Lögberg - 04.01.1906, Blaðsíða 4

4
■pgbcrg
•er gefiS út hvern flmtudag af The
foögbcrg Printing & Publishing Co.,
(löggilt), aS Cor. William Ave og
Nena St., Winnipeg, Man. — Kostar
12.00 um áriS (á, lslandl 6 kr.) —
Borgist fyrirfram. Elnstök nr. 5 cts.
Publlshed every Thursday by The
Lögberg Printing and Publishing Co.
(Incorporated), at Cor.William Ave.
& Nena St., Winnipeg, Man. — Sub-
acrlption price $2.00 per year, pay-
able in advance,- Single copies 5 cts.
S. BJÖRNSSON, Editor.
M. PAUIiSON, Bus. Manager.
Auglýsingar. — Smáauglýslngar i
eitt skifti 25 cent fyrir 1 þml.. A
atœrrl auglýsingum um lengri tima,
afsláttur eftir samningi.
Bústaðaskifti kaupenda verður a8
tilkynna skriflega og geta um fyr-
verandl bústaS jafnframt.
Utanáskrift til afgreiSslust. blaðs-
Ins er:
The LÖGBERG PRTG. & PUBL. Co.
P. O. Boz. 136, Winnipeg, Man.
Telephone 221.
Utanáskrift til ritstjórans er:
liditor Lögberg,
P. O. Box 136. Winnipeg, Man.
Samkvæmt landslögum er uppsögn
kaupanda á blaSi ógild nema hann
sé skuldlaus þegar hann segir upp.—
Ef kaupandi, sem er i skuld viS
blaSlS, flytur vistferlum án þess aS
tilkynna helmilisskiftin, þá er þaS
fyrir dómstólunum álitin sýnileg
sönnun fyrir prettvislegum tilgangi.
1905.
Ekkert tímamark gefur meiri á-
stæöu til að athuga liðna tímann
en áramótin.
Nú stöndum vér á einu þessara
tímamarka, og þegar vér lítum
yfir liðna árið og rás viðburðanna
á því, verða fyrir augum svo marg
víslegar myndir, að óhugsandi
væri að koma þeirtf fyrir í litlum
greinarkafla.
hér í Vesturlandinu, og margs
konar heppilegar og nytsamar um-
bætur gerðar, bæði á almennum og
sérstaklegum áhúgamálum þjóðar
þessarar. Yfirleitt sýnist svö, sem
flest hafi hjálpað til þess að styðja
að vexti og viðgangi landsins og
þjóðarinnar á liðnu ári.
í garnla heiminum.einkum í As-
íu, liefir liðna árið Verið næsta við-
bufðaríkt. Þar lyktaði, síðastlið-
ið sumar, hinn grimmilegi ófriður
milli Rússlands og Japan, með
sigri Japana, og friðarsamningn-
um, sem fram fór. Með sigri
þessum, sem og allri sinni fram-
kornu í stríðinu, hafa Japanar öðl-
ast bæði- álit og viðurkenningu
sem ný stórþjóð í heiminum.
í ófriðnum voru Rússar, sem
allri Asíu var farin að standa ógn
af, hraktir úr hervirkjum sínum
og köstulum, Kína var bjargað og
Kórea komst undir yfirráð Jap-
ana. En af óförum Rússa austur
frá leiddi enn fremur það, að ein-
veldinu heima á Rússlandi hnign-
aði, en þjóðin reis á fætur og
heimtaði réttarbætur, og enn óséð
hver endalok verði á innanlands
óeirðunum, sem þar geysa nú sem
hæst um áramótin.
Varla nokkur ófriður, • sem sög-
ur fara af, hefir haft eins víðtæk
áhrif og þessi, því að beinlínis og
óbeinlínis hefir hann verkað nær
því á allar þjóðirnar í Evrópu.
Englendingar hafa endurnýjað
samband sitt við Japana, og tengt
það band enn tryggilegar og ör-
uggar en áður.
^Trakkar og Englendingar hafa
þokast hverir nær öðrum.
Gamla sambandið milli Rússa
og Frakka ekki orðið nerna nafnið
tómt.
Vér, sem nú erum uppi, eigum
því láni að fagna, að lifa á blóma-
tið menningar og framfara. Enda
hefir þetta liðna ár verið sannar-
legt framfara, velmegunar og far-
sældarár, víðast hvar um hinn
mentaða heirn. Auðvitað er eigi
hægt að bera á móti því,að á þessti
ári, líkt og öllum liðnum tímum,
hefir stundum skugga dregið fyrir
sól friðar og vellíðanar, mismttn-
andi dökka, og langstæða, alt eftir
ásigkomulagi þjóðflokkanna, og
afstöðu þeirra innbyrðis, og við
náttúruna hið ytra. En ef vér lít-
um á liðna árið í heild sinni, og
berum saman báðar hliðarnar, þá
björtu og þá dökku, getfim vér
-eigi annað en kannast við, að
bjarta hliöin varpar svo miklu
ljósmagni fyrir sjónir vorar, að
skuggarnir virðast fækka svo og
smækka, að þeirra gætir naumast.
Og um leið og vér þökkum hon-
um, sem leiðir rás viðburðanna, og
gefur oss bæði blíða tíma og
stranga, fyrir þetta blessunar ár,
sem nú er á enda, heilsum vér
glaðir nýja árinu með von um, að
lands vors og heimsríkisins í heild i
sinni bíði mörg slík hamingju og
.heillaár á ókomnum tíma.
Liðna árið hefir verið sannar-
Iegt blómaár á Canada, einkttm
hér í Vesturlandinu. Margar þús-
undir hafa fluzt hingað víðsvegar
frá úr hinum álfum heimsins, og
sezt hér að. Lönd hafa verið num-
in og bygð ból hafa drjúgum fylt
auðnirnar, og skólar þotið upp í
uýju nýlendunum. Borgirnar hafa
stækkað og byggingar aukist
feikimikið á þessu ári, og peninga
ntagn og fjárframleiðsla liefir
aldrei meiri verið í landinu. Hefir
hin afbragðsgóða uppskera í haust
stutt rnikið að því, þar eð hún var
niargfalt nieiri hér vestanlands en
nokkurn tíma áður.
Tvö ný fylki hafa werið mynduð
Ungverjar hafa gert strangar
réttarkröfur til ltins aldttrhnigna
keisara síns.
Noregur hefir skilist frá Svía-
ríki og tekið konung yfir sig.
Það er eins og öll Evrópa hafi
verið snert með töfrasprota, til að
tryggja frelsi sitt og sjálfstæði
þar sem það hefir verið fengið, og
til að ná því og öðlast það, þar
sem harðstjórn og einokun hefir
setið við stýri.
í Bandaríkjununt og Suður-
Ameriku hefir verið ró og friðttr
rnesti allstaðar nema í Venezuela.
Árið hefir því verið hið hagstæð-
asta í þessum löndurn.
Vísindi og fagrar listir hafa
blómgast á þessu ári, bæði í hin-
um gamla og nýja heimi. Mikils-
verðar uppgötvanir á notkun raf-
magnsins, ltafa verið gerðar. Þá
má nefna uppgötvan dr. Behrings,
þess er talið er víst að hafi fundið
upp örugt læknislyf gegn tæring-
unni, á líkan hátt og liann uppgötv
aði meðalið alþekta gegn barna-
veikinni. Edison, sem alt af er að
finna upp eitthvað nýtt, hefir á
þessu ári haft fjölmargar upp-
götvanir með höndunt, sem búast
má við að hlaupi af stokkunum þá
°g þegar, og umskapi og breyti til
bóta því fyrirkomulagi, sem nú er
bæði á iðnaði og öðrum þeim
greinum, er snerta félagslíf
manna. En nú er svo mikil um-
bóta og uppgötvana öld, að þó að
mikils verðar uppfyndingar fari
fram víðsvegar í heiminum, erum
vér orðnir því svo vanir, að það
hefir að eins áhrif á oss fyrst í
svipinn, þegar vér heyrum um
slíka nýuppftmdna uppgötvun. En
að skömmum tíma liðnum leggj-
um vér hana í sjóð hinna annarra
stórti spurninga, sem leystar hafa
verið á liðnum tíma, og þar geym-
ist hún, án þess að vér gefum
henni frekari gaum.
LÖGBERG flMTUDAGINN 4- JANÚAR 1906
Með vísindalegum framförum á
þessu ári má telja það, hve af-
bragðsvel japönskum sáralæknum
hiefir tekist að verja herinn fyrir
því að smittast af hættulegum
sjúkdómum, sem nóg er af í Asíu,
svo og i græðslu þeirra sára, er
áður þóttu ólæknandí. Fylgja þeir
í hvorutveggja nýuppgötvuðum
reglum, siem vonandi er aö aðrar
þjóðir læri af þeim bráðlega.
Japönsku læknarnir gátu bægt
bæði taugaveiki og öðrum næmum
sjúkdóntum frá heilum her í Man-
chúríu, en í smábæjum hér í Can-
ada svo og í Bandaríkjunum og
víðar, verður varla þversfótar
stigið fyrir næmum sjúkdómum,
sem breiðast óðfluga út, án þess
hægt sé við að sporna.
Meðal merkra manna, sem lát-
ist hafa á þessu ári, má nefna
Henry Irving, leikarann alþekta,
og Dr. Barnardo, barnavininn
mikla.
Lítandi á liðna árið í heild
sinni má segja, að það hafi verið
ár umbóta, framþróunar og far-
sældar í friðarlöndunum, um leið
og það hefir verið ár viðreisnar og
frelsis, þar sem ófriðaröldurnar
hafa borist að landi og áhrif haft.
-------o------
Fátækt og barátta.
Baráttan við fátækt og bág kjör
hefir eigi ósjaldan orðið nteðal til
að framleiða, auka og efla mann-
legan þroska og menningu. Ef
allir hefðu fæðst með fullar hendur
fjár og engin þörf verið á striti og
stríði fyrir lífsþörfunum, þá væri
mannkynið enn í bernsku. Ef hver
og einn í þessu landi hefði verið
fæddur til að taka við fleiri þús-
und dollara arfi, þá væru landsbú-
ar skamt á veg kornnir í flestum
greinum. Hið viðáttu mikla land
mundi þá enn geyma flesta kosti
sína óeydda og ósnerta, gullið
mundi enn liggja óhreyft í nám-
unum, og stórborgir engar viera
til. Mentun og menning á barátt-
unni við fátækt og erfiðar kring-
umstæður meira að þakka vöxt
sinn og viðgang, en nokkru öðru.
Menn eru hér sem víðast hvar
annars staðar svo settir, að þeir
leggja mest fram krafta sína, og
vinna mestu og beztu verkin,
þegar þeir eru að stríða við að ná
því takmarki, sem þeir öllu fram-
ar óska sér. Það er oftast ó-
mögulegt fyrir flestan hluta fólks
að gera sitt ítrasta í nokkru máli
eða viðfangsefni, nema að brýn
nauðsyn beri til og kalli eftir.
Það er þin sikallandi nausyn á
bót lifskjaranna, sem hefir knúið
og knýr einstaklinginn áfram, til
Þess að leggja fram alla krafta
sína, svo að hann fái bætt úr þeirn,
°g sýni hann óþrjótandi elju og
atorku, getur hann þvi nær ætíð á
enda lífsskeiðsins séð eftir sig
liggja verk, sem hefir lyft honum
hærra og um leið borið marg-
falt blessunarríkari ávcxti, fyrir
sjálfan hann og eftirkomendur
hans, en þó hann hefði gen'gið út
i lífið með fulla pyngju fjár, sem
enzt hefði til að lifa aðgjörðalausu
lífi alla æfi.
Saga þjóðanna er rík nf dæm-
um, sem sýna glögt, hve !'•■» sá
auður hefir oftast reynst, og ó-
notadrjúgur orðið, sem fyrirhafn-
arlaust var fenginn; og að hinu
leytinu sýnir hún aftur ánægju-
lega mörg dæmi þess, hve hæfileg-
leikantennirnir hafa brotist áfram
og, stríðandi við skort og fátækt,
orðið bæði auðugir og mikilsmetn-
ir menn, sjálfum sér til gagns og
frama, en landi sínu til sóma.
Hér í Amerilcu má henda á
marga slíka.sem bláfátækir dreng-
ir gengu út í lífið, svo^sem Benja-
mín Franklin, Alexander Hamil-
ton, Daníel Webster, Abraham
Lincoln, Horace Mann og marg-
ir fleiri. Hin knýjandi nauðsyn
og þráin eftir að komast áfratn,
kom þeim til að nota alla sína
beztu krafta, og hóf þá upp á há-
tinda mannlegs frama, og gerði
þá að stoð og styttu þjóðar sinn-
ar. Og þann dag í dag hafa flest-
ir atorkusömustu og fiýtustu
menn þessa lands átt erfitt í upp-
vextinum og orðið sjálfir að ryðja
sér braut til vegs, virlíingtir og
velmegunar.
Maður, sem er borinn og barn-
fæddur í auðlegð og allsnægtum,
sem alt af hefir stuðst við styrkan
armlegg annars eða annarra
manna, maður, sem aldrei hefir
, orðið að leggja á sig að vinna fvr-
ir sér sjálfur, en verið dekrað við
alt frá barnæsku, hann verður að
öllum jafnaði óliæfur til að heyja
nokkra lífsbaráttu, og oftast lík-
amlegur og andlegur önytjungur
alla æfi. Stríðið og erfiðið æfa og
stæla lífsþrekið og þolið hjá
hverjum einum, en aðgjörðaleysið,
næðið og ómenskan, gerir menn-
ina óhæfa til að verða menn í
sönnum skilningi, því ,,þjar sem
við ekkert er að stríða ekki er
sigur neinn að fá.‘'
Manngildi og stefnufesta ein-
staklingsins verður líka, eigi síður
en gullið, að reynast í eldi, eld-
raunin er fólgin í baráttunni, er
manninum mæta í stríðinu við erf-
iðleikana, sem fyrir hann koma á
lífsleiðinni.
Lífið er eins og stórt leikfimis-
hús, og enginn maður, sem siturá
stól og athugar aðgjörðarlaus
leikfimisáhöldin, fær við þá skoð-
un þrekmikla og styrka vöðva. Sá
faðir, sem gerir styrkleika-æfing-
arnar fyrir son sinn í þessu mikda
leikfimishúsi, mun aldrei sjá niðja
sinum aukast þrótt, og þrekið og
þróttinn fær sonurinn aldrei með-
an hann horfir á aðfarir föður
síns; hann verður sjálfur að taka
handvigtirnar í hönd sér, og gera
nauðsynlegar æfingar til þess að
ná nokkrum þroslca.
En er það ekki undarlegt hve
margir feður, sem af engum efn-
um hafa haft sig vel áfram í lífinu,
og álitið það sína mestu heill, að
þeim var varpað inn í skeiðvöll
lífsins með tvær hendur tómar, er
það ekki undarlegt hve þeir hinir
sömu oft streitast við að búa alt
sem bezt upp í hendur sona sinna,
láta þá fá alt, sem þeir þurfa, fyr-
irhafnarlaust, og svifta þá þannig
þeim framfara og framtíðarmögu-
legleikum, sem sjálfir feðurnir
telja sér svo mikið happ að hafa
hrept í æsku?
Frægur listamaður á Englandi
var einu sinni spurður um álit
sitt á ungum manni, er með hon-
nm hafði unnið að málun lit-
mynda, og sagði hann hiklaust:
Þessi ungi maður, sem þið eruð
að spyrja um, verður aldrei góður
málari, hann hefir sex þúsund
pund í árstekjur."
Listamaður sá þekti, og hafði
sjálfur oft séð, hve baráttan við
erfið lífskjör er nytsamt meðal til
að draga fram hina beztu krafta,
sem einstaklingurinn á til i eigu
sinni, og enn fremur hafði hann
eigi síður veitt því eftirtekt, hve
erfitt maðurinn á með að gera sitt
ítrastja í nokkru starfi, ef hann
baðar í rósum,og engin ytri nauð-
syn kallar eftir.
Hrersu margir ungir innflytj-
endur hafa t. a. rn. ekki komið
hingað til landsins, sem lítillar eða
engrar uppfræðingar höfðu notið
í æsku, illa að sér í málinu, vina-
snauðir og peningalausir, og þrátt
fyrir alt þetta hafa þeir samt haf-
ist hér oft og tíðum til auðs og
metorða, og verið viðurkendir sem
rnerkir og nytsamir menn í félags-
lifinu, og gert mörgum þúsundum
ungra innfæddra manna skömm
til, þeim, er setið hafa í allsnægt-
um, og ekkert gagn gert þjóðfé-
Iaginu né landinu, og aldrei held-
ur orð heyrst um, að væru til,
nema á manntalsskránum.
Því skal alls eigi haldið fram,
að fátæktin í sjálfu sér sé eftir-
sóknarverð fyrir alt lífið, eða nauð
syn sé á að hjúh fylgi manninum
frá vöggunni til grafarinnar. En
hún er nauðsynleg á byrjun Iífs-
skeiðisins, til að draga fram hulda
krafta mannsins. Hún er að eins
tneðal til að veita manninum þrótt
og þroska. Sífeld fátækt er í
raun réttri þrældómur, og ekkert
annað, en j>að er einmitt þessi
þrældómur og meðvitundin urn
ókosti hans, sem knýr efnilegu
unglingana, sem snauðir ganga út
1 Iífið, til að leysa af hendi nær því
yfirmannleg vcrk, til þess að losna
við þá fylgikonu og verða sjálf-
stæðir, nýtir og dugandi menn, og
margir þ.eirra hafa í þessari bar-
attu reist sér þá bautasteina, sem
aldrei munu grasi gróa, en gnæfa
yfir foldu, um allar aldir, sjálfum
þeim til heiðurs, en eftirkomend-
unum til fagurlegrar fyrirmvndar.
-------o------
Japanar og Kóreumenn.
Ito markgreifi, sem fremstur er
talinn hinna eldri stjórnmála-
manna í Japan, hefir tekið sér fyr-
ir hendur, persónulega, að greiða
úr vandanum viðvíkjandi Kóretu
Japansmenn höfðu talið það létt
verk og auðunnið að fá Kóreu-
menn til þess að semja sig að nýj-
um siðum og ganga undir yfirráð
þeirra, en nú eru þeir gengnir úr
skugga um, að hér er við meiri
erfiðleika að eiga, en þeir höfðu
gert sér í hugarlund. Þeim hefir,
enn sem komið er, ekkert orðið á-
gengt. Að vísu liafa Kóreumenn
elcki sýnt þeim opinberan mótþróa
hcldur i hvívetna farið undan í
flæmingi, tekið vel á öllu, en
ekkert hefir. síðan orðið úr fram-
kvæmdunum. Ef Japansmenn
hefðu beitt vopnum og vígaferlum
til þess að koma umbótum sínum
á í landinu, þá er enginn efi á því
að þeim hefði veitt létt að kúga
Kóreubua til þess að taka upp nýja
siði þegar í stað. En þær umbæt-
ur hefðu ekki orðið neitt annað
eða meira en yfirskin eitt, er ekki
hefði átt sér neinar rætur.
Japansmenn vildu ekki beita
neinum slikum áhrifum. Þeir
vildu sigra Kóreubúa með and-
legu afli, en ekki með líkamlegu,
ef svo mætti að orði komast. Þeir
ætluðu sér að byggja yfirráð sín
yfir Kóreu á líkum grundvelli og
nú á sér stað með Egiptaland og
ýms ríki á Indlandi, að því er
snertir yfirráð Englendinga yfi'r
þeim ríkjum, En þetta reynist nú,
allmiklum erfiðleikum bundið.
Keisarinn í Kóreu hefir um sig
hirðmenn marga og misjafna, en
alla vel að sér í hirðsiðum Austur-
álfubúa, þeirri aðferð, sem sé, að
mæla fagurt en hyggja flátt. I
hvert skifti, sem sendiherra Jap-
ansmanna hefir tekist með ein-
hverju móti að fá einhvern af ráð-
herrunum til þcss að fallast á að
brýn þörf væri á umbót í ein-
hverja vissa stefnu, og vænt sér
liðsinnis frá hans hálfu, þá hefir
ætíð svo farið, að hinn sami ráð-
gjafi keisarans hefir mist embætti
fyrir einhverjar sakir, sem honum
hafa verið bornar á brýn, og í
hans stað aftur verið settur ein-
hver annar, sem keisari Kóreu-
manna og lians trúu þjónar Irafa
álitið að ekki mundi verða eins
Ieiðitamur við japanska sendi-
herrann. Þannig hefir gengið
koll af kolli, og Japansmönnum
verður þvi næsta lítið ágengt.
Kóreubuar eru slægir og undir-
förulir, eins og títt er um Austur-
landamenn, enda er svo sagt, að
naumast muni nokkur sú þjóð
vera til á hnettinum, að Kóreubú-
ar ekki taki þeim fram að lævísi
og brögðum.
Japansmenn eru nú komnir á þá
skoðun, að býsna langan tíma
hljóti það að liafa í för með sér
að umskapa hugsunarhátt þjóðar-
innar, og alt það, sem þeir hafa
bvrjað á þar i landi til þessa tíma,
hefir að eins orðið til þess að færa
þeim heim sanninn um það, að
erfiðleikarnir, sem þeir eiga við að
stríða, aukast ineð hverjum degi í
stað þess að minka.
En nú hefir hinn gamli stjórn-
vitringur Japansmanna, Ito mark-
greifi, eins og sagt er hér að
framan, tekið sérr fyrir hendur að
koma skipulagi á í Kóreu. Hann
ei einn af þeim, sem mjög mikinn
þátt hefir átt í því að koma nútíð-
ar-menningu á fastan fót í sínu
eigin föðurlandi, og ber æfistarf
hans vott um mikla og að mörgu
leyti óvenjulega hæfileika. Bera
því allir til hans hið bezta traust í
þessu efni, og þykir Japansmönn-
unr sem engum öðrum muni verra
fært að reyna að koma umbótum
frarn í Kóreu, ef Ito markgreifa
ekki skyldi takast það.
Fari svo, að Ito geti ráðið þess-
um málum til lykta farsællega,mun
nafn hans verða lengi uppi, sem
einhvers hins snjallasta stjórn-
málaskörungs samtíðar sinnar.
— Daily Witness.
Kosniniiaruar í Saskatchevvan.
Heldur hækkar liagur liberala
við hverja frétt, er aö vestan berst,
og þar eð þeir hafa nú áreiðan-
legan meirihluta í 16 kjördæmum,
þrátt fyrir alla vafninga, flækjur
og undirferli Iíaultains flokksins,
má sigur Scott-stjórnarinnar kall-
ast hinn frægasti.
Dugnaður sá og hyggni, sem
Scott stjórnarformaður hefir sýnt
í kosningabaráttunni, gerir það
augljóst, að frjálslyndi flokkurinn
hefir þar í brjósti fylkingar sinnar
einn hinn vaskasta foringja, sem
ástæða er til að vænta hins bezta
af í framtíðinni. Og enginn efi
er á því,að ef skræfa nokkur hefði
veitt flokki framsóknarmanna for-
stöðu þar vestra,mundi liann hafa
beðið lægra hlut í atganginum við
Haultain og lið hans. Er sigur-
inn því rneiri og eftirtektaverðari,
sem höfuðsmaður andstæðinga-
flokksins er óneitanlega mik-
itl hæfilegleika maður, framgjarn
og slunginn, enda eigi sett sig úr
færi að nota öll möguleg meðul til
eflingar flokki sínum.
Sem betur fer, er nú kosningar-
hríðin afstaðin og þyí nær ölí
kurl til grafar kornin hvað at-
kvæðagreiðsluna snertir, því að
eins örfáir kjörstaðir eru enn ó-
ljósir, hvernig greitt hafi, en þeir,
sem óvissir hafa hingað til verið,
juku flestallir meirihluta frjál-
lyndu þingmannanna, og ræður
þv íað líkum að sama verði reynd-
iu í þeim fáu stöðum, sem enn eru
í óvissu. } . ...