með því nafni sem
hún gengur undir í húsinu, þar sem hún er að vinna
verk herra mín6,“ svaraði eg hiklaust, en vissi þó, að
eg hafði hlaupið á mig.
„Við hverja áttui?“ spurði hann með sömu
vonzkuntti.
„Reiði herra míns og þjáningar rnínar hafa
veikt svo þjón þinn, að eg man ekki nafn hennar,!?
svaraði eg, en ásakaði mig harðlega með sjálfum mér
fyrir þessa ófyrirgefanlegu yfirsjón.
„Búinn að gleyma nafni konunnar þinnar?
Einmitt það. Þú hefir hlotið að þjást mikið,
vesalíngs Hamdi.“ Það er ómögulegt að útmála
með orðum með hvað frámunalegri lævísi hann sagði
þetta, og hvað kalt og illmannlegt glott lék á andliti
hans. Hvað hann hugsaði, veit eg ekki, en eg fékk
bráðlega að vita hvað hatm ætlaði sér að gera. „Svo
þú ert fárveikur?“
,, Að líta andlit herra míns og heyra hlýleg orð
frá vörum hans hefir styrkt mig. Eg get nú farið
aftur og starfað fyrir hann.“
„En það gerir þú nú einmitt ekki,“ tautaði
liann við sjálfan sig á frönsku; og svo bætti hann við
á tyrknesku í meðaumkvunarróm :„ Þú ert of veikur
til þess að gera þar nokkurt gagn. Þú hefir unnið
fyrri hvild, og hana skaltu fá.“
Mér rann kalt vatn milli skinns og hörunds við
að heyra þessi orð hans, Eg vissi, að þau þýddu
fangelsi til að byrja með og svo kannske annað
verra.
„Herra minn ræður,“ svaraði eg auðmjúkur og
reyndi að hugsa ráð, er mér gæti að liði komið; og
eg vissi, að hann hafði ekki af mér illilegu augun sín.
Innan skamms mundi eg hafa séð fyrir endann
á öllu þessu ef ekki hefði komið nýtt til sögunnar.
Maður kom inn í stofuna með bréf til pasjans og
stóð við á meðan hann las það. Marabúk hreyfði
sig ekki meðan á lestrinum stóð, nema hvað hann
einu sinni leit snöggvast til mín og sá þá að eg starði
á hann. Síðan brosti hann, bros sem ekki boðaði
neitt gott, og lét þjóninn fara.
„Veiztu hvað þetta er?“ spurði hann og hampaði
bréfinu. Hann tíndi fram orðin með hægð og augu
hans voru harðneskjuleg og ógnandi.
„Hvernig ætti þjónn þinn að vita um bréf herra
síns?“
„Eg hélt þú kynnir að þekkja það, Hamdi, þú
trúlyndi og sannsögli þjónn, þvi að bréfið' er frá
þér.“
Viö að heyra þetta varð mér svo bilt, að blóðið í
æðum mínum ýmist stanzaði eða streymdi með
óstjórnlegum hraða. Eg færði mig nær borðinu eins
og til að líta á bréfið.
„Það hlýtur a'ð vera bréfið sem eg skrifaði
herranum áður en eg bjóst við að geta sjálfur komist
á fund hans.“
„Það hlýtuir að vera, Hamdi; það hefir ugglaust
legið á leiðinni,“ sagði hann með djöfullegrj
hæðni og lævisi í svipnum; og svo hikaði hann eins
og hann væri að skernta sér sem lengst við gildruna
sem mín beið, og hann horfði á mig yfir bréfið.
„Lestu upp úr þér það sem stendur í bréfinu frá
þér.“
Eg var auðvitað gersamlega yfirbugaður; alger-
lega undir og i gildrunni, og engin von um að sleppa
nema helzt með ofbeldi, sem þó ekki var líklegt að
koma mér að miklu haldi þegar þess er gætt, livar
eg var staddur.
Kaftaninn huldi hægri hönd mína og mjakaði
eg henni nú með hægð að skammbyssunni og dró
hana upp úr vasanum um leið og eg hneigði mig
til merkis um undirgefni.
„Lofaðu mér að heyra,“ sagði hann góðlátlega,
og lék sér með mfg eins og köttur með mús. „Það
ætti ekki að 'vera erfitt fyrir þig, Hamdi.“
„Eg er búinn að segja þjér það, að eg hefi mist
minnið,“ svaraði eg og gleymdi í fátinu að láta koma
fram uppgerðar undirgefnina í málróm mínum.
Ósamkvæmni þessi fór ekki fram hjá honum—ekkert
fór fram hjá honum á þessum síðustu augnablikum.
„Eg skal finna ráð til þess að þú fáir minnfð
aftur.“
„Nú áleit eg ráðlegast að segja til mín.
„Stattu við,“ hrópaði eg á frönsku. „Segir, þú
eitt einasta orð, eða gefir nokkurt merki, eða hreyfir
þig, þá dettur þú dauður niður. Eg miða skamm-
byssu á þig“; og eg lét sjá á skammbyssukjaftinn út
á rriilli fellinganna á kaftaninum. Eg þorði ekki að
beita miklu ofbeldi af ótta fyrir því, að málleysingj-
arnir á bak við mig kynnu að ráðast að mér.
Marabúk hafði aðdáanlega stjórn á sér. Honum
brá alls ekki svo þess sæjust nokkur merki, og
enginn óstyrkur sást á höndum hans, sem þó hefði
hæglega sézt hefði liann nokkur verið vegna bréfsins
sem hann hélt á. Hann má eiga það, að hann var
engin skræfa. Hann vissi vel, að hann var í dauðans
hættu; en hann var eins rólegtir, kaldur og stilturt
eins og hann hafði nokkum tíma verið meðan á
þessu einkennilega samtali stóð.
„Eg fer að verða forvitinn,“ sagði hann með
hægð eftir dálitla þögn. „Þú ert—hver?“
„Eg er ritari Mr. Grants, Mervyn Ormesby.“
„Og hefir komið hingað sem spæjari.“
„Og ætla mér að fara héðan aftur,“ svaraði eg.
„Þar skjátlast þér, Mr. Ormesby, þú verður að
fyrirgefa. Þú ferð ekki héðan, fyr en minn tími er
kominn og með mínu samþykki. Nú ert þú of
hættulegur.“
„Hreyfir þú fingur til þess að varna m»iír
útgöngu bá hleypi eg af byssunni."
Hann þagði um stund, virti mig fyrir sér
vandlega og hugsandi eins og hann væri að reyna að
skygnast inn í huga minn; og svo hristi hann höfuðið
með hægð.
„Nei, þú gerir það ekki,“ sagði hann og glotti
illilega. „Dræpir þú mig þá mundu þjónar mínir
annað hvort tæta þig í sundur eða afhenda þig
yfirvöldunum sem morðingja. Hvort heldur sem
væri gerði þér ómögulegt að koma því fram sem þú
býrð yfir. Eg býð þér því að skjóta. En skjótir þú
ekki innan einnar mínútu þá læt eg þjtóna mína taka
þ'g“
Og með frábæru hugrekki og rólegheitum tók
hann upp úrið sitt, leit á það og síðan beint í augu'
mér eins og hann ögraði mér að skjóta sig.
I —