Lögberg - 23.05.1907, Blaðsíða 4

4
LÖG8ERG FIMTUDAGINN 23. MAt 1907
pgberg
•r jeflB út hvern flmtuiUc af The
Lögberc PrinUng & PubLUhinx Co.,
(löKKlit), afl Cor. Wlllia.m Ave ok
Nena St„ WlnnipeK, Man. — Koatar
12.00 um &rlð (4. lslandi 6 kr.) —
BorKÍat fyrlrfram. Elnatok nr. 5 cta.
Publlahed every Thuraday by The
LögberK PrintlnK and Publlahlng Co.
(Incorporated), at Cor.Wiliiam Ave,
* Nena St.. WlnnipeK, Man. — Sub-
■criptlon prlce 12.00 per year, pay-
able ln advance. Single copiea 5 cts,
8. BJÖRNSSOX, Edltor.
M. PAULSOX, Bus. »Iaua*er.
Auglýslngar. — SmáauKlJ'Bingar 1
eitt sklftl 25 cent fyrlr 1 þml.. A
•tærri auglýalngum um lengrl tlma,
aísláttur eítir samningl.
Bústaðaskifti kaupenda ver8ur a8
tllkynna skriflega og geta um fyr-
verandi bflstaS iafnframt.
Utanáskrift tll afgrelBslusL blaSs-
tns er:
The LÖGBEKG PRTG. & PUBL. Co.
P. O. Box. 136, Wlnnipeg, Man.
Telephone 221.
Utanáskrift til ritstjðrans er:
Editor Lögberg,
P. O. Box 136. Wlnnipeg, Man.
Samkvæmt iandsiöguin er uppsogn
kaupanda á blaBi öglld nema hann
•é skuldlaus ^egar hann seglr upp.—
Ef kaupandi, sem er I skuld vi8
biaSlS, flytur vistferlum án þess að
tilkynna heimilisskiftin, þá er þaS
fyrir dömstðlunum álitln sýnlleg
sönnun íyrir prettvíslegum tilgangl
stæö þjóð. Þetta tókst þeim og
áttu Svíar að láta sér það vel líka.
Muna sína eigin sögu og Finn-
anna.
Um það leyti, sem Noregur
sagði skilið við Svíþjóð, var Dan-
rnörk algerlega á bandi Norð-
manna. Danir töldu sjálfsagt af
Svíttm að uppfylla kröfur Norð-
Sjálfstœði íslands.
í svenska blaðinu “Canada
sem gefið er út hér í bænum, stó§
nýlega grein með þessari fyrir-
sögn. Þar er stuttlega lýst hreyf-
ingu þeirri, sem á það mál hefir
korrhð nú á seinni árum. Er þess
getið, að íslendingar æski eftir
sérstöku flaggi og fuHkomnu
sjálfstæði.
Síðan fer blaðið nokkrum orð-
um um Norðinenn og frelsisbar-
átt\i þeirra. Má af orðum þess
glögglega ráða, að mjög svíður
Svium enn þá skilnaðurinn milli
landanna. Oss virðist þetta því
undarlegra, er vér sjáum að blað-
ið tekur vel i þessar kröfur ís-
lendinga. Það hefir verið svo frá
alda öðli um Norðurlandaþjóð-
irnar, að þær hafa engar undir-
lægjur viljað vera. Það er þjóð-
flokkseinkenni og réttmætt í alla
staði. Svíar mega muna svo langt
að þeir gátu ekki þolað að hafa
sarna konung og Norðmenn og
Danir, og slitu því Kalmarsam-
bandinu. Áttu þó öll löndin að
' heita jafn-rétthá; enda spanst
síðar ófriður út af því hvert rík-
ið, Danmörk eöa Svíþjóð, mætti
hafa þrjár krónur í ríkisinnsigl-
inu.
Nú hafa Finnar um mörg ár átt
í stöðugri deilu við Rússa út af
kúgun þeirri, sefn Rússastjórn
hefir beitt við þá. Allur hinn
mentaði heimttr, og ekki sízt Sví-
.ar, hafa stutt Finnlendinga eftir
mætti, og er það vel gert. Undr-
ar það víst engan þótt Svíum
renni blóðið til skyldunnar, þar
sem Finnar eru. Þær þjóðir eiga
fagra og glæsilega sögtt og mintt-
ingar saman. Margir af mestu á-
gætismönnum Sðúþjóðar hafa
•verið finskir að ætt og uppruna.
Þegar Noregur varð sambands-
TÍki Svíþjóðar 1814, var hann rétt
að vakna eftir þungan og drattm-
illan miðaldasvefn. Áðttr hafði
Noregur verið frjálst land, og unt
líma voldugasta ríkið á Norðttr-
löndtnn. Svíar þurftu því ekki að
láta það koma sér á óvart að
Norðmenn yndtt ekki lengi að
vera settir skör lægra en þeir.
l>að lét heldttr ekki lengi bíða
eftir sér. Norðmenn tóku þegar
að berjast fyrir auknu sjálfstæði,
auðvitað með það fyrir attgum, að
verða að lokum algerlega sjálf-
manna. Þá var bent á það í
dönskum blöðttm, að aldrei mundi
um heilt geta gróið með þeirn
frændþjóðunum, fyr en þær værtt
orðnar hvor annari óháðar. Þetta
hið sama kont fram í ræðum og
ritum manna víðsvegar um heim.
Nú er það eftirtektarvert, að
þegar Islendingar fara nú fram á
sérstakan fána, þá er því tekið
mjög fjarri í Danmörlái. Mega
Danir þó, vita að á íslandi búa af-
komendur þeirra manna, er eigi
gátu ttnað pfríki Haraldar hár-
fagra og stukku úr landi. ísland
var í fornöid lýðríki, algerlega ó-
háð öðrum þjóðttm; og undir
Noreg gengtt íslendingar, en ekki
Danmörk, þó með svofeldttm skil-
Flutningar íslendinga
til Kyrrahafstranda.
yrðttm, að þeir máttu heita óháð-
ir, að minsta kosti fyrst í stað.
Það dettur heldur engum til httg-
ar, sem til þekkir, að bera nokkrar
brigður á að vér eigum skýran
sögulegan og lagalegan rétt til
hins fylsta sjálfsforneðis, nemá
ef vera skyldu einstöku Stórdanir.
Nú er annað hljóð í strokknum
hjá þeim, en t hittifyrra þegar
Norðmenn voru að losa utn sam-
bandið við Svíþjóð, eða þegar
dönsk blöð og tímarit svo að segja
daglega flytja langar greinar ttm
kúgttn og ofbeldi Þjóðvérja við
Sttðurjótana. Það er aitðvitað
ekki nema sjálfsagt að Danir
geri alt, sem þeir geta, til að
hjálpa bræðrttm sínttm á Sttður-
Jótlandi að halda við þjóðern:
sínu. Slíkt er í alla staði réttlátt
og ttm leið fallega gert.
En er íslendingar nefna eitt-
hvað í þá átt, að þeim þyki
stjórnarfyrirkomulag sitt ekki
sem allra bezt, ætla Danir alveg
að rifna af mikilmensktt. Jafn-
vel beztu og frjálslyndustu menn
þeirra fyllast heilagri vandlæt-
ingu og finst það ganga glæpi
næst að “hjálendan”, er þeir svo
nefna, vilji segja sig úr lögum við
“móðurlandið.” En þetta er nú ^
reyndar ekki í fyrsta sinni, að eig-
ingirnin og tmynduð stórmenska
fær vilt mönnum svo sjónir, að
þeir hætta að gera greinarmun á
réttu og röngu.
Bræðraþjóðir vorar, Norðntenn
og Svíar, sjá miklu betur rétt-
mæti krafna vorra. Blaðið “Can-
ada” segir í grein þeirri, sem áð-
ur er á minst, að því finnist Island
hafa miklu meira til síns máls en
Noregur. hafði um árið þegar
hann skildi við Svíþjóð. Það
bendir á, og það með réttu. aö ís-
land og Danmörk eigi lítið skylt
i-aman. Valdi því bæði fjarlægð
og ólíkir þjóðhættir. Enn fremur
tendir blaðið á, að lítið mundi
verða um varnir af Dana hálfu,
ef aðrar þjóðir vildu ásælast ís-
land. ,
Svo sem kunnugt er, hefir all-
ur þorri íslendinga, er vestur um
'naf fluttust, sezt aö hér í Manito-
ba fylki og á meginlandinu austan
Klettafjallanna. Tiltölulega fáir
hafa sezt að vestur á Kyrrahafs-
strönd, fyrir æði mörgum árum
síöan, en svo virðist, sem ýmsir
þeirra, er þangað fluttu, hafi þó
eigi unað þar, því að nokkrir leit-
uðu austur aftur. Þeir Islend-
ingar, er fluttu vestur um Kletta-
fjöll, settust að t Vancottverbæ,
Blaine, Victoria og Bállard, en
lengi vel voru strjálir flutningar
landa vorra vestur,og það er fyrst
nú á allra síðustu tíð, einkanlega
næstliðnum tveim árum, sem þeim
virðist vera að fjölga aftur, og
hafa töluverðir hópar fluzt héðan
á báðum þeim árum, og meðttr því
að flutningar þessir ertt allmikil-
vægt atriði t sögtt Islendinga í
seinni tíð, ætlum vér að fara um
þá nokkrum orðttm.
Til skýringar á orsökunum til
flutninga íslendinga vestur til
Kyrrahafsstranda, viljum vér líta
nokkur ár aftur í tímann og at-
httga flutning íslerfdinga hingað
vestur um haf t því sambandi, því
að vér teljum orsakirnar til hvortt-
tveggja vera náskyldar.
Orsakirnar til flutninga íslend-
inga heiman af íslandi og hingað
vestttr hyggjum vér aðallega
tvær: efnaleysi og óblítt veðráttu-
far, þó að vitanlega kunni að
mega telja ýrnsar fleiri. Hingað
hafa sem sé flutt þeir menn fjöl-
margir. er eigi sátt sér fært að
koniast í nein efni heima, og þrátt
fyrir inargra ára viðleitni fttndtt,
að þeim ntiðaði ekkert áfram,
heldttr “sátu þvi nær í santa far-
inu“ cg söfnuðu jafnvel skuldum
sumir hverjir. Óblíð veðrátta hef-
ir og margan dregið til vestur-
ferða eins og var tninst á fyr.
Hér í Manitoba og á ntegin-
landi Canada austan Klettafjalla
settust Islendingarnir að, á þeim
slóðum, er þá voru viðurkendar
að vera einhverjar hinar vænleg-
ustu í heimi, til að haía upp fé á
og hafa fengið sívaxandi viðttr-
kenningu i þá átt síðan.
Margir landanna, sem hingað
fluttu, fengu uppfyltar vonir
þær, sem þeir gerðu sér um vest-
lægtt bústaðina, sttmir að öllu, en
aðrir að nokkru leyti. Margir
sumar og vetur, en hér. Hitt er
annað mál, hvort þeir, er farnir
eru að venjasf veðráttufari hér,
fella sig að öllu leyti við tíðina
vestur frá, því að mikltt er þar
talið rakasamara og vætur tíðari,
en hér eystra. Heldur eigi mun
blásnauðttm mönnum hent að
halda þangað, sérstaklega fjöl-
skyldumönnum, er byrja ætla bú-
skap, því að heimilisréttarlönd ertt
talin fá orðin nærri bygðum Is-
lendinga að minsta kosti, og
sömuleiðis með sjávarströndínni,
þar sem helzt er fýsilegt að setjast
að til að nota bjargræði úr sjó,
sem þar er mikils virði fyrir ný-
byggjara.
Aldinrækt er þar mikið stund-
ttð, en til þess að geta fært sér
hana í nyt þarf töluvert fé og
tíma. Löndin eru býsna dýr, sér-
staklega yrkt lönd, sakir hinna
mikltt afurða, er þau gefa af sér.
En séu óunnin lönd valin til ald-
inræktar, þá þurfa nýbyggjarar
að bíða töluvert lengi eftir trjá-
aldinunum, en vitanlega er þar
hægra að komast af á litlum land-
skika eftir að hann er farinn að
bera ávöxt, en víðast livar annars
staðar.
Hve mikið verðttr um flutninga
íslendinga vestur á Kyrrahafs-
strönd síðar meir, er aitðvitað á-
ráðin gáta enn þá, en eigi er það
ólíklegt, verði framhald á þeim á
annaö borð, að þá flytji aðallega
þeir fjölskyldtimanna þangað, er
komnir ertt í dálítil efni, svo að
þeir geta keypt sér landskika, og
lifað af arðinum, sem hann gefur
af sér, áhyggjulitlu og rólegu lífi,
og notið þar í veðttrblíðunni vest-
ur frá, ávaxtanna af því, sem
þeim barst í skaut í kuldanttm hér
eystra, þar sem þeir áttu heirna á
frumbýlingsárunttm.
Prince Rupert.
ttrðu ánægðir með árangur vinnu
sinnar hér, og sáu að hún bar
góða ávexti, en fengu ekki þær
vonir uppfyltar er þeir höfðu gert
sér um veðráttufarið, og einmitt
það atriði hyggjum vér að frem-
ttr öðru valdi nú flutningttm landa
vorra vestur að Kyrrahafi.
Löndunum verður það fyrst
fyrir að setjast að hér í námttnda
Greinin er rituð af hlýjum hug
í vorn garð. Rangt er það þó
hjá blaðinu, að fáninn, sem verið
cr að berjast fyrir, sé valur í blám
feldi. Hann er, sem kunnugt er,
hz'ítur kross í blám feldi með Iíkri
gerð og fánar hinna Norðurlar.da-
þjóðanna.
l við þjóðbræður sína í sléttufylkj
unum og í Winnipegbæ, þegar
þeir eru nýkomnir af íslandi,
meðan þeir ertt að átta sig, reyna
fyrir sér og komast í dálítil efni.
Þegar það er fengið, fer eins og
gengur, menn fara að gera hærri
kröfur, mönnum þykir veturinn
of langur og strangur, og fer að
langa til sóllandanna sígrænu, sem
sagt hefir verið að væru á vestur-
ströndinni. Menn vilja fá bætt
úr hvorittveggja óánægjuefninu,
er þeir hurfu fyrir brott af ætt-
jörðttnni, bæði efnaleysinu og
óblíðu náttúrunnar.
Á síðara atriðinu er og að sjálf-
sögðu hægt að fá bót vesttir frá.
Enginn efi er á því að þar er mikl
um mun mildara loftslag, bæði
“Tilbúin” borg þykir mönnum,
jafnvel á þessari framfara - og
breytingasömu öld, nokkuð ný-
stárleg. Fyrsta spor í þá átt var
Dalny, herskipalægi Rússa við
Koreuflóann. Htð stóra járn-
brautarfélag, Grand Trttnk Paci-
fic, hefir fært sér bending þessa í
nyt, og er nú í óða önn að lconta
ttpp feiknastórum verzlttnarbæ
noröarlega á strönd Columbiu
hinnar brezktt. Á borg sú að vera
hvorttveggja í senn, endastöð
járnbrautar félagsins, sem liggja
á þvert yfir landið, og hafnarbær
dreka þeirra hinna miklu,er ganga
eiga til Asíu og Ástralíu.
Bygging borgar þessarar mun
verða með næsta öðru móti
átt hefir sér stað ttm eldri bæi. Til
er gamall málsháttur, sem segir:
“Róm var ekki bygð á einttm
degi”, en ltann á ekki við um
Prince Rupert. Borg sú mun rísa
ttpp alvopnuð, eins og Aþena forð-
um, er hún stökk úr liöfði Zevs,
og taka þegar að keppa við eldri
systttr sínar, sem eru mörgtmi tug-
um ára eldri ,0g ríkari að því
skapi.
Vöxtur og viðgangttr hennar
verður með alt öðru móti en ann-
ara stórborga hcimsins. Frá alda
öðli hefir því verið svo varið, að
borgir og þjóðfélög hafa eflst og
náð þroskttn, einungis á einn veg.
Fyrst velur veiðimaðurinn eða
frumbýlingurinn sér samastað á
áarbakka eða við stöðuvatn. Þar
reisir hann sér kofa og til hans
flytja svo smátt og smátt fleiri og
byggja sér hús. Við það myndast
ofurlítil sveit eða þorp. Brátt
byrjar svo verzlun; skólar og önn-
ttr samkomuhús ertt bygð. Þegar
ar fólkinu fjölgar og afurðir bygð
arinnar aukast verður þörf á
samgöngum við ttmheiminn. I stað
vagna og smábáta, sem áður hefir
verið notast við. brunar nú eim-
reiðin inn í bæinn og gufttskip
leggjast að hafnarbryggjunum.
Stígarnir verða að strætum, og í
stað kofa frumbyggjandans konta
háreistar kattpmannahallir, lóðir
hækka í verði og staðurinn, sem
frttmbýlingurinn valdi sér, ef til
vill af hendingtt, er að verða stór-
bær. Ekki er þorpinu nafn gefið
fyr en póstgöngur hefjast þang-
að, og þörf er á að aðgreina það
frá öðrum stöðum.
Uni borg þá, sem nú er í fæð-
ingu og hér er um að ræða, vikur
þesstt alt öðrttvísi við. Þegar
samningar komust á milli Canada-
stjórnar og G. T. P. félagsins, þá
var það eitt hið fyrsta verk fé-
lagsins, að velja sér góðan hafn-
arstað á vesturstrondinni. Ýmsir
smákaupstaðir, sem að vísu vortt
viðkomustaðir strandferðaskip-
anna, gerðtt ákaft tilkall til þess,
að brautin yrði lögð til sín, eigi ó-
likt því, sem Eskifjörður og Seyð-
isfjörður gerðu ttm símann, þegar
leggja átti hann til Islands. Fé-
lagið lét þó slíkt sem vind um eyr-
un þjóta og fór sinu fram.
Það gerði út snekkjtt frá Vict-
oria, til að leita að haganlegtt
borgarstæði. Svo mánuðtim skifti
könnuðu þeir dýpi og staðháttu
með ströndinni, út og inn með eyj-
um og fjörðum, sem að líkindum
höfðtt aldrei fleytt stærri skipttm
en kænum Indíána. Loks hittu
þeir fyrir að baki Digby-eyjar
feiknastóra vík.er þeir töldu nægi-
lega stóra til að rúma öll skip, sem
ttm Kyrrahafið ganga. Innsigl-
ing þangað var einkar greið og
strandlengjan á Kaien-eynni virt-
ist þeim vel fallin fyrir brautar-
stöð. Þegar dýpi vikttrinnar hafði
verið mælt og það reyndist nægi-
legt stórskipum, var ákveðið að á
Kaien-eynni skyldi vera endastöð
G. T. P. brautarinnar.
Félagið náði svo kaupttm á tíu
þúsund ekrum af eynni og er nú
er
svo
að ryðja þar svæði fyrir borgar-
stæði. Því næst fór félagið að
hugsa ttm nafn handa borginni.
Hét það ríflegum verðlaunum
þeim, sem stingi upp á viðeigandi
heiti á bænum. Urðu margir til,
og komu frarn ýntsar tillögur; ein
þeirra var sú, að hann skyldi heita
eftir Prince Riipert, sem var fyrst-
ttr formaður Httdsonflóafélagsins,
og var staðnum það nafn gefið.
Hinnar mestu nákvæmni er gætt
í öllum smámtinum. Félagið
en kappkostar að útbyggja nú þegar
í byrjttn öllum óþægindum, sem
gamlar borgir eiga við að stríða,
vegna óforsjálni fyrri tiða mattna.
Það lætur ekkert til sparað að
þetta framtíðarheimili megi verða
hið ákjósanlegasta í alla staði.
Fintm flokkar mælingamanna
dvöldu síðastliðið sumar á eynni,
við að mæla út bæjarstæðrð, hæð-
armismun og annað það, sem
verkfræðiriganefnd þeirri, er hef-
ir á hendi aðal umsjón fyrirtæk-
isins, er nauðsynlegt að vita um.
Svo hefir verið ákveðið, að ekkert
skttli selt af bæjarlandinu fyr en
ákveðið er hvernig ‘ framræslu og
vatnsleiðslu til borgarinnar skuli
háttað. Félagið tekur fyrst frá
hæfilega stóra spildu með fram
ströndinni fyrir brautarstöðvar og
skipakvíar. Verðttr þar hægt utn
vik með ferming og afferming,
þar sem þær hvorutveggju liggja
saman. Á sléttu þeirri, sem næst
tekur við og er um tvær mílur á
breidd, er ætlast til að reist verði
Thc DOHINION B4NK
SELKIRK tfTIBl’lO.
Alls konar bankastörf af hendi leyst.
Sparisjóðsdeildin.
nAekÍðcV‘5 i,F'IÖ2un'. frá ít.oo aa upphaeO
srnnnmyfi< ■ Hf.SiV'extír borgaðir fj.irum
sinnum á án. \ jSsk.ftum bænda og ann-
RrírtSVeitafaDna sérstakur gaumurjgefinn.
SílS SffiXT' 6“-
,JÍLh/kÍ„ftÍ VÍ? kauPmeuu. sveitarfélög,
kjölumrUð °g eiDStaklin*a me5 bagfeldum
d. ÖRISDALE,
baokastjórt.
verzlunarhús og íbúðarhús jöfn-
um höndttm. I hallanda þeim, sem
þá tekur við, er t ráði að hafa
skemtigöng og garða, og auk þess
búist við, að þar verði einkttm
bygð skrauthýsi og opinberar
byggingar. Nú sem stendur
svæði þetta alt skógivaxið,
sem titt er, þar um eyjarnar og
ströndina. Á sléttlendinu er hann
fremur gisinn og ekki nema kjarr
sumsstaöar,en er nær dregur hæð-
unum, þéttist hann, og vex þar
þá gnægð furu, grenis og cedrus-
vtðar. Verkfræðinganefnd sú. er
áður var um getið, ákveður fyrir-
fram hversu farið skuli ‘með
hverja ekru af bæjarlandinu, áð-
ur en farið verður að selja það,
sem búist er við að verði gert nú í
sumar. 1 aka þá fasteignasalar
til óspiltra málanna.
Af náttúrunnar hendi er staður
þessi einstaklega vel fallinn til að
byggja á jafn-fallega borg og ætl-
ast er til að Prince Rupert verði.
Ofan af eynni renna tærar krist-
alsár niðUr til hafnarinnar , svo
landið er til að sjá sem það væri
lagt glitrandi silfurbeltum. Bak
við bæinn gnæfa við fjöll, um tvö
til þrjú þúsund fet á hæð. Hays-
fjall heitir hæsti tindurfnn, er það
heitið eftir raðsmanni félagsins.
I vestur milli Digbyeyjar og Kai-
eneyjar blasa við skrúðgrænar
og grasi vaxnar smáeyjar. Gegnt
borginni Iiggur Digby-eyjan; hún
er hinn bezti öldubrjótur, af nátt-
úrunni gjör, fyrir höfnina. Þar
hefir frá alda öðli búið þjóðflokk-
ur sá af Indíánakyni, er Tsimp-
?hear nefnist; óhætt mun að full-
yrða, að þar muni áður langt um
Iíður myndast bær og eyjan öll
verða einn aldingarður. | ná-
munda við bæinn eru ekki svo fá
stöðuvötn og er salt vatn ,í sum-
um þeirra. Þau eru einkar hent-
ugir baðstaðir. Foss einn, fimtiu
feta hár, við Shawatiam vatnið,
hefir nægan vatnsforða handa
b°rg með hundrað þúsund íbúa.
Höfnin er 12—30 faðma á dýpt;
inn á hana er siglt um breitt og
djúpt simd. Auk þess er allsstað-
ar inn meö eynni fyrirtaks hafnir
Nokkur góð
gróðafyrirtæki.
Við höfum til sölu eftirfylgj-
andi byggingarlóðir, sem allar
væru fyrirtaks gott pláss að
byggja á búðir og “tenement
Blocks”. Þær eru óefað billegri
en nokkuð, sem selt hefir verið
þar í grend.
27ýí fet á Notre Dame, rétt hjá
Victor, á $110 fetið.
Lot á Notre Dame, með húsi á,
rétt hjá Young st., á $225 fetið.
54Vi fet á Notre Dame, rétt hjá
Spence st., á $225 fetið.
Góðir borgunarskilmálar.
The itaitoba Realty Co.
Office Phone 7032 | Rcom 23 Stanley Blk.
House Phone 324 | 62U Main Str.
B. Pétursson, Manager,
K. B. Skagfjord, agent.