Lögberg - 30.08.1906, Blaðsíða 2

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 30. AGÚST 1906
Þýöing safnanna fyrir nienn-
inguna.
Eftirfarandi ritgerB er eftir Dr.
Bumpus, forseta nýmyndaös félags
í Bandaríkjunum, sem heitir „The
American Association of Muse-
ums“. Síöan áriö 1902 hefir hann
veriö forstööumaöur náttúrufræö-
issafnsins í Philadelphia, og hefir
hann þar komiö á fót meö dugnaöi
og framtakssemi þeirri umbótatil-
högun á slíkum söfnum, er hann í
þessari grein telur nauösynlegfa
fyrir heimsmenninguna. Dr. Bum-
pus er talinn hinn velmentaöasti
og skarpasti náttúrufraeöingur
Bandarikja manna um þessar
mundir. Viövíkjandi söfnunum,
tilhögun og nauösyn þeirra, farast
honum svo orö:
„Þegar starfsmálamenn eins og
t. a. m. Morris K. Jessup, J. Pier-
mont í New York, Marshall Field
og H. N. Higinbotham í Chicago
og Andrew Carnegie i Pittsburg,
hafa tekiö J>aö fyrir sig aö leggja
fé til aö byggja stórbyggingar fyr-
ir ýmiskonar söfn, er þaö vegna
þess, aö þeir hafa örugga fullvissu
um, aö slíkar stofnanir séu þjóöfé-
laginu til mikilla hagsmuna. Þeir
leggja fram fé til slíkra fyrirtækja
vegna þess, aö þeir vita að þeim
peningum er vel variö.
Söfnin hafa um langan aldur
veriö foröabúr vísindanna, sérstak-
lega náttúrufræöinnar, og þar af
leiðandi haft drjúgar verkanir á
menningar framför þjóðfélaganna
!Þau hafa vakiö hjá fólkinu virö-
ingu á þekkingunni og hjá sumum
beinlínis óseöjandi þekkingarþrá.
Þaö er ekki fyr en fyrir fáum ár-
um síöan aö hægt er samt að segja
aö farið sé aö nota söfnin sem
menningarfæri, og ekki nema fáar
vikur siðan, aö umsjónarmenn
safna og unnendur þeirra komu
komu saman hér í landi, til að
ráögast um á hvem hátt væri hæg
ast aö gera söfnin alþýðunni sem
notadrýgst.
Söfnin veita óháöari aögang aö
menningunni en skólarnir. í al-
þýðuskólunum eiga börnin að eins
aögang. Við mentaskólana ('col
lege) stunda nemendur þeir, er
aögang hafa aö þeim, nám sitt frá
því á haustin, og Þar til skólaupp-
sögn fer fram aö vorinu næsta.
Aö barnaskólunum og mentaskól
unum hafa eiginlega ekki aðrir að
gang, en þeir sem geta sótt þá að
staöaldri, meöan kenslutíminn
stendur yfir.
Söfnin standa ungum og göml-
um opin til að læra af þeim eftir
vild.
Það er mismunandi hvernig fólk
fer að læra. Einum gengur bezt
aö tera af tilsögn kennara, öðrum
af bókum, þriöja af myndum,
fjórða aðallega meö nákvæmri yf-
irvegun o. s. fr.
Sem menningarfæri koma söfnin
betur heim viö menningarþörf
og mismunandi námshæfilegleika
fjöldans en flestar aöarar menta
stofnanir.
Forngripasöfnin hafa nú i seinni
tíö eigi dregiö aö sér mikinn f jölcja
fólks. Rykugir málmar, óhreinir
fuglar, sem útdauöir eru fyrir
löngu í öðrum álfum heims. hrylli-
leg spendýr og annaö þess konar
getur ef til vlll haft dálítiö menn-
ingargildi fyrir stöku menn, eink-
um sérvitra grúskara, en slík söfn
verða aldrei heppilegt menningar-
færi fyrir alþýöu manná.
Nútíöarsöfnin ættu að sýna
mönnum sem mest af þvi, er sam-
svarar kröfum manna, er heima
eiga í grend viö þau. Safniö í
Plymouth er sagnfræöilegt safn.
Safnið í Salem sýnir framþróun
iðnaöar og flutningsfæra á síöari
hluta nitjándu aldarinnar. í Yale
ar jarðfræöislegt safn. Safnið í
Washington gefur til kynna vís-
indalega, iðnaðarfræöislega og
materiala' framþróun Bandaríkja-
jjóöarinnar. Safn fyrir bæ, slíkan
sem t. a. m. Fall River er, þar sem
alþýöa manna vinnur jafn mikið
aö vefnaöi alls konar og þar er
gert, ætti ætti aö vera frábrugðið
safninu í Gloucester,þar sem mjög
mikið er unniö aö sjómensku út-
búnaöi ýmiskonar og skipasmíð.
Fyrr nefnt safn þyrfti ekki ein-
göngu aö vera listfræöLlegt, en á
sérhverju safni ætti aö taka tillit til
hvaö fólkinu, sem býr í grend viö
þau, stendur næst, hvaö þaö muni
helzt vilja og þurfa aö fræöast um,
og um þaö ættu allir hugsandi
menn, er eitthvað hafa í því máli
^ð segja, aö láta sér mjög umhug-
aö um aö koma í framkvæmd.
Söfn í stórborgum eins og New
York og Chicago ættu aö vera auð-
þekkjanleg frá söfnum smáborg-
anna aö ööru en stæröinni einni.
En öll söfn, hvar svo sem þau
eru, ættu að vera auökennileg frá
öörum byggingum, livort sem um
iðnaðarfræðileg, vísindaleg, sagn-
fræöileg eöa listasöfn er aö ræða,
ættu þau að vera bygö í tilkomu-
miklum listastíl, til að draga aö sér
gestina. Það ætti að vera svo
þrifalega og snyrtilega gengiö frá
þeim og hirt um þau, að aðlaðandi
væri fyrir fólkið aö nálgast þau.
Mikiö er og undir því komiö, aö
því sem þar er sýnt sé svo hag-
lega fyrir komið, aö þaö veröi
gestunum fremur til ánægju en
þreytu að skoöa það.
í þau tuttugu ár, sem liðin eru
frá því að Mr. Jesup var kjörinn
forstöðumaður náttúru - fræöis-
lega safnsins í New York, hefir
hann gert alt sitt til að efla og
auðga þá stofnun. Hann hefir
unnið að því, að gera safn það
sem aLlra fjölbreyttast og sem bezt
svarandi til menningarkrafa nú-
tímans. Hann hefir kostað kapps
um að .láta merkja alla hluti á
safninu sem greinivegast, svo að
gestirnir þyrftu ekki að vera í
neinum vafa um það, sem er að
sjá á safninu. Hefir þetta ásamt
með hinum miklu birgðum alls
konar muna, sem þar eru saman
komnir, og ýmist hafa verið keypt-
ir ærnu verði margir hverjir, eða
aðfengnir úr vísindalegum rann-
sóknarferðum, stuðlaö mjög að
því, að gera safn þetta glæsilegt
fyrir alla þá, er hafa kynt sér það,
og sérstaklega alla borgarbúa í
New York, því mjög hefir verið
valið tLl safnsins þeirra vegna, og
þannig að sem bezt hæfði smekk
þeirra og þekkingarlöngun.
Aö leiðá einhvern hlut sjónum
hefir litla þýöingu fyrir flest fólk
í mentalegu tilliti. Bóndinn getur
lifað meiri hluta æfi sinnar út i
skógi, þar sem fjölbreyttwr jurta-
gróður er, án þess að hann fái
nokkra nákvæma þekkingu á jurt-
um. Til þess verður hann að lesa
um þær eða fræðast af öðrum.
Bátsmaður á skipgengri á, getur
oft hafa farið fram og aftur eftir
sömu ánni, án þess að vita nokkuð
til hlýtar um dýra- og jurtalífið á
bökkum hennar, ef hann hefir
ekki fengið færi á að fræðast um
það ööru vísi en sjá það álengd-
ar. Þannig getur og sýningargest-
ur á safni eigi aukið þekkingu
sína aö neinum mun, þó hann
skoöi þar fjöldann allan af ýmsi-
um tegundum jurta og dýra, sem
Jítið eöa óljóst er frá skýrt. Sýn-
ingarskáli, sem fullur er af fjöl-
breyttum tegundum ýmsra hluta,
sem merktir eru meö vísindalegu
sniði, er mjög ófullnægjandi
menningarfæri almenningi, þar eð
af því hafa engir gagn, nema vis-
indamennirnir. SliKur skáli er
eins og lokaður bókaskápur, með
gler hurö, þar sem lyki.linn aö
vantar.
Þýðingar mesta mál til úr-
lausnar, fyrir alla starfsmenn og
stjórnendur safna um heim allan,
er það, hvernig heppilegast verði
aö gera söfnin sem nothæfust al-
menningi.
Sé það æskLlegt, að söfnin séu
beinlinis forðabúr fyrir sjaldgæfa
hluti og ýmsar fáeinar tegundir
jurta og dýra, er öðru máli að
gegna, en eigi þau aö hafa það að
markmiði, að vera alment menn-
ingarfæri, samkvæmt þeirri stefnu
sem nú er viðast að ryðja sér til
rúms meðal menta þjóðanna, þá
dylst engum þörf á breytingu hér
að lútandi til batnaðar, víða hvar.
Til að sýna fram á aðferð þá,
sem eg tel heppilega ska,l eg taka
eftirfarandi dæmi: Hugsum oss að
safngæslumaður ætli sér að skýra
frá þroskastigi einhvers sérstaks
þjóðflokks, sem á heima einhvers
staðar langt út í veröld. Menn-
ingargildi þeirrar skýringar fæst
eigi meö því, að leggja fram á
safnið skáp með samsafni af ýms-
um leirkerum, sem gjörð hafa ver-
ið af áminstum þjóðflokki og
hengja við skápinn nafn þessa
þjóðflokks, staðar.lega afstööu
hans á hnettinum, ásamt nafni
þess manns, er komst yfir kerin.
Þetta er alls ekki fullnægjandi
skýring fyrir áhorfendur, til aö
sýna þroskastig þessarar þjóðar.
Það er hægt miklu betur með
öðru móti, jafnvel þó þessi ker
skiljast, að sé heppilegasta ráðið,
til að gera söfnin aö almennu
menningarfæri:
Samkvæmt þeirri stefnu láta
umsjónarmenn safnanna, og aðrir
aðstandendur eigi þar við sitja, að
láta menningartLlraunir sínar ein-
skoröast viö hina bættu sýningar-
skála innan bygginga safnanna.
Margskonar fróöleg og alþýðleg
rit eru gefin út, til leiöbeiningar
og afnota fyrir þá, er skoöa vildu
söfnin að jafnaði. Útlendingum
til hægðarauka í því tilliti eru
gefnar út ljósmyndir af ýmsu, er
söfnunum viökemur. Vísindaleg
rit eru og gefin út í sama skyni, er
skýra frá ýmsu nýju, er starfs-
menn safnanna hafa uppgötvað
eða fundið, á næstu grösum eða í
fjarlægum héruðum eOa löndum.
Alþýöu fyririestrar eru titt haldn-
ir, bæöi fyrir fullorðna og börn.
Stuttar hugvekjur haldnar af
starfsmönnum safnanna í almenn-
um skólum og nýaðfengnir gripir
til safnanna tíðum sýndir á ýms-
um stööum.
Sérhvert þeirra atriöa, sem hcr
hafa verið tekin fram, verðskulda
eindregið athyg.li allra þeirra, er
láta sér umhugað um framtíö
safnanna, en yfir höfuö að tala
virðist þetta nægja til að benda á
þá stefnu, er fær því meira fylgi,
sem hún á fleiri ár á baki, og hef-
ir það að markmiði, að gera söfn-
in að sem mikilvægustu menning-
arfæri.
Mannskaðasamskotin,
Spæjarar Tvrkjasoldáns.
Thos. H. Johnson,
í blaðinu „Sunday at Home",
segir svo, að fjölda margir af liðs-
foringjum tvrkneska heriiðsins,
séu sár óánægðir og dauðþreyttir
orðnir á hinum einstrengingslegu
og illa þokkuðu stjórnaraðferð
séu einu menjagripirnir,sem safn- J Abdul Hamid Tyrkjasoldáns, og
ið hefir náð í frá þessari þjóð.
Umsjónarmaður safnsins hefir
fundiö fundið köllun hjá sér til að
gefa gestum, sem þangað koma,
færi á, að kynnast menningu þess
þjóðflokks, og fyrir þá sök hefir
hann sett fram kerin og skrifað
skýringar um þau. Hann veit að
sjálfsögðu ýmislegt um þessa
þjóð bæði af Því, sem safnendur
þessa sýnishorns hafa látið í ljósi,
og annars staðar frá. Eftir þekk-
ingu þeirri er hann hefir aflað sér
þar að lútandi, og eftir sýnishorn-
unum, sem hann hefir, hlýtur
hann að haga skýringunum.
Maður, sem hefir slíkt starf,
verður að vera fær um aö sýna
gestum safnsins stutt, greinilega
skráð yfirlit yfir menningarstig
þjóðarinnar. Það er aðal atriðið.
Sýnishornin, kerin aðurnefndu,
eiga að vera þvi eingöngu til skýr-
ingar. Umsjónarmaðurinn verður
jafnan að hafa það hugfast, að
hann verður að gefa myndunum,
sem hann leggur fram fyrir fólkið
aðlaðandi blæ,hann verður að géfa
þeim líf, í óeiginlegri merkingu.
Það gerir hann bezt með því að
vanda til yfirlitsins áminsta og því
yfirliti ætti gjarnan að fylgja svo
mikið af vel völdum myndum, sem
völ væri á. Vel má vera, að mynd-
ir þær, er söfnin hafa getaö ná.ð í
af ýmsu, séu eigi ætlð nægilega
fjölbreyttar, en ef það, sem slíkar
mvndir eru af, má teljast þess
virði, að því sé alvarlegur gaumur
gefinn, þá ættu útlistanir þær, ein-
kennismiðar, prentaðar skýringar
og ljósmyndir, er söfnin gætu lát-
ið þar í té, að vera svo vel úr
garði gerðar, að þær fullnægðu
kröfum þeim, er áhorfendur yfir-
leitt mundu gera. Þetta er mönn-
um, sem starfa viö helztu söfnin
víðsvegar um heim nú farið að
þeir séu til einskis annars fúsari,
en að velta honum úr völdum, ef
kostur gæfist. "Fregnritari blaðs
þessa segist hafa ferðast um Tyrk
land, og átt tal við ýmsa liðsfor-
ingjanna heimulega. Telur hann
samt næsta ólíklegt að fyrst um
sinn takist að hnekkja valdi sol-
dáns, því að svo þéttskipuð sé
skjaldborg spæjaranna utan um
hann, að ókleyft muni svo að
Safnað af J. Jónasson, Fort
Rouge:— J. Jónasson $5, M.
Markússon $1, Jón Sigurjónsson
$1, Nikulás össursson $5, Bergþ.
Kjartansson 50C., Jóhanna Kjart-
ansson 50C., Svanlaugur ísleifs-
son 50C., Stefán Anderson $1, Ei-
ríkur Sigfússon 50C., Marg.rét
Bergsson 50C., Magnús Jóhannes-
son 50C., Friörik Johnson 50C.,
Þorgeröur Johnson 50C., Marta
Hansdóttir 50C., Thora Thordar-
son $1, Vilhjálmur Pétursson $1,
F. Johnson 50C., Mrs. S.Anderson
$2, Sigþrúður Anderson 50C.,
Halldór Anderson 50C., Kristján
Anderson 25C., SvanhildurAnder-
son 25C., Lilja Anderson 25C.,
Ruby Anderson 25C., Sæunn H.
Brynjólfsson 50C., Margrét H.
Brynjólfsson 50C., Jónína Gunn-
lögsson 50C. — Samtals $25.50.
Frá Winnipeg:—
Ámi Eggertsson $10, Albtrt
Jónsson $10, Gisli Ólafsson $10,
Kvenfél. Fyrsta lút. safn. $20,
Kvenfél. Gleym-mér-ei $20, G.
Helgason & Co. $5, J. J. Bildfel!
$5, Miss Ranveig Hannesson $5,
A. S. Bardal $5, dr. O. Björnsson
$5, dr. B. J. Brandson $5, dr. O.
Stephensen $5, M. G. Guölaugs-
son $5, Stefán Jónsson $5, Guðjón
Thomas $5, C. Ingjaldsson $4, S.
B. Brynjólfsson $2, Mr. og Mrs.
Helgi Jónsson $2, H. J. Vopni $2,
Stefán Sveinsson $2, Runólfur
Halldórsson $2, Ónefndur$2, Þor-
varður Sveinsson $1, Friöl. Jóns-
son $1, Jón Ólafsson $1, W. Ol-
geirsson $1, B. Árnason $1, J. G.
Dalmann $1, Cari Einarsson $1,
Olafur Ólafsson fEspihóls) $1,
A. F Reykdal $1, Jón Friðriksson
$1, Sig. Sigvaldason $1, Jónas Jó-
hannesson $1, Miss I. Jóhannesson
$1, Gísli Gí&lason $1, Árni Fred-
erickson $1, B. Thorsteinsson $1,
B. Jónsson frá Sleðbrjót $1, Jó-
hannes Jósefsson $1. — Samtals
$152.00.
Frá íslendingáda<gs nefnd-
inni $268.00
Ó. S. Thorgeirsson $5, Sigfús
Jóelsson $5, séra F. J. Bergmann
$2, C. G. Johnson $2, J. W. Magn-
ússon $2, Sigtr. Jónasson $2, Kr.
Albert $2, Hannes S. Blöndal $2,
W. H. Paulson $2, G. Goodman
$2, B. Julius $2, Joseph Thorgeir-
son $2, Jóhann Thorgeirsson $2, j
Páll Magnússon $2, L. H. J. Lax-
dal $2, Hannes Hannesson $2, |
Keti.ll Sigurgeirsson $2, Albert
Johnson $2. — Samtals $42.00.
Frá séra Fr. Hallgrímssyni, Ar-
gyle, $3.25; J. J. Jónasson, Rabbit
Islenzkur lögfrœClngur og mila-
fœrslumaCur.
Skrifstofa:— Room 83 Canada Ltfe
Block, suBaustur homl Portaga
avenue og Maln st.
Vtanáskrift:—P. O. Box 13(4.
Telefön: 423. Winnlpeg, Man.
H. M. Hannesson,
íslenzkur lögfræöingur og mála-
færslumaður. Skrifstofa:
ROOM 412 McINTYRE Block
Telephone 4414
Dr. O. Bjornson,
[ Ornce: 660 WILLIAM AVE. TEL. #,
OrricE-TÍMAR: 1.30 til 3 og 7 til 8 e. h.
Housk: Oao McDermot Ave. Tel. 4300
Dr. B. J. Brandson.
Orrics: **o Willl.o. ovc. Tel, S,
Houes : 3 to 4 & 7 to 8 r.M.
Residemce : 6>o McOermot av.. Tel .joo
WINNIPEG, MAN.
Dr. G. J. Gialason,
Meöala- og Uppskuröa-Itekalr,
Wkllington Block,
GRAND FORKS, - N. Dak.
Sérstakt athygli veitt augna, eyrna
nef og kverka sjúkdómum.
staka atburöi beri að höndum.
Fréttaritari þessi skýrir frá þvi,
að einn ráögjafi soldáns, sem nú
er i útlegð, hafi sagt sér, aö Abdúl
Hamid neyti einskis réttar, sem
hann eigi hafi áöur látið þjón sinn
smakka á, til þess aö vita hvort
maturinn hefði veriö eitraöur fyr-
ir sig eöa ekki, og soldáninn hvíldi
jafnaöarlegast í .leynikjallara ein-
um, sem örfáir, vildustu vinir hans
einir vissu um. Spæjarar hans
væru alls staðar, og hemndarverk-
in, sem þeir ynnu fyrir hann,
tóemu fyrir dögum oftar. Alvana-
legt kvað hann það, að soldán ætti
sérstaka eftirlitsmenn; til að líta
eftir sjálfum spæjurunum. Notaði
hann þetta fyrirkomulag jafnt vjð
hærri og lægri stéttar embættis-
menn sína. Vanalegt væri þar í
landi að senda unga embættismenn
og liðsforingja í útlegð á hverjum
mánuði, en þó væri hitt tíðara, að
senda grunaða bændur,— án þess
að mál þeirra væri rannsakað hið
minsta—til hinna víðáttumiklu
landa soldáns í Asíu. Ráðgjafinn
kvað þessa útlagalest leggja á
stað frá Salonika á fimtudegi í
hverri viku. Svo hefði það minsta
kosti verið þann tíma, sem hann
hefði haft aðsetur í þeim bæ.
Tyrkir !íða mjög undir hinni
grimmúðgu stjórn Abdúl Hamids,
eigi síður en kristnir menn þar í
landi, en eina huggunin fyrir hina
fyrnefndu er það, að þeir líta svo
á, að þetta sé vilji Allah og Ab-
dúl Hamid sé spámaður hans.
Dr. ML Halldorsoo,
PARK RIVER. N. D.
Er aö hltta & hverjum mlCvlkudegl
t Grafton, N.D., frá kl. E—( e.m.
I. H. Cleghorn, M D
læknlr og yflrsetumaönr.
Heflr keypt lyfjabúBIna á Baldur, og
heftr því sjftlfur umsjón ft öllum meö-
ulum, sem hann lwtur frft sér.
EUzabeth St.,
BALDUR, - MAN.
P.S.—Islenzkur túlkur viB hendlna
hvenœr sem þörf gerist.
, . , , Point 50C., Mrs. H. Thorsteinsson,
rjufa hana, nema emhverja ser- Grund p Q $I> pjetri Andrésso’
í Fort Rouge $2.— Samtals $6.75.
Samtals............$494.25
Áður augl...........$2,310.85
Alls komið nú.... $2,805.10
Star Electric Co.
Rafmagnsáhöld sett í hús. Aögeröir af
hendi leystar. Telephone 579
Wm. McDonald, 191 Portage av
A. S. Bardal
selur lfkkistur og annast
um útfarir. Allur útbún-
aður sá bezti. Ennfrem-
ur selur hann allskonar
minnisvarBa og legsteina
Telephone
Páll M. Clemens,
byggingameistari.
Bakbr Block. 468 Main St.
WINNIPEO Phone 4887
IVI, Paulson.
- selur
Giftingaleyflsbréf
JtUtnib dtk
— því að —;
Eflflu’s Byggíngapapplr
heldur húsunum heitumj og varnar kulda. Skrífið eftir sýnishorn-
um og verðskrá til
TEES & PERSSE, LI_p.
ílobnts, WINNIPEG.
[Stærsta Skandinavaverzlunin í Canada.
Vér ósknm eftir viðskiftum yBar. Heildsala og smásala á innflutlum, lostætmr
matartegundum. t. d.: norsk KKKogKKKK spiksíld, ansjósur, sardínur, fiskboll-
nr, prfmostur, Gautaborgar-bjúgu, gamalostur, rauö-sagó, kartöflumjöl og margshoo-
ar grocerie-vorur
The GUSTAFSON-JONES Co. Limited.
325 Logran Ave. 325